به مناسبت سومین روز درگذشت دکتر داود فیرحی، مراسمی با عنوان «غربت اندیشه سیاسی» توسط خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
یادبود دکتر داود فیرحی با عنوان «غربت اندیشه سیاسی» با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن علوم سیاسی ایران انجام شد.
به گزارش خبرنگار جماران، در این مراسم دکتر احمد نقیب زاده طی سخنانی گفت: از من نخواهید که در مورد دکتر فیرحی یک سخنرانی غیر عاطفی داشته باشم. 35 سال هست که با هم آشنا و دوست هستیم و 15 سال هم اتاق بودیم، سفرهای زیادی با هم رفتیم. خیلی اوقات ایشان در اتاق را می بستند و بحث های سیاسی و اجتماعی می کردیم. خیلی همدیگر را قبول داشتیم و بعضی جاهایی هم که می رفتیم خیلی تعجب می کردند که یک آدم ریش تراشیده مثل من چطور با یک روحانی آنقدر صمیمی هستند.
این فعال سیاسی افزود: من در طول این چند سال حتی یک بار ندیدم که دکتر فیرحی از کسی غیبت کند و حرکت نامعقولی داشته باشد. ظاهر و باطنش همین بود که می دیدیم. من اگر دو روحانی در زندگی ام شناخته باشم که به این صورت بودند، یکی پدرم و دیگری ایشان بود. شباهت های زیادی به همدیگر داشتند. هر دو در هشت سالگی پدرشان را از دست داده بودند و بی ریایی و اخلاص را در اینها می دیدم.
وی اظهار داشت: یک بار که من می خواستم در جلسه ارتقاء ایشان به عنوان نماینده ایشان شرکت کنم، یک نفر مطلبی علیه من نوشته بود و دکتر فیرحی می دانست؛ آن را به من نشان نداد تا رفتم در جلسه شرکت کردم و برگشتم گفت این را هم ببین. گفتم تنها زرنگی که من در عمرم از شما دیده ام این بود که قبل از رفتن من به جلسه ارتقاء خودت این را نشان ندادی. واقعا همین بود. بسیار خیرخواه بود و به اشخاص کمک می کرد و من در جریان بودم که چه دستگیری هایی می کرد و خیلی وقت ها چه خسران هایی می دید و چه کسانی تقاضای ضمانت می کردند و وامشان را نمی دادند و بر عهده ایشان می افتاد و دَم بر نمی آورد.
نقیب زاده ادامه داد: یک بار در مدرسه باقرالعلوم(ع) قم یک استاد فرانسوی با ایشان ملاقات کرده بود و گفت اگر آقای فیرحی به فرانسه بیاید در طول یک هفته می تواند بیش از هزار نفر را به اسلام وارد کند. برای اینکه هم خوش صحبت است و هم خوب استدلال می کند. استاد دیگری وقتی شنید واقعا گریه کرد. خیلی های دیگر ادعای دوستی داشته اند ولی من در رفتارشان چیزهایی می دیدم که اصلا نمی توانستم قبول کنم و می دیدم که ظاهر و باطنشان چه تفاوت هایی دارد.
وی یادآور شد: در مباحث علمی بسیار قدیم بود؛ واقعا مفاهیم پایه را خوب درک و از آنها به نیکی استفاده می کرد. بر خلاف کسانی که غرب را قبول ندارند، ایشان از غرب و شرق اگر نکته جالبی می دید به کار می بست. بعضی وقت ها که می خواست چیزی بپرسد، مثل یک طلبه و دانشجو گوش می داد و می نوشت و وقتی من از او می پرسیدم مثل یک استاد سخن می گفت.
این استاد علوم سیاسی تأکید کرد: به هر صورت رفتنش ضایعه بزرگی بود و ما یکی از نوآوران دینی را از دست دادیم. به مراتب از کسانی که ادعا داشتند و شناخته تر شده بودند می دیدم که ایشان عمیق تر به مسائل می پردازد و خیلی خوشحال بودم که در آن مدرسه باقرالعلوم فکر می کردم حدود 100 مجتهد جوان شکل می گیرند؛ با اندیشه های باز و توانمند که در آینده خیلی به کار ما و این نظام می آیند. ولی متأسفانه گفتند که طلاب بیشتر تحت تأثیر دانشگاه قرار گرفته اند؛ این طور نبود ما از حوزه علمیه هم زیاد یاد می گرفتیم.
وی یادآور شد: یکی دیگر از کارهایشان این بود که دغدغه این نظام و جامعه را هم داشت و در پی رفع بن بست ها بود. در زمینه دوری از تعصب خیلی کار کرد و از من هم کمک گرفت و مقالاتی که در غرب هست را برای او گفتم و او به نیکی آنها را کنار فتاوای مذهبی آورد. کمتر کسی این کار را انجام می دهد که گره ها و بحث های امروز را باز کند.
به گزارش خبرنگار جماران، منصور میراحمدی نیز در این مراسم گفت: سابقه آشنایی من با آقای دکتر فیرحی حدود بیش از 30 سال است که مراوده علمی خوبی را با ایشان داشتم و استفاده های بسیار زیادی از دانش و اخلاق دکتر فیرحی بردم و یادم هست از زمانی که در مقطع کارشناسی ارشد در رشته علوم سیاسی شروع به تحصیل کردم، با آشنایی آقای دکتر و بهره گیری از کلاس درس ایشان تصمیم گرفتم مسیر و جهت علمی خودم را با مسیر و جهت علمی ایشان هماهنگ کنم.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: هم پایان نامه کارشناسی ارشد و هم رساله دکتری این افتخار را داشتم و شاید جزو اولین دانشجویانی بودم که رساله دکتری را با جناب آقای دکتر فیرحی گرفتم و بسیار بهره بردم. این رساله باعث شد که گفت و گوی بسیار خوبی در زمینه مباحث علمی حوزه اندیشه سیاسی با آقای دکتر فیرحی داشته باشم و می توانم با افتخار عرض کنم که بهره فراوانی که از دانش و اخلاق ایشان بردم موجب شد که امروزه می توانم دغدغه ایشان در حوزه مطالعات اندیشه سیاسی را به خوبی دریافت کرده ام و تمام تلاش های علمی خودم را در مسیر حرکت علمی آقای دکتر قرار داده ام.
وی یادآور شد: دغدغه فکری آقای دکتر فیرحی در حوزه اندیشه سیاسی اسلام و اندیشه سیاسی ایران را می توان به «دغدغه اصالت و معاصرت» خلاصه کرد. من این دغدغه را به خوبی در فعالیت های علمی آقای دکتر فیرحی دیدم و بسیار بهره گرفتم. او از سویی دغدغه اصالت داشت و به همین دلیل به میراث اندیشه اسلامی اهمیت ویژه ای داد و نگاه عالمانه ای به این متون داشت.
میراحمدی اظهار داشت: بازخوانی متون سیاسی کلاسیک یکی از محورهای اندیشه آقای دکتر فیرحی بود. اما این دغدغه باعث نشد که او در دوران گذشته و در جست و جوی اصالت باقی بماند. بلکه دغدغه معاصرت موجب می شد که در اقتضائات زمانی جدید و پرسش های جدیدی که یک پژوهشگر امروز با آن مواجه هست قرار بگیرد.
وی تأکید کرد: حقیقتا این جریان فکری متمایزی است که آقای دکتر فیرحی از سویی با تأکید بر معاصرت تلاش می کند فاصله خودش را با جریانی که گذشته می ماند حفظ کند و با تأکید بر اصالت، از جریانی که از گذشته فاصله می گیرد و به طور کلی به اصالت و اعتبار گذشته اعتقاد ندارد نیز فاصله بگیرد و راه سومی را در حوزه اندیشه سیاسی طی کند.
سیدعلی میرموسوی نیز در این مراسم گفت: دهه ها باید بگذرد تا جامعه علمی ما بتواند شخصیتی همچون دکتر فیرحی را تربیت و به جامعه دانشگاهی و حوزوی عرضه کند. جمله شهید بهشتی که ما در اسلام عالم آگاه متعهد مسئول داریم تا حدی می تواند شخصیت دکتر فیرحی را ترسیم کند. به نظر من مهری که ایشان به روزگاران در دل همه افراد گذاشته، الّا به روزگاران از دل بیرون نمی رود.
عضو هیأت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه تصور من این است که استاد فیرحی یک شخصیت چند بعدی بود، تصریح کرد: یک عالم آگاه متعهد مسئول و اندیشمند نواندیش و نیک آیین بود. همه دانشجویان به شدت به استاد فیرحی عشق می ورزیدند و این نشان می داد که ایشان در استادی هم یک شخصیت برجسته است. دانشمندی خستگی ناپذیر و پژوهشگری که فرزند خصال خویشتن بود. مرد خود ساخته ای که با سختی به اینجا رسید.
وی افزود: دکتر فیرحی ابعاد مختلفی داشت ولی از بعد اندیشه سیاسی ایشان یک اندیشمند صاحب پروژه بود. یعنی از آغاز تا پایان پروژه مشخصی داشت و پروژه ایشان کاملا مرتبط با اجتماع بود. دکتر فیرحی در زمانه ای به اندیشیدن پرداخت که پیوند دین و سیاست موجب شد نوعی استفاده ابزاری از دین در عرصه سیاست اتفاق بیفتد و پروژه ایشان در مجموع این بود که مانع از این شود. تفسیری از دین ارائه دهد که به جای اینکه فقط در اختیار صاحبان قدرت باشد، حلال مسائل مبتلا به جامعه ما باشد.
دکتر محمدجواد غلامرضا کاشی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این مراسم گفت: چون من با آقای فیرحی همکلاسی بودیم و سال های سال ارتباط نزدیکی با هم داشتیم، از چنین حادثه شگفت انگیزی متأثر هستم. در چند سال اخیر این قضیه برای من تکرار می شود که احساس می کنم کسی رفت و بخشی از وجود من را هم با خودش برد. آقای شجریان هم که از بین ما رفت همین حسن به من دست داد. فیرحی هم همین جور بود. یعنی من از رفتن ایشان در حالت ناباوری و شوک هستم.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص شخصیت فرهنگی مرحوم فیرحی اظهار داشت: به نظر من آقای فیرحی سه دوره فکری داشت ولی این سه دوره می تواند حول یک مفهوم جمع شود و آن دغدغه ای بود که ایشان با استبداد دینی داشت. یعنی به عنوان یک روحانی عمیقا عاشق و علاقمند به دین و فرهنگ اسلامی مسأله استبداد دینی برای ایشان غیر قابل فهم و باور بود. یعنی از نظر ایشان اگر دین نتواند عدالت ایجاد کند غیر قابل فهم بود.
دکتر شجاع احمدوند عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این مراسم گفت: این کاش اجل فرصت می داد که پاسداشت سه جلسه تلاش علمی دکتر فیرحی را با حضور خود ایشان برگزار می کردیم ولی ظاهرا کرونا خیال تمام کردن گلچینی را ندارد و همچنان هر روزی یکی از عزیزان ما را می گیرد. اگر بخواهم تجربه سه دهه دوستی با دکتر فیرحی را در یک جمله خلاصه کنم باید بگویم دکتر فیرحی عاشق بود و هرچه انجام می داد را از صمیم قلب انجام می داد.
کیومرث اشتریان نیز در این مراسم گفت: من علاقه ای به مقدس کردن افراد ندارم ولی چیزی که از آقای دکتر فیرحی می دیدم این بود اعتماد به نفس بالایی داشت و آن اعتماد به نفس بالا ناشی از نوعی معنویت بود. من را یاد شهید بهشتی می اندازد که چون از نظر ایمانی خیلی قوی بود، بستر اعتماد به نفسش از اینجا بود. بعضی ها اعتماد به نفس دارند ولی ممکن است جسارت آنها ناشی از عوامل دیگری باشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: کسانی که بیشتر با ایشان معاشرت داشته اند اگر لایه های اخلاقی ایشان را بیشتر باز کنند برای ما و جوانان خوب است. در زمانه ای که رسم شده هرکسی داد و فریادهای جاهلانه داشته باشد و هر روز جوانان را از دست می دهیم، شناساندن دکتر فیرحی خدمت بزرگی خواهد بود.
