خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- محمدحسن مقدم‌نیا: کرونا باعث شد تا بسیاری از مغازه‌ها و مشاغل سنتی تعطیل شوند و از این منظر ضررهای بسیاری هم به کسبه استان سمنان رسید اما محک خوبی برای جایگاه کسب‌وکارهای اینترنتی و بررسی بهترین روش درآمدزایی بود.
کسب‌وکارهای اینترنتی استان سمنان علی‌رغم نوپا بودن در دوران شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از مغازه‌ها و مراکز ارائه خدمات توانست به‌مثابه یک آلترناتیو برای بسیاری از کسبه عمل کند. هرچند بسیاری معتقد هستند که این نوع کسب‌وکار نتوانست صددرصد و آن‌طور که بایدوشاید جایگزین مشاغل سنتی شود اما توانست تا حدی هم جلوی ضررهای بیشتر کسبه را بگیرد.
برای مثال بودند لباس‌فروش‌هایی که در سطح استان، البسه خود را از طریق فضای مجازی فروختند و بعضاً توانستند تا یک‌سوم درآمد اسفندماه سال گذشته خود را نیز کسب کنند اما همچنان کسب‌وکار اینترنتی با مشکلات و موانعی نیز روبرو است.
کسب کار اینترنتی نیازمند آموزش
یک استاد دانشگاه و کارشناس امور اقتصادی بابیان اینکه در تربیت نسل ایده پرداز موفق عمل کرده‌ایم اما نتوانسته‌ایم ارتباط بین ایده‌های مشاغل نوین و جامعه را بسترسازی کنیم، گفت: برای مثال در شاهرود ۱۷ مرکز آموزشی، آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای و … است اما چند شهرک صنعتی، بورس، استارتاپ و… وجود دارد؟ به‌عبارت‌دیگر ما ۱۷ واحد آموزش می‌دهیم اما فقط از یک واحد از آن آموزش‌ها بهره‌مند می‌شویم.
مهدی کریمی بابیان اینکه بازارهای الکترونیک روستایی و شهری پدیده‌ای هستند که سال‌ها است در دنیا بر روی آن کارشده و هم‌اینک در همین کشورهای منطقه و آسیایی مانند هندوستان پیشرفت‌های خوبی بر روی آن صورت گرفته است، ابراز داشت: بازارهایی که مبتنی بر مشاغل و کسب‌وکارهای اینترنتی و نوین هستند دارای ویژگی‌های بسیاری ازجمله عدم اتلاف وقت و انرژی، قرار دادن دست تولیدکننده و مصرف‌کننده بدون واسطه و … هستند اما هنوز در اشاعه آن در سطح استان سمنان کارهای بسیاری باید انجام داد.
وی برند سازی، تجاری‌سازی، شناسایی داشته‌ها و ظرفیت‌ها، بازار، ارتباط بین جامعه، دانشگاه و صنعت و نه‌تنها صنعت و دانشگاه و … را باید داشته باشیم تا در کسب‌وکارهای نوین موفق‌تر عمل کنیم، گفت: همچنان در استان سمنان و بسیاری استان‌های دیگر با پدیده‌هایی مانند دهیاری اقتصادی، تولید روستایی و خانگی، بازار الکترونیک شهری و روستایی و… بیگانه هستیم و لذا مهم‌ترین خلأ آموزش است.
کسب اعتماد عمومی ضرورتی برای رونق کسب‌وکار اینترنتی
دیگر مدرس دانشگاه در رشته جامعه‌شناسی مهم‌ترین مانع کسب‌وکارهای اینترنتی و الکترونیکی را عدم اعتماد عمومی می‌داند آن‌هم عدم اعتمادی که تابعی از شرایط اقتصادی است و می‌گوید: شرایط اقتصادی سبب شده تا مردم به‌دشواری کسب مال کنند درنتیجه در خرج آن محتاط هستند از سوی دیگر شنیدن اخبار و دیدن پدیده‌هایی مانند کلاه‌برداری اینترنتی و … سبب شده تا مردم نسبت به مشاغل نوین کمی با دیده تردید بنگرند.
شرایط اقتصادی سبب شده تا مردم به‌دشواری کسب مال کنند درنتیجه در خرج آن محتاط هستند علی‌رضا معصومی در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: گاهی شما لباسی را می‌خرید که قیمت آن‌یک دویستم حقوق دریافتی یک ماه شما است درنتیجه اگر به فرض هم آن صفحه اینترنتی عرضه‌کننده این لباس کلاه‌برداری باشد یک دویستم حقوق شما مبلغی ناچیز می‌شود اما در کشور ما معمولاً یک لباس یا یک جفت کفش بعضاً یک‌بیستم حقوق ماهانه یک نفر محسوب می‌شود که کلاه‌برداری آن ضربه شدید به اقتصاد خانواده می‌زند درنتیجه من معتقد هستم که نخستین عامل بی‌اعتمادی مردم به شرایط اقتصادی است.
وی می‌افزاید: اعتماد صرفاً هم درزمینهٔ اقتصادی نیست ممکن است بی‌اعتمادی برای جنس یک لباس، ابعاد و سایز آن و … باشد درنتیجه فقط نگرانی از پولی که افراد می‌دهند نیست بلکه احساس می‌کنند ممکن است جنسی که دریافت می‌کنند نیز مناسب نباشد لذا از یک‌سو باید مردم را با کسب‌وکارهای اینترنتی و نوین آشنا کرد، سپس شرایط تولید و عرضه‌کنندگان را بهبود بخشید تا خیال مردم از معامله اینترنتی و مشاغل نوین راحت باشد.
کسب و کار اینترنتی فقط فضای مجازی نیست
کرونا سبب شد تا برای مدتی مغازه‌ها و مکان‌های عرضه خدمات و محصولات بسته شوند اما به نظر می‌رسد تمام هنر عمده کسبه استان سمنان عکس گرفتن از محصولاتشان و قرار دادن آن در تلگرام و اینستاگرام بوده است. این نشان می‌دهد که آگاهی از انواع راه‌ها و روش‌های عرضه کسب‌وکار الکترونیکی وجود ندارد از سوی دیگر کسب‌وکار اینترنتی با کاسبی شبکه‌های اجتماعی اشتباه گرفته می‌شود.
یک کارشناس فضای مجازی و بازار که خود یک شرکت اینترنتی فعال درزمینهٔ گردشگری دارد، به خبرنگار مهر می‌گوید: مردم به‌واسطه گذران ۹۰ درصد وقت خود در شبکه‌های مجازی تنها به همین شیوه برای عرضه محصولات فکر می‌کنند درحالی‌که شبکه‌های مجازی یک نوع از صدها نوع نحوه عرضه کالا از طریق مشاغل و کسب‌وکارهای اینترنتی است.
شبکه‌های مجازی یک نوع از صدها نوع نحوه عرضه کالا از طریق مشاغل و کسب‌وکارهای اینترنتی است سید محسن شریف بابیان اینکه یکی از موانع توسعه کسب‌وکار اینترنتی ناآگاهی مردم و البته فقدان شرکت‌های پیشران است، ابراز داشت: وقتی کسی می‌خواهد خانه‌ای بخرد به چندین بنگاه مراجعه می‌کند لذا وقتی قرار است کسب‌وکار الکترونیکی نیز راه‌اندازی شود باید فرد به چندین شرکت پیشران در این حوزه مراجعه و مشاوره بگیرد، لذا شاید کمتر کسی باور کند که گردشگری که یکی از فیزیکی‌ترین رویدادهای زندگی اجتماعی انسان است هم می‌تواند درزمینهٔ کسب‌وکار اینترنتی میلیون‌ها تومان در ماه درآمد داشته باشد.
وی ناآگاهی مردم و حتی کسبه از کسب‌وکار اینترنتی را بزرگ‌ترین مانع دانست و ابراز داشت: وقتی چیزی وجود ندارد می‌توان آن را به‌راحتی آموخت اما اگر چیزی اشتباه آموزش داده شود یا پیشینه ذهنی نسبت به آن ایجاد شود، شکستن آن و دوباره ساختن و آموزش دادنش بسیار دشوار می‌شود امروز جامعه ما در استان سمنان با چنین پدیده‌ای روبرو است یعنی گاردهای زیادی در برابر کسب‌وکار اینترنتی وجود دارد.
سرمایه یک مانع دیگر
دیگر استاد دانشگاه نیز سرمایه را مهم‌ترین مانع کسب‌وکارهای نوین در استان سمنان می‌داند و می‌گوید: سرمایه به هر دو نوع آن یعنی هم مالی و هم اجتماعی شامل اعتماد و … مشکل بزرگ شرکت‌های دانش‌بنیان، فعالان اقتصاد اینترنتی و الکترونیکی و… است برای مثال اگر فردی قرار است کسب‌وکار اینترنتی را درزمینهٔ صنایع‌دستی راه‌اندازی کند حتی اگر در منزل خود هم این کار را شروع کند در شرایط امروز حداقل ۲۰ میلیون تومان ابزار و ادوات و… می‌خواهد.
محمد عمودی بابیان اینکه ما در مهارت‌آموزی به اقشار تا حدی توانسته‌ایم عملکرد خوبی داشته باشیم اما مهارت بازاریابی، عرضه و برند سازی و به معنای کلی مهارت تجارت را به آن‌ها نیاموخته‌ایم، ابراز داشت: همین عدم داشتن مهارت به عدم اعتمادبه‌نفس و درنتیجه عدم توانمندی برای جلب سرمایه اولیه منجر می‌شود.
وی می‌افزاید: به‌هرحال یک تولیدکننده برای ساخت یک جعبه چوبی ۲۰۰ هزار تومان حداقل ۷۰ هزار تومان ابزار و مواد اولیه نیازمند است که در تولید نیمه انبوه سرمایه‌ای چند میلیون تومانی را شامل می‌شود اما ازآنجاکه تولیدکنندگان ما تجارت را نیاموخته‌اند نمی‌توانند مهارت کسب سرمایه اولیه اعم از مالی و اجتماعی را به دست بیاورند.
بانک‌ها کسب‌وکار اینترنتی را ارج نمی‌نهند
تاکنون به سرمایه، اعتماد، عدم آموزش و آگاهی پرداختیم اما یک مانع مهم دیگر بر سر راه شرکت‌های فعال در حوزه کسب‌وکار اینترنتی وجود دارد و آن‌هم فقدان سرمایه‌گذار و یا بهتر بگوییم دشواری جذب سرمایه‌گذاری است. ممکن است یک شرکت استارتاپی آن‌قدر اعتبار و سرمایه داشته باشد که برند آن را برای مثال تا دونیم میلیارد تومان بخرند اما همین شرکت اگر برای ۲۰۰ میلیون تومان وام به یک بانک مراجعه کند از او سند ملکی خانه یا مغازه می‌خواهند که ارزشش یک‌دهم پول شرکت است این یعنی حتی بانک‌ها که از مهم‌ترین فعالان اقتصادی کشور هستند کسب‌وکار اینترنتی را ارج نمی‌نهند.
اگر پارک‌های علم و فناوری و استارتاپ ها نباشند معلوم نیست چه بر سر شرکت‌های دانش‌بنیان، کسب‌وکارهای نوین و حتی الکترونیکی بیاید اما به‌هرحال پارک‌ها تابعی از اقتصاد، بودجه و دولت هستند و توانی دارند درنتیجه باید به دنبال سرمایه‌گذار برای کسب‌وکارهای نوین گشت.
فقدان تیم مذاکره
استان سمنان درزمینهٔ جمعیت تحت پوشش رتبه اول و درزمینهٔ پوشش اینترنتی رتبه دوم کشور را دارد، همچنین بالاترین میزان اینترنت در بین مردم روستایی کشور متعلق به تهران و سمنان است دیگر کارشناس حوزه مجازی معتقد است: عدم وجود تیم رایزن سرمایه‌گذاری در استان سمنان حتی در فضای حقیقی نیز محسوس است چه برسد به کسب‌وکار نوین که عمدتاً هم طرفدارانش جوانان هستند و اعتماد به آن‌ها از سوی سرمایه‌گذاران دشوار به نظر می‌رسد.
محمد کریم شاه‌حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: باید یک رایزن اقتصادی فقط درزمینهٔ سرمایه‌گذاری در استان سمنان باشد که بتواند پکیج‌های سرمایه‌گذاری را به‌تناسب پول، ظرفیت‌ها و اقلیم، داشته‌ها و … برای هر نوع سرمایه‌ای حتی با ترجمه انگلیسی، فرانسوی، چینی، روسی و… با تصویر و عکس ماهواره‌ای داشته باشد حال‌آنکه ما در فضای حقیقی هم این امر را مشاهده نمی‌کنیم چه برسد به کسب‌وکار نوین که ما اصطلاحاً می‌گوئیم جذب سرمایه برای آن سه برابر سخت‌تر از فضای حقیقی است.
وی می‌افزاید: استان سمنان به گفته مسئولان درزمینهٔ جمعیت تحت پوشش رتبه اول و درزمینهٔ پوشش اینترنتی رتبه دوم کشور را دارد همچنین بالاترین میزان اینترنت در بین مردم روستایی کشور متعلق به تهران و سمنان است همچنین بیشترین مشارکت در مباحث اینترنتی و آنلاین و … به این استان تعلق دارد اما سوال من این است که چند بسته سرمایه‌گذاری کسب‌وکار الکترونیکی و اینترنتی در هر عرصه‌ای شامل گردشگری، صنایع‌دستی، فرهنگی، نشر و انتشارات و… هم‌اکنون برای عرضه به سرمایه‌گذاران توسط استانداری آمده شده است؟ سوال ساده‌تر اینکه در استانداری سمنان در سال ۹۸ چند جلسه با محوریت کسب‌وکارهای اینترنتی و یا بازارهای الکترونیک شهری و روستایی برگزارشده است؟
کسب و کار اینترنتی فقط فروش کالا نیست
کسب‌وکار اینترنتی صرفاً فروش کالا در اینترنت نیست بلکه زنجیره‌ای است که بدون دخالت افراد زائد، محصول تولیدکننده به دست مصرف‌کننده می‌رسد حال این محصول می‌خواهد تخمه آفتابگردان باشد یا یک گلدان سرامیکی نفیس صنایع‌دستی.
کسب‌وکار اینترنتی صرفاً فروش کالا در اینترنت نیست بلکه زنجیره‌ای است که بدون دخالت افراد زائد، محصول تولیدکننده به دست مصرف‌کننده می‌رسد بازار الکترونیک شهری و روستایی یعنی برعکس بازارهای سنتی که احساس چیده شده و منتظر خریدار هستند، نیاز خریدار احصاء شده و برای آن محصول جستجو می‌شود و این یعنی عدم اتلاف وقت و انرژی، حذف واسطه‌ها، کاهش قیمت تمام‌شده و رونق پست؛ آن‌هم پستی که این روزها به دلیل حذف نامه‌ها کم‌کم دارد به مجموعه‌ای ضرر ده بدل می‌شود.
بازار الکترونیک و کسب‌وکار اینترنتی یعنی برای مثال استان آذربایجان شرقی اعلام نیاز به ۵۰۰ تن زیره می‌کند آن‌هم زیره‌ای که با بهترین کیفیت در استان سمنان تولید می‌شود و این یعنی گذاشتن دست طرف آذربایجانی در دست تولیدکننده سمنانی با حذف همه واسطه‌ها،
اهمیت احصاء و تأمین نیاز جامعه
بازار الکترونیک و کسب‌وکار اینترنتی یعنی کافی است یک دهیاری به مردم روستا بگوید شما هرروز پنج عدد تخم‌مرغ باید به دهیاری تحویل دهید این یعنی سالانه بیش از ۱۰۰ تن تخم‌مرغ که می‌تواند تأمین نیاز یک شهرستان مانند میامی را داشته باشد و این یعنی توانمندسازی خانواده روستایی نه از طریق تولید بلکه از طریق احصاء نیاز یک شهر و ارائه تخم‌مرغ مازاد بر مصرفی که یک‌خانه روستایی از مرغ‌هایش استحصال می‌کند … شاید باید بازار الکترونیک و کسب‌وکار اینترنتی را جور دیگری نگاه کنیم!
در خاتمه باید گفت دست بر قضا وزیر معین استان سمنان درزمینهٔ کرونا آذری جهرمی وزیر ارتباطات است و این امر فرصتی طلایی و بی‌نظیر است که مسئولان استان سمنان در راستای اشاعه بازارهای الکترونیک روستایی و شهری با وی رایزنی کنند چراکه استان سمنان به‌واسطه جمعیت اندک و ظرفیت‌های اینترنت بسیار بالایی که دارد (به‌مراتب بیشتر از میانگین کشوری) مساعد این امر است.
