مردم این شهرستان از گذشتههای دور، چند هفته مانده به نوروز با جمع شدن در کنار هم و پخت انواع شیرینیهای محلی از جمله قطاب، نان پنجرهای، نان برنجی ، حلوا سنگ شِکِنو، باقلوا و نان نخودی، به استقبال بهار میرفتند که امسال به دلیل درگیری کشور با ویروس کرونا، این اقدامها لغو و یا به صورت انفرادی برگزار شده است.
در آداب گذشتگان دامغان، بسیاری از مردم شهر به ویژه کهنسالان نیز برای نوروز و پذیرایی از مهمانهای خود ظرف بزرگی از کشمش سبز ، مویز ، انجیر خشک ، بادام ، میوههای خشک، نخود بریان و نقل بازاری مهیا میکردند.
پخت نان مخصوصی که آن را کلوچه یا دادچه مینامند نیز در بین مردم شهر و روستاهای دامغان مرسوم است.
در ساعت تحویل سال از کسی که او را خوش یمن میدانند نیز درخواست می کنند که با دسته ای سبزه یا مقداری آب به منزل آنها وارد شود که این اقدام را برکت رزق و روزی یکسال خود میدانند.
پخت حلوا گردو آیینی ۴۰۰ ساله نوروزی در تویه رودبار دامغان
پخت حلوا گردو، یکی از آیین های ویژه استقبال از بهار طبیعت و نوروز دامغان است که همه ساله چند روز مانده به سال جدید، در روستای تویه رودبار برگزار میشود که در اواسط اسفندماه با اطلاعیه اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی شهرستان دامغان، برگزاری این آیین سنتی لغو شد.
حلوا گردو در این روستای شمالی و کوهستانی شهرستان دامغان، نماد فرا رسیدن بهار و از جمله سنت ها و آداب و رسومی است که هنوز در روستاها به دست فراموشی سپرده نشده است.
حلوای گردو با مخلوط برنج، روغن، گردو، شکر،شیره و آب پخت می شود که بر روی شعله آتش یا گاز قرار می گیرد و پس از هم زدن هفت الی هشت ساعته با کتیرا، برای توزیع بین اهالی منطقه آماده می شود.
مردم و خانواده ها در این روستا، با جمع شدن در کنار هم و فراهم کردن مواد لازم و دیگ های مسی خود به اندازه توان هر خانواده آن را پخته و پس از آماده شدن بین خود تقسیم می کنند.
در بعضی دیگر از روستاهای دامغان به این حلوا، حلوا برنج نیز می گویند که این امر نشان می دهد کلیه روستاهای این شهرستان با پخت این حلوا آشنا بوده و آن را به نام های مختلف می شناسند.
حلوای گردو یا همان حلوا برنج از مواردی است که در سفره هفت سین نوروزی مردم شهرستان دامغان خودنمایی می کند.
آیین نوروزخوانی در دامغان
آیین سنتی نوروز خوانی نیز به دلیل درگیری کشور با ویروس کرونا و با توجه به برپایی کاروان شادی در سطح شهر و منازل روستایی به صورت عمومی برگزار نشده است.
آیین نوروزخوانی که اینسال ها در اکثر روستاهای دامغان و بیشتر در شهر دیباج، روستای جزن و حسن آباد دامغان مرسوم است از زمان صفویه در این شهر برگزار میشود.
این آیین توسط افرادی با لباسهای محلی انجام میشود که از قدیم رسم بوده که با توجه به نبود رسانهها و تقویم، عده ای آمدن نوروز را به اهالی روستا بشارت میدانند.
نوروزخوانها وقتی بر در هر خانهای میرسند با خواندن اشعاری در وصف اهلبیت و نوروز، حلول سال نو را به اهل خانه تبریک میگویند و مردم نیز به عنوان تبرک با شیرینی، شکلات و شربت از این افراد استقبال میکنند.
شهرستان دامغان دارای ۲ هزار اثر تاریخی و فرهنگی است که از این تعداد ۴۰۰ اثر شناسایی و تاکنون ۱۲۶ اثر ثبت ملی شده اند.