محمدرضا بهشتی با تأکید بر اینکه ذهن دکتر فیرحی باز بود و باز ماند، گفت: در آخرین ملاقاتی که با مرحوم آقای فیرحی داشتم، احساس کردم این ذهن هنوز جوان است و مجال ورود مطالب جدید را به ذهن خودش می دهد و خیلی امیدوار بودم که در آینده بتوانیم از ثمرات کار ایشان بهره های بیش از این ببریم.
به مناسبت بزرگداشت حجت الاسلام و المسلمین دکتر داود فیرحی نشستی با عنوان «نسبت فقه و تجدد به روایت مرحوم دکتر فیرحی» توسط مؤسسه پژوهشی و فرهنگی فهیم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جماران، محمدرضا بهشتی در این نشست گفت: ما ویژگی های ممتازی را در مرحوم آقای فیرحی می دیدیم. گذشته از دانش و فهم ایشان که انصافا گنجینه ای برای این مرز و بوم بود و یکی از مفاخر حوزه و دانشگاه به شمار می رفت، به لحاظ منش، رفتار، سکنات، قول و فعل از افرادی بود که آدم از او بوی عطر ایمان را استشمام می کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: تمرکز مرحوم آقای فیرحی «اندیشه سیاسی» و به خصوص اندیشه سیاسی دو دهه اخیر بود. ایشان به تدریج در پی تحقیقات و مطالعاتی که داشتند به یک سری مفاهیم پایه رسیده بودند و داشتند این مفاهیم پایه را دنبال می کردند. آنچه که ایشان دریافته بودند این بود که این مفاهیم باید در پیوستگی به همدیگر ملاحظه شوند و مورد مطالعه قرار بگیرند. مثلا اگر مفهومی مثل وطن، دولت و یا ملت طرح می شد، ایشان به این نتیجه درست رسیده بودند که بررسی تک تک اینها کافی نیست. بنابر این به شکل منظومه ای اندیشیدن کاری بود که ایشان دنبال می کردند.
وی ادامه داد: در این بررسی منظومه ای، ایشان به یک نکته مهم برخورد کردند و آن مسأله «تطور مفاهیم» است. یعنی مثلا مفهوم ملت از زمانی که وارد تاریخ اندیشه سیاسی می شود تحولاتی را طی می کند و اگر این تحولات را مدنظر قرار نمی دادیم ممکن بود ارزیابی ما از فهمی که می خواهیم داشته باشیم درست نباشد. به این ترتیب باید شیوه کاری را در نظر گرفت که ایشان هم به لحاظ تجربی به آن رسیده بود و به لحاظ نظری هم این شیوه تقویت شد و جهت خودش را پیدا کرد.
بهشتی اظهار داشت: شیوه مرحوم فیرحی در تحقیق اصلا با شتابزدگی سازگار نیست و جدیّت و حوصله ای را می طلبد که مرحوم آقای دکتر فیرحی به خوبی از آن برخوردار بودند. من ایشان را جست و جوگری می دیدم که دنبال جست و جوی جدّی حقیقت است و از اینکه ذهنش سریع بخواهد به جمع بندی برسد و با سرعت ارائه دهد، فاصله داشت.
وی با بیان اینکه دوره ما دوره درخشش نیست، تصریح کرد: باید میل به درخشش در این عرصه ها را در خودمان مهار کنیم و حوصله این را پیدا کنیم که کار جدی و سخت انجام دهیم. شاید نتایج کار ما در پژوهش را خودمان هم نتوانیم ببینیم و فکر می کنم نباید انتظار اینکه حتما با چشم خودمان بتوانیم ماحصل این تلاش را ملاحظه کنیم. چه بسا یک یا دو نسل پژوهشی بعد خودش را به جایی برساند که بگوید نسبت به گذشته یک دید پیدا کرده ام.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: کسانی که با آقای دکتر فیرحی جلسه داشتند می دانستند مطالبی که ارائه می دهد ماحصل تلاشی است که قبلا انجام داده و حالا دارد ارائه می کند. احساس من این بود که کاری که در پیش گرفته را هوشمندانه رصد و پیگیری می کند و تلاش می کرد هر زاویه دیدی که باز می شد را در نقشه راهی که برای خود ترسیم کرده جا دهد.
وی با بیان اینکه ذهن دکتر فیرحی باز بود و باز ماند، افزود: جمودی در ذهن برخی افراد هست و فکر می کنند این نهایت چیزی است که می توان به آن رسید و ذهنشان بسته می شود و مجال اینکه بخواهد آنچه به آن دست یافته را دوباره مورد ارزیابی و نقادی قرار بدهد را به تدریج از دست می دهند. بعضی ها در سنین بالاتر به این نقطه می رسند و بعضی ها در همان سنین جوانی به این نقطه می رسند و مدافع یک دستاورد هستند و برای آنها سخت خواهد بود که بخواهد گشایشی صورت بگیرد.
بهشتی تأکید کرد: در آخرین ملاقاتی که با مرحوم آقای فیرحی داشتم، که فاصله کمی هم با رحلت ایشان داشت، احساس کردم این ذهن هنوز جوان است و مجال ورود مطالب جدید را به ذهن خودش می دهد و خیلی امیدوار بودم که در آینده بتوانیم از ثمرات کار ایشان بهره های بیش از این ببریم و خیلی مایه حسرت بود که ایشان رخت برکشید و این میدان را رها کرد. امیدوارم خداوند ایشان را رحمت کند و کسانی که کار ایشان را دنبال می کنند از خصوصیات بسیار مثبتی که در ایشان جمع شده بود را به دست بیاورند.
وی افزود: این خصوصیات آسان به دست نیامده و یقینا محصول یک تلاش برای خودسازی است. من اهل اغراق گویی درباره اشخاص نیستم ولی واقعا احساس می کردم که دکتر فیرحی در سطح ممتازی دارد حرکت می کند و این خودسازی ها داشت آثار خودش را نشان می داد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: چند بار من خواهش کردم و ایشان درس فلسفه سیاست را بر عهده گرفت. فضل، علم و دانش ایشان چیزی بود که فکر کردم می تواند برای دانشجویان ما مهم باشد. ولی مهمتر از آن این بود که این فضل و دانش و علم با یک منشی جمع شده بود که دلم می خواست دانشجویان در چهره آقای فیرحی آن روحانی که ما دلمان می خواست را ببینند. احساسم این بود که این آموختنی ترین چیزی بود که می شد در کلاس های درس منتقل شود.
وی تأکید کرد: من بارها به ایشان عرض کردم که فقط به خاطر دانش تان شما را به گروه فلسفه دانشگاه تهران دعوت نمی کنیم؛ دیدن آقای دکتر فیرحی با این خصوصیاتی که در او جمع شده را برای دانشجویان گروه فلسفه ضروری می دانیم.
