رئیس دانشگاه تهران و چند نفر از اعضای هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در خصوص استاد آزاداندیشی که نماد وحدت حوزه و دانشگاه بود، دیدگاه های خود را در یک نشست مجازی بیان کردند.
مجلس بزرگداشت زنده یاد دکتر داود فیرحی شب گذشته به صورت مجازی توسط اساتید دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جماران، دکتر عباس شیری در ابتدای این نشست مجازی گفت: دکتر فیرحی از اساتید خیلی خوب دانشگاه تهران و یکی از بهترین و باسوادترین اساتید ایران بودند و با تواضع و فروتنی آثار بسیار زیادی را خلق کردند و اینکه در روایات داریم وقتی عالمی از دنیا می رود «ثلمه» وارد می شود، یکی از افرادی که از دنیا رفتنش هم ثلمه به دین و هم به علم و دانشگاه تهران بود، مرحوم آقای دکتر فیرحی است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به پیام های تسلیت یادگار امام و سایر مسئولین برای درگذشت دکتر فیرحی، افزود: وقتی چنین یکرنگی و دوستی را ملاحظه می کردیم جای امیدواری داشت که حس برادری در جامعه ما خیلی زنده است و به این صورت خدا ما را امتحان کرد که این حس برادری چقدر اهمیت دارد.
سیدرحیم ابوالحسنی نیز در این نشست گفت: وقتی من در سال 75 مدیر گروه شدم اولین بار ایشان را برای تدریس دروس اسلامی دعوت کردم و به صورت حق التدریس وارد گروه اندیشه سیاسی شد و درس هایی مثل اندیشه سیاسی در اسلام، دولت در اسلام و دیپلماسی در اسلام را مشغول به تدریس شد. آقای دکتر فیرحی هم توانایی علمی بالا و هم توانایی تدریس خیلی خوبی داشت؛ به اضافه اینکه توانایی ارتباط بسیار خوب با دانشجویان و اساتید داشت.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه دکتر فیرحی دارای تواضع و ادب اجتماعی بسیار بالایی بود، افزود: این موجب شد که در اندک مدتی پس از ورود به دانشکده جایگاه ویژه ای پیدا کند. البته ایشان دانشجوی اساتید مبرزی مثل آقای دکتر رضوی و برخی اساتید دیگر بودند و لذا به آسانی برای تدریس پذیرفته شدند.
وی با اشاره به اینکه دکتر فیرحی یک روشن فکر به معنای واقعی بود، تصریح کرد: ایشان مسائل اجتماعی را به خوبی تشخیص می دادند و به همین جهت علاوه بر روشن فکری اعتقادی و علمی یک فعال سیاسی بود و در جریان اصلاح طلبی بسیار فعال عمل می کرد و همین هم موجب شد که ایشان در سال 88 برای مدیریت گروه رد صلاحیت شدند و علی رغم یکدست شدن گروه متأسفانه ریاست دانشگاه زیر بار نرفت.
شیری در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: آقای دکتر فیرحی یک شخصیت فراجناحی و فهم خیلی خوبی از فقه اسلامی داشت و واقعا کارهایی که کرد ملی و در جهت منافع ملی بود.
محمود نیلی نیز در این نشست گفت: متأسفانه شیوع ویروس کرونا باعث مشکلات زیادی برای مردم کشور ما و جهان شد و به ویژه در یک ماه اخیر ما در دانشگاه تهران به ضایعه های غم انگیز و تأسف باری روبرو بودیم. سه تن از همکاران پیش کسوت را بر اثر بیماری کرونا از دست دادیم؛ استاد دکتر فیرحی، استاد اژه ای و استاد دکتر عالمی. متأسفانه یکی دیگر از همکاران ما هم در وضعیت نامناسبی قرار دارند و امیدواریم با دعای دوستان، همه مردم جهان از این ویروس و عارضه های آن به دور باشند.
رئیس دانشگاه تهران اظهار داشت: یکی از اهداف اصلی دانشگاه تهران اخلاقمداری است و به ویژه در برنامه سوم، اخلاق یکی از محورهای مهم است. در کنار آن مسئولیت اجتماعی است؛ یعنی آنچه دانشگاه می تواند در اختیار جامعه قرار دهد. شاید بسیاری از مشکلاتی ما امروز با آنها مواجه هستیم ناشی از این است که متفکران، صالحان و دانشمندان جایگاهی که باید در تصمیم گیری و تصمیم سازی داشته باشند را ندارند و بسیاری از تصمیماتی که منجر به مشکلات و یا عدم حل مشکلات می شود ناشی از عدم استفاده این ظرفیت بسیار بزرگ است.
وی ادامه داد: آنچه که همه در مورد مرحوم استاد دکتر فیرحی متفق هستند، نخست اخلاقمداری ایشان بود. اساتید، دانشجویان و جناح های مختلف سیاسی همه متفق هستند که ایشان به اخلاق پایبند بود. این اخلاق نه فقط در منش سیاسی بلکه در تحقیق، آموزش، پژوهش و رفتار در دانشجویان هم بسیار زبانزد بود و فکر می کنم در دانشکده حقوق و علوم سیاسی از این جهت به یادگار خواهد ماند.
نیلی در خصوص وجه علمی دکتر فیرحی نیز گفت: همه متفق هستند که ایشان باسواد بود. تز دکترای خیلی خوب، پژوهش خوب و آثار ماندگار با ارزش دارد. ما از یک استاد همین چیزها را توقع داریم. دانشجو و جامعه علمی انجام دقیق و به موقع این وظایف را انتظار دارد. اما نکته دیگری که خیلی مورد توجه قرار گرفته نگاه ایشان به مسائل جامعه و مسأله دین و سیاست است. آنچه که من از بیانات ایشان دریافت کردم، نسبت به تصویر غلط همراه با خشونت از اسلام و مسلمین بسیار نگران بود.
محسن برهانی نیز با اشاره به روایتی از رسول اکرم(ص) در این نشست گفت: خصوصیتی که اتفاق نظر همه ما است، اخلاق گفت و گو در آقای دکتر فیرحی بود. دو خصوصیت آقای دکتر فیرحی به شدت برای من درس است. یکی اینکه به شدت ایشان شنوا بود. یعنی مهارتی در شنیدن و تحمل استماع کلام داشت. دومین ویژگی دکتر فیرحی این بود که من ندیدم یک بار ایشان عصبانی شود. یک بار به ایشان گفتم این آرامش شما ذاتی است و یک اکتسابی است؟ ایشان فرمودند ذاتی نیست و من خودم تمرین کرده ام.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: من این دو خصوصیت را به خودم تذکر می دهم و نظرم این الگوی رفتاری برای همه ما درس است. امیدوارم خداوند به دانشجویان ایشان توفیق دهد مسیر علمی که ایشان با زحمت زیاد گشودند ادامه پیدا کند و بر غنای فضای علمی ما بیفزاید.
حجت الاسلام و المسلمین سیدمهدی ساداتی نژاد نیز در این نشست گفت: شخصیت آقای دکتر فیرحی الماس گونه بود. یعنی همین طور که یک الماس ابعاد گوناگون و وجوه مختلف دارد، آقای دکتر فیرحی شخصیتی چند وجهی بودند. اولین ویژگی که من در ایشان دیدم ایشان دیدم این بود که انسان سلیم النفسی بودند و من هیچ گاه در ایشان بخل علمی و حسادت ندیدم. وقتی در حوزه اندیشه سیاسی اسلام می خواستم تدریس کنم متواضعانه هرآنچه در اختیار داشت را در اختیار من می گذاشت.
رئیس مرکز هم اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی کشور افزود: ایشان شخصیتی بسیار مؤدب و متواضع بود. در بحث های علمی و سیاسی با ایشان اختلاف نظر داشتیم اما واقعا بسیار محترمانه برخورد می کردند و عالمانه با نقدها مواجه می شدند و این نکته بسیار پند آموزی بود.
وی اظهار داشت: رفتن آقای دکتر فیرحی از میان ما حقیقتا خسارت بزرگی است. آقای دکتر فیرحی یک مصداق بسیار خوبی از وحدت حوزه و دانشگاه بودند. ایشان هم عالم معنای واقعی در علوم دانشگاهی و هم عالم در علوم حوزوی بودند. یکی از ویژگی های ایشان بود که حقیقتا در حوزه های اندیشه ورزی شخصیتی مصنف بودند و کتاب هایی که به یادگار گذاشته اند همیشه به عنوان یک منبع اصلی مورد استفاده خواهد بود.
ساداتی نژاد ادامه داد: یکی از حقوقی که آقای دکتر فیرحی بر گردن ما دارند این است که واقعا وزن دروس حوزه اندیشه سیاسی را در دانشکده بالا بردند. اگر مرحوم آیت الله عمید زنجانی را به عنوان پیش قراول و پیشکسوت این داستان می شناختیم، ولی حقیقتا آقای دکتر فیرحی وزن و شأن این دروس را بالا بردند و حضورشان در دانشکده جایگاه دروس اندیشه سیاسی را در میان دانشجویان و فضای عمومی دانشکده ارتقاء داد.
به گزارش خبرنگار جماران، دکتر محمدرضا تخشید نیز در این نشست گفت: واقعا فکر می کنم که استاد بزرگ مرحوم دکتر فیرحی شخصیتی جایگزین ناپذیر است و خیلی سخت است که بخواهیم شخصی با خصوصیات ایشان را به جامعه ارائه کنیم. در هر نسلی افرادی دانشمند به وجود می آیند که شخصیت و جایگاه منحصر به فردی دارند و بنده با شناخت حدود 28 سال که از دوره دانشجویی لیسانس از ایشان دارم، گواهی می دهم که ایشان شخصیت منحصر به فردی داشتند که در شخصیت و جایگاه علمی ایشان می توانیم ببینیم.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تأکید کرد: ایشان واقعا شخصیتی متواضع، آزاده و آزاد اندیش و فروتن در ارتباط با جامعه و محیط زندگی بود. ایشان همه جا منشأ خیر بودند. بارها به بنده مراجعه کردند و در رابطه با مسائل و مشکلات همکاران و دانشجویان صحبت می کردند و واقعا دغدغه کمک به حل مشکلات را در ایشان دیدم.
وی ادامه داد: ایشان در حوزه اندیشه واقعا جزو بزرگان محسوب می شدند. در جامعه ما کسی واقعا در حوزه اندیشه موفق هست که شناخت دقیق از مباحث اسلامی و اندیشه اسلامی و همچنین اندیشه غرب داشته باشد. ایشان در هر دو قسمت عمیقا وارد شدند. یعنی در دوره نوجوانی وارد حوزه شدند و همان زمان درس علوم جدید را با رتبه های بسیار بالا و مطالعات عمیق پیگیری می کردند. این باعث شده بود که ایشان جایگاه خاصی در اندیشه سیاسی پیدا کنند.
الهه کولایی نیز در این نشست گفت: دکتر فیرحی نماد پیوند حوزه و دانشگاه بود. کسی که با دانشی که از حوزه گرفته بود می کوشید دین را با نیازهای انسان امروز تطبیق دهد و پاسخ نیازهای انسان امروز را از دین بجوید و عرضه کند. به هر حال این یک رویکرد بسیار مهم در جامعه ما است که من فکر می کنم در مورد دکتر فیرحی برجسته بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: ارتباطی که برای برخی از کارهای علمی بین المللی پیش آمد من را متوجه ابعاد علمی آقای دکتر فیرحی کرد و اینکه ایشان در لباس دینی چطور یافته های خودش از نظام حوزوی را با علم روز دانشگاه پیوند زده و چطور تلاش می کند که با این یافته ها به نیازهای انسان امروز پاسخ دهد. زمانی این باور را اثبات شده یافتم که در شورای پژوهشی دانشکده اعلام شد که ایشان بیشترین ارجاع بین المللی را در دانشکده دارند و در واقع آثار ایشان در سطح بین المللی بیشترین ارجاع را به خودش اختصاص داده است. این به نظر من مهمترین سند بود بر کارآمدی علمی فردی که این دو حوزه را به هم پیوند داده بود.
وی اظهار داشت: دکتر فیرحی تلاش داشت تا مسأله روشنفکری دینی را در پاسخ به نیازهای جامعه قرار دهد و این شکاف را پر کند. من به عنوان فردی که توفیق داشته تئوری های سیاسی را مورد بررسی قرار دهد همیشه این شکاف جلوی چشمم بود و دکتر فیرحی کوشید که بین این دو موضوع پل بزند و در واقع همان ایده ارزشمندی که این دو بخش را در جامعه به هم پیوند دهیم و بتوانیم نیازهای جامعه را از این مسیر پاسخ بدهیم. این نوع تلاش که دکتر فیرحی به آن عینیت داد، در روند تحولات اندیشه ای بسیار ارزشمند است.
کولایی یادآور شد: فیرحی فقط در حوزه اندیشه باقی نماند و ارتباطش را با جریان نوگرایی دینی در پاسخ به نیازهای انسان امروز گسترده کرده بود و این برای من بسیار ارزشمند بود که همیشه باور داشته ام که عالم بی عمل درخت بی ثمر است و اگر یافته های علمی ما در خدمت رفع نیازهای جامعه قرار نگیرد، این اطلاعات چه ارزشی می تواند داشته باشد؟! فیرحی نشان داد که این پیوند را می خواهد از حوزه و دانشگاه به جامعه منتقل و به عمل سیاسی تبدیل کند. یعنی فردی که هم به لحاظ تلاش علمی در یک جایگاه رفیع قرار گرفت و هم از حوزه عمل اجتماعی و حتی سیاسی غافل نشد.
