سفیر ایران در روسیه گفت: ما با روسیه در مورد آنچه برای تقویت دفاعی خود لازم داریم ، مشورت خواهیم کرد. دولت روسیه و مردم روسیه در دوران سختی در کنار ما بوده و هستند. از این نظر ، روسیه برای ما شریک دارای اولویت است.
به گزارش جماران، کاظم جلالی سفیر کشورمان در روسیه با روزنامه کامرسانت مصاحبه ای داشته است که در ادامه می‌آید:
مقامات رسمی ایران به کرات هشدار داده اند که در صورت تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران و بازگشت همه جانبه تحریم ها، ایران دست به اقدامات قاطع خواهد زد. منظور از این اقدامات دقیقا چیست؟
همانطور که می دانید، برنامه جامع اقدام مشترک، که اغلب از آن به عنوان "توافق هسته ای ایران" یاد می شود، اعضا توافق را (ایران و کشورهای پنج به علاوه یک) به رعایت شماری از تهعدات ملزم کرد و همزمان برخی از حقوق و ضمانت ها را برای آنها فراهم نمود. این امر بخش لاینفک توافق بود. ایالات متحده از توافق هسته ای خارج شد و فشار تحریم ها را علیه ایران تجدید کرد و در حقیقت ایران را از فرصت بهره مند شدن از مزایای این توافق در قبال اجرای تعهداتش محروم نمود. در عین حال، ایران تمام تعهدات خود را به طور کامل انجام داد و این کار را برای مدت طولانی و حتی پس از آنکه به دلیل اقدامات آمریکا امتیازی عایدش نمیشد، ادامه داد.. این امر اما نمی توانست برای همیشه ادامه یابد. ما را از حقوقی که مطابق توافق هسته ای باید از آن برخوردار میشدیم محروم کردند.
اکنون ما به همراه روسیه و چین تلاش می کنیم تا توافق 2015 به طوز کامل نابود نگردد تا ببینیم که شرایط چگونه پیش میرود. ما بر اساس منافع خود و اقدامات کشورهایی که همچنان به عنوان عضو توافق باقی مانده اند اقدام خواهیم کرد. منظور من از این کشورها بریتانیا، فرانسه و آلمان است. ما هیچگاه قوانین بین المللی را نقض نکرده ایم و صادقانه همه شرایط توافق را رعایت کرده ایم. از این جهت حق داریم اتظار داشته باشیم تا حقوق ما نیز در چارچوب توافق نقض نگردد.
با این اوصاف در صورت نقض حقوق ایران چه اقدامات قاطعانه ای مورد بحث قرار خواهد گرفت؟ آیا همه همکاری های خود با آژانس انرژی اتمی را قطع می کنید و تمام کارهایی که قبلاً در زمینه هسته ای به حالت تعلیق درآمده بود را از سر میگیرید؟
اگر کار به اینجا بکشد در آن صورت تصمیمات مناسبی در سطوح عالی جمهوری اسلامی ایران اتخاذ می شود. من به عنوان یک سفیر ، نمی توانم و نمی خواهم پیش بینی کنم که دقیقاً چه اقداماتی صورت خواهد گرفت.
مشکل INSTEX را در چه موضوعی می بینید؟ مکانیسم INSTEX برقرار شد، معاملاتی هم به صورت آزمایشی اجرا گردید، مشکل اصلی این طرح را در چه میبینید؟
ما هم مایل بودیم جواب این سوال را بدانیم. پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای، کشورهای اروپایی وعده دادند تا سازوکار مالی را ایجاد کنند که به ایران اجازه دهد همچنان از مزایای اقتصادی توافق بهره مند شود. ایجاد INSTEX نیز برای تحقق همین هدف بود. اما از زمان اعلام این ساز و کار تا اجرای آن زمان بسیار زیادی سپری شد. ایران همچنان به تعهدات خود عمل میکرد در حالی که کشورهای اروپایی عجله ای برای این کار نداشتند. وقتی سرانجام این ساز و کار ایجاد شد، اروپایی ها مستقیماً اعتراف کردند که از تحریم های آمریکا واهمه دارند. در نتیجه، در طول تمام این مدت صرفا یک نقل و انتقال مالی از طریق این ساز و کار صورت گرفت.
ایران در سوئیس محصولات دارویی خرید؟
بله، و این تمام چیزی بود که از طریق INSTEX انجام شد.
پس در حقیقت مشکل در تحریم های آمریکاست؟
بله. اروپا نشان داد که در قیاس با آمریکا هیچ وزنی ندارد. اروپایی ها به خاطر مذاکره مذاکره می کنند و به همین دلیل وقت سایر کشورها را به هدر می دهند. مذاکره باید برای دستیابی به اهداف خاص انجام شود. ایران هنگامی که در مورد برنامه هسته ای خود مذاکره می کرد به دنبال دستیابی به برخی مزایای اقتصادی و سیاسی بود. اما اروپا نمی تواند این مزایا را برای ما تامین کند زیرا اروپا بازیگر مستقللی نیست.
آیا تلاش های روسیه برای نجات توافق هسته ای را کافی میدانید؟
روسیه تمام تلاش خود را برای ادامه حیات توافق انجام می دهد. در حقیقت، فقط روسیه ، چین و ایران در جهت نجات توافق هسته ای اقدامات واقعی انجام می دهند. اما حتی تلاش آنها ممکن است کافی نباشد. توافق هسته ای در وضعیت بغرنجی قرار دارد. می توان گفت در حقیقت این توافق در بخش مراقبت های ویژه است و نیازمند یک رویکرد دقیق میباشد.
به نظر شما نابودی تدریجی توافق هسته ای و تحریم های آمریکا چطور بر همکاری میان ایران و روسیه در بعد اقتصادی تاثیر میگذارد؟ دو طرف برنامه های وسیعی برای اجرا داشته اند که در حال حاضر در خصوص آن ها صحبت نمیشود.
بله ، شما به درستی متوجه شده اید. چند ماه پیش، رئیس جمهور ما حسن روحانی گفت که در نتیجه خروج آمریکا از توافق هسته ای، ایران بیش از 200 میلیارد دلار از دست داد. این مقدار هر روز در حال افزایش است و ما زیان های جدی را متحمل می شویم. این زیان ها میتواند چند برابر دیگر نیز افزایش یابد. آمریکایی ها به تعهدات خود در این توافق عمل نکردند. اروپایی ها می گویند که آنها به تعهدات خود پایبند باقی می مانند، اما در واقع آنها نیز عمل چنین نکرده اند. اروپایی ها وعده داده اند که خلاء ایجاد شده پس از خروج آمریکا از توافق را پر کنند و از ما خواستند که به تعهدات خود کاملاً عمل کنیم. در نهایت نیز اقدامات آنها نه تنها به نفع ما نیست بلکه به ضرر ماست. به عنوان مثال موضع آنها در آژانس بین المللی انرژی اتمی، جایی که آنها شروع به تصویب گزارش ضد ایرانی کردند.
من هنوز خوب متوجه نشدم: در عدم گسترش همکاری های اقتصادی ایران روسیه چه کسی مقصر است؟ ایالات متحده آمریکا؟
خیر. مشکل اصلی اینجا آمریکا نیست ، اگرچه آنها نیز نقش منفی دارند. آنها علیه ما تحریم وضع کردند. اما مشکل گسترده تر است و ماهیتی سیستمی دارد. این مشکلات حتماً باید مورد بحث قرار گیرد، از جمله در سطح عالی دو کشور ما. روابط سیاسی و امنیتی ما به طور فعال در حال توسعه است و همکاری های در حوزه اقتصاد به اندازه پتانسیل هایش گسترش نیافته است. این تا حدودی به این دلیل است که هر دو کشور تولید کننده انرژی هستند و نفت و گاز پایه و اساس هر دو اقتصاد را تشکیل می دهند. از این نظر ما مکمل نیستیم و نیازهای یکدیگر را تامین نمیکنیم. دلیل دیگر وضعیت فعلی این است که اقتصاد ایران خیلی صادرات محور نیست. ما عمدتا نیازهای داخلی خود را برآورده می کنیم، اگرچه به تدریج به سمت یک اقتصاد صادرات محور در حال حرکتیم. دلیل سوم عدم وجود شناخت از یکدیگر است. از نظر سیاسی کشورهای ما بسیار به یکدیگر نزدیک هستند، اما مردم ایران و روسیه اطلاعات بسیار کمی درباره یکدیگر دارند. اگر امروز در خیابان های تهران از مردم سؤال کنید ، بسیاری از آنها در مورد دوره تزاری و کمونیستی در روسیه چیزهایی به شما خواهند گفت اما در مورد روسیه امروز کمتر کسی اطلاع دارد. در مورد ایران نیز همین است - روس ها اطلاعات بسیار کمی در مورد زندگی در ایران معاصر دارند. این امر برای کارآفرینانی نیز که می توانند با یکدیگر برای کسب سود همکاری کنند ولی به دلیل عدم شناخت این فرصت را از دست میدهند صادق است. رسانه ها می توانند این وضعیت را بهبود بخشند، اما آنها به ندرت به این موضوع توجه می کنند. برای مقایسه ، سالانه حدود 6 میلیون روس برای تعطیلات به ترکیه می روند و و تنها 30 هزار نفر از آن ها به ایران سفر میکنند. در حالی است که ما دارای استراحتگاه های بسیاری زیبایی در ایران هستیم.
در پی افزایش فشار تحریم ها علیه ایران از سوی ایالات متحده ، تعدادی از شرکت های روسی که قصد توسعه همکاری با ایران را داشتند برنامه های خود را رها کردند. یعنی حتی آن دسته از پیوندهای اقتصادی اکنون از بین خواهند رفت؟
به نظر من زمان آن زمان رسیده است که یک باشگاه کشورهای تحت تحریم ایجاد کنیم. در بین اعضای آن قدرت های بزرگ با اقتصادهای توسعه یافته وجود خواهد داشت - روسیه ، چین ، ایران.
در این صورت این نه یک باشگاه کشورهای منزوی بلکه باشگاه کشورهای آسیب دیده از تحریم است؟
کاملاً درست است. ما باید به یکدیگر کمک کنیم. شما ببینید چرا علیه شما تحریم اعمال می شود؟ زیرا آمریکایی ها نمی خواهند کشوری را در هر منطقه ای ببینند که قوی تر و تأثیرگذارتر از آن ها باشد. آنها می خواهند روسیه ضعیف باشد، چین از نظر اقتصادی تابع آنها باشد و ایران مستعمره آنها باشد. بنابراین، ما نیاز به همکاری و کمک و تکمیل یکدیگر داریم. ما فرصت های عظیمی داریم، فقط باید اراده سیاسی و تلاش های خود را بکار گیریم تا بتوانیم این پتانسیل را بطور شایسته ای توسعه دهیم. ایران چیزهای زیادی برای ارائه روسیه و چین دارد. ما یک کشور بزرگ با جمعیت بزرگ و جوان هستیم و مواد معدنی و فناوری های پیشرفته زیادی داریم. اگر تشریک مساعی داشته باشیم، فشارهای آمریکا را پشت سر خواهیم گذاشت.
صحبت های زیادی میشود که با پیروزی بایدن دو طرف میتوانند بار دیگر به توافق هسته ای بازگردند. با در نظر گرفتن این موضوع که ایران متحمل خسارات زیادی از تحریم های آمریکا شده است، آیا صرف بازگشت امریکا به توافق کافیست تا ایران هم اقدام مشابهی انجام دهد؟
اکنون نمی توان پیش بینی کرد که چه کسی در انتخابات ایالات متحده پیروز خواهد شد. سیاست های آنها به سادگی قابل تجزیه و تحلیل نیست. اما به نظر ما در ایران تفاوت چندانی بین دولتهای جمهوری خواه و دموکراتیک وجود ندارد، حداقل اگر در 40 سال گذشته به اقدامات آنها در قبال ایران نگاه کنیم پی به این نکته میبریم. بله، گاهی اوقات ژست های کم و بیش مثبت وجود دارد اما در کل تفاوت اندکی میان آن ها وجود دارد. رئیس جمهور بیل کلینتون شدیدترین تحریم ها را علیه ما اتخاذ کرد. از این رو برای ما اینقدر مهم نیست که چه کسی برنده خواهد شد و چه کسی در انتخابات آمریکا شکست خواهد خورد.
موضع ما همانطور که رئیس جمهور حسن روحانی در این باره گفت این است آمریکایی ها اگر می خواهند خود را به عنوان بازیگران بین المللی مسئول و با وجدان نشان دهند باید به اجرای تعهدات خود در توافق هسته ای بازگردند و خسارات وارده توسط خود را جبران کنند.
منظور جبران خسارت به لحاظ مالی است؟
بله. از نظر مالی، اخلاقی و سیاسی. آنها باید نه تنها در مقابل ایران بلکه در برابر جامعه جهانی عذرخواهی کنند. از این گذشته ، آنها به شدت تعهدات بین المللی خود را نقض کرده اند که از آن صرفا کشور ما دچار زیان نشده است.
ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی نتوانسته اند بر سر دسترسی آژانس به برخی از تاسیسات ایران به توافق برسند. به نظر شما، آیا بازگشت همه طرف ها به توافق هسته ای میتواند زمینه ساز حل مشکل فوق گردد؟ و یا اینکه این موضوع بحثی جدا از توافق هسته ای است؟
بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به طور دائم در ایران قرار دارند. علاوه بر این، فعالیت اصلی آژانس در حال حاضر کار در تاسیسات ایرانی است. درهای ما برای بازرسان آژانس انرژی اتمی باز است.
اما مشکلی که شما در مورد آن صحبت می کنید با این موضوع مرتبط است که آقای نتانیاهو با نشان دادن برخی اسناد جعلی این تاسیسات را مورد توجه قرار داد. این نه تنها جعلی است بلکه به دوره اوایل دهه 2000 مربوط میشود. در چنین شرایطی چگونه باید عمل کنیم؟ نباید بر اساس اسناد جعلی به گذشته برگشت. ما به طور جدی و داوطلبانه با آژانش همکاری می کنیم و هیچ یک از مقامات ایرانی نگفتند که ما این کار را انجام نخواهیم داد. اما همکاری ما باید مربوط به امروز و آینده باشد و نه گذشته موجود در یک تصور بیمار گونه از گذشته.
بعد از لغو سلاح های هسته ای ایران تمایل به خرید چه سلاح هایی از روسیه خواهد داشت؟ آیا در حال حاضر گفتگوهایی در این خصوص در جریان است؟
ما به طور فعال در حال توسعه روابط با روسیه در حوزه های مختلف از جمله نظامی-فنی هستیم. این حوزه ای است که کشورهای ما علایق متقابل دارند. روسیه در این زمینه امکانات بسیار خوبی دارد و ما امیدواریم که روابط ما در این زمینه با گذشت زمان تنها تقویت شود.
شما به این سوال من مانند یک دیپلمات واقعی پلسخ دادید.
من سوالم را دوباره تکرار میکنم: آیا می توانیم از آنچه شما گفتید نتیجه بگیریم که ایران علاقمند به تهیه سلاح های جدید از روسیه است؟
طبیعتاً اینگونه است. ما با روسیه در مورد آنچه برای تقویت دفاعی خود لازم داریم ، مشورت خواهیم کرد. دولت روسیه و مردم روسیه در دوران سختی در کنار ما بوده و هستند. از این نظر ، روسیه برای ما شریک دارای اولویت است.
