سالانه دست کم ۲۰ میلیون مسافر و گردشگر از محورهای ارتباطی استان سمنان تردد می کنند. حدود ۶۰۰ کیلومتر از محور تهران-مشهد در استان سمنان واقع است.
از ابتدای فروردین تا پایان آبان امسال دست‌کم چهار هزار مورد سانحه رانندگی در جاده‌های استان سمنان رخ داد و در هشت ماه گذشته براساس آمار پزشکی قانونی استان، ۱۵۰ نفر در جاده‌های سمنان جان‌باختند.
در پنج سال گذشته افزون بر ۲۴ هزار مورد سوانح رانندگی در جاده‌های سمنان روی داد، دست‌کم ۹ هزار نفر در این مدت به دلیل تصادف در جاده‌های این دیار مجروح شدند.
براساس آمار در پنج سال گذشته در بخش شمالی محور مشهد-تهران ۳۳۰ نفر براثر سوانح رانندگی جان باختند و ۲ هزار و ۳۹۳ نفر هم مجروح شدند و در بخش جنوبی محور مشهد-تهران به دلیل سوانح رانندگی ۶۰۷ نفر در همین مدت جان باختند و همچنین چهار هزار و ۷۳ نفر مجروح شدند.
در نظر گرفتن زمان استراحت در بین رانندگی طولانی برای رفع خستگی، مهم‌ترین توصیه پلیس راه استان سمنان برای جلوگیری از واژگونی است که سهمی حدود ۶۵ درصدی در تصادف‌های رانندگی جاده‌ای در استان سمنان دارد.
همان طور که مشخص است تصادفات ترافیکی از عوامل مهم مرگ و میر و صدمات شدید جانی و مالی است که پیامدهای سنگین اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن جامعه را به شدت مورد تهدید قرار داده است.
برمبنای آمار سازمان بهداشت جهانی در خصوص تصادفات جاده‌ای در سال ۲۰۱۸ هر ۲۴ ثانیه یک نفر در جاده‌های جهان کشته می‌شود. تصادفات رانندگی، عامل شماره یک مرگ گروه سنی ۵ تا ۲۹ سال است و به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در کشورها، سهم سوئد تنها ۲.۴۹، هلند ۲.۸۱ و آلمان نیز ۳.۵۴ است که نشان می‌دهد کشورهای اروپایی در آستانه صفرکردن آمار تصادفات جاده ای هستند.
شبکه حمل و نقل زمینی ایران یکی از پر حادثه‌ترین شبکه‌های حمل و نقل در جهان است و تلفات انسانی و خسارت‌های مادی آن هزینه‌های سنگینی را در بعد ملی بر پیکره جامعه وارد می کند. ایران با داشتن ۱۸هزار فوتی در حوادث جاده‌ای در سال از نظر آماری یکی از بالاترین تلفات جاده‌ای جهان را داراست.
عوامل انسانی از جمله سرعت زیاد، بی‌احتیاطی رانندگان، بی‌توجهی به مقررات، فرهنگ رانندگی، خستگی رانندگان، یکنواختی محورها، عوامل فنی، کیفیت خودروهای موجود و غیراستاندارد بودن جاده‌ها، از جمله عوامل بالا بودن تصادفات جاده‌ای ایران هستند.
تجزیه و تحلیل تصادفات جاده‌ای در ایران نیز نشان می‌دهد که به طور کلی عامل انسانی در ۹۰ تا ۹۵ درصد به تنهایی یا به طور مشترک با عوامل دیگر، مسوولیت وقوع حوادث را به عهده داشته است.
کنار هم قرار دادن این داده‌ها ما را به سمتی رهنمون می‌کند که تصادفات رانندگی به طور مستقیم و غیرمستقیم برروی شاخص‌های توسعه و سلامت کشور تاثیر می‌گذارد و از سویی منجر به فوت، ناتوانی و معلولیت شمار زیادی از افراد می‌شود.
حادثه‌خیز بودن جاده‌های سمنان
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا، سمنان را یکی از استان‌های حادثه‌خیز در بخش تصادفات جاده ای در کشور خواند که نیازمند توجه ویژه به منظور به حداقل رساندن تصادفات است.
پرویز کوخایی گفت: استان سمنان در موقعیتی راهبردی از نظر قرار گرفتن در محور ارتباطی کشور، استان های پهناور و اقتصادی کشور را با ۵۶۵کیلومتر بزرگراه،۴۹۷ کیلومتر راه اصلی و ۷۲۰ کیلومتر به ههم متصل می کند، عبور شاهراه ترانزیتی تهران- مشهد و پل ارتباطی استان‌های شمالی با جنوبی و مرکزی کشور و وجود شبکه فعال مسیر جاده ای و ریلی، گویای جایگاه مهم استان سمنان در حمل و نقل کشور است.
کوخایی تاکید کرد: مسوولان مربوطه در استان سمنان می‌توانند با افزایش نقش مددکاران در حوزه پیشگیری از تصادفات رانندگی، آموزش به مددکاران، امضای تفاهم نامه با پلیس راهور و سایر نهادهای مربوطه برای برگزاری دوره‌هایی برای کارشناسان و افراد متخلف، افزایش پژوهش ها با رویکرد اجتماعی در این حوزه و افزایش فعالیت کلینیک‌های مددکاری اجتماعی در این بخش، تاثیر چشمگیری در کاهش تصادفات جاده‌ای این استان داشته باشند.
نهادینه‌کردن آموزه‌های راهنمایی و رانندگی با استفاده از مددکاری فردی
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان سمنان، این مقوله را مربوط به سلامت عمومی جامعه خواند که مددکاران اجتماعی می‌توانند نقشی بارز و تأثیرگذار در آن ایفا کنند.
وی با اشاره به اهمیت آموزش و نهادینه کردن قوانین راهنمایی و رانندگی، پیشنهادهایی را در حوزه مددکاری فردی برای پیشگیری از تصادفات رانندگی ارائه کرد و گفت: آموزش به صورت رسمی مانند آموزش در مهد کودک‌ها و مدارس، آموزش از طریق سازمان‌های مردم نهاد و ایجاد گرایش تحصیلی با عنوان «مددکاری اجتماعی ترافیک» از جمله این پیشنهادات است.
کوخایی، برگزاری جلسات مشاوره فردی مددکاری اجتماعی با افرادی که قصد اخذ گواهینامه رانندگی دارند، ارائه خدمات مشاوره‌ای به رانندگان پرتخلف یا رانندگانی که تصادفات شدید داشته‌اند، آگاهی‌دادن به خانواده‌ها در خصوص نقش خود در آموزش فرهنگ ترافیکی به فرزندان، افزایش تعهد و مسئولیت پذیری افراد نسبت به قوانین راهنمایی و رانندگی، غربالگری دانش آموزان دچار اختلال شخصیت از نوع آنتی سوشال، هیستریانیک، نارسیستیک و مرزی و آموزش به خانواده های این افراد را از دیگر پیشنهادات بیان کرد.
وی آگاه‌سازی و ظریفیت‌سازی عمومی از طریق رسانه‌های جمعی با کمک کلینیک‌های مددکاری اجتماعی را مهم خواند افزود: تشکیل تیم‌های کوچک در سطح محلات، مهدهای کودک و مراکز آموزشی توسط مددکاران تسهیل‌گر، شناسایی علل دقیق ناهنجاری‌های ترافیکی و اطلاع از شناسنامه اجتماعی افراد در غالب بانک اطلاعاتی از مواردی است که مسوولان مربوطه باید به آن توجه داشته باشند.
مددکاری اجتماعی و فردی ابزاری برای کاهش خطای انسانی در تصادفات
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان سمنان، بخش قابل توجهی از عوامل ایجادکننده تصادفات رانندگی را خطای انسانی عنوان و بیان کرد: اتخاذ تصمیم، اقدام های پیشگیرانه و آموزش‌های مداوم از دوران کودکی می‌تواند در کاهش خطای انسانی در تصادف ها نقش موثری داشته باشد.
کوخایی گفت: تحقیقات اخیر پژوهشگران این دانشگاه در استان سمنان، نقش مددکاران اجتماعی را در کاهش تصادفات ترافیکی به اثبات رسانده است.
وی مشکلات و مسائل اجتماعی ویژه برای اقشار مختلف را از دیگر پیامدهای این امر عنوان و اضافه کرد: حل این مشکلات نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق اجتماعی و همیاری مددکاران است.
وی با اشاره به اینکه کمیسیون علمی انجمن ملی مددکاران اجتماعی آمریکا در سال ۱۹۵۸ مددکاری اجتماعی را هنری خواند که برگرفته از ارزش‌ها، اهداف، دانش و روش‌ها است و به افراد، گروه‌ها و جوامع به منظور حل مشکلاتشان کمک و یاری می‌رساند.
وی تامین سه هدف عمده را از جمله وظایف مددکاران اجتماعی خواند و افزود: کمک به افراد، گروه‌ها و جوامع در شناسایی مشکلات خود، علت های بروز آن و حل این مشکلات که در بیشتر مواقع بر اثر نبود هماهنگی میان افراد و محیط‌شان به وجود می‌آید، از جمله این اهداف است.
کوخایی، مشخص‌کردن موقعیت‌های مشکل آفرین میان افراد، گروه‌ها و محیط به منظور پیشگیری از وقوع آن مشکلات و اهداف درمانی و پیشگیرانه، در پی‌یافتن، شناسایی و تقویت حداکثر توان نهفته افراد، گروه‌ها و اجتماع ها را از دیگر اهداف مددکاران اجتماعی عنوان کرد.
وی تاکید کرد: با توجه به دومین هدفی که برای مددکاری اجتماعی در این تعریف یاد شده است، می‌توان گفت تصادفات رانندگی از جمله موقعیت‌های مشکل‌آفرین جامعه ایران هستند.
به گفته کوخایی، مددکاران به عنوان یکی از افراد تأثیرگذار در این موقعیت‌ها، وظیفه دارند افراد، گروه‌ها و جوامع را نسبت به چنین موقعیت مشکل‌زا آگاه سازند و بنیان‌گذار حرکتی نو در جامعه خود باشند.
گروه‌های مددکاری برای پیشگیری از تصادفات تشکیل شود
کوخایی، تشکیل گروه‌هایی در قالب مددکاری را یکی دیگر از پیشنهادهای کاهش تصادفات عنوان و بیان کرد: تشکیل گروه‌های خودیار بهزیستی، گروه‌های امداد هلال‌احمر و ارائه آموزش‌های لازم به این افراد، گروه‌هایی برای مددکاران، روان‌شناسان و پلیس راهور، گروه‌های درمان برای افرادی پرخطر، گروه همیاران ترویج رانندگی سالم در بین اجتماعاتی چون مدرسه و محله از جمله این گروه‌ها است.
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان، اقداماتی را در قالب مددکاری جامعه‌ای در خصوص پیشگیری از تصادفات رانندگی بیان کرد که اجرای طرح‌های مختلف در بخشی از شهرها و در صورت موفقیت، اجرا در کل کشور، کمک به نهادها و سازمان‌های سیاست‌گذار به منظور تدوین قوانین لازم، شناسایی نقاط آسیب خیز جاده ها از طریق مشارکت دادن رانندگان و تلاش برای رفع آن‌ها از جمله این اقدامات است.
وی بر بازنگری منابع درسی به ویژه واحدهای کار مهدکودک و دروس مقاطع ابتدایی تاکید و بیان کرد: افزایش سیاست‌های تشویقی برای رانندگان بدون تخلف، حضور در محله‌ها و اجرای طرح‌های اجتماع محور با هدف فرهنگ سازی، آموزش راهنمایی و رانندگی، آگاه سازی در خصوص تخلفات رانندگی و خطرات بعد از آن از مواردی است که نباید به آن بی توجه بود.
به نظر می رسد، کاهش تصادفات و کمک به کمرنگ کردن عوامل حوادث رانندگی در محورهای ارتباطی کشور به ویژه در استان سمنان بدون مددگیری از متخصصان حوزه اجتماعی و ابزار مددکاران در حوزه های پیشگیری و کاهش عوامل خطای انسانی حادثه‌ساز میسر نیست و نیاز است مسوولان ارشد سمنان مشارکت گیری از مددکاران را در برنامه ریزی های ترافیکی سرلوحه امور خود قرار دهند.
