به گزارش جماران، جامعةالمصطفی العالمیة نهادی علمی و بین‌المللی با هویت حوزوی است که با هدف گسترش علوم اسلامی و تربیت طلاب غیرایرانی تشکیل شده است. این مرکز در سال ۱۳۸۶ با تلفیق «سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور» و «مرکز جهانی علوم اسلامی» با دستور آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده و رویکرد آن آموزشی، پژوهشی و تربیتی است.
این مرکز توسط هیئت امنا و زیر نظر دفتر رهبری اداره می‌شود.
تاریخچه
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور طلاب غیرایرانی در حوزه علمیه قم، به صورت اندک و از طریق دارالتبلیغ اسلامی انجام می‌شد. با پیروزی انقلاب و علاقمندی برخی برای تحصیل علوم دینی در ایران، مسؤولان حوزه «شورای سرپرستی طلاب غیرایرانی» را ایجاد کردند. این شورا در شهریور سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۵ ادامه داشت. در این سال، شورای سرپرستی با تحول در ساختار به «مرکز جهانی علوم اسلامی» تغییر نام یافت.
مرکز جهانی علوم اسلامی تا سال ۱۳۷۲ به شیوه سنتی رایج در حوزه‌های علمیه اداره می‌شد و از آن تاریخ به بعد با انتصاب مدیر از سوی رهبر انقلاب اسلامی آیت الله خامنه‌ای از حالت شورایی و غیرمتمرکز خارج و فعالیت آن تحت نظارت دفتر رهبری قرار گرفت. نظام آموزشی و مدارک مرکز، مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
«سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور» به منظور تحقق درخواست رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر آموزش و تربیت دانشجویان و طلاب خارج از کشور به شکل سازمان یافته و نهادینه شده، سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور در سال ۱۳۷۰ تاسیس شده و به مرور در بیش از ۴۵ کشور جهان ایجاد شد. با درخواست آیت الله سید علی خامنه‌ای در تاریخ ۲۸/۹/۱۳۸۶ مبنی بر تلفیق دو نهاد، نهادی جدید به نام «جامعة المصطفی العالمیه» تاسیس شد.
اهداف و ساختار
در اساسنامه مرکز، تربیت مجتهدان، عالمان، محققان، متخصصان، مدرسان، مبلغان، مترجمان، مربیان و مدیران پارسا، متعهد و زمان‌شناس؛ تبیین، تولید اندیشه دینی و نشر و ترویج اسلام ناب محمدی(ص) از اهداف اصلی آن شمرده شده است. بر اساس این اساسنامه، ریاست عالیه جامعه با فقیه عهده‌دار رهبری جمهوری اسلامی ایران است و تصویب اساسنامه، انتخاب اعضای هیأت امنا، نصب و عزل رئیس جامعه بر عهده اوست.
منابع مالی
بنابر ماده ۲۹ اساسنامه این مرکز، مساعدت‌های رهبر جمهوری اسلامی ایران، کمک‌های دولتی، عواید املاک، اموال و درآمدهای حاصل از ارایه خدمات، موقوفات، وجوه شرعی، هدایا و کمک‌های مالی اشخاص حقیقی و حقوقی، وام تسهیلات دریافتی از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری داخل و خارج کشور منابع مالی جامعه است. بر اساس تبصره ماده ۳۴ اساسنامه حسابرسی نهادهای ذی‌ربط که بر اساس قانون حق حسابرسی و نظارت بر بودجه عمومی را دارند، با تأیید ریاست عالیه بلامانع است.
با توجه به تغییراتی که اخیراً در این نهاد به وجود آمد برآن شدیم تا از نزدیک با فعالیت‌های داخل و خارج المصطفی و نیز معاونت‌هاو بخش‌های متفاو ت آن و برنامه‌های آینده آن آشنا شویم.
حجت الاسلام والمسلمین علی عباسی: در بسیاری از رشته‌ها پیشگام بوده‌ایم
*جامعة المصطفی برآمده از حوزة علمیه و متعلق به حوزة علمیه است
*گفتمانی که این مرکزعلمی در دنیا دنبال می‌کند، گفتمان انقلاب اسلامی است
رییس جدید جامعه‌المصطفی العالمیه با تشریح برنامه‌ها، اولویت‌ها و سیاست‌های کاری خود در آینده، به معرفی جامعه المصطفی، ضرورت تاسیس و رسالت اصلی آن پرداخت.
جامعة المصطفی بنا بر چه ضرورتی و چگونه شکل گرفت؟
آنچه امروز به‌عنوان جامعة مصطفی العالمیه معرفی می‌شود برآمده از دو نهاد دیگری است که از ابتدای انقلاب اسلامی به تدریج شکل گرفتند: یک مجموعه تحت عنوان «مرکز جهانی علوم اسلامی» که ابتدا با عنوان «شورای سرپرستی طلاب غیرایرانی» برای تمشیت امور طلاب غیرایرانی در قم فعال شد و مجموعة و نهاد دیگری که بعدها به نام «سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور» شکل گرفت و مأموریتش ساماندهی مدارس علمیه همسو با انقلاب اسلامی در خارج از کشور بود. هر دو این نهادها سالها فعالیت داشتند و خدمت میکردند و به تدریج از نظر کمی و کیفی رشد و توسعه پیدا کردند. مرکز جهانی علوم اسلامی در قم توسعة بسیار خوبی پیدا کرد و جمعیت زیادی از کشورهای مختلف در این مرکز اسلامی جمع شدند. سازمان مدارس هم به تدریج در کشورهای مختلف حضور پیدا کرد؛ بهخصوص در کشورهای قارة آسیا و آفریقا حضور چشمگیری داشت. رفته رفته احساس شد ضرورت دارد که این دو مجموعه با هم هماهنگ باشند؛ چون بعضی از کسانی که در خارج از کشور آموزش می‌دیدند بنا بود برای تکمیل تحصیلاتشان به داخل کشور منتقل بشوند و طبیعتاً باید میان این دو مجموعه ارتباط وثیقتر و هماهنگی بیشتری وجود میداشت. لذا قبل از اینکه این تلفیق در سال 1386 اتفاق بیفتد، سالها مسئلة هماهنگتر شدن این دو نهاد مطرح بود. در ابتدا هیئتامنای مشترکی برای هر دو نهاد مشخص شد و این تلفیق از آنجا آغاز شد تا سیاستگذاری کلان را میان دو مجموعه بتواند طراحی کند. بعد از مدتی با پیشنهادها و کارشناسیهایی که به دفتر مقام معظم رهبری داده شد، نهایتاً ایشان به این تصمیم رسیدند که مجموعة واحدی تحت عنوان «جامعة المصطفی العالمیه» شکل بگیرد.
جایگاه بین‌المللی جامعةالمصطفی و اعتبار آن در سطح مراکز علمی جهانی به چه صورت است؟
بحمدالله با توجه به ریشهدار بودن این سازمان در حوزه‌های علمیه و ظرفیتهای فراوانی که از آن برخوردار بود و البته تجربههایی که در طی سالهای پس از انقلاب اسلامی کسب شده، امروز جامعة المصطفی با وجود اینکه یک نهاد نوپا و تازه تأسیس است، از موقعیت خوبی در دنیا برخوردار است و جایگاه برجستهای دارد. عضو اتحادیههای مهم دانشگاههای دنیا و جهان اسلام است. با بسیاری از مراکز علمی در قارههای مختلف تفاهمنامهها و قراردادهای مشترک همکاری دارد. با مراکز دینی در کشورهای مختلف گفتوگوها و نشستهای مشترک برگزار می‌کند. نمایندگی‌های جامعة المصطفی العالمیه در برخی کشورها حضور دارند و نمایندگان ارتباط خوبی با مراکز علمی و دینی دارند. بحمدالله امروز جامعة المصطفی به‌عنوان یک دانشگاه بین‌المللی اسلامی در دنیا شناخته می‌شود. حرکت آموزشی پژوهشی فرهنگی جامعة المصطفی رویکرد شناختهشدهای توأم با عقلانیت و معنویت و اعتدال دارد. گفتمانی که این مرکز علمی در دنیا دنبال می‌کند، گفتمان انقلاب اسلامی است. در نشست اخیر به حضار عرض کردم که اگر بخواهیم گفتمان جامعة المصطفی را در یک جملة مختصر خلاصه کنیم گفتمانِ عقلانیت و معنویت و عدالت می‌شود. در حقیقت این همان گفتمان انقلاب اسلامی است.
رسالت اصلی جامعة المصطفی را چه میدانید؟
جامعة المصطفی در اصل یک مرکز آموزشی پژوهشی است و طبیعتاً مأموریت اصلی آن آموزش دادن و البته تولید علم و دانش است. از همین رو وظیفه و رسالت خودش را تربیت عالمان زمان‌شناس و مهذب و آگاه به مسائل روز و معارف اسلامی میداند. اصلیترین و مهمترین رسالت ما تربیت چنین نیروهایی برای عالم است. بحمدالله طی این سالها توفیق خوبی در تربیت دهها هزار نفر عالم دینی و شخصیت‌های علمی داشتهایم که بر اساس دادهها و آمارهای موجود طلابی از 130 کشور جهان تربیت شدهاند.
در حوزة پژوهش کارهایی به دست اساتید جامعة المصطفی یا به دست فارغ‌التحصیلان این مرکز علمی در دنیا صورت گرفته که بسیار قابل توجه است. در حال حاضر بیش از 40 هزار اثر تولید شده توسط فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی را در اختیار داریم و در معاونت پژوهش گردآوری کردیم. همین امر نشان میدهد که حجم فعالیت‌های علمی در این مجموعه به زبانهای مختلف تا چه اندازه قابل توجه است. دانشآموختگان جامعة المصطفی بالغ بر 30 زبان دنیا تولید علمی داشتهاند. جامعة المصطفی یکی از مراکز مهم تولید متون آموزشی دینی بوده است. مستحضر هستید که متنهای آموزشی ما نیاز به نوسازی دارند. شاید به دلایلی این پدیده در حوزة داخلی هم از نظر زمانی و هم از نظر حجم کارهایی که صورت گرفته، دیرتر شروع شده است. البته اخیراً در مدیریت جدید بحمدالله بخش تدوین متون آموزشی فعال شده و حدوداً پنجاه الی شصت متن جدید تولید کرده است. با این حال جامعة المصطفی طی این سالها بیش از هفت‌صد متن آموزشی در رشتههای مختلف تولید کرده که هم در مراکز دانشگاهی و هم در حوزه‌های علمیه داخلی و خارجی مورد استفاده قرار میگیرند. جامعة المصطفی رسالت اصلی خودش را تربیت چنین شخصیت‌های علمی برای همة نقاط جهان با ملاحظة نیازها و اقتضائات مکانهای مختلف قرار داده و پژوهش و تولید علم آن هم در راستای پاسخگویی به نیازهای انسان معاصر است.
یکی از مراکز پژوهشی که به نحوی مرتبط به جامعة المصطفی است و در لبنان فعالیت می‌کند و بیش از دویست کتاب ارزشمند به زبان عربی بازتولید کرده، مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی است. کتبی که در این چهل سال انقلاب اسلامی در عرصههای مختلف، بهخصوص در حوزة کلام جدید و فلسفة دین تولید شدهاند، در آن مرکز به زبان عربی بازتولید شدهاند. و امروزه از مجموعههای بسیار فاخری است که در سطح کشورهای عرب‌زبان شناخته شدهاند.
برای آینده این مرکز علمی پژوهشی چه ایدهها و برنامههایی مدنظر دارید؟
جامعة المصطفی به تدریج طی این سالها در نقاط مختلف از جهان با توجه به فرصتهایی که وجود داشته حضور پیدا کرده است. امروزه پس از کسب تجربههای ناشی از سه الی چهار دهه فعالیت، باید بازنگری در تمرکز فعالیتها در مراکز راهبردی جهان داشته باشیم و در نقاط دیگر کارها را به بومیان واگذار میکنیم. با توجه به اینکه امروزه دانشآموختگان فراوانی در اقصی نقاط عالم از جامعة المصطفی داریم و بسیاری از آنان از توانمندیها و ظرفیتهای بالایی برخوردار هستند، شاید نیازی به حضور مستقیم و مباشر ما در همة این نقاط وجود نداشته باشد. البته مسائل و الزامات دیگری هم ضمیمه میشوند که ما را به سمت این سیاست پیش میبرد. ما باید به سمت شناسایی نقاط راهبردیتر در عالم حرکت کنیم و تمرکز فعالیت‌های مستقیم خودمان را در این نقاط قرار بدهیم. حوزة پیرامونی از دانشآموختگان و فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی استفاده میکنیم. برای این منظور طرحی فراهم شده است.
نکتة دیگر اینکه در این سالها با توجه به نیازی که وجود داشته به سمت افزایش کمی فعالیتها حرکت کردهایم. شاید امروزه ضرورت داشته باشد که بخشی از فعالیت‌های خودمان را متمرکز بر کیفیسازی کنیم؛ یعنی تعمیق فعالیتها. لذا توجه به کیفیت آموزشها و پژوهشها و تعمیق فعالیت‌های جامعة المصطفی در حوزه‌های دانشی جزء سیاست‌هایی است که انشاءالله در آینده دنبال خواهد شد. طبیعتاً اینگونه فعالیتها نیاز به زیرساختهای لازم هم دارد. همسان و همساز کردن ساختارهای داخلی ما با اینگونه فعالیت‌های جدید نیاز به تأملاتی دارد و طبیعتاً نیاز به بازنگری در حوزة ساختاری داریم تا ساختارهای داخلی و خارجی خودمان را با محدودیتهای جدید متناسبتر و هماهنگتر کنیم. انشاءالله این کار هم انجام خواهد شد. در این بین با توجه به مشکلات اخیر کشور نیاز به سیاست مدیریت هزینهها هم داریم. در صدد این هستیم بدون اینکه فعالیتهایمان آسیب ببینند با بهسازی روشها و فرایندهای کاریمان بهره‌وری را بالا برده و بدون خللی و وقفهای در کارها هزینهها را کاهش بدهیم و مدیریت کنیم.
تاکنون چه طراحیهایی را اجرایی کردهاید و چه دستاوردهایی داشتهاید؟
در حوزة آموزشی و به نیت اجرایی ساختن سیاست کیفیسازی، طرحی تحت عنوان طرح تحول نظام آموزشی جامعة المصطفی فراهم شده که البته چندین سال روی این طرح کار علمی و تحقیقی صورت گرفته و از دیدگاههای مدیران مختلف، اساتید و حتی خود طلاب و فضلا استفاده شده است. بحمدالله امسال عملیاتی شدن این طرح آغاز شد. این طرح اقتضائاتی دارد از جمله هماهنگسازی ساختارهای آموزشی ما با فعالیتها پیشبینیشده در این طرح. اولویت اول ما در حوزة آموزش پیادهسازی و عملیاتیسازی طرح تحول نظام آموزشی خواهد بود. عملاً با اجرایی شدن آن هم نظام آموزشی ما با نیازها و مأموریتهای جامعة المصطفی متناسبتر خواهد شد و هم کیفیت افرایش پیدا خواهد کرد. علیرغم اینکه ممکن است در کمیت پذیرش به دنبال افزایش نباشیم، اما به لحاظ رشتهای و محتوای آموزشی، بخشی از کیفی شدن آموزش ما به این است که رشته‌ها، سازگاری بیشتری با نیازهای بین‌المللی پیدا کنند. از این نظر از 160 رشته گرایش که قبلاً داشتیم، به حدود 400 رشته گرایش رسیدهایم. در شرایط جدید بر اساس حوزه‌های دانشی ساختار آموزشی ما تعریف می‌شود. ما شش حوزة دانشی کلان برای جامعة المصطفی تعریف کردهایم که عبارتاند از: حوزة دانشهای فقه و اصول، قرآن و حدیث، حکمت و ادیان (فلسفه و کلام و عرفان)، علوم انسانی، فرهنگ و زبان و سیره و تاریخ تمدن اسلامی.
جامعة المصطفی در بسیاری از این رشته‌ها پیشگام طراحی است. در گذشته هم چنین پیشگامی را برای جامعة المصطفی شاهد بوده‌ایم. بسیاری از رشتههایی که شاید در مراکز علمی دیگر و در خود حوزة علمیة قم وجود نداشتند، در جامعة المصطفی طراحی و اجرایی شدند و به درجهای از رشد رسیدند. در حال حاضر در جاهای دیگر هم مورد اقتباس قرار گرفتهاند و در حال اجرا هستند. از این نظر ما رشتههای فراوانی داریم که اولین بار است طراحی و تولید و اجرا میشوند و امیدواریم انشاءالله با اجرای موفق آن‌ها الگویی بشوند تا در مراکز علمی دیگر هم مورد استفاده قرار بگیرند. لذا طرح تحول نظام آموزش جامعة المصطفی یکی از اولویتهای کاری ما است که امیدواریم استقرار پیدا کند و در داخل و خارج از کشور اجرا بشود.
در حوزة پژوهشی هم قبلاً طرحی تحت عنوان قطبهای زبانی مدون شد که این قطبها در نقاط مختلف دنیا حضور داشته باشند و بتوانند تولیدات علمی ما را منتشر کنند. یکی از نمونههای شاخص آن مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی است که در لبنان کتابهایی را به‌طور گسترده به زبان عربی منتشر می‌کند. همچنین پژوهشکدهای به نام اسلام و غرب داریم که تولیداتی را به زبان انگلیسی دارد و امروز شاید نزدیک به صد اثر فاخر به زبان انگلیسی در این پژوهشکده تولید و منتشر شده .
توجه جامعة المصطفی به حوزة پژوهش را میتوان در دو بخش تعریف کرد:
بخشی از پژوهش‌های ما، پژوهش‌های درون نظام آموزشی است. در طراحی نظام آموزشی جامعة المصطفی توجه خاصی به بخش پژوهشی صورت گرفته است؛ از جمله تحقیقات درون نظام آموزشی، پایاننامهنویسی، تحقیقات پایان دوره کارشناسی، رسالهنویسی و... که در طی سالهای گذشته استقرار پیدا کرد و مسیر خودشان را پیدا کرده‌اند. ما باید سمت و سوی این تحقیقات را به سمت نیازهای واقعی دنیای معاصر سوق بدهیم. کیفیسازی این رسالهها مهم است. هر یک از این پژوهشها میتواند مشکل و نیازی را برآورده و تأمین کند. نکتة دیگر اینکه نظام آموزشی بهگونهای طراحی شده که افراد را برای پژوهشگری توانمند کند. در برخی نظامات آموزشی گاهی چنین خلأتی احساس می‌شود؛ یعنی کمتر به تربیت پژوهشی توجه می‌شود؛ اما در نظام آموزشی جامعة المصطفی هم در سالهای گذشته و هم در طرح جامع برای سالهای آینده به این مسئله توجه خاصی صورت گرفته است. به همین خاطر تولیدات پژوهشی در قالب نشریات علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی روز به روز افزایش پیدا کرده است. تعداد نشریات دارای رتبة علمی ما رو به گسترشاند. هم اساتید ما و هم طلاب و فضلای ما تولید علمی خودشان را که از تراز علمی مناسبی برخوردارند در این نشریات منتشر می‌کنند. امیدواریم بتوانند با حضور چشمگیرتر در کار تولید علوم انسانی و اسلامی نقش مثبت و ارزندهای ایفا کنند.
بخش دیگر پژوهش‌های ما بیرون از نظام آموزش جامعة المصطفی است. اساتید و پژوهشگران ما تواناییهایی دارند که این تواناییها باید زمینة بروز و ظهور پیدا کنند؛ هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور. لذا در ساختارهای علمی جامعة المصطفی از سالها پیش، مراکز پژوهشی پیش‌بینی شده برای نمونه پژوهشگاه بین‌المللی جامعة المصطفی که در قم مستقر است. چند مرکز پژوهشی در داخل کشور (مشهد، گرگان و اصفهان) تشکیل شده. در خارج از کشور هم حدود ده مرکز پژوهشی فعال هستند. انشاءالله با شکل گرفتن قطبهای زبانی این بخشها هم فعالتر خواهند شد. جامعة المصطفی پژوهش را به‌عنوان یک جزء مهم مأموریت خودش قرار داده است. همانطور که عرض کردم تا امروز هم آثاری که توسط فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی به زبانهای مختلف منتشر شده، از آمار بالایی برخوردارند. آن بخشی که گردآوری شده دهها هزار اثر علمی است. در این میان آثار زیاد دیگری هم طبیعتاً وجود دارند که به دست ما نرسیدهاند.
چند تن از فارغ‌التحصیلان ما در صربستان مرکز پژوهشی دایر کردند که تعداد زیادی از آثار علمی فاخر جامعة المصطفی را ترجمه یا خودشان آثار علمی دیگری در این زمینهها تولید کرده‌اند. نشریة بسیار فاخری دارند که به عنوان یکی از نشریات علمی ـ پژوهشی مورد توجه در کشور صربستان شناخته می‌شود.
دستاوردهای المصطفی در طول این سه الی چهار دهه بسیار قابل توجه است. حدود پنجاه هزار نفر فارغالتحصیل در نقاط مختلف جهان تربیت شده. کمتر کشور پرجمعیتی در دنیا هست که دانشآموختگان و دانشپژوهان جامعة المصطفی در آن حضور نداشته باشند. بسیاری از آنان انسانهای مؤثری در چرخة علمی و فرهنگی کشور خودشان هستند و تأثیر مثبتی هم دارند به طوری که مسئولین آن کشورها اذعان می‌کنند دانشآموختگان جامعة المصطفی شخصیت‌های معتدل و متین و سازگار با فضای اجتماعی کشورشان هستند. برخلاف برخی مراکز مشابه دیگر که وقتی فارغ‌التحصیلان آن‌ها به کشورشان برمیگردند مشکلات فراوانی ایجاد می‌کنند. در حالی که فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی در بسیاری از کشورهای اروپایی و آفریقایی و آسیایی مشغول فعالیت هستند و حقیقتاً انسانهایی هستند که آثار مثبت اجتماعی برای جامعة خودشان دارند و در خدمت پیشبرد علم و فرهنگ و معنویت جوامع خودشان هستند.
یکی دیگر از دستاوردهایی که در جلسة معارفه به آن اشاره کردم، آموزش زبان فارسی در دنیا است. امروزه مراکزی هستند که داعیة تولیت و ترویج زبان و ادبیات فارسی را دارند؛ ولی هیچ کدام از آن‌ها کارنامة قابل ارائة به اندازة جامعة المصطفی در بسط و نشر زبان و ادبیات فارسی ندارند. صدها هزار نفر در دنیا امروز زبان فارسی را از مسیر و از طریق جامعة المصطفی آموخته‌اند؛ زبان و ادبیات فارسی علاوه بر اینکه زبان دوم دنیای اسلام است و بخش زیادی از معارف اسلامی در این زبان تولید شده، در این دهههای اخیر، زبان گفتمان انقلاب اسلامی است. بسیاری از پیامها و مضمونهای انقلاب اسلامی به این زبان تعلق دارد. بسیاری از افراد با توجه به علاقه و محبتی که به گفتمان انقلاب اسلامی دارند، در پی یادگیری زبان و ادبیات فارسی هستند تا مستقیماً به کانون این پیامها ارتباط پیدا کنند. با توجه به اینکه در دو سدة اخیر تلاش زیادی صورت گرفت تا زبان فارسی در نقاط مهمی از دنیا به فراموشی سپرده بشود، چنین دستاوردی کماهمیت نیست. زبان فارسی در شبه قاره تا دویست سال پیش حضور چشمگیری داشت؛ اما با سیطرة استعمار در شبه قاره و تسلط زبان انگلیسی به تدریج زبان فارسی از حوزة شبه قاره حذف شد. امروزه این زبان در سطح دنیا در حال احیا شدن است و این مسئله در واقع حوزة تمدنی اسلامی ایرانی ما را در دنیا گسترش میدهد و چنین دستاوردی بسیار حائز اهمیت است.
همانطور که عرض کردم ما باید در شرایط جدید به سمت کیفتبخشی فعالیتها حرکت کنیم و علاوه بر تربیت نیروهای انسانی به ارتقاء کیفیت آثار علمی بپردازیم؛ به نحوی که به مرجعیت علمی در حوزة دانشی علوم انسانی اسلامی دست پیدا کنیم. آرمانی که جامعة المصطفی دنبال می‌کند، مرجعیت یافتن در حوزه‌های دانشی مربوط به خود در جهان است که به نظر ما دور از دسترس هم نیست.
از نظر شما چه نسبتی میان جامعة المصطفی و انقلاب اسلامی برقرار است؟
جامعة المصطفی از حسنات انقلاب اسلامی است. جامعة المصطفی علاوه بر اینکه مبتنی بر بنیانهای عمیق حوزة علمیه است، یکی از محصولات انقلاب اسلامی و اندیشة حضرت امام خمینی(ره) است و در ادامه با هدایت و حمایت مقام معظم رهبری و گفتمان ایشان در دنیا پیش رفته و اساساً بر اساس این گفتمان حرکت خودش را از ابتدا تنظیم کرده است. از اندیشه های مبارک حضرت امام مسئلة وحدت و تقریب مذاهب اسلامی است و این راهبرد توسط انقلاب اسلامی دنبال شد. این رویکرد در دستور کار و مبنایی برای فعالیت‌های المصطفی بوده است.
شاید مرکز علمی در دنیای اسلام وجود نداشته باشد که تحصیلکردگان آن از هر مذهبی که باشند، فقه و کلام خودشان را آموزش ببیند؛ البته با نگاه تقریب مذاهب و احترام به دیدگاه مذاهب دیگر.
چند سال قبل که رئیس سازمان دیانت ترکیه به ایران آمده بود، به گرگان رفت و مجموعة اهل سنت جامعة المصطفی را دید و بسیار تعجب کرد. المصطفی که مبتنی بر مبانی اعتقادی اهل بیت علیهمالسلام است، پیروان دیگر مذاهب را پذیرش کرده و آنان را بر اساس مبانی فکری و اعتقادی و فقهی خودشان آموزش میدهد. این رویکرد در ایران و در مراکز خارج از کشور المصطفی امری عادی است. بسیار از دانشآموختگان المصطفی از مذاهب دیگر اسلامی هستند. حتی دانشآموختگانی داریم که پیروان ادیان دیگرند. به جامعة المصطفی میآیند و با معارف اسلامی آشنا میشوند. درهای المصطفی به روی همة جویندگان معارف الهی و معنوی و گفتمان انقلاب اسلامی باز است.
در نمایندگی جامعة المصطفی در تهران حتی پیروان دیگر ادیان هم میتوانند حضور داشته باشند و معارف لازم اسلامی را آموزش ببیند. همین امر تحقق آرمان و ایدة امام راحل و مقام معظم رهبری است. ایدة تقریب و وحدت مذاهب اسلامی و ایدة پیام انسانی و جهان‌شمول اسلام و مکتب نورانی اهلبیت علیهمالسلام.
جامعة المصطفی تمام تلاش خودش را طی این سالها بر این قرار داده تا بر اساس راهبردهای متخذ از گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشههای ناب امام راحل و مقام معظم رهبری حرکت کند و انشاءالله این مسیر ادامه خواهد داشت.
نمونة دیگر توجه خاصی است که جامعة المصطفی به علوم عقلی و معنوی و عرفانی دارد. این نگاه حضرت امام رضوان الله تعالی علیه بود. در حال حاضر مراکز آموزشی اسلامی در دنیا هستند که اصولاً نسبت به علوم عقلی و عرفانی توجهی ندارند؛ اما المصطفی این رویکرد را در برنامه خودش قرار داده و یک حوزه از شش حوزة دانشی آن، حکمت و ادیان است؛ که شامل مباحث فلسفی و کلامی و عرفانی می‌شود.
مقام معظم رهبری توجه خاصی به علوم انسانی با نگاه دینی دارند. در طی این سالها به‌طور مکرر نسبت به اسلامسازی و دینی سازی علوم انسانی توجه و تنبه دادند و المصطفی یکی از راهبردهای خودش را تولید و بسط و گسترش علوم انسانی مبتنی بر نگاه دینی قرار داده است. همة اینها برگرفته از گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشههای امام و رهبری است که به یاری خدا در آینده هم ادامه پیدا می‌کند.
همکاری و ارتباط جامعة المصطفی با حوزة علمیه به چه صورت است؟
جامعة المصطفی برآمده از حوزة علمیه و متعلق به حوزة علمیه است و جدای از آن نیست. طبیعتا در همة کارها، این هماهنگی‌ها و حمایتها میتواند به ما کمک کند. المصطفی به‌عنوان بخش بین‌المللی حوزة علمیه به معنای عام کلمه فعالیت می‌کند و رسالت خود میداند اندیشه و پیام حوزه علمیه را به سراسر دنیا برساند. عمدة اساتیدی که در جامعة المصطفی فعالیت می‌کنند، پرورش یافتة حوزة علمیه هستند و ما این همکاری را انشاءالله مغتنم میدانیم و امیدواریم این همکاریها ادامه داشته باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مجید خالقپور: پژوهش‌های ما ناظر بر نیازهای جهان بشریت است
تبیین فعالیت‌های معاونت فرهنگی جامعه‌المصطفی در داخل و خارج از کشور و اقداماتی که تا کنون انجام گرفته و تبیین سیاست‌های کلان فرهنگی از جمله موضوعاتی بود که معاون فرهنگی جامعه‌المصطفی به آن اشاره کرد.
در معاونت فرهنگی چه اقداماتی تاکنون انجام دادهاید؟
در حوزة تربیت مهمترین کاری که معاونت فرهنگی انجام داده، تربیت شخصیتی افراد است. جامعة المصطفی در این زمینه هم توفیقات خوبی داشته؛ اما این توفیق بیشتر از آن اساتید راهنمای اخلاقی و تربیتی و مشاورین اخلاقی جامعة المصطفی بوده است. به نحوی پدر معنوی طلبهها خود اساتید هستند. اضافه بر آن مرکز مشاورة ما هم فعال است؛ همچنین مفاهیم اخلاقی که به نحوی در متون آموزشی ما تزریق شدهاند تا به نحوی بتوانند در اعماق علمی و دانشی طلبهها تأثیرگذار باشند. همین که دستاوردها و خروجی ما در عرصة فرهنگ و تربیت در جهان خوش درخشیده و طلبههای ما در کشور خودشان به‌عنوان پناهگاه فکری و عاطفی مردم قرار گرفتهاند نشانة آن است که جامعة المصطفی در عرصة تربیت و در عرصة فرهنگ موفق بوده است. یعنی نیروی تربیت کرده که توانسته تکیهگاه مردم قرار بگیرد.
بخش دیگری که در معاونت فرهنگی جامعة المصطفی مطرح میباشد، قرآن و حدیث است. در این زمینه هم توفیقات چشمگیری داشتهایم. به هر حال امروزه از میان طلاب خود کسانی را داریم که رتبههای اول قرائت، تجوید و معارف را کسب کرده‌اند. در حوزة حدیث هم موفقیتهایی به دست آوردهاند. هم به لحاظ قرائت و هم به لحاظ حفظ قرآن و ادعیه رتبههای خوبی کسب کرده‌اند. طلبههایی داریم که کل قرآن و نهجالبلاغه و صحیفة سجادیه را حفظ کرده‌اند. حتی در موقع صحبت کردن، سخنان خودشان را به آیات قرآن یا به سخنان ائمه مستند می‌کنند. این توانایی و ظرفیتِ بسیار بزرگی است و باید توجه داشته باشیم که این ظرفیت صفر به صد رسیدن است. چون بسیاری از طلاب تا قبل از پذیرش در جامعة المصطفی با الفبای عربی هم آشنا نبودند. از میان آن‌ها کسانی پیدا شدند که به این درجه از معرفت و معنویت رسیدهاند. البته طلبههایی از ملیتهای عرب‌زبان هم در جامعة المصطفی حضور دارند. با این حال طلبههایی از دیگر کشورها هم حضور دارند که معرفت علوم اسلامی را از صفر آغاز کردند. این ظرفیت است که توانسته مجموعة کلان را به یک استقرار معرفتی در حوزة مهارتی قرآن و حدیث برساند. این دستاورد دیگری از معاونت فرهنگی جامعة المصطفی است.
سیاست کلان طرح‌های معاونت فرهنگی تا چه اندازه متأثر از تولیدات پژوهشی جامعة المصطفی است؟
در مجموع جامعة المصطفی رسالت تولید اثر به‌صورت مستقل ندارد. ما مرکز آموزشی هستیم و نه مرکز پژوهشی. لذا پژوهشیهای ما تبعی است؛ به این معنا که 117 رشته در جامعة المصطفی دایر هستند و در طرح تحول 400 رشته ساماندهی شدهاند. 400 رشته آمادة ارائه هستند تا آموزش داده بشوند. طبیعتاً پژوهش‌های ما هم در بستر و متن این کار آموزشی باید سامان بگیرد. یا به‌عنوان پژوهش‌های متون درسی یا کمک‌آموزشی متون آموزشی یا رسالهها و پایاننامهها خودشان را نشان میدهند. علاوه بر اینکه باید طلبهها را از نظر علمی رشد بدهیم و نیازهای پژوهشیشان را پاسخ بدهیم، چون مخاطب دارند و مخاطبانشان مردم خودشان هستند، باید متناسب با نیازهای مردم خودشان پژوهشهایی ارائه بدهیم تا بتوانند در ذیل آن پژوهشها توانمندی پیدا کنند تا پاسخگوی نیازهای مخاطبین خودشان قرار بگیرند. لذا پژوهش‌های ما در چند عرصه انجام میپذیرد: یک عرصه مربوط به طلاب است و آن فرایند تحصیلی که باید طی کنند. وقتی مربوط به آنان است طبیعتاً باید متن آموزشیشان در مراحلی که لازم دارد، آماده بشود. دوم، متون کمک‌آموزشی طلاب است و سوم خروجی دوره و برآیند آن فرایند آموزشی که تبدیل به رساله دکتری یا پایاننامة ارشد می‌شود. این امور مربوط به طلاب می‌شود. عرصة دیگر مربوط به مخاطبین طلاب می‌شود. طلابی که بعد از دوران فارغالتحصیلی میخواهند در کشور خودشان حضور داشته باشند، باید پاسخگوی معرفتی مردم مخاطب خودشان باشند. لذا یکسری پژوهش‌های ما ناظر بر نیازهای اسلامی و جهان بشریت در نگاه کلان است. یعنی بررسی میکنیم کشورهای مختلف چه نیازهایی دارند و طرح‌های ما متناسب با رشته‌ها چه دانش و فهمی از اسلام نیاز دارند و طبیعتاً باید یکسری تولیداتی ناظر بر آن‌ها داشته باشیم. برای این بخش بیشتر از ظرفیت خود طلبهها استفاده می‌شود. در همین انجمنهای علمی، علاوه بر انجمنهای فرهنگی از ظرفیت طلبهها استفاده میکنیم. طلبههای ما مراکز پژوهشی تشکیل دادند که مجوز آن‌ها را خودمان میدهیم. به هر حال بخشی از مجموعة گروههای پژوهشی یا انجمنهای پژوهشی که طلبهها تشکیل میدهند، ناظر به مخاطبین طلبهها در کشور خودشان است.
بخش دیگر از پژوهشها هم مربوط به مطالعات سازمانی ما است. اطلاعاتی که لازم است سازمان برای بهروز نگه داشتن خودش هم به لحاظ آموزشی و هم به لحاظ فرهنگی خودش را بهروز نگه بدارد. تا اینکه بتواند آنچه عرضه می‌کند متناسب با زمان باشد.
لذا ما در حوزة فرهنگ در هر سه عرصة پژوهش کار میکنیم: هم در فرایند آموزشی یکسری پژوهشهایی داریم؛ هم متناسب با نیازهای فرهنگی مخاطبین یکسری تولیداتی داریم و هم ناظر به مأموریتهای فرهنگی خودمان باید مدام بهروز باشیم و پژوهش‌های سازمانی داشته باشیم.
کیفیت ارتباط و همکاری شما با مراکز علمی آموزشی دیگر چگونه است؟
بعضی از مجموعههای علمی کاملاً زیر نظر خود جامعة المصطفی هستند. مجتمع امام، مدارس و نمایندگی ما در مشهد، اصفهان، تهران، گرگان (برای اهل سنت)، قشم، آشتیان و... مدارس علمیة تابعة جامعة المصطفی هستند که به‌عنوان مجتمع عالی شناخته میشوند؛ برای مثال مجتمع عالی قران و حدیث، مجتمع عالی فلسفه و حکمت، مجتمع عالی فقه و اصول و... . این مجتمعها کاملاً زیر نظر جامعة المصطفی فعالیت می‌کنند.
تعداد قابل توجه دیگری هم مدارس پیوسته داریم که هم در داخل و هم در خارج از کشور فعالیت دارند و مدیریت این مدارس بر عهدة طلبههای جامعة المصطفی است. هر کدام از طلبهها که درخواست مجوز برای تأسیس مدرسه داشتند، به آن‌ها متناسب با شرایطی که داشتند مجوز دادیم و در داخل و خارج از کشور مدارسی به این نحو دایر شدند. این مدارس رشتههای ما را دنبال می‌کنند؛ اما به لحاظ مسائل اداری و مالی تابع خودشان هستند؛ یعنی هزینهها را خودشان پرداخت می‌کنند. حمایتی ما از آن‌ها اولاً این است که رشتة مجوزدار به آن‌ها میدهیم و ثانیاً طلبههایشان کد و مدرک تحصیلی جامعة المصطفی را کسب می‌کنند. یعنی به لحاظ محتوای آموزشی صددرصد تابع جامعة المصطفی هستند؛ اما به لحاظ اداری و مالی تابع خودشان. البته ما به هر متقاضی مجوز نمیدهیم و باید ظرفیتشناسی کنیم. در صورتی که متقاضیان شاخصهای یک مدرسه را داشته باشند، به آن‌ها مجوز میدهیم.
متقاضیان تأسیس مدارس تابعه باید چه شاخصهایی داشته باشند تا بتوانند از جامعة المصطفی مجوز بگیرند؟
به هر حال مدارس آن‌ها از نظر بنا ظرفیت اولیة تکنولوژی آموزشی را داشته باشند و هم به لحاظ بودجهای بتوانند طلبهها را پشتیبانی کنند و هم به لحاظ استاد بتوانند علمیت آنجا را اداره کنند. اگر اساتیدشان تأمین شده باشد و برای ما احراز بشوند، یعنی اساتید از ناحیة معاونت آموزشی ما تأیید بشوند و به لحاظ ساختمانی و بودجهای مشکلی نداشته باشند، مجوزی به آن‌ها میدهیم. البته در ابتدا موافقت اصولی صورت میگیرد و بعد از یک دوره آموزشی، ارزیابی میشوند که موافقت اصولی یا تمدید می‌شود یا اینکه موافقت قطعی به آن‌ها داده می‌شود.
علاوه بر اینها ما یکسری مجموعههای همکار داریم. برای مثال جامعة الزهرا مجموعة همکار جامعة المصطفی است. برای مثال این مجموعة همکار از ما طلبههای غیرایرانی درخواست می‌کند. ما هم در صورتی که آن مجموعه رشتة ما را اجرا کند، با آن همکاری میکنیم.
در جامعة المصطفی به کدام زبان تدریس می‌شود؟
زبان آموزشی ما در جامعة المصطفی فارسی است؛ اما طبیعتاً متون عربی هم برای برخی رشته‌ها داریم. برخی از دروس هم به زبان انگلیسی تدریس میشوند. در واقع زبان رسمی آموزشی ما فارسی است و دیگر زبانها متناسب با محتوای خود دروس هم به کار گرفته میشوند.
آیا طلاب ایرانی میتوانند در جامعة المصطفی پذیرش بشوند؟
مجوز این را داریم که بیست درصد کل ظرفیت جامعة المصطفی را به دانشآموختگان ایرانی اختصاص بدهیم. البته شرایط خاصی دارد و شهریههایی هم دریافت می‌شود. در مجموعة ما هم طلاب ایرانی هستند و هم غیرایرانی. اما سقف پذیرش ما از طلاب ایرانی بیست درصد است.
چه طرح و برنامهای برای اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشآموختگان خود دارید؟
رسالت ما این نیست که پیگیر وضعیت شغلی فارغ‌التحصیلان باشیم. البته برای ارتقای علمی باید بستر مناسب را فراهم کنیم.
در جامعة المصطفی مرکز کوتاه‌مدت داریم که جدای از آن مرکز آموزشی، میدان وسیع و تنوع رشتهای و دورهای دارد. در حوزه‌های مختلف معرفتی و مهارتی فعال است. فارغ‌التحصیلان ما از کشورهای مختلف به ایران میآیند و دورههای یک ماهه و دو ماهه برگزار می‌کنند و به کشور خودشان برمیگردند. یعنی فارغ از دورهها و رشتههای آموزشی، دورههای کوتاه مدت به این صورت داریم. از این طریق بخشی از فارغ‌التحصیلان ما از نظر تربیتی و مهارتی و علمی رشد می‌کنند. اما در مجموع برنامهای برای اشتغال فارغ‌التحصیلان خودمان نداریم. البته با بعضی از مراکز تفاهم‌نامه‌هایی داریم و طبیعتاً از نیروهای فارغالتحصیل ما استفاده می‌کنند. در واقع پشتوانة علمی داریم، اما پشتوانة شغلی به‌طور گسترده نداریم.
مدرکی که به فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی اعطا میکنید، از اعتبار لازم برخوردار است؟
مدرک جامعة المصطفی مانند سایر دانشگاهها اعتبار دارد. همانطور که وزارت علوم مدارک سایر دانشگاههای کشور را اعتباربخشی و به دنیا معرفی می‌کند جامعة المصطفی هم از همان اعتبار برخوردار است. بنابراین تفاوتی از این نظر وجود ندارد. البته بعضی از دانشگاهها در دنیا شهرت پیدا کردند و طبیعتاً دانشآموختگان برخی از دانشگاههای معتبر از موقعیت بهتری در جوامع برخوردار هستند. برخی دانشگاهها را استعلام می‌کنند که آیا از اعتبار کافی برخوردار هست یا خیر. طبیعتاً برای هر دانشگاههایی این مسائل مطرح است. اما در نگاه کلان و به لحاظ قاعده و قانونی مدرک جامعة المصطفی با سایر مراکز علمی و آموزشی تفاوتی ندارد؛ چون اعتباربخشی همة مراکز علمی و آموزشی یا از وزارت علوم است یا از شورای عالی انقلاب فرهنگی. تاکنون خوشبختانه مشکل خاصی در زمینة اعتبار و مجوز مدرک نداشتهایم.
فرایند پذیرش طلاب در جامعة المصطفی را تبیین بفرمایید.
فرایند پذیرش در جامعة المصطفی راحت است. برای این منظور سامانهای طراحی شده است و افراد در آن ثبتنام می‌کنند و بعد از اینکه شرایط افراد احراز بشود و اگر واجد شرایط باشند، اقدام به امور پذیرش آنان میکنیم و باقی مراحل ورودشان را انجام میدهیم. بعضی از افراد برای پذیرش حضور ثبتنام می‌کنند و برخی برای پذیرش غیرحضور و مجازی. هر کدام از اینها سامانة خاص خود را دارند. مراحل ورود به دورههای حضوری جامعة المصطفی شرایط خاصی دارد که یکی از آن‌ها ویزای تحصیلی است. بخشی از امور را سفارتها یا کنسولگریها انجام میدهند.
طلبهها بعد از پذیرش باید دورة یک ساله آموزش زبان فارسی را بگذرانند. یکی از امتیازهایی که جامعة المصطفی دارد، همین است. در درون این مرکز علمی، مرکز آموزش زبان فارسی هم وجود دارد. میتوان گفت که این مرکز آموزش زبان فارسی همانند ندارد. امتیاز آن بر این است که ما در یک دورة یکساله با تنوع ملیتی که داریم، طلبهها را به مقداری مسلط به زبان فارسی میکنیم که بعد از گذراندن دوره وارد سیستم آموزشی میشوند و رشتههای متنوع ما را سپری می‌کنند و مقاطع مختلف تحصیلی، کارشناسی، ارشد و دکتری را میگذرانند. مرکز آموزش زبان فارسی دو مرحله دارد: یک مرحلة آموزش زبان فارسی به مدت شش ماه و دوم دورة آموزش معارف اسلامی که از آن به دورة تثبیت زبان فارسی تعبیر می‌شود. در حقیقت در شش ماه دوم چهارچوبهای معرفتی را کسب می‌کند. وقتی دورة زبان فارسی را بگذراند و از امتیاز لازم برخوردار بشود، وارد دورههای تحصیلی کارشناسی می‌شود. در مجموع دوران تحصیلی طلبه از ابتدا تا پایان دورة دکتری به فراخور نوع رشته‌ها، ده الی پانزده سال طول میکشد.
در طرحها و برنامه‌های خود تا چه اندازه منویات امام راحل را مدنظر قرار میدهید؟
تمام طرح‌های بالادستی ما که رشته‌ها بر اساس آن‌ها تعریف میشوند، بر اساس منویات حضرت امام و مقام معظم رهبری تهیه میشوند. در متون درسی هم از اندیشههای حضرت امام و اندیشههای مقام معظم رهبری استفاده می‌شود.
در پایان اگر نکتة خاصی دربارة جامعة المصطفی باقی مانده آن را به‌عنوان حُسن ختام گفتوگو بیان بفرمایید.
در پایان به این نکته اشاره کنم که جامعة المصطفی به‌عنوان مرکز آموزشی و علمی این آمادگی را دارد که هم به صورت حضوری و هم به صورت غیرحضوری و مجازی یافتههای علمی خودش را عرضه کند تا دنیا بتواند از این یافتههای علمی در رشتههای تخصصی بهرهمند بشوند.
حجت الاسلام والمسلمین علیرضا بینیاز: از نظر کیفی و کمی در حال توسعه هستیم
معاون پژوهش جامعه‌المصطفی العالمیه از طرح‌های پژوهشی، اهم فعالیت‌های این معاونت و دغدغه‌ها و مشکلات پژوهشی سخن گفت.
تاکنون در بخش معاونت پژوهشی چه طرحهایی را اجرا کردید و احیاناً اگر طرحی برای آینده دارید، آن را هم تبیین کنید.
یکی از کارهایی که در جامعة المصطفی انجام شد و اخیراً برنامة منظمی برای آن در حال نوشتن است، تهیة برنامة جامع پژوهشی در طول تحصیل در سطوح مختلف برای طلاب است. این برنامه بحمدالله به‌صورت آزمایشی در بعضی از مراکز جامعة المصطفی شروع شده و با همکاری معاونت آموزش و بخش‌های ذی‌ربط همزمان با طرح تحول نظام آموزشی، بحث جایگاه برنامه‌های پژوهشی در ضمن تحصیل برای طلاب مورد بررسی و پیگیری است. انشاءالله با نتیجه دادن طرح تحول آموزشی، برنامة جامع پژوهشی هم به نتیجه برسد.
برگزاری کارگاههای مختلف در سطوح مختلف برای مخاطبین داخل و خارج از کشور. این کارگاهها برای آشناسازی طلبهها با روشهای تحقیق و پیشرفت تحقیق و مهارت افزایی پژوهشگران است. هر ساله دهها کارگاه توسط مدارس یا به‌صورت مشترک توسط معاونت پژوهش برای مخاطبین مدارس مختلف در داخل و خارج از ایران برگزار می‌شود. یکی از برنامه‌های دیگری که باز در این راستا معاونت پژوهش پیگیری می‌کند، برگزاری همایشهای علمی است که همه ساله بیش از ده همایش علمی در سطوح ملی و بین‌المللی به زبانهای مختلف در کشورهای مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود و یکی از موضوعات مورد نیاز جامعه به صورت علمی به بحث و بررسی گذاشته می‌شود. از دهها مقاله تا صدها مقاله در هر همایشی ارائه می‌شود و در بعضی از همایشها تعداد مقالات به بیش از هزارتا هم رسیده که از بین آن‌ها مقالات منتخب برتر برگزیده و در همایش ارائه میشوند. همچنین چکیدة مقالات انتشار مییابد و در اختیار مجامع علمی و اساتید و طلاب قرار میدهیم.
یکی از کارها و فعالیت‌های دیگر پژوهش، مجلههای علمی است. جامعة المصطفی در موضوعات مختلف مجلات متنوع علمی منتشر می‌کند. در حال حاضر شش مجلة علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی با موضوعات مختلف داریم که همة این مجلات از وزارت علوم و وزارت فرهنگ و ارشاد مجوز دارند. در صدد ارتقای این مجلات هم هستیم. تعداد این مجلات هم در حال تأسیس و اضافه شدن هستند. بعضی دیگر از مجلات ما دانشجویی است. مجموعاً جامعة المصطفی 51 مجلة علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی و تخصصی و دانشجویی فعال دارد. همة این 51 مجله فعال هستند، البته بعضی از مجلات به خاطر مشکلات مالی در تاریخ انتشارشان تأخیری دارند. معمولاً مجلات ما یا فصلنامه یا دو فصلنامه هستند. دهها مجلات فرهنگی توسط معاونتهای دیگر در انگلستان، لبنان، سوریه، عراق، اندونزی و... منتشر میشوند. در داخل کشور هم مجلات علمی و فرهنگی فعالی هستند که جزو مجلات برتر کشور محسوب میشوند. بیشتر مجلات ما به زبان فارسی و بعد عربی و سپس انگلیسی است.
علاوه بر انتشار مجلات، فرصت مطالعاتی هم در معاونت پژوهش پیگیری می‌شود. فرصت مطالعاتی که اساتید و هیئت‌علمی دانشگاههای مختلف جهان که از جامعة المصطفی تقاضا دارند، فراهم میکنیم؛ همه ساله به چند نفر فرصت مطالعاتی اعطا میکنیم. همچنین اساتید و اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای ایران که قصد دارند از توانمندیهای جامعة المصطفی بهره ببرند. برای این قبیل افراد هم به‌عنوان فرصت مطالعاتی خدماتی ارائه میدهیم؛ همه ساله برای دو الی سه نفر فرصت مطالعاتی داخل کشور فراهم میکنیم. چند فرصت مطالعاتی هم در سال از اساتید و اعضای هیئت‌علمی جامعة المصطفی به دانشگاههای مختلف سراسر جهان اعزام میشوند؛ بنابراین مسئلة فرایند پذیرش و اعطای فرصتهای مطالعاتی هم با معاونت پژوهش المصطفی است که تاکنون دهها مورد انجام دادهایم و در حال توسعه و تقویت هم آن هستیم.
یکی دیگر از مسائلی که در مجموعة المصطفی پیگیری می‌شود، انتشارات جامعة المصطفی است. کلیة آثار علمی که در مراکز مختلف المصطفی آماده میشوند، در شورای ممیزی نشر با مسئولیت معاونت پژوهش و حضور نمایندگان علمی و اداری بخش‌های مختلف المصطفی به تصویب میرسند و بعد چاپ میشوند. لذا کلیة کتابهایی که در جامعة المصطفی چاپ و منتشر میشوند از طریق شورای ممیزی نشر در معاونت پژوهش به تصویب میرسند. علاوه بر انتشارات مرکزی، چندین انتشارات در کشورهای مختلف لبنان، اندونزی، هند، صربستان، لندن و... داریم. نکتة حائز اهمیت این است که جامعة المصطفی تاکنون توانسته سه هزار جلد کتاب آموزشی و علمی و پژوهشی منتشر و به جامعة علمی عرضه کند. حدوداً هشت‌صد عنوان کتاب مربوط به کتب درسی و باقی کتاب به صورت طرح‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی و اسلامی تألیف یا ترجمه و به جامعة علمی ارائه شدهاند.
بحمدالله جامعة المصطفی به جایی رسیده که برابر هر روز یک کتاب و اثر علمی منتشر می‌کند؛ یعنی اگر تولیدات علمی خودمان را محاسبه کنیم، هر سال حدوداً 365 اثر علمی داریم؛ حدوداً 250 اثر در داخل کشور و بیش از 100 اثر در خارج از کشور منتشر میشوند. همچنین اینکه بسیاری از آثارمان در سالهای متعدد تجدید چاپ میشوند و کتابها به صورت چاپ جدید در کتاب‌فروشی‌ها وجود دارند. در مجموع میتوان گفت که جامعة المصطفی هر روز حداقل یک کتاب و اثر علمی چاپ و منتشر و به جامعة علمی ارائه می‌کند. از این نظر با توجه به اینکه کتابها از نگاه دینی و در حوزه‌های علوم اسلامی و انسانی چاپ میشوند، خدمت ارزندهای برای جامعة علمی و حوزه‌های علمیه و دانشگاه است. جامعة المصطفی هم از نظر کیفیت و هم از نظر کمیت در حال توسعه است. علیرغم اینکه مشکلات مالی به مراتب بیشتر از گذشته شده است، اما بحمدالله در تولید آثار علمی مشکلی نداریم. امیدوارم این تولیدات بتوانند خدمتی در عرصة علوم انسانی و اسلامی در جهان اسلام داشته باشند.
آیا برنامهای برای حمایت مالی از فارغ‌التحصیلان خارجی جامعة المصطفی هم دارید؟
یکی از اولویتهای ما استفاده از پژوهشگران خارجی است؛ حتی در داخل ایران. مثلاً کلیة پژوهشگران ردة «الف» و «ب» به پژوهشگران بین‌المللی المصطفی معرفی شدند که در زمینة پروژههای تعیین شده فعالیت کنند. معمولاً این پژوهشگران اقتضائات کشورهای خودشان را بهتر میدانند. توان علمی دارند که چندین کتاب و مقاله ارائه کردند و به حد فعلیت رسیدهاند. چنین افرادی را به پژوهشگران بین‌المللی المصطفی معرفی کردیم تا از وجودشان استفاده کند. چند نفر از همین بزرگان و فضلای غیرایرانی که به سطوح عالی رسیدند و در ایران حضور دارند، به‌عنوان هیئت‌علمی استفاده میکنیم. به‌کارگیری اساتید و مدیران در نمایندگی‌های جامعة المصطفی در خارج از کشور بر عهدة فارغ‌التحصیلان المصطفی است.
نکتة اول اینکه جامعة المصطفی رسالت و مسئولیت و وظیفة به‌کارگیری طلاب و فارغ‌التحصیلان المصطفی را ندارد. ما یک مجموعة علمی تربیتی به تعبیری مجموعة دانشگاهی هستیم که وظیفة ما تربیت عالم دین، اعم از محقق، مبلغ، مدرس، مدیر و... است. حداقل باید در یکی از زمینهها توانمندی بالایی داشته باشد. تربیت عالم دین وظیفة ما است، به‌کارگیری عالم دین بر عهدة نهادهای دیگر است. لذا سازمان فرهنگ و ارتباطات، مجمع جهانی اهلبیت، مجمع تقریب مذاهب و... میتوانند از توان فارغ‌التحصیلان ما استفاده کنند.
نکتة دوم اینکه هم مرکز علمی ما و دیگر مراکز علمی به خاطر کمبود بودجههای مالی، امکان حمایت مالی فراوانی از فارغ‌التحصیلان ندارند. لذا طبیعی است که نتوانند حمایتهای زیادی را داشته باشند. البته علیرغم اینکه وظیفة اصلی جامعة المصطفی تعلیم و تربیت عالم دین است، اداره کل فارغ‌التحصیلان طرحها و برنامه‌های مختلفی طراحی کرده است. دورههای مختلفی برگزار می‌کند تا فارغ‌التحصیلان بتوانند برای ادامة زندگی و معیشتشان در کشورهای خودشان فعالیت کنند. همچنین وامها و حمایتهای مالی برای تأسیس مؤسسات علمی و فرهنگی انجام میدهند. با این حال نیاز فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی به مراتب بیشتر از این مقدار توان مالی است که ما داریم.
نکتة سوم اینکه تلاش ما بر این است که ماهی به دست طلبههای خود ندهیم، بلکه ماهیگیری یاد بدهیم. ما باید طلبههای خودمان را توانمند بار بیاوریم تا مهارتهای مختلفی داشته باشند تا بتوانند در عرصههای مختلف زندگی خودشان را پیش ببرند. مهارتافزایی و توانافزایی و آمادهسازی طلبهها برای اینکه در جامعه مفید و مؤثر باشند، وظیفة ما است؛ اما اینکه ما حقوق بدهیم تا آن‌ها فعالیت کنند، نه به مصلحت میدانیم و نه چنین کاری در توان ما است. البته در اوایل کار نیاز به یکسری مساعدتها و کمکهایی دارند. مراجع عظام تقلید لطف و محبتهایی هم به طلاب ما دارند. جامعة المصطفی در حد بودجة محدودی که دارد، کمکهایی را انجام میدهد. ما معتقدیم اگر طلبه قوی، فاضل و توانمند و متعهد باشد، زمینههای کار در کشورها برای او فراوان است و میتواند فعالیت‌های خودش را با کمترین چشمداشتی انجام بدهد و به نحوی آبرومند زندگی خودش را بگذراند. گلایة برخی از طلاب در این زمینهها شاید به حق باشد و برای اینکه بتوانند فعالیت بیشتری داشته باشند، نیاز به حمایت مالی دارند.
برای تبیین و معرفی شخصیت و اندیشههای حضرت امام خمینی(ره) طرح و برنامههایی داشتهاید یا احیاناً در پیش رو دارید؟
در اساسنامة جامعة المصطفی مسئلة گفتمان انقلاب اسلامی و رهنمودهای حضرت امام و مقام معظم رهبری جزو امور اساسی مبنایی فعالیت‌های این مرکز علمی است و لذا همة کارهای آموزشی و تربیتی و پژوهشی هم گفتمان انقلاب اسلامی محور کار است. درصدی از کارهای پژوهشی ما صرف تبیین شخصیت و اندیشههای حضرت امام و مقام معظم رهبری و معرفی هویت واقعی انقلاب اسلامی ایران می‌شود. در پژوهشگاه جامعة المصطفی دهها طرح در تبیین اندیشة حضرت امام و مقام معظم رهبری آماده شده و به چاپ رسیده یا در حال نهاییسازی است. چندین طرح هم برای آینده در دست اجرا داریم. اضافه بر اینها یک مرکز پژوهشی جدیدی در جامعة المصطفی تأسیس کردیم که با عنوان مرکز پژوهشی امامین انقلاب مطرح است و به بحث گفتمان انقلاب اسلامی و شخصیت و اندیشههای امام و مقام معظم رهبری به صورت خاص در موضوعات مختلف میپردازد و منظومة علمی از افکار امامین به دست اساتید و طلاب مورد پیگیری قرار میگیرد. از این نظر هم بحمدالله کارهای خوبی صورت گرفته و طرح‌های خوبی هم در حال اجرا است. علاوه بر اینکه جامعة المصطفی در هشتاد کشور فعالیت دارد، در شصت کشور نمایندگی دارد و بیش از هزار حوزة علمیه و مؤسسة تحت اشراف المصطفی و تابع آن هم وجود دارند. حدود 22 مرکز پژوهشی اعم از پژوهشگاه و پژوهشکده با 76 گروه علمی پژوهشی در فعالیت هستند. آخرین مرکز پژوهشی که اخیراً مصوب شده، مرکز پژوهشی امامین انقلاب است که امیدواریم ثمرات خوبی داشته باشد.
در پایان اگر نکتة خاصی دربارة جامعَة المصطفی باقی مانده، آن را به‌عنوان حُسن ختام گفتوگو بیان بفرمایید.
به نظرم جامعة المصطفی نهادی بالنده است که به تدبیر حضرت امام رضوان الله تعالی علیه تأسیس شده و با اشراف و درایت و مدیریت مقام معظم رهبری رشد کرده و توانسته است خدماتی ارزشمندی را به جامعة علمی جهانی ارائه کند. همة ما، اعم از کارکنان و طلاب و اساتید جامعة المصطفی باید تمام همت خودمان را داشته باشیم تا انشاءالله انجام وظیفه کنیم. این توفیقی که ما پیدا کردیم برای اینکه به جامعة بشریت و انسانیت و جهان و مستضعفین کمک کنیم، فرصت بیبدیلی است و معلوم نیست تا چه مدتی این توفیق را داشته باشیم و این خدمات را انجام بدهیم. همة ما موظف هستیم تمام توانمان را با اخلاص در این راه صرف کنیم تا انشاءالله بتوانیم مفید و مؤثر برای جامعة جهانی باشیم.
حجت الاسلام والمسلمین محسن قنبری: ما بخش عملی حوزه علمیه هستیم
معاون ارتباطات بین‌الملل جامعه‌المصطفی العالمیه، جایگاه المصطفی را در دنیا به ویژه در جهان اسلام مورد توجه قرار داد و از رابطه این نهاد با نهادهای بین المللی همسو در داخل و خارج کشور و نیز اهتمام المصطفی در معرفی امام و انقلاب سخن به میان آورد.
رسالت اصلی جامعة المصطفی را چه چیزی میدانید؟
تلاش ما در جامعة المصطفی این است که منویات امام راحل و رهنمودهای مقام معظم رهبری را در عرصة بین‌الملل به منصه ظهور برسانیم. این صدا را به گوش همة عالمیان برسانیم و الحمدالله امروزه جامعة المصطفی به فراگفتمان و فراروایت تبدیل شده است. یعنی اگر گفتمانها و روایتهای مختلفی در اقصی نقاط عالم وجود دارد، اعم از لیبرالیسم و مارکسیسم، سوسیالیسم و... یک فراروایتی به نام انقلاب شکوهمند اسلامی ایران با تمام عرصههای معنوی و اخلاقی و انسانی آن وجود دارد و بُعد معرفتی و علمی و آکادمیک این انقلاب در عرصة بین‌الملل را جامعة المصطفی اداره می‌کند. ما مفتخریم که بحمدالله در اقصی نقاط عالم حضور داریم و صدای ما شنیده می‌شود. شاید کشور را پیدا نکنید که در آنجا فارغالتحصیلی از فارغ‌التحصیلان جامعة المصطفی حضور نداشته باشد. حضرت آقا فرمودند که این انقلاب بدون نام امام خمینی(ره) شناخته شده نیست. امروزه هم جامعة المصطفی به نام انقلاب و امام و مقام معظم رهبری شناخته می‌شود و فارغ‌التحصیلان ما در بسیاری از کشورهای دنیا به‌عنوان سربازان و فرزندان امام خمینی شناخته شدهاند. این افتخاری است که ما امروز کسب کردهایم و به دنبال تحقق آن در اقصی نقاط عالم هستیم.
طبیعتاً چندین فراروایت را در این بخش دنبال میکنیم. این فراروایت چند شاخه دارد که جامعة المصطفی به دنبال آن است. یکی از شاخصههای مهم آن بحث عقلانیت است که همة ما مستحضر هستیم شیعه به عقلانیتش زنده است. اگر تعقل و تفکر و عقلمداری در مفاهیم و تعالیم ما نباشد، گویی بخش عظیمی از آیین خودمان را از دست دادهایم. لذا به تفکر و تعقل در قرآن و روایات به‌وفور تأکید شده است. امام راحل و رهبری عزیز ما هم بارها بر همین امر تأکید فرمودند. جامعة المصطفی دارد عقلانی در همین مسیر حرکت می‌کند و رشتههای کلامی، فلسفی و منطقی خودش را در بستر نهاد بزرگ و فاخر علمی پهن کرده است. ما با عقلانیت حرکت میکنیم و شعار عقلانیت هم میدهیم و مراکز دیگر را که متأسفانه عقل را تعطیل کردند، تحدی میکنیم. امروزه میبینیم که مراکز اسلامی در خارج از کشور که عقل را تعطیل کردند به کجا رسیدهاند. عقلانیت وقتی بیاید، جلوی افراط و تفریط را میگیرد. جلوی فهم ناصحیح از تعالیم اسلامی را میگیرد؛ لذا وقتی عقلانیت بیاید بحث اخلاق و معنویت، شریعتمحوری و تربیتمداری به‌طور معتدل سر جای خودشان قرار میگیرند. چون عقلی وجود دارد که سنجش می‌کند و جلوی افراط و تفریط را میگیرد.
جامعة المصطفی چه مشی سیاسی و فرهنگی در داخل و خارج از کشور دارد؟
در فضای جهتگیریهای سیاسی تابع منویات امام راحل هستیم. ایشان بارها بر وحدت اسلامی تأکید داشتند و ما سالها همین رویکرد را مبنای خودمان قرار دادهایم. رهبری هم همه ساله بر همین رویکرد تأکید داشتهاند. امروزه جامعة المصطفی منادی وحدت است. بخشی از طلبههای ما از اهل سنت هستند و بر اساس مذهب خودشان تحصیل می‌کنند و به مذهب خودشان هم فارغالتحصیل میشوند و هیچ اجباری در جامعة المصطفی برای تغییر مذهب وجود ندارد. هم در داخل و هم در خارج از کشور اجباری وجود ندارد. بلکه فراتر از تقریب بین المذاهب، تقریب بین الادیانی را هم داریم و شعارش را میدهیم. امروزه در برخی از مراکز خارج از کشور ما مسیحیت هم حضور دارند. خانوادههای مسیحی بارها به ما مراجعه کردند و گفتند که ما دوست داریم فرزندانمان در دانشگاه اسلامی درس بخوانند؛ چون در این دانشگاهها امنیت روحی و روانی و جسمی برای فرزندان ما بیشتر فراهم است. با اینکه مسیحی هستند از جامعة المصطفی استقبال می‌کنند. همة اینها به برکت انقلاب امام راحل پدید آمدند. این سفرهای است که امام رحمه الله علیه برای ما گستردند و پهن کردند و ما امروز از خان نعمتشان بهرهمند هستیم و رهبری هم الحق و الانصاف خلف صالح آن امام بزرگ ما هستند و سکانداری این انقلاب را در طوفانهای مختلف سیاسی و اقتصادی و بین‌المللی بر عهده گرفتند و به ساحل امن رساندند. بسیاری از معاندان نمیخواهند ما چهل سالگی انقلاب اسلامی را در دنیا جشن بگیریم. همة کفار صف کشیدند تا این انقلاب به چهل سالگی نرسد، اما به فضل الهی این انقلاب به پیش خواهد رفت و عناصر انقلابی از جمله جامعة المصطفی با وجود همة رقبای مشکلسازِ به مصاف آمده، مقابله می‌کنند.
همکاری شما با نهادهای دولتی و علمی دیگر چگونه است؟
ما یک نهاد بین‌المللی هستیم و با نهادهای بین‌المللی همسو در داخل کشور همکاری نزدیکی داریم؛ از جمله با وزارت خارجه. همة همکاریهای ما هماهنگ با دستگاه دیپلماسی کلان کشور است و همچنین سازمان فرهنگ و ارتباطات که رایزنی فرهنگی را در عرصه بین‌الملل بر عهده دارد. با آن سازمان هم هماهنگ هستیم و با سایر نهادهایی که رسالتهایی دارند و الحمدالله همکاریهای خوبی با تک تک آن‌ها داریم. در عین حال با نهادهای بین‌المللی خارج از کشور هم طبیعتاً مراوداتی داریم. از جمله در یکسری اتحادیههای بین‌المللی دانشگاهها عضو هستیم که در حال حاضر در عداد دانشگاههای مطرح دنیا قرار گرفتیم. عضو دانشگاههای یونسکو و دانشگاه جهان اسلام هستیم.
چند سال پیش نشستی در انگلستان برگزار شد که در آن همایشی تحت عنوان دانشگاههای مطرح دنیا در فضای جهان اسلام بررسی شد. سه دانشگاه که در جهان اسلام صاحب گفتمان هستند، مقایسه کردند: الازهر مصر، جامعة المصطفی جمهوری اسلامی ایران و المدینة عربستان سعودی. امروزه ما در عداد این دانشگاهها قرار گرفتیم. در واقع جامعة المصطفی توانسته در عمر کوتاه خودش بعد از انقلاب با جامعة الازهری رقابت کند که گفته می‌شود هزار سال عمر دارد و جزو قدیمیترین دانشگاههای دنیا است. ما همه جا اعلام کردیم که جامعة المصطفی یک مرکز علمی، حوزوی، اسلامی در قالب آکادمیک است و رشتههایش را ارائه می‌کند و در طرح تحول آموزشی که در پی نهاییسازی آن هستیم، از 120 رشته قرار است 400 رشته و گرایش ارائه کند. در مقاطع مختلف تحصیلی، کارشناسی تا دکتری خدمات آموزشی ارائه میدهد و از جهت دیگر نظام سطوح حوزوی از سطح یک تا سطح پنج را که صرف بحثهای حوزوی است، در کنار این بحثهای آکادمیک دنبال میشوند.
ما با سفیران کشورهای مختلف که در تهران هستند، ارتباط داریم. از برخی از آنان دعوت میکنیم که بیایند و نوع خدمات جامعة المصطفی را ببیند. گاهی در مراسمها دانشگاه شرکت می‌کنند. بنابراین هیچ مسئلة خاصی در جامعة المصطفی وجود ندارد که از آن احساس نگرانی کنیم. شعبههای خارج از کشور ما هم به وضوح فعالیت می‌کنند و فعالیتشان بیپرده است. امروزه از صد و سی ملیت در جامعة المصطفی طلبه داریم که در واقع از اقصی نقاط عالم دروس خود را در این مجموعه میخوانند و به کشور خودشان برمیگردند.
جامعة المصطفی نسبت خودش را با حوزه‌های علمیه چگونه تعریف می‌کند؟
ما باید این تلقی را از جامعة المصطفی داشته باشیم که بخش عملی حوزه‌های علمیه است. وقتی چنین تلقی از این مجموعه داشته باشیم، یعنی جدایی در این راستا با حوزة علمیه وجود ندارد. پشتوانة ما هزار ساله و به طول عمر حوزه‌های علمیه شیعه است. ما این پشتوانه را داریم که امروزه با قدرت هر چه بیشتر در دنیا سخن خود را میگوییم و سخنمان هم شنیده می‌شود. ما هیچ وقت نباید این جدایی را ببینیم. وقتی پشتوانة ما حوزه‌های علمیه باشد، یعنی مرجعیت دینی میآید و پشت این قضیه قرار میگیرد و بزرگان ما در اقصی نقاط کشور که صاحب تریبون هستند و حرفشان نافذ است، از همة آنان استمداد میکنیم که ما را در قدرتبخشی به گفتمان بین‌المللی جامعة المصطفی کمک کنند. با مباحث تقریبی و بین‌المللی که دارند و جامعة المصطفی را در این فضا تقویت می‌کنند، خواهش میکنم که این مسیر حمایتهای خودش را ادامه بدهند. در گفتمانسازی داخلی کشور هم کمکمان کنند؛ چون معمولاً شبکههای معاند بین‌المللی امروزه در همة جای دنیا حضور دارند و از طریق فضای مجازی و ... عناد خودشان را علنی کرده‌اند و به نهادههای انقلابی هجمه وارد می‌کنند؛ از جمله به حوزه‌های علمیه و جامعة المصطفی. بعضی از انتقادهای آنان به این صورت است که این نهادها برای خارج از کشور فعالیت می‌کنند و منافعی برای داخل کشور ندارند! این مباحث بعضاً مطرح میشوند و طبیعتاً ما هم چندان تلاشی نکردهایم که به شبهات و انتقادهای داخل کشور پاسخ بدهیم. اگر دوستانی که تریبونی در داخل کشور دارند و میتوانند بین مردم ایران گفتمانسازی کنند و ارزش این کار قوی علمی و بین‌المللی را خاطرنشان بشوند، طبیعتاً ما هم میتوانیم پُرقدرتتر در فضای بین‌المللی گام برداریم.
برای زنده نگه داشتن یاد و اندیشههای حضرت امام خمینی(ره) تاکنون چه اقدامی کردهاید؟
امروزه دشمنان ما در سطح دنیا تلاش می‌کنند که یادگاریها و میراثی که امام راحل ما بعد از انقلاب اسلامی بر جای گذاشت و ما الان داریم از آن‌ها استفاده میکنیم، تضعیف کنند یا از بین ببرند. هم در نگاه مردم ایران با استفاده از شبکههای اجتماعی و هم در فضای بین‌المللی این دشمنیها را ادامه بدهند. چون میدانند که تا وقتی یاد و نام و میراث و خاطرات امام راحل در بین مردم باشد، این انقلاب شکستناپذیر است. تا وقتی راه و مسیر امام راحل و ولایت فقیه پیموده بشود، انقلاب اسلامی هم پرتوانتر می‌شود. لذا مقام معظم رهبری هر ساله در سالگرد امام راحل، ایشان و ویژگیهای فردی و اجتماعیشان را یادآور میشوند. اینکه همه ساله از امام سخن میگویند، به این خاطر است که این انقلاب بدون نام امام سرپا نمیماند و ادامه پیدا نمیکند. لذا تلاش ما این است که در فضای بین‌الملل هم نام و یاد امام راحل عظیم‌الشأن را زنده نگه بداریم. هر ساله در مراسمهای بین‌المللی جامعة المصطفی یاد امام راحل را گرامی میداریم. مسابقات مختلفی دربارة اندیشههای ایشان برگزار میکنیم. واحدهای درسی ما دربارة اندیشههای سیاسی، فرهنگی، اسلامی و... امام راحل است. مسئلة ولایت فقیه همواره جزو واحدهای درسی ما بوده است که عمدتاً اندیشههای امام راحل در آنجا بحث می‌شود. امروزه دشمنان و معاندین هر چقدر بخواهند تلاش کنند و این چراغ را تضعیف کنند نمیتوانند کاری از پیش ببرند. چون این نور الهی است و خداست که این نور را تکمیل خواهد کرد و به اتمام خواهد رساند. امام راحل مانند خورشیدی است که امروز در آسمان دارد نور و حرارت میدهد و دست ناپاکان به آن نمیرسد که بخواهند آن را خاموش کنند.
امروزه اعضای جامعة المصطفی خانوادة عظیمی هستند که سراسر عالم حضور دارند و همة آن‌ها ذوب در امام راحل و اندیشههای ایشان و همچنین ذوب در ولایت فقیه هستند و با عشق امام راحل را یاد می‌کنند. این فضاهایی است که ما داریم و طبیعتاً کنفرانسها و گفتمانهای مختلفی برگزار میکنیم و تمام تلاش ما بر این است که یاد امام راحل را زنده بداریم. همین که فعالیت جامعة المصطفی ادامه دارد، یعنی اندیشههای امام راحل هنوز در داخل و خارج از کشور سریان دارند. همین که انقلاب زنده است، یعنی امام هم زنده است و حاضر و ناظر بر ما است. یاد و خاطر امام هیچ‌گاه از بین نخواهد رفت.
