سعید لیلاز در گفت و گو با خبرنگار جماران، در خصوص طرح افزایش قیمت بنزین گفت: هیچ شاهد علمی مبنی بر اینکه افزایش قیمت بنزین می تواند اثر ملموس یا تعیین کننده ای روی نرخ تورم داشته باشد وجود ندارد. در پنج سال گذشته که ما قیمت را ثابت نگه داشتیم اقتصاد ایران همچنان تورم داشته است. در پنج سال آخر آقای احمدی نژاد هم ما تورم داشتیم، در حالی که در تمام این مدت قیمت سوخت ثابت بود.
آقای لیلاز افزایش قیمت بنزین به این شیوه را تایید می کنید؟
بدیهی است که تایید می کنم. من یکی از طراحان و پیشنهاددهندگان آن بودم. من از زیر باز مسئولیت شانه خالی نمی کنم. به نظر من بسیار اقدام درستی بود اما بسیار دیر صورت گرفت؛ البته ناقص است و باید کامل شود. این اتفاق باید دست کم 20 ماه پیش رخ می داد.
استدلال تان برای تایید این اقدام چیست؟
بدترین سیاست انرژی ممکن را ما داشتیم. این سیاست به مردم می گفت هرکس که ماشین دارد و ثروتمندتر است می تواند یارانه بنزین بیشتری مصرف کند و این نهایت بی عدالتی بود چنان که مصرف بنزین در تهران تقریبا معادل بقیه کشور بود. دوم اینکه ما همین بی عدالتی را به صورت امکان توزیع ترافیک، آلودگی و سرطان استفاده می کردیم نه به عنوانیک انتخاب که مردم بتوانند از آن استفاده کنند. من همیشه گفته ام که اگر ما قیمت بنزین را 10 برابر کنیم و پولش را به دلار تبدیل کنیم و به بدترین دشمن ملت ایران – فرض کنید به بنیامین نتانیاهو – هدیه دهیم از کاری که تا الان با کشور می کردیم [بهتر است.] چون اینکه شما ثروت ملی را از بین ببرید یک سیاست است اما اینکه ثروت ملی را به آلودگی، سرطان و ترافیک تبدیل کنید خیلی عجیب و غریب است. به همین دلیل من فکر می کنم با اجرای این کار به مراتب به عدالت و تامین معیشت توده های مردم نزدیک تر شدیم.
اما ظاهرا بر قیمت ها و افزایش تورم تاثیر وحشتناکی خواهد داشت. شما چگونه می گویید به تامین معیشت توده های مردم نزدیک تر شده ایم؟
نه اثر وحشتناک ندارد. هرکس این را به شما گفته دروغ محض گفته است. متوسط نرخ تورم در سال 1397 در حالی که قیمت بنزین در چهار سال ماقبل از آن ثابت بود به 35 درصد رسید. تورم امسال بدون آنکه قیمت بنزین افزایش پیدا کند نصف شده است. این را چطور می شود توضیح داد؟ عامل اصلی تورم در اقتصاد ایران مثل هر جای دیگر بر هم خوردن توازن عرضه و تقاضای کل است.
بنابراین هیچ شاهد علمی مبنی بر اینکه افزایش قیمت بنزین می تواند اثر ملموس یا تعیین کننده ای روی نرخ تورم داشته باشد وجود ندارد. در پنج سال گذشته که ما قیمت را ثابت نگه داشتیم اقتصاد ایران همچنان تورم داشته است. در پنج سال آخر آقای احمدی نژاد هم ما تورم داشتیم، در حالی که در تمام این مدت قیمت سوخت ثابت بود.
اما در دوران آقای احمدی نژاد هم که این اتفاق افتاد تورم افزایش پیدا کرد.
بله. شما رابطه همزمانی را با رابطه علت و معلولی قاطی نکنید. من عرض کردم در دوره آقای احمدی نژاد و دوره آقای روحانی هرکدام قیمت بنزین فقط یک بار افزایش پیدا کرد. اما نرخ تورم سالانه رو به افزایش بود. ثانیا چون همزمان با افزایش قیمت سوخت و حامل های انرژی رشد نقدینگی در کشور ما ادامه دارد و در تمام سالهای گذشته ادامه داشته است ممکن است شما آن عامل اصلی را فراموش کنید و فکر کنید افزایش حامل های انرژی عامل اصلی است. این یک برداشت کاملا غیرعلمی است.
ما همین الان که با هم صحبت می کنیم نرخ رشد نقدینگی 25 درصد است. با همین نرخ 25 درصد، چه قیمت بنزین افزایش پیدا بکند چه نکند، شما تورم خواهید داشت. الان که من دارم با شما صحبت می کنم روزی 1300 میلیارد تومان دارد به نقدینگی ایران اضافه می شود. چطور ممکن است یک روزنامه نگار قدیمی مثل شما این را نبیند و افزایش حامل سوخت را عامل تورم بداند. در گذشته هم همین بوده است. می دانید که نرخ رشد نقدینگی در دوران آقای احمدی نژاد در مجموع بیشتر از دولت روحانی بود. به همین دلیل نرخ تورم در آن دولت لجام گسیخته تر از دولت آقای روحانی افزایش پیدا می کرد. عامل اصلی تورم بر هم خوردن توازن بین عرضه و تقاضای کل است که یا به صورت رشد نقدینگی و افزایش تقاضای کل اتفاق می افتد و یا به صورت کاهش عرضه مثل تحریم ها خودش را نشان می دهد.
دونرخی شدن بنزین فسادزا نیست؟
به این شکل فسادش کمتر است اما با توجه به شکنندگی ساختار اجتماعی ایران و تا زمانی که ما بتوانیم خود افزایش قیمت بنزین را مدیریت کنیم و نظام یارانه ای مربوط را برقرار کنیم فکر می کنم چاره دیگری نداریم. باید به سمت حذف سهمیه هم جلو برویم. من هم مثل شما فکر می کنم.
آقای لیلاز نقدی که من در شبکه های اجتماعی و زبان مردم وجود دارد این است که اگر اسم افزایش قیمت بنزین واقعی شدن بنزین است زندگی ما هم واقعی است یا نه؟ شما فرمودید از طراحان این موضوع هستید و مسئولیت خود را رد نمی کنید. در این رابطه چه پاسخی دارید؟
ببنید مجانی دادن بنزین جز آلودگی و ترافیک هیچ کمکی به ملت ایران نمی کند. در حالی که ما با افزایش قیمت بنزین بسیار می توانیم اصلاحات انجام دهیم. تجربه نشان می دهد که برقراری یارانه نقدی در سال 89 تاثیر روشن و ملموسی روی بهبود ضریب جینی گذاشته است و 120 درصد افزایش پیدا کردن قیمت بنزین این اثر را تکرار خواهد کرد. به نظر من گام مهمی را برای کاهش شکاف طبقاتی و بهبود معیشت حداقل سه تا پنج دهک جامعه برداشتیم.
