بازگشت حقیرانه به خانه

وقتی که سوم نوامبر هواپیمای سعد حریری در ریاض به زمین نشست، اولین چیزی که او دید نیروهای پلیسی بودند که هواپیما را محاصره کرده اند. آن ها سوار هواپیما شدند و تلفن همراه او و محافظانش را ضبط کردند. به این ترتیب نخست وزیر لبنان ساکت شد.
«محمد بن سلمان» ولیعهدعربستان با این اقدام وهمزمان با بازداشت چندین شاهزاده و مقام کنونی و سابق در تلاش است تا مسیر رسیدنش به پادشاهی را هموار کند در عین حال عربستان تلاش می کند با تخریب دولت لبنان، حزب الله را از کابینه خارج کرده و در لبنان جنگ داخلی به راه بیاندازد.
اما این روش نتیجه بخش نخواهد بود. لبنانی ها، هرچند به اندازه سعودی ها ثروتمند نیستند، اما به مراتب ازآن ها هوشمندتر هستند. تمام گروه های سیاسی در این کشور، از جمله حزب الله تنها یک درخواست را مطرح کرده اند: «حریری باید بازگردد.»
سعد حریری روز جمعه 3 نوامبر، تماسی دریافت کرد که در آن از او خواسته شد به ملاقات پادشاه عربستان سعودی برود. سعد مانند پدر ترورشده اش 'رفیق' به صورت همزمان تابعیت لبنانی و سعودی دارد. بنابراین طبیعی است که حریری درخواست یک پادشاه را رد نمی کند، حتی اگر همین چند روز قبل او را ملاقات کرده باشد. به خصوص وقتی که عربستان 9 میلیارد دلار به شرکت 'اوگر' متعلق به حریری بدهکار باشد.
بعد از آن ملاقات متن استعفا آماده شد و این دیدگاه به سرزبان ها آمد که تحرکات اخیر سعد حریری، رئیس جریان المستقبل در لبنان از ریاست جمهوری ژنرال «میشل عون» حمایت کند که این امر ابعاد تازه ای به پازل سیاسی لبنان داده است.
به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، حریری با این کار تلاش کرد تا جایگاه از دست رفته خود را در میان اهل تسنن لبنان بازیابد، به ویژه که روابط او با عربستان سعودی، حامی اصلی او و جریانش، المستقبل نیز به سردی گراییده است.
شاید تمایل حریری به حمایت از میشل عون و شکست رکود در روابطش با حزب الله به این دلیل باشد که حریری دریافته ریاض به دنبال حمایت از بدیلی سنی به جای او است. برای همین رهبر جریان المستقبل تحرکاتی را آغاز کرده است تا بتواند خسارت های گذشته را جبران کند و مجددا در راس پازل سیاسی لبنان قرار بگیرد. اما تغییر متحدان از عربستان به داخل لبنان می تواند هزینه هایی را نیز بر او متحمل کند.
نخست وزیری حریری برای او گریزناپذیراست، وی درحال حاضر بسیاری از دارایی های خود را به دلیل درگیر شدن در ماجراجویی های عربستان سعودی از دست داده و از سوی دیگر نفوذ خود را در لبنان به دلیل کاهش شدید نفوذ عربستان در لبنان از دست رفته می بیند.
دوره سیاسی حریری وارد مرحله تازه ای شده است که هنوز برای کسی شناخته شده نیست به ویژه که از زمان تاسیس این جریان به دست رفیق حریری، نخست وزیر سابق لبنان این برهه سیاسی سابقه نداشته است.
از سویی دیگر کارشناسان مسایل سیاسی بر این اعتقادند که سعد حریری بر اساس جایگاه داخلی خود و بدون هیچ گونه همراهی و حمایت بین المللی و منطقه ای تحرکات سیاسی اخیر خود را آغاز کرده و می خواهد خود را به جریانی کاملا لبنانی که مورد حمایت قاطع لبنانی ها و طیف اهل تسنن لبنان است، تبدیل کند.
«عادل الجبیر»، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز شنبه گفته بود که مواضع سیاسی سعد حریری مواضع شخصی اوست و به معنای حمایت ریاض از مواضع سیاسی او محسوب نمی شود و مسئولیت و عواقب این مواضع نیز مستقیما متوجه شخص سعد حریری است. اظهاراتی که به روشنی نشان از جدایی راه حریری از عربستان سعودی را دارد.
این در حالی است که نرمش لحن جریان وابسته به میشل عون و حزب الله که پس از دیدارهای ایجابی حریری با آنها و نمایندگانشان صحبت از وزن بالای او در عرصه سیاسی لبنان کرده بودند، سبب شود تا روابط حریری با این دو جریان زودتر از آن چه انتظار می رفت بهبود یابد.
ازسویی دیگر، باید شرایط زمینه‌ای رخداد استعفای حریری بازبینی شود. از لحاظ سیاسی، کشور لبنان پس از دو سال بی‌ثباتی در عرصه سیاست، توانست به مدت بیش از یک سال با انتخاب میشل عون به عنوان رئیس جمهور، آرامش سیاسی را تجربه کند. دولت لبنان فعالیت‌های خود را آغاز کرده بود و به صورت فعال در عرصه‌ی اجرایی کارهای خود را انجام می‌داد.
از سوی دیگر، در ابتدای سال جاری میلادی، این کشور موفق شده بود تروریست‌ها را از جرود عرسال و القاع بیرون براند و امنیت را تامین کند.
جبهه مقاومت در سوریه و عراق توانست داعش را از سرزمین‌های این دو کشور بیرون براند و دست برتر را در مسائل منطقه‌ غرب آسیا داشته باشد.
استعفای نابهنگام سعد حریری، نخست وزیر لبنان، فضای سیاسی این کشور را با تنگنا مواجه کرده است. سعد حریری یک سال پیش یک طرح آشتی ملی ارائه کرد که بر اساس آن میشل عون به عنوان متحد حزب الله به مقام ریاست جمهوری برگزیده شد و خود به نخست وزیری رسید. با این اقدام خلاء سیاسی و حکومتی در بیروت برطرف شد و زمینه تفاهم و مشارکت ملی در لبنان فراهم شد.
استعفای حریری در شرایط کنونی آشتی ملی و وفاق گروه های سیاسی را با خطر مواجه کرد. هدف سعودی ها هم از اجبار حریری به استعفا این بود که با ایجاد آشوب در لبنان، به نوعی با حزب الله و جمهوری اسلامی ایران تصفیه حساب کنند، به ویژه آن که این روزها شاهد پیروزی های چشم گیر محور مقاومت در منطقه در معرکه نبرد با داعش هستند.
برخی سیاستمداران لبنانی از جمله «نبیه بری»، رئیس پارلمان این کشور بر این باورند که شاید بحران استعفای حریری پایان یافته باشد، اما بحران سیاسی تازه شروع شده است. قطعا عربستان آرام نخواهد نشست و تمام تلاش خود را برای برهم زدن ثبات سیاسی لبنان به کار خواهد بست.
به زعم ولیعهد جوان و بلند پرواز سعودی، آشفتگی سیاسی در لبنان، زمینه ساز هجوم رژیم صهیونیستی به حزب الله است، لذا سناریوی بدبینانه آن است که لبنان وارد تنش های داخلی شده و بستر حمله خارجی فراهم شود.
چنین سناریویی بعید به نظر می رسد، زیرا منطقه پس از سال ها بحران، توان و آمادگی جنگ تازه ای را ندارد. در عین حال قدرت بازدارندگی محور مقاومت به حدی است که نه عربستان و نه رژیم اسراییل، دست به ریسک نمی زنند.
از این رو ذکاوت سیاسی و وفاق ملی لبنانی ها و التزام به قانون در مواجهه با شرایط کنونی، نقش اساسی در حفظ آرامش و ثبات این کشور داشته و می تواند مانع دخالت ها و فتنه انگیزی های تازه عربستان سعودی شود.
**گروه ایرنا مقاله
از: محمدرضا یوسف نژاد، خبرنگار خبرگزاری ایرنا مرکز سمنان
انتشاردهنده: جانعلی فتحی