مجید انصاری می گوید: برای مرحوم طباطبایی بسیار مهم بود که اجازه ندهند بداخلاقی، بدعهدی، بیوفایی و بدخلقی، سکه رایج در سیاست شود.
پایگاه خبری جماران؛ مرحوم حجتالاسلام والمسلمین سیدمهدی طباطبایی، نه فقط یک معلم اخلاق، که یک انقلابی و یکی از سیاسیون باریشه بود. او از شاگردان و یاران قدیمی حضرت امام بود و تلاش داشت به مثابه ایشان اخلاق را در مواضع و مشی سیاسی خود نهادینه کند. ویژگی که از نگاه حجت الاسلام مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام دور نمانده و تاکید می کند« ایشان هیچگاه در میدان سیاست، انقلابیگری و مسئولیتهای اجتماعی که داشتند از جاده اخلاق نبوی و اسلامی فاصله نگرفتند و به تعبیر دیگر، سیاست موجب نشد که اخلاق را کمرنگ ببینند.»
انصاری معتقد است« مرحوم طباطبایی به شدت از بداخلاقی هایی که در جامعه میدیدند، رنج میبرد.»
متن این مصاحبه در ادامه میآید:
آقای انصاری! توصیف تان از شخصیت مرحوم سیدمهدی طباطبایی را بفرمایید، چقدر با ایشان از نزدیک آشنایی داشتید؟
در ابتدا یاد و خاطره عالِمِ عامِل، روحانی مُهَذَب و معلم اخلاق، مرحوم حجتالاسلام والمسلمین طباطبایی را گرامی میدارم و برای روح بلند ایشان از خداوند متعال، علو درجات خواستارم. متأسفانه بنده به لحاظ استقرار در قم در دوران قبل از انقلاب و همچنین دغدغههایی که بعد از انقلاب اسلامی داشتم، توفیق آشنایی از نزدیک و حشر و نشر زیاد با مرحوم طباطبایی را نداشتم اما نوعاً از برنامههایی که ایشان به ویژه در صدا و سیما داشتند و مباحث اخلاقی که ترویج میکردند و همچنین در برخی از جلسات سخنرانی از محضر ایشان استفاده کردم و مجذوب صحبتهای آن مرحوم میشدم.
بیآلایشی، بیتکلفی، بیان ساده و روان و در عین حال، بااخلاص و مستند به آیات و روایات و منابع دینی از خصوصیات برجسته در سخنرانی ها و برنامه های ایشان بود که بر قلب شنونده مینشست چراکه از روحی مهذب و قلبی پاک سرچشمه میگرفت.
البته در این اواخر توفیق بیشتری پیدا کردم تا در برخی جلساتی که در محضر آیتالله هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص یا در برخی جلسات در مرقد حضرت امام یا مسجد جماران، برگزار میشد، از محضر ایشان از نزدیک استفاده کنم. در یک نوبت هم توفیق شد در محضر آیتالله سیدحسن خمینی و جمعی از دوستان مهمان ایشان در منزلشان باشیم که بسیار جلسه به یاد ماندنی و جذابی بود.
در آن دیدار متوجه شدم که درب منزل مرحوم طباطبایی، هر روزه به روی مردم باز است و ظهرها سفرهای انداخته میشود و مردم هم در آنجا حضور پیدا میکنند، خلاصه تردد مردم محل و شهر تهران و حتی دیگر مناطق به منزل ایشان، ترددی مدام بود. در واقع ارتباط مردمی این عالم برجسته با توده مردم، صمیمی و تنگاتنگ بود و درب منزلشان به روی همگان، بدون تکلف و تشریفات باز بود.
با این اوصاف میتوان گفت مرحوم طباطبایی از معدود روحانیونی بودند که در شرایط مختلف، ارتباطات مردمی خود را حفظ کرده و توسعه دادند. ایشان از کار مردم گرهگشایی می کردند و برای مشکلات مردم وقت میگذاشتند.وقت گذاشتن برای راهنمایی و نصیحت کردن جوانان و کمک به حل مشکلات خانوادگی اهل محل، از ویژگیهای برجسته مرحوم طباطبایی بود.
ایشان هم شخصیتی انقلابی، هم سیاسی بودند اما جنبههای اخلاقی ایشان بیشتر شناخته شده بود. دیدگاه شما درباره غلبه بُعد اخلاقی بر وجهه سیاسی در زندگی ایشان چیست؟
ایشان یک چهره انقلابی و سیاسی مؤثر بودند. با نهضت، آرمانها، یاران و بیت حضرت امام خمینی(ره)، و مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی، رفاقت و پیوند مستحکمی داشتند. اما همانطور که گفتید ویژگی برجسته و شاخص ایشان، بُعد اخلاقی رفتارشان بود. این موضوع برگرفته از آموزههای قرآن کریم و سنت نبوی است. قرآن کریم، فلسفه بعثت انبیا را تزکیه روح انسانها و تقویت اخلاق در آنها میداند و فرموده است: «وَإِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ؛ و راستى که تو را خویى والاست» (القلم/ 4). همچنین خداوند در قرآن کریم پیامبر اسلام(ص) را ستایش میکند و در جای جای قرآن، اگر از پیامبر تمجید میشود تعریف و تمجید از سجایای اخلاقی و روح بلند ایشان است.
حتی در توصیف یاران او تأکید دارد: «مَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ؛ محمد [ص] پیامبر خداست و کسانى که با اویند بر کافران سختگیر و با همدیگر مهربانند» (الفتح/ 29). منظور از کفار، کفار معاند، لجوج و ایستاده در برابر خدا و در جنگ با خداوند و آئین خداوند بود وگرنه پیامبر اسلام(ص) حتی با کفاری که زندگی عادی خود را داشتند و تحت ذمه پیامبر زندگی میکردند، از احترام ویژه برخوردار بودند اما در میان جامعه اسلامی و مؤمنین، رحمت، اساس رفتار پیامبر بود.
در آیات دیگری از قرآن تأکید شده که ای پیامبر اگر تو درشتگفتار و تندخو بودی، همه مردم از دور تو پراکنده میشدند و این لطف و رحمت خداوند بوده که زبانی نرم و رفتاری خوش به تو عنایت شده است. این چهره پیامبر(ص) در قرآن است و در عمل هم ایشان نهایت مهربانی و اخلاق را در رابطه با دوست و دشمن از خودشان نشان دادند. این سنت ائمه اطهار(ع) هم بوده لذا اخلاق زیربنای سیاست در اسلام است و به تعبیر دیگر، سیاست برای استقرار اخلاق است.
پیامبر اسلام(ص) فرمود: « إنما بعثت لأتمم مکارم الأخلاق» یعنی اساساً فلسفه بعثت من تتمیم مکارم اخلاق بوده است. اگر حکومتی تشکیل و پیامبر وارد عرصه سیاستورزی و حکومتداری میشوند، بر محور اخلاق بوده است. این آموزهها را در زندگی مرحوم طباطبایی به خوبی مشاهده میکردیم و ایشان هیچگاه در میدان سیاست، انقلابیگری و مسئولیتهای اجتماعی که داشتند از جاده اخلاق نبوی و اسلامی فاصله نگرفتند و به تعبیر دیگر، سیاست موجب نشد که اخلاق را کمرنگ ببینند.
شما جای چنین مشی و روشی را در سیاستورزی امروز کشور چقدر خالی میبینید؟
متأسفانه بعضاً اینگونه است که ورود به سیاست باعث کمرنگ شدن اخلاق در برخی افراد میشود. در واقع، قدرت و سیاست به گونهای برای آنها اصل میشود که اخلاق رنگ میبازد. مرحوم طباطبایی، نه تنها اینگونه نبودند بلکه به شدت از بداخلاقی هایی که در جامعه میدیدند، رنج میبردند.
این سالهای آخر هم به دلیل برخی بداخلاقیهای گسترده سیاسی که متأسفانه در دورانی شایع و از مناظرات انتخاباتی در تلویزیون توسط یکی از کاندیداها آغاز و منجر به تخریب شخصیت برخی افراد برجسته شد، مشاهده کردیم که آقای طباطبایی در سخنرانیها و برنامههای خود با شجاعت هرچه تمامتر و با دفاع از اخلاقمداری در عرصه سیاست به میدان آمدند تا آنجائیکه حتی خود ایشان هم مورد بیاحترامی و بیمهری قرار گرفتند.
اما برای ایشان این مسئله بسیار مهم بود که اجازه ندهند بداخلاقی، بدعهدی، بیوفایی و بدخلقی، سکه رایج در سیاست شود. لذا اگر مجموعه سخنرانیها و مصاحبههای ایشان در سالهای آخر عمر که یاران امام راحل در غربت و مظلومیت قرار گرفته و حتی بیت امام نیز مورد بیمهری و بعضاً هتاکی قرار گرفتند، بخوانید متوجه می شوید ایشان مرد و مردانه به میدان آمدند و در برابر جریانات تندخو، افراطی و بیادبیها ایستادند و تا آخر هم به این موضوع پایبند بودند.
به هر حال، ثبات قدم بودن در میدان اخلاق، از ویژگیهای برجسته مشی سیاسی مرحوم سیدمهدی طباطبایی بود که درس بزرگی برای همه ما و گوهر کمیابی است. متأسفانه در دوران معاصر شاهد افول نگرش اخلاقی در رفتار سیاسی بسیاری از افرد هستیم به ویژه بعد از پیدایش ابزارهای نوین فضای مجازی و سایتها و امثالهم، مشاهده میکنیم که حرمتشکنیها، بیانصافیها و تخریب چهره و شخصیتها و انجام گناهان کبیرهای همانند سخنچینی و استهزا دیگران و سایر گناهان کبیره توسط برخی سایتها و جریانات توسعه پیدا کرده است. لذا در این فضاهای آلوده سیاسی، نیازمند مشی اخلاقی و سیاسی امثال آقای طباطبایی هستیم. ایشان هم این روش را از آموزههای دینی و حضرت امام خمینی(ره) آموخته و در زندگی شخصی و سیاسی خود پیاده کرده بودند؛ امامی که بنیانگذار سیاست در بستر اخلاق و در میدان عرفان بودند.