پایگاه خبری جماران، سعید گیتی آرا: امروز سالروز صدور فرمان امام به شورای انقلاب جهت تهیۀ آیین نامه اجرایی شوراهای شهر و روستا است. امام خمینی(س) در 9 اردیبهشت ماه سال 58 در حالی که هنوز کمتر از یک ماه از استقرار نظام جمهوری اسلامی گذشته بود با صدور حکمی از شورای انقلاب اسلامی خواستند که بی درنگ به تهیه آیین نامه اجرایی شوراها برای ادارۀ امور محلی شهر و روستا در سراسر ایران اقدام کنند.
متن کامل این حکم به شرح زیر است:
«شورای انقلاب اسلامی
در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، که از ضرورتهای جمهوری اسلامی است، لازم می دانم بی درنگ به تهیۀ آیین نامۀ اجرایی شوراها برای ادارۀ امور محلی شهر و روستا در سراسر ایران اقدام، و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحلۀ اجرا درآورد.»«صحیفه امام، جلد7 ص167»
در همین رابطه، رئیس شورای اسلامی شهر یزد گفت: مردم گرایی امام در امور مختلف من جمله درخصوص شوراها زبانزد است. از این رو، می بینیم با آنکه از 22 بهمن 57تا 9 اردیبهشت 58 تقریبا 2ماه و نیم فاصله بود و مسائل و مشکلات زیادی وجود داشت، ولی بازهم در چنین شرایطی ایشان این دستور را صادر کردند.
مردم‌گرایی امام در امور مختلف از جمله شوراها زبانزد است
غلامعلی سفید در گفت و گو با خبرنگار جماران، گفت: من این روز را به جای اینکه به شورایی‌ها تبریک بگویم، به مردم عزیز تبریک می‌گویم. به این دلیل که امکان نقش آفرینی، رقم زدن سرنوشت و تبلور مردم سالاری دینی برایشان فراهم شد. در ماه‌های اول انقلاب که آن شور و حال وجود داشت، امام دستوراتی می‌دادند و نهادهایی ایجاد می‌کردند. محورهای سخنان ایشان قانون گرایی، مهر و محبت به محرومین و تاکید بر نقش مردم در انقلاب است.
وی افزود: کمیته امداد را نیز ایشان برای کمک به محرومان ایجاد کردند. همچنین حساب 100 امام نیز برای تامین مسکن محرومان ایجاد شد. یکی از ویژگی های امام عطوفت و مهربانی نسبت به محروم‌ترین اقشار جامعه بود و این امر در سخنان ایشان متجلی بود. تشویق بر قانون‌گرایی و اینکه قانون اساسی باید هرچه سریعتر تدوین شده و به رای گذاشته شود، از تاکیدات اصلی امام بود. مردم گرایی ایشان در امور مختلف من جمله درخصوص شوراها زبانزد است. از این رو، می بینیم با آنکه از 22 بهمن 57تا 9 اردیبهشت 58 تقریبا 2ماه و نیم فاصله بود و مسائل و مشکلات زیادی وجود داشت. ولی بازهم ایشان در چنین شرایطی این دستور را صادر کردند. البته فضای آن زمان بسیار به نفع شوراها بود به نحوی که مردم می‌گفتند «شعار طالقانی شهادت است و شورا» و مرحوم آیت الله طالقانی نیز برای اینکه شورا را در قانون اساسی و سایر نهادها بنیادین کند، نقش زیادی ایفا کرد.
شوراها ایجاد شد تا کار مردم به دست مردم بیفتد
رئیس شورای شهر یزد ادامه داد: اوایل انقلاب هنگام تدوین قانون اساسی و قانون شوراها نگرشی نسبت به مردم وجود داشت که آنها بسیار بسیط الید می‌کرد. یعنی به آنها اختیارات فراوانی می‌داد تا بتوانند امور خود را مدیریت کنند و به تعبیری دیگر باور این بود که کار باید دست مردم باشد. اما هر چه از آن مقطع فاصله گرفتیم این نگرش کمرنگ و اختیارات مردم محدودتر شد. امروز به نظرم دیگر آن فضا وجود ندارد. مدت بیست سال به دلیل دفاع مقدس و برخی مسائل دیگر شوراها تشکیل نشدند، اما پس از روی کار آمدن دولت اصلاحات، دولت مصمم شد که این فصل اجرا نشده از قانون اساسی را اجرایی کند و نقش آقای خاتمی نیز در این جریان بارز و شاخص است.
وی بیان کرد: به نظر می رسد که در رابطه با شوراها سه بحث وجود دارد. یکی اینکه شوراها ایجاد شد تا کار مردم به دست مردم بیفتد. اما متاسفانه امروز تمام قوانین، ضوابط و آیین نامه های مربوط به دولت مرکزی بر حکومت محلی که همان شورا و شهرداری محسوب می شود، حاکم شده است. یعنی می‌خواهند همان بوروکراسی و ضوابط را در اینجا هم پیاده کنند و هیچ وجهه خاصی برای شورا قائل نیستند و شاید این یکی از دست و پاگیرترین موانع باشد. ارتباط شوراها با دولت تنها از طریق مدیرکل های وزارت کشور است و هیچ مکاتبه ای با خود وزیر و معاون او که آشنا به امور شهرداری ها است، صورت نمی پذیرد. بدین نحو است که مدیرکل های وزارت کشور کار را به استاندارها ارجاع می دهند و استاندارها نیز وظیفه را به معاونان امور عمرانی محول می کنند و آن معاونان هم به مدیرکل های امور شهری دستور می دهند تا کار را پیگیری کنند. در نتیجه، بوروکراسی مخربی بر امور شهری و شهرداری ها حاکم شده که بسیار مشکل آفرین است.
حکومت محلی نباید در چنبره آنچه دولت بزرگ در آن گرفتار شده، گیر بیفتد
غلامعلی سفید افزود: حکومت محلی باید بتواند آیین نامه هایی را برای خود تنظیم کند و نباید در چنبره آنچه دولت بزرگ در آن گرفتار شده، گیر بیفتد. نکته دوم اینکه باید اداره مسائل شهر در یک نهاد و آنهم در نهاد نمایندگان مردم صورت گیرد. مانند کارهایی که برای امور مردم در حوزه های برق، آب، گاز، مخابرات، بهداشت و درمان، مخابرات و آموزش و پرورش و... انجام می شود. این امور جزو مواردی هستند که در دنیا توسط شهرداری ها و مدیریت شهری اداره می شوند. کشورهای زیادی این مراکز را با اعتباراتی که دارند به مجموعه شوراها تحویل داده اند، اما در اینجا چنین اتفاقی نیفتاده و در آینده نیز بسیار دشوار است که چنین شود. زیرا کندن از اختیارات حاکمیت و سپردن این امور به دست مردم دیگر خیلی دشوار است. چنانچه می بینیم طرح ها و لوایح زیادی در این خصوص تاکنون به مجلس رفته ولی متوقف شده است.
وی در پایان با اشاره به لزوم داشتن درآمد پایدار در مدیریت شهری گفت: شهرداری ها باید اطمینان داشته باشند که درآمد مناسبی دارند تا به فکر برنامه ریزی بیفتند. اگر قرار باشد هر روز منتظر باشند که مجلس شورای اسلامی چه تصمیمی برای شوراها می گیرد و چقدر از اختیارات آن کم می کند، بی فایده است.
