واکنش ها به پیوند عضو داوطلبانه محکومین به اعدام

پایگاه خبری جماران: خبرگزاری قوه قضاییه است اعلام کرده است که هیچ ابلاغیه، آیین نامه و دستورالعملی در مورد اهدای عضو توسط محکومان به قصاص، اعدام و سایر محکومیت‌های کیفری ابلاغ نشده است. برخی رسانه ها از صدور ابلاغیه ای توسط رئیس دستگاه قضا خبر داده بودند که در یکی از بندهای آن از پیوند عضو زندانی محکوم به اعدام صحبت به میان آمده است.

آنطور که گفته می شد در ماده ۴۷ این آیین نامه آمده است: «چنانچه محکوم داوطلب اهدای عضو پیش یا پس از اجرای مجازات اعدام باشد و مانع پزشکی برای اهدای عضو موجود نباشد، قاضی اجرای احکام کیفری طبق دستورالعملی اقدام می نماید که ظرف ۳ ماه از تاریخ تصویب این آیین نامه توسط معاونت حقوقی قوه قضاییه با همکاری وزارت دادگستری و سازمان پزشکی قانونی کشور تهیه شده و به تصویب رئیس قوه قضاییه می رسد.» با وجود آنکه در متن عنوان شده از اهدای عضو داوطلبانه سخن می رود اما بیان همین موضوع نیز با واکنش های فراوانی رو به رو شد. بعد از انتشار اخباری از این دست جامعه پزشکان نسبت به موضوع پیوند اعضای زندانیان محکوم به اعدام واکنش نشان داد.

پدر پیوند عضو ایران: حاضر به استفاده از این شیوه مذموم نیستم

ایرج فاضل، رئیس جامعه جراحان و پدر پیوند عضو ایران درمخالفت با پیوند عضو زندانیان محکوم به اعدام به رئیس قوه قضاییه نامه ای نوشت و خواستار حذف ماده 47 آیین نامه اجرای احکام کیفری شد.

فاضل در نامه خود نوشت: استفاده از اعضای بدن محکومین به اعدام سابقه بسیار ناخوشایند، مذموم و به شدت نقدپذیر دارد و نه تنها کمک چندانی به نیازمندان نخواهد کرد بلکه آبروی احترام برانگیز پدیده پیوند اعضاء را که با صرف عمر، مجاهدت و فداکاری گروه پزشکی از پزشکان این مملکت کسب شده است به شدت تهدید و زیر سوال خواهد برد. اینجانب به عنوان یکی از پایه گذاران پیوند اعضاء در ایران پس از انقلاب، ضمن اعتراض شدید اعلام می‌کنم که شخصا هرگز حاضر به استفاده از این شیوه مذموم نخواهم بود و مطمئنم بسیاری از همکاران شریف و بلند آوازه‌ام نیز در چنین احساسی شریک می‌باشند. خواهشمند است دستور فرمایید در مورد حذف این ماده اقدام سریع و شایسته به عمل آید.

جعفریان: پزشکان زیر بار پیوند عضو از اعدامیان نمی‌روند

علی جعفریان، رییس بخش پیوند کبد بیمارستان امام خمینی (ره) نیز در مخالفت با این موضوع به خبرگزاری ایسنا گفت: عنوان می‌شود که وقتی موضوع اهدا مطرح است، فرد حتی برای بعد از مرگش موافقت می‌کند که اعضایش را اهدا کند، کارت اهدای عضو دریافت می‌کند و خودش مایل به اهدای عضو است، اما فرد اعدامی اصلا چنین شرایطی ندارد و معنای تمایل برای او معلوم نیست و در واقع وقتی این موضوع مطرح می‌شود، فشار زیادی بر روی فرد وجود دارد. جعفریان تاکید کرد: از طرفی اگر قرار باشد، حکم اعدام به صورت اهدای عضو اتفاق بیفتد، گروه پزشکی زیر بار چنین کاری نمی‌رود. در این رابطه دکتر فاضل نامه‌ای نوشتند و با این اقدام مخالفت کرده‌اند. طبیعتا هیچ یک از ما چنین کاری نخواهیم کردند. حال مدل دیگری وجود دارد که فرد با وسیله دیگری مانند تزریق دارو یا هر چیزی اعدام می‌شود و بعد اگر رضایت داده باشد، از ارگان‌هایش استفاده می‌شود. در این حوزه هم از آنجایی که این اقدام را در سایر موارد انجام نمی‌دهیم، در اینجا هم که بحث اخلاقی مطرح است، قطعا انجام نخواهیم داد.

رییس بخش پیوند کبد بیمارستان امام خمینی (ره) همچنین گفت: به نظر من طرح این موضوع نوعی نپختگی بوده است و از هیچ یک از کسانی که باید در این حوزه مشورت گرفته می‌شد، مشاوره نگرفتند. تصور کردند که با این اقدام مشکلی حل می‌شود، اما این اقدام اصلا مساله‌ای را حل نمی‌کند و از نظر اخلاقی زیر سوال است. گروه‌های پزشکی هم چنین اقدامی را انجام نمی‌دهند.

جعفریان تاکید کرد: چنین اقدامی اشتباه است و فضای اهدای عضو را در کشور کاملا به شائبه‌های اجباری بودن، آلوده می‌کند. بنابراین این اقدام نه از نظر تعداد مشکلی را حل می‌کند و نه از نظر پرستیژ کشور مناسب است و تاکید می‌کنم که گروه‌های پیوند هم اصلا این اقدام را انجام نمی‌دهند. تدوین چنین آیین نامه‌ای، اقدام شتاب زده‌ای بوده که بدون مشورت با افراد شاخص این حوزه، مطرح شده و اصلا عملیاتی نیست.

وی همچنین اظهار کرد: تیم های پیوند با این اقدام مخالفند و انجمن علمی پیوند اعضا هم رسما نامه زده و با این اقدام مخالفت کرده است. افراد شاخص حوزه پیوند مانند دکتر ملک حسینی و دکتر فاضل نیز با این اقدام مخالفت کرده‌اند. باید توجه کرد که انجام چنین کاری به نفع کشور هم نیست.

باقری لنکرانی هم واکنش نشان داد

یکی دیگر از کسانی که با موضوع پیوند اعضای زندانیان محکوم به اعدام مخالفت کرده، کامران باقری لنکرانی است. باقری لنکرانی وزیر بهداشت محمود احمدی نژاد و عضو جبهه پایداری است. آیت الله مصباح هنگامی که باقری لنکرانی در انتخابات سال 92 کاندیدا شده بود در تایید وی خدا را شاهد گرفته بود که از وی اصلح تر در زمین و آسمان نمی شناسد.

اما حالا همین چهره با مختصات اصولگرایی بند پیوند اعضای زندانیان محکوم به اعدام را  غیرعالمانه خوانده است. وزیر بهداشت محمود احمدی نژاد به ایسنا گفته است: کسانی که این بند را در این آیین‌نامه پیشنهاد داده‌اند، مقداری تصمیم غیرعالمانه‌ای گرفته‌اند؛ چراکه این اقدام از نظر اخلاق پزشکی کار درستی نیست و تقریبا همه جامعه پزشکی با چنین اقدامی مخالفند.

وی افزود: حُرمت رشته پیوند فراتر از این است که بخواهیم با چنین دستاویزی برایش متمسک شویم. گمان نمی‌کنم این اقدام و این بند از آیین‌نامه ادامه داشته باشد و طبق اطلاعی که دارم قوه قضاییه این بند از آیین‌نامه را اصلاح خواهد کرد.

لنکرانی با تاکید بر اینکه این اقدام اصلا کار درستی نیست، ادامه داد: برخی از کشورها این اقدام را انجام داده‌اند و از نظر اخلاق پزشکی محکوم شده‌اند. کسانیکه این بند را پیشنهاد داده‌اند، شاید گمان کرده‌اند که اقدام خوبی است و شاید اطلاع نداشته‌اند که این اقدام اشتباه است. حتی شاید ارگان‌ها قابل استفاده هم باشد، اما از نظر اخلاق پزشکی کسی این کار را انجام نمی‌دهد. فردی که محکوم به اعدام است، نباید در شرایطی قرار گیرد که از عضوش استفاده شود. زیرا بحث و مسیر اعدام متفاوت با مسیر اهدای عضو است.

وی با بیان اینکه اهدای عضو اساس پیوند است، نباید با موضوع اعدام گره بخورد، تاکید کرد: پیوند عضو بر اساس اهدای عضو انجام می‌شود، اما ربط دادن اعدام به آن از نظر اخلاق پزشکی کار درستی نیست. نمی‌توانیم از ارگان‌های محکومان به اعدام استفاده کنیم. حتی اگر خودشان هم بگویند که رضایت داریم، اما چون در شرایط خاصی قرار دارند، پیوند عضوشان مورد قبول نیست. اهدای عضو باید کاملا داوطلبانه انجام شود.

هیچ ابلاغیه ای در کار نیست

خبرگزاری میزان اما اعلام کرده است که هنوز هیچ ابلاغیه ای در کار نیست.

این خبرگزاری می نویسد: غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه در تاریخ یکم تیرماه، در رابطه با اهدای عضو از ناحیه محکومان به بیان توضیحاتی پرداخت و اظهار کرد: تاکنون از ناحیه قوه قضاییه هیچ ابلاغیه، آیین نامه و دستورالعملی در مورد اهدای عضو توسط محکومان به قصاص، اعدام و سایر محکومیت‌های کیفری تصویب و ابلاغ نشده است. وی افزود: قطعا موضوع اهدای عضو به صورت داوطلبانه از ناحیه محکومان، نیازمند بررسی‌های فقهی، حقوقی، بهداشتی و پزشکی، اجتماعی و اجرایی است و اگر قرار باشد در این زمینه نفیاً یا اثباتا تصمیم گرفته شود، همه ابعاد آن بررسی خواهد شد.

حالا باید دید قوه قضاییه در بررسی های خود چگونه عمل می کند؟ آیا دستگاه قضا ماده 47 را حذف می کند؟ چرا که برخی افراد، تبعاتی را  برای آن متصور بودند؛ از جمله آنکه این ماده می تواند به وادار کردن محکوم به مرگ برای رضایت به اهدای عضو منجر شود. اگر ماده 47 حذف نشود آن گاه همه چشم ها به سوی پزشکان خواهد ماند.