اعضای ستاد برگزاری همایش قرآن در سیره و اندیشه امام خمینی(س) در تاریخ 15 مهرماه 1394 در جماران دیدار کردند.
پیشتر خبر اجمالی سخنان یادگار گرامی امام در این دیدار منتشر شده بود و آنچه در پی می آید مشروح این خبر است:
بنا به گفته سیدحسن خمینی، در کنار حجاب معاصریت، برجسته شدن یک بعد از شخصیت امام خمینی(س) نسبت به ابعاد دیگرش مانع دیگری در شناخت بعد قرآنی امام شده است و نسل دوم و سوم مدعی دفاع از امام، بعد قرآنی ایشان را نمی‌شناسند.
به گزارش ایکنا به نقل از جماران، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی در دیدار برگزارکنندگان همایش «قرآن در سیره و اندیشه امام خمینی(س)» اظهار کرد: بسیار خوشحالم که خدمت دوستان هستم و به نوبه خود از زحماتی که دوستان تا به امروز متقبل شده‌اند تشکر می‌کنم. این کنگره با برکت به همراهی و هم‌دوشی هم به امید خدا برگزار خواهد شد. از همه دوستانمان در دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها تشکر می‌کنم و از مجموعه دبیرخانه علمی و همه کسانی که زحمت کشیدند، سپاسگزارم.
وی افزود: چند نکته را باید در این مهم با هم مرور کنیم و اگر فرصتی باشد مواردی را در مناسبت باز می‌کنیم.
تحلیل یک اندیشه به مثابه بالا بردن تفکر در جامعه
سید حسن خمینی تصریح کرد: اولا فلسفه برگزاری تمام کنگره‌ها برای امام خمینی(س) از چندین جهت قابل طرح است. یکی اینکه خود امام یک اندیشمند بودند و تحلیل یک اندیشه به نوعی بالا بردن حوزه فکر و دانش در هر جامعه‌ای است. درمورد انسان‌های اندیشمند در هر مجموعه‌ای این مرسوم است که اندیشه آنها یا شخصیت آنها یا فرایند به نتیجه رسیدن استدلال‌های آنها به بحث گذاشته می‌شود؛ و افراد مختلف پیرامون آن فکر می‌کنند و این خود گامی است در جهت کمک به دانش و فهم در جامعه.
یادگار امام درباره نکته دومی که در برگزاری همایش باید به آن توجه کرد گفت: همان طور که رهبری معظم فرمودند جامعه ما بن‌مایه فکری اش که همه ستون‌های جامعه بر آن استوار شده است؛ اندیشه امام راحل است. البته مدعیان فکر امام زیاد هستند و این هم فی حد نفسه امر مبارکی است که نسبت به یک فکر احساس دین و علقه کنند؛ اما طبیعی است وقتی کسی می‌خواهد یک اندیشه‌ای را معرفی کند یا آن را به نقد بکشد یا به نقدها پاسخ بدهد باید آن را بشناسد کسانی که امام را نمی‌شناسند طبیعتا دفاع، معرفی و تحلیل آنها ناقص است. اگر نگوییم بعضا غلط و گمراه کننده است، نهایتا می‌توانیم بگوییم ناقص است. من گاهی به بعضی‌ها می‌گویم کسانی که مدعی تحلیل حضرت امام می‌شوند اول بپرسیم که اصلا می‌دانند امام چند کتاب نوشته است. خواندن و ترجمه بعضی از کتب امام پیشکش، تنها بگویند امام چند کتاب دارد. آیا می‌توانند اسم کتاب‌ها را بیاورند بعد مدعی تفسیر و تحلیل امام باشند.
شناسایی جامع حضرت امام با توجه به همه آثار ایشان
وی افزود: شناخت امام خمینی(س) تنها به سخنرانی‌های فارسی ایشان محدود نمی‌شود که احیانا اگرکسی آنها را خوانده باشد مدعی شناخت امام باشد. امام را اگر می‌خواهند بشناسند باید امام جامع را بشناسند. کسی که بگوید می‌خواهم امام را تحلیل کنم ولی نداند در اصول، در فقه، در عرفان، در فلسفه، مبانی امام راحل چیست؟ نمی‌تواند به نتیجه مثبتی برسد. تنها مطالعه زندگی نامه سیاسی امام برای شناخت امام کافی نیست. لذا معرفی ابعاد اندیشه امام در بالا بردن دانش عمومی جامعه کمک می‌کند.
سیدحسن خمینی برای کسانی که دغدغه دفاع از امام را دارند، گفت: این کار مبارکی است. اگر هزاران نفر در جامعه همه از امام دفاع کنند، خوب است، اما چه بهتر که اول امام را بشناسند بعد دفاع کنند. اگر از امام و مبانی فکری امام دفاع می‌کنند حداقل یک دوره کتاب‌های امام را ورق زده باشند بعد دفاع کنند. طبیعتا این برای همه میسر نیست و چنین سمینارها و همایش‌ها افراد را می‌تواند به این نقطه نزدیک‌تر کند؛ لذا تبیین شخصیت امام در حوزه‌های علوم مختلف کمک به استحکام بن‌مایه‌های فکری نظام جمهوری اسلامی است و هر گونه سستی در این امر لاجرم به خلل در این مسئله منجر می‌شود.
یادگار امام گفت: در حوزه علمیه به دوستان توصیه می‌کنیم که آرای فقهی و اصولی امام را محور بحث‌های خود قرار بدهند. چون نسل اول شاگردان امام که از نزدیک امام را می‌شناختند و پای درس‌های امام بودند، تعداد زیادی از آنها باقی نمانده و آرام آرام دست ما دارد از نسل اول شاگردان امام خالی می‌شود. امروز می‌بینیم بعضی وقت‌ها خیلی از بزرگان از سخنان فقهی و اصولی امام اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند؛ و می‌گویند مگر امام در اینجا هم حرفی داشته است. حجاب معاصریت یک بحث است؛ و حجاب یک بعد از شخصیت فرد نسبت به ابعاد دیگرش هم یک امر طبیعی است. وقتی یک آدمی یک بعد از زندگی‌اش پررنگ می‌شود، ابعاد دیگر او نادیده گرفته می‌شود. شاید کسی نداند که یک فقیه شاعر هم بوده است چرا که بعد فقهی او قوی است. یا یک فیلسوف توانمندی‌های هم در هنر داشته است، اما به آن بعد کمتر توجه شده است.
سید حسن خمینی با بیان اینکه شخصیت امام متشکل از مجموعه علوم ایشان است، گفت: بحث سبک زندگی امام به نوعی در موارد مختلف مطرح شده است. ما همه ابعاد زندگی امام را باید بشناسیم. خط امام پایه و اساس جمهوری اسلامی است، اینکه یک بعد را بشناسیم و ابعاد دیگر را فراموش کنیم در حق امام اجحاف کرده‌ایم.
وی افزود: تلاش ما این است که جامعه نسل دوم و سوم و کسانی که مدعی تفسیر و تبیین امام و مدعی مقابله با انحراف در خط امام هستند امام را بشناسند. چه بساآنچه گفته می‌شود ذهنیت و خیالات آن فرد است وآن امام نیست. امام چیزی است که از دل اندیشه ایشان بیرون می‌آید که یکی از ابعاد آن طبیعتا قرآن است.
وی تصریح کرد: در حوزه رابطه امام و قرآن ابعاد مختلفی را می‌توان به بحث نشاند؛ یکی از ابعاد این است که ببینیم مبانی تفسیری امام چیست؟ یک بحث مهمی وجود دارد تحت عنوان وضع الفاظ برای ارواح معانی. امام این بحث را به عنوان یکی از بحث‌های مهم در تفسیر خود مطرح کردند. البته این بحث مختص امام نیست و از اندیشه‌های دیگران اخذ کرده‌اند. اما یکی از ریشه‌های تفسیر امام است. پس یک نکته بسیار مهم این است که مبانی تفسیری امام چیست. بخشی از تحقیق ما باید این باشد که امام وقتی تفسیر می‌کند بر چه مبنایی تفسیر می‌کند. البته زحمات خوبی کشیده شده و یک مجموعه 5 جلدی کار شده است که کار خوبی کرده است. آقای ایازی همه سخنان امام را پیرامون مباحث تفسیری از کتب مختلف امام جمع‌آوری کرده‌اند و در این پنج جلد به صورت منظم منتشر کرده‌اند.
شناخت دقیق امام از ابن‌عربی
وی افزود: دومین نکته این است که ببینیم قرآن چه تاثیری در اندیشه حضرت امام گذاشته است. کدام یک از بخش‌های اندیشه امام تحت تاثیرمستقیم قرآن است. همه اندیشه اسلامی به تعبیری تحت تاثیر غیرمستقیم قرآن است؛ به هرحال همه آنچه دارند از قرآن است. منظور این است که قرآن مستقیما چه تاثیری گذاشته است. یک بحثی است که می‌گوید آنچه امروز نظام فکری شیعه را شکل می‌دهد مکتب صدرایی است که آمیخته از سه حوزه قرآن، برهان و عرفان است یعنی تا پیش از صدرالمتالهین عرفا یک مسیر را می‌رفتند ومفسرین هم یک مسیر را، متکلمین و فلاسفه هم مسیر خود را می‌رفتند. ملاصدرا این سه را به یک بالین گذاشت. امام یکی از بزرگترین شارحین مکتب صدراست.
در ادامه سید حسن خمینی با نقل خاطره‌ای از مرحوم حاج شیخ مهدی حائری گفت: ایشان در کانادا بودند و آنجا درس می‌خواندند امام هم در نجف بودند حائری یک روز مطلبی از فتوحات ابن‌عربی را هر چه می‌خواند متوجه نمی‌شود. به امام نامه می‌‍نویسد و می گوید اگر روی کره خاک یک نفر باشد که حرف‌های ابن‌عربی را بلد باشد شما هستید. در بعضی کتاب‌های تاریخ شفاهی ایشان آمده است که امام از خود آنها بهتر حرف‌هایشان را فهمیده است در حالی که مرحوم حائری از لحاظ مشرب سیاسی با امام اختلاف داشت ولی این سخنان را نقل کرد.
وی افزود: پس بعد اول این است که بدانیم مبانی تفسیری امام چیست؟ دوم قرآن چه تاثیری در اندیشه امام گذاشته است؟ سومین بحث رابطه امام با قرآن است. امام در روزگار ما چگونه به رفع مهجوریت از قرآن کمک کردند و چه نقشی در احیای تفکر دینی در جهان داشتند.
یادگار امام افزود: مبانی تفسیری امام یک مبحث تئوریک است. تاثیر قرآن در اندیشه فقهی، سیاسی و اجتماعی نیز به مباحث فکری باز می‌گردد. اما این مورد یک بحث عمل‌گرایانه است که وقتی قرآن وارد فضای جامعه می‌شود چقدر منشا اثر می‌شود.
نباید گرفتار کنگره‌سازی شویم
وی در خصوص وضعیت همایش ها و کنگره ها در ایران گفت: به طور کلی کنگره در ایران زیاد شده است، راحت هم شده است. این روزها با فشار دادن یک دکمه مقالات زیادی بالا می‌آید. بسیار باید مراقب بود گرفتار دام کنگره‌سازی نشویم. یک مقاله نوشتن داریم و یک مقاله‌سازی؛ می‌توان در یک روز مقاله‌ای با 100 رفرنس تهیه کرد که مولف یک کلمه از آن را ننوشته باشد. اگر کسی بلد باشد، می‌تواند مقاله‌سازی کند، خیلی هم راحت است؛ مقاله‌سازی فنی است که البته جز متخصصین نمی‌فهمند که این مقاله نوشته شده است یا مقاله‌سازی شده است.
وی افزود: کنگره‌سازی هم چنین مساله‌ای است. یک عده‌ای جمع می‌شوند و به تعبیر طلبگی مکتوبات را مخطوطات می‌کنند و دوباره مخطوطات را مکتوب می‌کنند، این رویه در علوم همیشه بوده است، اما امروز دیگر لازم نیست بنویسد و قلم روی کاغذ بکشد، بلکه با ابزارهای جدید می‌توان بدون قلم‌فرسایی مقاله‌سازی کرد. این را باید مراقب بود. وقتی یک دانش را می‌خواهیم تولید کنیم گرفتار آفت‌های کنگره‌سازی نشویم. برای این که به هر حال ظرفیت تولید دانش محدودیتی دارد. مگر یک نفر در طول سال چند مقاله علمی می‌تواند بنویسد؟ برای همین این کنگره‌ها باید ابتدا به صورت پیش‌نشست‌ها در جاهای مختلف برگزار شود و مقالات در این جلسات ارائه گردد.
طبیعتا جلسه اصلی کنگره با شکوه برگزار می‌شود. ولی همین مبحث را لازم است در دانشگاه‌های کشور از امروز تا آخر سال چه در دانشگاه‌های آزاد و چه دولتی، هفته‌ای یا دو هفته یکبار با این عنوان برگزار کنیم و مقاله‌ها را مستقیما برای شنوندگان بیان کنیم. هدف ما بسط فکر امام در سطح جامعه است.
سید حسن خمینی افزود: هفته گذشته درباره کنگره دیگری این پیشنهاد را مطرح کردم که جلسات باید با تولید سوال همراه باشد. خیلی وقت‌ها نتیجه یک کنگره می‌تواند ایجاد سوال در اذهان باشد. ایجاد سؤال و فکر اقدام مبارکی است. اصل تلاش دوستان مبارک است بسیار تشکر می‌کنم و مطمئن هستم با وجود آقایان آفت‌هایی که ممکن است پیش روی دیگر کنگره‌ها باشد اینجا به حداقل می‌رسد به هرحال وقتی خود می‌نشینیم باید این تذکرات داده شود و توجه ما به این نکات باشد.
یادگار حضرت امام در پایان گفت: آیت‌الله روحانی که مسؤلیت کمیته علمی این همایش را پذیرفته‌اند، در حوزه قرآن هم مانند حوزه فقاهت عارف شایسته‌ای هستند. من همیشه از علمیت ایشان استفاده کرده‌ام. آقای خسروی نیز از دیرباز در حوزه قرآن و امام تلاش داشتند و ازپژوهشگران حوزه امام هستند و وجودشان مغتنم است. آقای حشمتی هم سال‌ها در موسسه حضور داشتند خوب امام را می‌شناسند و سایر دوستان هم همین طور است. به نظر من دبیرخانه دائمی می‌تواند با فرضی که من گفتم این موضوع را به صورت زنده در مجموعه علمی کشور مطرح کند. ان شاء الله کنگره با همه ظرفیت‌های خود پیش برود و روزهای خوبی پیش روی همه باشد.
کپی شد
