به گزارش ایرنا، بیابانک روستایی تاریخی با قدمتی چند هزار ساله واقع در بخش مرکزی سرخه که به ظاهر کوچک اما به علت قرار گرفتن در دشت کویر و قرار نگرفتن هیچ روستایی در جنوب آن ، بیابانک نامیده شده است که باید بیش از پیش شناسانده شود.
این روستای تاریخی سالانه پذیرای صدها نفر گردشگر داخلی و خارجی است که باید امکانات گردشگری کافی در این روستا فراهم شود.
بیابانک که قدمت آن به طور دقیق مشخص نیست ولی از آثار و ابنیه موجود مشخص می گردد که قدمتی دیرینه دارد که در اثر وقایع و حوادث طبیعی و اجتماعی فراز و نشیب های فراوانی را سپری کرده و خود را از هزار توی تاریخ بدین روزگار کشانده است.
با وجود تپه باستانی 'گورون شپته'به معنای تل گبران و گورستان مجوسان به نام 'گبرستانی' در ناحیه 'سرخمبه' به معنای سرخمره می توان اطمینان حاصل کرد که قدمت این روستا به دوران زرتشتیان بر می گردد.
امروز با توجه به نظر کارشناسان معماری که آثار 'جومه مچت' به معنای مسجد جامع را از نزدیک مشاهده کردند می توان احتمال داد این بنا با توجه به ساختار معماری آن، روزی آتشکده بوده است به خصوص که در گویش محلی به آن حوالی 'بری کوش' به معنای کنار کوشک یا در کوشک می گویند.
استاد معماری که حدود سال های 1348 و 1349 هجری شمسی این منطقه را پژوهش کرد در نوشته هایش آورد : اولین طاق ضربی جهان در باقرتپه روستای بیابانک زده شده است.
از دیگر اثار تاریخی روستا می توان به بقایای قلعه خندق اشاره کرد که کنجکاوان محلی نتوانسته اند بیش از چند صدمتر از تونل زیرزمینی آن را طی نمایند، پیران این روستا می گویند این تونل زیرزمینی به قلعه جهان آباد نظامی و قلعه تاریخی بخش لاسجرد راه دارد.
این قلعه دارای هشت برج بلند بوده است که اطراف آن را خندق احاطه کرده است، راه ورود آب به خندق که از صدها متر جلوتر به زیر تونل هدایت می شده از دید معارضان مخفی بوده است که به آن 'گنگآو' به معنای گنگآب می گفته اند.
دیده بانان از جنوب روستا در فاصله ها 30 تا 40 کیلومتری از برج های 'چاله برج'، 'دیونه برج'، 'نوکلاته' با پیک های تیزپا هجوم یاغیان و مهاجمان را به اطلاع قلعه نشینان می رسانیدند و قلعه نشینان با برداشتن پل های چوبی از روی خندق آماده دفاع می شدند.
علاوه بر قلعه خندق، در مرکز آبادی حاجیون قلعه به معنای قلعه حاجیان وجود داشته که جز چند دیوار لابه لای ساختمان های ایجاد شده چیزی جز نام از آن قلعه باقی نمانده است.
شماری از قلعه ها در اطراف روستای بیابانک وجود دارد که شامل قلعه مردنه، قلعه ساتوا، قلعه نوکلاته، قلعه مهدی وا، قلعه مسیح وا که هرکدام از این قلعه ها مربوط به یک رشته قنات به همین نام بوده است و خانوارهایی در بعضی از این قلعه ها زندگی می کرده اند که روستای بیابانک مرکزیت این قلعه نشین ها را به عهده داشته است.
همان طور که می دانید سرزمین قومس را خاستگاه قنات می دانند و سختکوشان کویر، پیشگامان حفر قنات بوده اند، اهمیت قنات در کویر بر هیچ کس پوشیده نیست و از طرفی میزان اهمیت و جایگاه هر روستای کویری را می توان از تعداد قنات ها و میزان آب دهی این قنات ها مشخص کرد.
در واقع ساختار اجتماعی، اقتصادی، معماری روستاها به خصوص روستاهای کویری را باید براساس این معیار مهم سنجید، جهت شناخت گذشته پررونق روستای بیابانک به ذکر اسامی تعدادی از قنات ها اکتفا می کنیم.
قنات های نیکون، طهره، بیدان، سرخمبه، کرمونی، نصروا، شورآو، قرون، حاجی وا، ساتوا، مهدی وا، همت وا، مراد وا، نوکلاته، بابی دشت، مسیح وا، کاظمه وا، مراژ، اسبی میدون که در کمال تاسف امروز با خشکسالی های متوالی و حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در حریم این قنوات و بهره برداری غیر اصولی از سفره آب زیرزمینی بیشتر این شاهرگ های حیات خشک شده و با پیشروی کویر جز بیابان ها و کاریزهایی به این اسامی چیزی از آن ها باقی نمانده است و این معضلی است که با ساختارشکنی هویت روستا را زیر سوال برده است.
از نظر جاذبه های معماری علاوه بر قلعه های یادشده می توان به موز مبل ها (انبارها، یخچال (یخبندان)، بقعه متبرکه امامزاده علی بن جعفر، بالنه ها (ساباط ها) و خانه های قدیمی اشاره کرد، همچنین نمی توان از نابودی حمام سنتی و تکیه روستای بیابانک به راحتی گذشت، در خصوص هنرهای دستی می توان به دستباف ها نظیر جاجیم، گلیم، انواع سبد و دست سازها نظیر پالونه، سفال، کله (تنور)، آرنک (آسیاب دستی)، آره سنگ (سنگ آسیا) اشاره کرد.
شاید از این به بعد خوانندگان ، روستای بیابانک را با تکیه بر نام آن بیابانک کوچک ندانند روستایی که از لحاظ آداب و رسوم و کنش های فرهنگی مردم بسیار غنی بوده و در کنار نام فرزند نامی خود یعنی شیخ ابوالمکارم رکن الدین احمد بن محمد بن بیابانکی معروف به علا الدوله آشنای پژوهشگران و فرهنگ دوستان است.
روستای بیابانک دارای محصولات متعددی در زمینه کشاورزی بوده است محصولات این روستا شامل گندم، جو، شاهدانه، خربزه، پنبه، زیره، هندوانه، پیاز، سیر بوده که امروز به علت خشک شدن قنوات خبری از این محصولات نیست.
اکنون زمین های زراعی روستای بیابانک به علت خشک شدن قنوات بایر گشته و اگر زودتر فکری به حال این قنات ها نشود زمین های کشاورزی که گذشتگان سال ها برای آبادی آن تلاش کردند قابل کشت و زرع نخواهد بود.
در خصوص گویش غنی روستای بیابانک که حکایت از قدمت دیرینه آن دارد سخناها رفته است، در این گویش ضرب المثل ها، حکایت ها، فکلورهای محلی، باورها و موهومات فراوانی به چشم می خورد به عنوان مثال 'آب' در این روستای کویری از اهمیت بالایی برخوردار بوده ده ها ضرب المثل در خصوص آب در این گویش وجود دارد و یا باورهایی که در خصوص دیوچا (چاه دیو)، دو برارون تپه (تپه دو برادران) وجود دارد بسیار زیبا و دل انگیز است.
به هر حال بررسی فرهنگ و آداب و رسوم و گویش غنی این روستا نیاز به کاوشگری کارشناسان فن دارد تا قدمت و گذشته پر افت و خیز این روستا آشکار گردد.
فرماندار سرخه گفت: اولین قطار بومگردی روستایی کشور با هدف شناسایی ظرفیت های گردشگری و ایجاد اشتغالزایی در روستای بیابانک این شهرستان راه اندازی می شود.
علی‌محمد مؤیدی زاده روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود : این طرح در نهم و دهم فروردین 97 در این روستا اجرایی می شود و روستاگردی، کویر نوردی، شترسواری، بیابان‌گردی و دوچرخه‌سواری از جمله برنامه‌های آن است.
وی بابیان این که از پنجشنبه هفته گذشته بلیت قطار بومگردی تهران بیابانک در سامانه 'رجا'به فروش می رسد، اظهارداشت: در نظر داریم تا با افزایش مدت این برنامه در آینده بتوانیم گردشگران را با مناطق دیدنی و طبیعت‌های بکر روستاهای این شهرستان آشنا کنیم.
وی با تاثیر راه‌اندازی قطار گردشگری بر اقتصاد منطقه به‌ویژه روستاها ، ادامه داد: بیش از یکهزار و 500 موسسه گردشگری در ارتباط با مجموعه رجا هستند که این ظرفیت می‌تواند ابعاد گسترده‌ای برای تبلیغات جاذبه‌های گردشگری شهرستان را فراهم کند.
مؤیدی زاده تصریح کرد: آب تلخ و کاروانسرای لاسجرد، آبگرم افتر، مغار افتر، آرامگاه شیخ محمود مزدقانی مومن آباد و دیگر مکان‌های گردشگری می‌توانند در جذب گردشگر و ارتقا کیفیت این طرح تأثیر گزار باشند.
فرماندار سرخه با اشاره به این که دنبال تغییر سرخه از معبر به مقصد گردشگری هستیم، تصریح کرد : ظرفیت‌های بی‌شماری برای سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری وجود دارد که با تفکیک این فرصت‌ها و داشتن برنامه‌ریزی‌های لازم می‌توانیم ضمن افزایش گردشگران بر رونق اقتصادی و تحقق شعار سال نیز مؤثر عمل کنیم.
آب‌انبار سرخه، مسجد چهل‌ستون، حمام تاریخی بیرون دژ و خانه تاریخی حشمت لشکر ازجمله مکان‌های گردشگری سرخه محسوب می‌شوند.
شهرستان سرخه بیش از 15 هزار نفر جمعیت دارد.
روستای بیابانک، یکی از روستاهای کویری و بسیار دیدنی ایران است که با 92 خانوار در 40 کیلومتری مرکز استان سمنان واقع شده است.
6026/7342
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادها در استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@ کانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه کنید.
انتهای پیام این روستای تاریخی سالانه پذیرای صدها نفر گردشگر داخلی و خارجی است که باید امکانات گردشگری کافی در این روستا فراهم شود.
بیابانک که قدمت آن به طور دقیق مشخص نیست ولی از آثار و ابنیه موجود مشخص می گردد که قدمتی دیرینه دارد که در اثر وقایع و حوادث طبیعی و اجتماعی فراز و نشیب های فراوانی را سپری کرده و خود را از هزار توی تاریخ بدین روزگار کشانده است.
با وجود تپه باستانی 'گورون شپته'به معنای تل گبران و گورستان مجوسان به نام 'گبرستانی' در ناحیه 'سرخمبه' به معنای سرخمره می توان اطمینان حاصل کرد که قدمت این روستا به دوران زرتشتیان بر می گردد.
امروز با توجه به نظر کارشناسان معماری که آثار 'جومه مچت' به معنای مسجد جامع را از نزدیک مشاهده کردند می توان احتمال داد این بنا با توجه به ساختار معماری آن، روزی آتشکده بوده است به خصوص که در گویش محلی به آن حوالی 'بری کوش' به معنای کنار کوشک یا در کوشک می گویند.
استاد معماری که حدود سال های 1348 و 1349 هجری شمسی این منطقه را پژوهش کرد در نوشته هایش آورد : اولین طاق ضربی جهان در باقرتپه روستای بیابانک زده شده است.
از دیگر اثار تاریخی روستا می توان به بقایای قلعه خندق اشاره کرد که کنجکاوان محلی نتوانسته اند بیش از چند صدمتر از تونل زیرزمینی آن را طی نمایند، پیران این روستا می گویند این تونل زیرزمینی به قلعه جهان آباد نظامی و قلعه تاریخی بخش لاسجرد راه دارد.
این قلعه دارای هشت برج بلند بوده است که اطراف آن را خندق احاطه کرده است، راه ورود آب به خندق که از صدها متر جلوتر به زیر تونل هدایت می شده از دید معارضان مخفی بوده است که به آن 'گنگآو' به معنای گنگآب می گفته اند.
دیده بانان از جنوب روستا در فاصله ها 30 تا 40 کیلومتری از برج های 'چاله برج'، 'دیونه برج'، 'نوکلاته' با پیک های تیزپا هجوم یاغیان و مهاجمان را به اطلاع قلعه نشینان می رسانیدند و قلعه نشینان با برداشتن پل های چوبی از روی خندق آماده دفاع می شدند.
علاوه بر قلعه خندق، در مرکز آبادی حاجیون قلعه به معنای قلعه حاجیان وجود داشته که جز چند دیوار لابه لای ساختمان های ایجاد شده چیزی جز نام از آن قلعه باقی نمانده است.
شماری از قلعه ها در اطراف روستای بیابانک وجود دارد که شامل قلعه مردنه، قلعه ساتوا، قلعه نوکلاته، قلعه مهدی وا، قلعه مسیح وا که هرکدام از این قلعه ها مربوط به یک رشته قنات به همین نام بوده است و خانوارهایی در بعضی از این قلعه ها زندگی می کرده اند که روستای بیابانک مرکزیت این قلعه نشین ها را به عهده داشته است.
همان طور که می دانید سرزمین قومس را خاستگاه قنات می دانند و سختکوشان کویر، پیشگامان حفر قنات بوده اند، اهمیت قنات در کویر بر هیچ کس پوشیده نیست و از طرفی میزان اهمیت و جایگاه هر روستای کویری را می توان از تعداد قنات ها و میزان آب دهی این قنات ها مشخص کرد.
در واقع ساختار اجتماعی، اقتصادی، معماری روستاها به خصوص روستاهای کویری را باید براساس این معیار مهم سنجید، جهت شناخت گذشته پررونق روستای بیابانک به ذکر اسامی تعدادی از قنات ها اکتفا می کنیم.
قنات های نیکون، طهره، بیدان، سرخمبه، کرمونی، نصروا، شورآو، قرون، حاجی وا، ساتوا، مهدی وا، همت وا، مراد وا، نوکلاته، بابی دشت، مسیح وا، کاظمه وا، مراژ، اسبی میدون که در کمال تاسف امروز با خشکسالی های متوالی و حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در حریم این قنوات و بهره برداری غیر اصولی از سفره آب زیرزمینی بیشتر این شاهرگ های حیات خشک شده و با پیشروی کویر جز بیابان ها و کاریزهایی به این اسامی چیزی از آن ها باقی نمانده است و این معضلی است که با ساختارشکنی هویت روستا را زیر سوال برده است.
از نظر جاذبه های معماری علاوه بر قلعه های یادشده می توان به موز مبل ها (انبارها، یخچال (یخبندان)، بقعه متبرکه امامزاده علی بن جعفر، بالنه ها (ساباط ها) و خانه های قدیمی اشاره کرد، همچنین نمی توان از نابودی حمام سنتی و تکیه روستای بیابانک به راحتی گذشت، در خصوص هنرهای دستی می توان به دستباف ها نظیر جاجیم، گلیم، انواع سبد و دست سازها نظیر پالونه، سفال، کله (تنور)، آرنک (آسیاب دستی)، آره سنگ (سنگ آسیا) اشاره کرد.
شاید از این به بعد خوانندگان ، روستای بیابانک را با تکیه بر نام آن بیابانک کوچک ندانند روستایی که از لحاظ آداب و رسوم و کنش های فرهنگی مردم بسیار غنی بوده و در کنار نام فرزند نامی خود یعنی شیخ ابوالمکارم رکن الدین احمد بن محمد بن بیابانکی معروف به علا الدوله آشنای پژوهشگران و فرهنگ دوستان است.
روستای بیابانک دارای محصولات متعددی در زمینه کشاورزی بوده است محصولات این روستا شامل گندم، جو، شاهدانه، خربزه، پنبه، زیره، هندوانه، پیاز، سیر بوده که امروز به علت خشک شدن قنوات خبری از این محصولات نیست.
اکنون زمین های زراعی روستای بیابانک به علت خشک شدن قنوات بایر گشته و اگر زودتر فکری به حال این قنات ها نشود زمین های کشاورزی که گذشتگان سال ها برای آبادی آن تلاش کردند قابل کشت و زرع نخواهد بود.
در خصوص گویش غنی روستای بیابانک که حکایت از قدمت دیرینه آن دارد سخناها رفته است، در این گویش ضرب المثل ها، حکایت ها، فکلورهای محلی، باورها و موهومات فراوانی به چشم می خورد به عنوان مثال 'آب' در این روستای کویری از اهمیت بالایی برخوردار بوده ده ها ضرب المثل در خصوص آب در این گویش وجود دارد و یا باورهایی که در خصوص دیوچا (چاه دیو)، دو برارون تپه (تپه دو برادران) وجود دارد بسیار زیبا و دل انگیز است.
به هر حال بررسی فرهنگ و آداب و رسوم و گویش غنی این روستا نیاز به کاوشگری کارشناسان فن دارد تا قدمت و گذشته پر افت و خیز این روستا آشکار گردد.
فرماندار سرخه گفت: اولین قطار بومگردی روستایی کشور با هدف شناسایی ظرفیت های گردشگری و ایجاد اشتغالزایی در روستای بیابانک این شهرستان راه اندازی می شود.
علی‌محمد مؤیدی زاده روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود : این طرح در نهم و دهم فروردین 97 در این روستا اجرایی می شود و روستاگردی، کویر نوردی، شترسواری، بیابان‌گردی و دوچرخه‌سواری از جمله برنامه‌های آن است.
وی بابیان این که از پنجشنبه هفته گذشته بلیت قطار بومگردی تهران بیابانک در سامانه 'رجا'به فروش می رسد، اظهارداشت: در نظر داریم تا با افزایش مدت این برنامه در آینده بتوانیم گردشگران را با مناطق دیدنی و طبیعت‌های بکر روستاهای این شهرستان آشنا کنیم.
وی با تاثیر راه‌اندازی قطار گردشگری بر اقتصاد منطقه به‌ویژه روستاها ، ادامه داد: بیش از یکهزار و 500 موسسه گردشگری در ارتباط با مجموعه رجا هستند که این ظرفیت می‌تواند ابعاد گسترده‌ای برای تبلیغات جاذبه‌های گردشگری شهرستان را فراهم کند.
مؤیدی زاده تصریح کرد: آب تلخ و کاروانسرای لاسجرد، آبگرم افتر، مغار افتر، آرامگاه شیخ محمود مزدقانی مومن آباد و دیگر مکان‌های گردشگری می‌توانند در جذب گردشگر و ارتقا کیفیت این طرح تأثیر گزار باشند.
فرماندار سرخه با اشاره به این که دنبال تغییر سرخه از معبر به مقصد گردشگری هستیم، تصریح کرد : ظرفیت‌های بی‌شماری برای سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری وجود دارد که با تفکیک این فرصت‌ها و داشتن برنامه‌ریزی‌های لازم می‌توانیم ضمن افزایش گردشگران بر رونق اقتصادی و تحقق شعار سال نیز مؤثر عمل کنیم.
آب‌انبار سرخه، مسجد چهل‌ستون، حمام تاریخی بیرون دژ و خانه تاریخی حشمت لشکر ازجمله مکان‌های گردشگری سرخه محسوب می‌شوند.
شهرستان سرخه بیش از 15 هزار نفر جمعیت دارد.
روستای بیابانک، یکی از روستاهای کویری و بسیار دیدنی ایران است که با 92 خانوار در 40 کیلومتری مرکز استان سمنان واقع شده است.
6026/7342
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادها در استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@ کانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه کنید.
کپی شد
