خاطراتی ناگفته از مرحوم اژه ای

به مناسبت درگذشت حجت الاسلام و المسلمین جواد اژه ای مراسم بزرگداشتی توسط اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان خارج از کشور برگزار شد.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام  والمسلمین محسن قمی در این مراسم گفت: در علوم تربیتی و روانشناسی گفته می شود که شخصیت هر انسانی محصول وراثت، محیط، اراده شخص انسان و عوامل ماوراء الطبیعه است. از لحاظ وراثت، خاندان پدری و مادری حجت الاسلام و المسلمین اژه ای همه از خاندان فقاهت و شخصیت های برجسته بودند. از لحاظ محیط تربیتی نیز افتخار این را داشته که در خانواده ای اهل ولایت خاندان عصمت و طهارت، مروج مکتب اهل بیت(ع)، اهل فقاهت و معنویت و بیت شهادت بودند. او پرورش یافته شهید دکتر بهشتی بودند و شما در زندگی ایشان به وضوح می توانید تأثیر شهید دکتر بهشتی را مشاهده کنید.

معاون ارتباطات بین الملل دفتر مقام معظم رهبری افزود: آقای اژه ای در محیط تربیتی حوزه علمیه اصفهان رشد پیدا کرد و بعد در محیط های نخبگانی و دانشگاه، هم برای تحصیل و سپس تدریس حضور یافت. او ارتباطی با نسل نخبه کشور در مجموعه سمپاد و همچنین در سطح اساتید و برجستگان دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تهران و انجمن های علمی پرورش پیدا کرد و با عنایت الهی همواره مسیر مستقیم خودش در خدمت به مردم و نخبگان را علی رغم شرایط مختلف سیاسی و اجتماعی ادامه داد.

وی یادآور شد: استاد اژه ای از اراده بسیار پر قدرتی برخوردار بود که می توانست حوادث مختلف و شرایط گوناگون اجتماعی و سیاسی را تجزیه و تحلیل و مسیر مستقیم را انتخاب کند. شرایط خانوادگی و ملی و بین المللی اقتضائاتی داشت ولی هیچگاه ذره ای او را از خط مستقیم امامت و ولایت جدا نکرد. ایشان چند ماه قبل خدمت مقام معظم رهبری پیغام فرستادند که دلم تنگ شده و مایل هستم که به صورت خصوصی خدمت ایشان برسم. کاری ندارم و فقط می خواهم با ایشان صحبت دوستانه داشته باشیم. این توفیق نصیب ایشان شد و بعد از جلسه بسیار خشنود بود از اینکه این جلسه برگزار شده است.

قمی تأکید کرد: مجموعه این عوامل چهارگانه در شخصیت استاد اژه ای باعث شد که او شخصیتی خوشفکر، بلندنظر، بردبار، دارای زیّ طلبگی، دور از تعلقات مادی و شهرت طلبی، جهادگر به تمام معنا در عرصه های فکر و فرهنگ و عاشق مردم بود. در نوشته های خودش هم هست که «وقتی می شنیدم پسر بلال فروشی در امتحان استعدادهای درخشان موفق شده از خوشحالی در پوست خود نمی گنجیدم». همواره توصیه اش به نخبگان، دانشجویان و اساتید، به ویژه آنانی که در خارج از کشور تحصیل می کنند این بود که هیچ جایی همانند وطن و هیچ افتخاری بالاتر از خدمت به وطن نیست.

وی با اشاره به اینکه دکتر اژه ای در عرصه قلم نویسنده ای توانا بود، تصریح کرد: من می خواهم به کتاب «روانشناسی از دیدگاه اسلام» او تأکید کنم. بیش از 60 مقاله ملی و بین المللی ارائه داد. قبل از انقلاب همراه با شهید مطهری و بعد از انقلاب در جمع های نخبگانی توانست وظیفه خودشان را انجام بدهد. او با کمک شهید بهشتی توانست که انجمن های اسلامی دانشجویان را تأسیس کند و پایه های انجمن های اسلامی دانشجویان را بنیان نهادند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: او در عرصه های نخبگانی توانست در گام اول انقلاب اقداماتی بنیادین و زیربنایی را انجام دهد که ما اینک در گام دوم انقلاب خوشه چین آن زحمات هستیم. از منظر مرحوم اژه ای ما با مسأله ای به عنوان علم و تکنولوژی مدرن مواجه هستیم. او معتقد بود که ما باید در سه لایه نسبت به علم و تکنولوژی جدید توجه داشته باشیم. لایه اول آموزش، یادگیری و به کار گیری این تکنولوژی است. از نظر فقهی هم ما وظیفه داریم علوم و فناوری هایی که جامعه به آنها نیازمند است را فرا بگیریم و به داخل جامعه اسلامی منتقل کنیم.

وی با تأکید بر اینکه مرحوم اژه ای هیچ گاه توقف را جایز نمی دانست، اظهار داشت: معتقد بود که ما باید بتوانیم به جدیدترین فناوری های روز دست پیدا کنیم. مهمتر اینکه معتقد بود کسانی که در ارتباط با این علوم و فناوری های مدرن در غرب تحصیل می کنند، پس از بازگشت به ایران رابطه خودشان با دپارتمان های دانشگاهی و اساتید و دانشجویان حفظ کنند تا هم خودشان به روز باشند و هم بتوانیم صدور فکر و اندیشه اسلامی را به آن دانشگاه ها انجام بدهیم.

قمی افزود: از نظر مرحوم دکتر اژه ای لایه دوم علوم و فناوری های مدرن توجه به جان تکنولوژی است. جان تکنولوژی یعنی نظریه هایی که این تکنولوژی ها بر اساس آنها شکل گرفته اند. در لایه سوم که روح این تکنولوژی مدرن است، جهان بینی های خاصی است که این نظریه ها از آنها نشأت گرفته اند. لایه های عمیق تر است. سرزمینی است که در آن نظریه ها ریشه دوانده اند و ماحصل و میوه آنها این تکنولوژی شده است. البته نظریه ها و جهان بینی هایی که در حوزه انسان شناسی، هستی شناسی، معرفت شناسی و سایر حوزه ها قرار دارد را باید بتوانیم با گفت و گوی علمی شکل بدهیم و متناسب با نگاه و عقلانیت اسلامی بتوانیم این تکنولوژی ها را تبیین کنیم.

وی گفت: کاری که دکتر جواد اژه ای در انجمن های اسلامی دانشجویان خارج از کشور انجام دادند، در گام اول همین بود که توانست مجموعه ای را شکل بدهد و نهادینه کند که ضمن اشتغال به تحصیل در رشته های مختلف این علقه فکری، فرهنگی و تعهد دینی را دارند که دور هم جمع شوند. در گام دوم انقلاب باید تلاش کنیم مسیر و راهی که مرحوم مغفور اژه ای شروع کرده بود را ادامه بدهیم. در گام دوم انقلاب توجه داشته باشیم که اگر بخواهیم به علوم و تکنولوژی مدرن بدون تفاوت های دیگر بپردازیم ممکن است که داستان اسب تروا تکرار شود.

معاون ارتباطات بین الملل دفتر مقام معظم رهبری افزود: نمی توان توقع داشت که هر دانشجویی به این دو لایه درونی تکنولوژی توجه داشته باشد ولی می توان انتظار داشت مانع کسانی شوند که بخواهند این تکنولوژی ها را با لایه های سه گانه خودش به داخل کشور ما بیاورند و نسبت به آسیب های آن بی توجه هستند.

به گزارش خبرنگار جماران، ملوک السادات بهشتی همسر آن مرحوم نیز در این مراسم گفت: آقای دکتر اژه ای از سال 60 که فارغ التحصیل شدند و به ایران آمدند و برای خاکسپاری شهدای هفتم تیر رسیدند، افسوس می خوردند که از قافله 72 تن جا مانده اند و به خاطر همین تمام تلاششان این بود که در راه شهدا و به ویژه استادشان، شهید بهشتی، قدم بردارند و هر آنچه از دستشان بر می آید در این راه انجام بدهند. الآن آرامش قلبی من فقط این است که به شهدا پیوسته اند و در کنار شهدای هفتم تیر قرار گرفته اند؛ که عاشقانه دوستشان می داشتند.

همسر مرحوم جواد اژه ای اظهار داشت: ما و آقای دکتر اژه ای که طلبه ای جوان، خوشفکر، شجاع و خلاق بودند خویشاوند بودیم و با خانواده ایشان رفت و آمد می کردیم. در چنین شرایطی که ایشان دوره لیسانس را با موفقیت در دانشگاه اصفهان گذرانده بودند و دوره سربازی را علی رغم اینکه روحانی بودند، داوطلبانه گذرانده بودند و تازه به عنوان معلمی جوان استخدام آموزش و پرورش شده بودند که تصمیم گرفتند برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروند. در این زمان بود که مادر عزیزشان صحبت کردند و این ازدواج صورت گرفت.

وی ادامه داد: ما عازم وین اتریش شدیم و از همان لحظه زندگی دانشجویی را شروع کردیم. چون همزبان و همفکر بودیم، زندگی بسیار ساده ای داشتیم اما به طور مرتب از دانشجویان پذیرایی می کردیم و جلسات مختلف را تشکیل می دادیم. یکی از ویژگی های ایشان این بود که اگر اطلاع پیدا می کردند دانشجویانی که کمتر می شناختند و شاید در دورترین نقطه شهر وین به سر می بردند، بیماری یا کمبودی دارند هم خودشان می رفتند و هم من را می فرستادند که رسیدگی کنیم. آن موقع قبل از انقلاب بود و نه تشکیلات و نه پشتیبان مالی داشتیم ولی تمام تلاششان این بود که دانشجویان مسلمان را جذب کنند.

بهشتی افزود: به این منظور جلسات منظمی تشکیل دادند و چون ایشان دوره طلبگی را گذرانده بودند، تفسیر قرآن، احکام و بحث های سیاسی و اجتماعی را در این جلسات ارائه می دادند. در واقع برای خود من هم، بعد از پدر، ایشان استاد بودند و ما در این جلسات خیلی چیزها یاد گرفتیم. یکی از توصیه های ایشان این بود که تمام تلاش دانشجویان ما تحصیل علم در رشته ای باشد که انتخاب کرده اند و در کنار آن توصیه می کردند کتاب های مختلف را مطالعه کنیم؛ کتاب هایی مانند کتاب های استاد مطهری، دکتر شریعتی و سخنرانی های آیت الله خامنه ای که به سختی دست ما رسیده بود.

وی تأکید کرد: ایشان در انجمن و اتحادیه ای که وجود داشت خیلی تلاش می کردند و مرتب در جلسات و همایش ها شرکت می کردیم و همه جا تشویق می کردند که هم خانم ها و هم آقایان باشند. کلا ایشان مشوق خانم ها بودند و تا آخر عمر هم چنین حالتی را داشتند و در سخنرانی هایشان هم کاملا مشخص است. تمام تلاش ما این بود که دانشجویان را دور هم جمع کنیم و سعی می کردند با برخورد خوبی که داشتند، مهربانانه و پدرانه مشکلات آنها را حل کنند.  

دختر ارشد شهید بهشتی گفت: به سالی رسیدیم که آغاز برگزاری چهلم ها در ایران بود و ایشان ابتکار به خرج دادند و سخنرانی هایی را در دانشگاه های مختلف ترتیب دادیم که نهضت انقلاب را برای دانشجویان خارج از کشور ارائه بدهیم. برای همه دانشجویان مسلمان و غیرمسلمان این ارائه انجام می شد. نمایشگاه خاصی که ما حتی در ایستگاه های مترو برپا می کردیم و آنجا انقلاب و تصاویری که از مبارزات مردم ایران بود را ارائه می دادیم. این هم ابتکاری از ایشان بود. نکته مهم این است که ایشان از همان سال ها بسیار مقید به مسائل شرعی بود و این نکته ای است که تا آخر عمر حفظ شد و من افتخار می کنم در آن سال های سخت که دانشجویان به دلایل مختلف مسائل شرعی را نادیده می گرفتند، ایشان به دقت رعایت می کردند و همه را آموزش می دادند و تشویق می کردند که اصل این اصول و ارزش های اسلامی است.

وی با بیان اینکه فقط دفاع از انقلاب اسلامی نبود، تصریح کرد: ما در همایش هایی که دفاع از نهضت فلسطین و آرمان های فلسطین بود هم شرکت و حمایت می کردیم و به عنوان دانشجویان مبارز حضور پیدا می کردیم. ایشان از این فراتر رفتند و دورانی که انقلاب شور و هیجان بیشتری پیدا کرد، در اعتصاب غذاهای مختلف شرکت می کردند. در راهپیمایی هایی که در حمایت از امام عزیزمان بود حتما شرکت می کردند و دانشجویان را همراه خودشان می بردند و تشویق می کردند که حتما از این نهضت حمایت شود.

بهشتی اظهار داشت: در نهایت، دیدار بی نظیری با امام عزیزمان در پاریس داشتیم. دانشجویان از سراسر اروپا آمده بودند و ما با فاصله چند متری در مقابل امام عظیم الشأن، عزیز و نورانی نشسته بودیم و به صحبت هایشان گوش می کردیم. خود من از سالی که تکلیف شدم از پدرم سؤال کردم که کدام مرجع را انتخاب کنم و ایشان توضیحاتی دادند و جالب بود که ایشان همه افراد را به ما معرفی می کردند و می گفتند خودتان انتخاب کنید. در آن سال ها من امام عزیزمان را به عنوان مرجع انتخاب کرده بودم.

وی ادامه داد: سالی که در نوفل لوشاتو روبروی ایشان نشستیم، واقعا برای من بی نظیر بود که بعد از سال ها من رهبر عزیزم را از نزدیک می بینم و چقدر ساده و با بیان زیبا و مهربان در مقابل همه دانشجویان ایشان سخنرانی می کردند. این یکی از زیباترین خاطراتی است که من از آن موقع دارم.

همسر مرحوم اژه ای تأکید کرد: ایشان طلبه ای خلاق و خوشفکر بود و همیشه ایده های جدید داشت. در طول 70 سال زندگی، بسیار فکر جوان و جوان پسندی داشتند و به خاطر همین بود که با جوانان عزیز کشورمان و جوانان نخبه می توانستند کار و آنها را تشویق کنند. نکته دیگر این است که در اوج حرکت های انقلابی مردم ایران امکانی فراهم آمد که در یک میزگرد تلویزیونی از اسلام و حرکت امام دفاع کنیم و همه تلاش ایشان این بود که برای اولین بار من هم به عنوان زن مسلمان محجبه آنجا شرکت کنم. تشویق و پشتیبانی ایشان باعث شد که در آن بحث و گفت و گو ما پیروز و سربلند بیرون بیاییم و مسلمانان مختلف کشورها از ما تشکر کردند که اسلام به این معنا مطرح و دفاع شده است.

وی با بیان اینکه روحیه نسل 57 تا آخر در مرحوم اژه ای زنده بود، افزود: در 30 سال گذشته ایشان همچنان آن روحیه جهادی، پر نشاط و خلاق را داشتند. به تمامی انجمن ها سرکشی و مشکلات آنها را حل می کردند. واقعا تلاششان این بود که فراجناحی برخورد کنند و کمتر مسائل جناح بندی ها را دخالت بدهند. این بسیار دشوار بود. به خاطر اینکه متأسفانه در سال های اخیر برای ما همه چیز سیاسی شده و به جای اینکه از ارزش های اسلام و انقلاب دفاع کنیم، مسائل شخصی و جناحی خودمان را مطرح می کنیم و همین باعث بروز اختلافاتی شده که ان شاء الله به زودی این اختلافات برطرف شود.

به گزارش خبرنگار جماران، محمد کیارشی نیز در این مراسم گفت: آقای دکتر اژه ای در میان همه افتخاراتی که داشتند، از یک افتخار ویژه هم برخوردار شدند و آن هم انتخاب شدن از جانب مقام معظم رهبری در درون اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان اروپا بود. تقریبا می توان گفت ایشان همان نقشی را ایفا می کرد که آیت الله بهشتی به مدت شش سال اجرا فرمودند و چتر ولایت را بر سر اتحادیه به شدت تقویت کردند.

عضو اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان خارج از کشور با اشاره به شرایط دانشجویان خارج از کشور در دوره پیش از انقلاب، افزود: با آمدن آقای بهشتی جلسات ما از 10 تا 15 نفری که دور هم جمع می شدیم به جلسات 200 تا 300 نفر تبدیل شد. از خواندن تنها بخشی از آیات قرآن، به جلسات بحث و آموزش تبدیل شد و ایشان شروع به آموزش نیروهای جوان کردند. به طوری که در جلسات خانه ایشان اگر کسی دیرتر می آمد نمی توانست جایی را پیدا کند که بنشیند. شب های جمعه از شهرهای مختلف می آمدند که در جلسات ایشان شرکت کنند.

وی ادامه داد: شهید بهشتی رابطه ما با امام راحل را روز به روز تقویت می کرد و دستورات را از امام می گرفتیم و از همان روزهای اول سایه این ولایت بر سر ما مستدام بود و اگر سایه این ولایت نبود خدا می داند که الآن کار ما به کجا کشیده بود. مقام معظم رهبری با توجه به اهمیت موضوع آقای دکتر اژه ای را انتخاب کردند. کسی که به عنوان داماد شهید بهشتی مسلما از آموزه های این شهید بزرگوار بهره های بسیار برده بود و به عنوان شاگردی از مکتب اسلام ناب از اهمیت حاکمیت ولایت الهی به خوبی آگاهی داشت.

کیارشی تأکید کرد: اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان خارج از کشور هم از یک طرف بلندگوی امام راحل برای به وجود آمدن این انقلاب بزرگ شده بود و هم بازوی امام راحل بود برای نشر آن چیزی که امام راحل می خواست به گوش ملت ایران برساند.