آغازی بر پایان پادشاهی؟

اما وقتی که نوبت به عربستان سعودی و موقعیت این کشور در جهان می رسد کارهایی که او کرده بسیار احمقانه تر از حیله گری های ماکیاولی به نظر می رسد و بیشتر شبیه آن چیزی است که از سربازرس کلوزو یاد می آوریم.
بارها و بارها این شاهزاده جوان و پرشور با سرمایه گذاری های خارجی اش دقیقا به خلاف آنچه می خواست رسید. زمانی که پدرش در ابتدای سال 2015 به پادشاهی رسید او به پشتیبانی از شورشی ها در سوریه پرداخت و در مقابل موفقیت های نیروهای دوتی سوریه به رهبری روسیه را مشاهده کرد که پیروزی را به نفع بشار اسد رقم می زدند. تقریبا در همان زمان دخالت عربستان در جنگ داخلی یمن به دستور محمد بن سلمان آغاز شد.
این دخالت بیشتر با بمباران هوایی انجام می شد. این عملیات با کد طوفان تعیین کننده آغاز شد اما دو سال و نیم بعد از آغاز عملیات جنگ همچنان ادامه دارد، ده ها هزار نفر کشته شده و حداقل 7 میلیون نفر در معرض گرسنگی هستند.
ولیعهد سعودی تمرکز سیاست خارجی خود را روی ضدیت با ایران و متحدان منطقه ای این کشور قرارداده اما اثر سیاست های او به افزایش نفوذ منطقه ای ایران انجامیده است.
دشمنی با قطر، که عربستان سعودی و امارات متحده عربی پرچمدار آن بودند، از هشت ماه پیش تا کنون همچنان در جریان است. جرمی که آنها قطر را به آن متهم کردند حمایت از القاعده و داشتن ارتباط با ایران است. نتیجه خالص کمپین ضد قطری این بود که این کشور کوچک و بسیار ثروتمند را به آغوش ایران فرستاده اند.
عربستان سعودی تا پیش از این در رابطه با دیگر کشورها محتاط و محافظه کار بود و علاقه داشت تا وضعیت موجود را حفظ کند. اما امروز رفتار آنها ، غیرقابل پیش بینی و اغلب در تضاد با عادات آنهاست.
عجیب و غریب ترین رفتاری که از رفتار کنونی سعودی دیدیم در ماه نوامبر و استعفای نخست وزیر لبنان سعدحریری، بازداشت خانگی او و اجبار برای کناره گیری او از موقعیت اش بود. هدف از این اقدامات تضعیف حزب الله و حضور ایران در لبنان بود اما در عمل برقدرت هر دو افزود.
محمد بن سلمان و مشاورانش ممکن است این تصور را در ذهن داشته باشند که آنچه یمن، قطر یا لبنان می خواهند مهم نیست چرا که رئیس جمهور ترامپ و داماد او جارد کوشنر و مشاوران آنها در امور منطقه در کنار عربستان ایستاده اند.
ترامپ در اوایل نوامبر و پس از بازداشت نزدیک به 200 نفر از نخبگان عربستانی توییت کرد: «من به ولیعهد محمد بن سلمان و ملک سلمان اعتماد دارم. آنها دقیقا می دانند که دارند چکار می کنند. برخی از افرادی که این دو با آنها سخت برخورد کرده اند برای سال ها کشورشان را دوشیده بودند.» او پیش از این نیز از تلاش عربستان برای منزوی کردن قطر به اتهام تروریسم در توییتر حمایت کرده بود.
اما عربستان سعودی دریافته است که پشتیبانی کاخ سفید این روزها مزیت های کمتری نسبت به گذشته همراه دارد. دامنه توجهان ترامپ کوتاه تر شده و بیشتر اشتغال ذهنی او معطوف به مسائل داخلی آمریکاست. تایید ترامپ به معنای این نیست که دیگر بخش های حکومتی ایالات متحده هم مساله ای را تایید کرده اند. وزارت امور خارجه و پنتاگون ممکن است از تایید آنچه ترامپ به دنبال آن است سرباز بزنند.
برخلاف توییت های مثبت ترامپ سایر بخش های دولت ایالات متحده از مقابله عربستان با قطر حمایت نکردند یا از تلاش عربستان برای استعفای سعد حریری از مقام نخست وزیری لبنان، استقبال نشد.
محمد بن سلمان جزء آن دسته از رهبران جهان است که مهارت های ماکیاولی خود را در ایجاد قدرت مطلق در کشورش نشان داده است اما این توانایی در داخل حس اغراق آمیزی از اینکه می تواند چنین ظرفیت هایی را در عرصه خارجی نیز ایجاد کند به او داده که چنین حسی ممکن است عواقب وخیمی برای او داشته باشد.
اولین گام ها در مداخله خارجی اغلب در زمانی به وجود می آید که یک رهبر خود را در سطح استانداردهای عالی در دست داشتن قدرت ملی می بینید و انحصار قدرت داخلی او را سرمست می کند. این ژست میهنی که بر اساس محبوبیت ایجاد می شود پایانی در جنگ و ناامیدی و شکست دارد.
**گروه ایرنا مقاله
از: محمدرضا یوسف نژاد خبرنگار خبرگزاری ایرنا مرکز سمنان
انتشار: جانعلی فتحی