پایگاه خبری جماران: در روزهای اخیر موضوع حذف تصویر کارتونی دختران از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان مورد انتقاد بسیاری از کاربران فضای مجازی قرار گرفت و همین انتقادها موجب شد تا برخی مسئولین نسبت به این اقدام واکنش نشان دهند.{اینجا بخوانید}
در همین رابطه، یک فعال حقوق زنان گفت: بی سلیقگی از این بیشتر که با وجود یک چهره شناخته شده زن ایرانی در رشته ریاضی، عکس دختران از روی این کتاب درسی حذف شود؟
زهرا شجاعی در گفت و گو با خبرنگار جماران، پیش از شروع گفت و گو با اشاره به رحلت آیت الله العظمی یوسف صانعی گفت: جا دارد که مراتب تسلیت خود را به مخاطبین «سایت جماران» اعلام و از خداوند متعال برای ایشان علو درجات و برای بازماندگان صبر و اجر مسألت کنم.
او در پاسخ به این سوال که چرا حذف تصویر کارتونی دختران از روی جلد کتاب ریاضی واکنش های گسترده در برداشته، گفت: این مسأله یک نشانه بود و گرنه اینکه عکس کارتونی دختران روی جلد یک کتاب درسی باشد یا نباشد، هیچ تأثیری روی سرنوشت زنان جهان اسلام نخواهد گذاشت. باید این موضوع را نشانه ای از یک تفکر و رویکرد در قبال زنان اجتماع در نظر گیریم.
این فعال حقوق زنان در ادامه گفت: از ابتدای انقلاب دو نگاه و رویکرد نسبت به زنان وجود داشته که در قالب جریان های سیاسی گوناگون تعریف شده است. یک نگاه این که زن موجودی خانگی است و صرفا وظیفه فرزندآوری دارد و مسئولیت و رسالت مهمش نیز تربیت فرزند و نقش مادری است. به تعبیری دیگر، از نگاه این تفکر زن جنس دوم است و باید تابع مرد باشد. باورمندان به این عقیده همچنین معتقدند که «زن از دنده چپ مرد» آفریده شده و خدا اول مرد را آفریده و سپس زن را و همان زن موجب وسوسه آدم و خروجش از بهشت شده است. متاسفانه این تفکر در برخی متون دینی ما نیز رخنه کرده و وجود دارد.
شجاعی گفت: این تفکر در حوزه حقوق و تکالیف و رسالت اجتماعی زنان نیز تاثیرگذار بوده و نظرات خود را مطرح می کند. چنین رویکردی، فقه زنان را ایستا و ثابت می داند و بر احکامی که در گذشته به دلیل شرایطی خاص صادر شده پافشاری و تاکید می کند.
وی بیان کرد: اما نگاه دیگری که وجود دارد زن و مرد را در خلقت مساوی می داند. همچنان که در سوره نساء نیز به این مسأله اشاره شده است. قرآن معتقد است که زن و مرد در رشد و خلقت و کمال و حیات طیبه مساوی هستند. همچنین در پاداش و جزای اعمال، وضعیتی مشابه دارند. در مسئولیت های اجتماعی و سیاسی نیز تساوی میان زن و مرد وجود دارد و آنها دارای حقوقی مشترک هستند. اما تفاوت هایی هم دارند و این تفاوت های جدی که میان زن و مرد وجود دارد، نباید منشأ تبعیض شود. آنها به دلیل همین تفاوت ها یکسری تکالیف اختصاصی هم دارند.
شجاعی با بیان اینکه حجم مسئولیت ها و تکالیف مشترک میان زن و مرد بسیار زیاد است، گفت: در اندیشه الهی ما «جنسیت» ملاک برتری نیست. دین ما ملاک برتری را تقوا و علم و جهاد می داند. پس اگر جنسیت ملاک برتری نیست ما باید این را در حوزه های اجتماعی و در عرصه ایفای نقش ها مدنظر قرار دهیم.
این فعال حقوق زنان ادامه داد: در تفکر دوم، تحولات اجتماعی یا به تعبیر حضرت امام اقتضائات زمان و مکان در صدور احکام و فتاوای نسبت به زنان موثر واقع شده است. بنابراین، اینکه زنان در چه جامعه و شرایطی زندگی می کنند، روی این احکام تاثیر می گذارد. در دنیای امروز که عصر اینترنت خوانده می شود، صدور احکام باید با توجه به دوره جدید باشد. نمی توان همچون اعصار گذشته در این رابطه نظر داد.
او در ادامه با اشاره به تفکر نوع اول که نگاهی تبعیض آمیز نسبت به زنان دارد، گفت: وقتی این تفکر از گذشته در جایی مانند حوزه تدوین کتب درسی نفوذ و مسئولیت پیدا کرد، می بینیم که حتی تصویر کاریکاتوری زن، نام زن و برخی داستان های مرتبط با تصمیم دختران و مسئولیت های اجتماعی آنها از کتاب های درسی حذف می شود. این بدین خاطر است که نگاهی جنسیت زده در افکار و اندیشه های برخی افراد وجود دارد.
شجاعی افزود: از نگاه برخی ها هر علامت و نشانه ای از زنان باید حذف شود، چه روی کتاب های درسی چه در عرصه های مختلف دیگر. ما در گذشته به نحو پررنگ تری شاهد این تفکر بودیم. به نحوی که در سهمیه مربوط به رشته های دانشگاهی سال 67 که من آن زمان عضو شورای فرهنگی-اجتماعی زنان بودم، این موضوع را مدنظر قرار داده بودند و در انتخاب رشته تحصیلی دانشگاهی دختران ایجاد محدودیت کرده بودند. این موضوع حتی مورد اعتراض مجامع بین المللی نیز قرار گرفت و ما در شورای فرهنگی اجتماعی به آن پرداختیم و مشکل حل و فصل شد.
وی بیان کرد: در ارتباط با ورزش بانوان نیز، اگر خانمی می تواند با همسر خود، ترک یک موتور بنشیند، چرا نتواند راکب موتور باشد مگر چه فرقی می کند؟ این نظرات بر اساس چه مبانی و اصولی مطرح می شود؟ یا در خصوص مشاغل، یک زمانی در همان شورای فرهنگی و اجتماعی زنان مساله این بود که شغل آتش نشانی با شئونات زنان سازگار نیست. اما زمان که گذشت به این نتیجه رسیدیم که «آتش نشان زن» برای اطفای حریق و نجات مصدومین از آنجا که ممکن است 50 درصد حادثه دیدگان زن باشند، یک ضرورت است.
این فعال حقوق زنان گفت: در ارتباط با بسیاری از مشاغل نیز به سبب ضرورت های بعدی، زنان ورود کردند وگرنه تفکری وجود داشت که مانع حضور آنها در برخی مشاغل می شد. این تفکر آنقدر خود را محق می داند که درباره عکس روی جلد یک کتاب درسی نظر می دهد. آنهم در شرایطی که یک شخصیت برجسته ایرانی مانند مریم میرزاخانی در دنیا به عنوان یک قهرمان شناخته شده و برایش کتاب می نویسند و مورد تقدیرجهانیان قرار می گیرد.
او افزود: بی سلیقگی از این بیشتر که با وجود یک چهره شناخته شده زن ایرانی در رشته ریاضی، عکس دختران از روی این کتاب درسی حذف شود؟ مردم و عقلای جامعه چنین تفکری را نمی پذیرند و دیگر دوره چنین رفتارها و اندیشه هایی گذشته است.
او گفت: به همین دلیل است که می بینیم که وجدان بیدار جامعه از چنین مسائلی رنجیده می شود و واکنش های این چنینی نشان می دهد. به نظر می رسد باید این تفکر مورد اعتراض قرار بگیرد؛ نه اقدامی که انجام شده است.
این فعال حقوق زنان ادامه داد: با توجه به درگذشت آیت الله العظمی صانعی(ره) بسیار خوب است اشاره کنم که از بین شاگردان حضرت امام ایشان راه استاد خود را به خوبی در پیش گرفت. حضرت امام فقیهی عالم و اندیشمند بودند و دیدگاه ها و نظرات فقهی خود را به خصوص در قبال زنان در دوره تحجرمآبی آن زمان مطرح می کردند. از تحصیل دختران در دانشگاه ها، رانندگی زنان، شروط ضمن عقد به نفع زنان تا حجاب مواردی بوده که حضرت امام با شجاعت تمام در عصر خودشان برگرفته از نظرات به روز و متناسب با زمان مطرح کرده اند.
شجاعی در پایان گفت: از بین شاگردان امام، آیت الله صانعی مرجعی بودند که بسیار به امام نزدیک بودند و نظرات فقهی ایشان درباره حقوق زن و نقش اجتماعی زن بسیار جالب و به روز است. آیت الله صانعی در بحث مرجعیت زنان تا قضاوت، شهادت، دیه و مسائل مهم دیگر در حوزه زنان نظراتی دادند که بر مبنای مقتضیات روز بوده و بسیار راه گشا است. به همین دلیل هم بود که مورد توجه جامعه و به خصوص جامعه نسوان قرار گرفتند و خداوند انشاالله روح ایشان را با حضرت اباعبدالله الحسین(ع) محشور کند.
