رسم شاطری که ظهر عاشورا در روستای جزن دامغان برگزار می‌شود، باوری مذهبی در بین اهالی این روستا است که این رسم با پوشش خاص اجرا می شود.
این آیین به شماره ثبت ۶۴۹ در فهرست آثار ملّی ایران به عنوان میراث فرهنگی ناملموس در دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی به ثبت رسیده است.
در دوران صفویه افراد چالاکی جلوی موکب‌ها می‌دویدند و راه را باز می‌کردند، این رسم با نام شاطری معروف بود، اما هم اکنون افرادی با پوشش خاص در حالی که چوب دستی در دست می‌گیرند، جلوی مراسم تعزیه راه می‌روند و به عبارتی راه را باز می‌کنند.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دامغان در گفت و گو با ایرنا، به بیان جزئیات اجرای این آیین پرداخت و گفت: صبح روز دهم محرم، در منازلی که از قبل تعیین شده، عده ای از مردان داوطلب اجرای این آیین حاضر شده و لباس های مخصوص به این آیین را پوشیده و بر چشمان خود سرمه می کشند.
حجت الاسلام حسین صبوری اظهار داشت: عده ای از مادران نیز با پوشاندن لباس و سرمه کشیدن بر چشمان فرزندان و نوه های خود، آن ها را برای این آیین آماده می کنند.
وی ادامه داد: لباس های این افراد مخصوص بوده و دارای پارچه های رنگی فراوانی است که به نوعی آن ها را شبیه فرشته های آسمانی می کند.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دامغان گفت: این رسم از جمله آیین های معنوی در دامغان است که افراد با اعتقاد به این آیین، مراتب ارادت خود را به سیدالشهدا و یاران با وفایش اعلام کرده و به نوعی در پرشور برگزار شدن عزاداری سید و سالار شهیدان نقش ایفا می کنند.
یکی از اهالی روستای جزن نیز در گفت و گو با ایرنا، گفت: در روز عاشورا پس از پوشیدن لباس و کشیدن سرمه بر چشمان، از منزل خارج شده، جلوی هیات قرار گرفته و به نوعی راه را برای عزاداران باز می کنیم.
احمد دَوَلّی اضافه کرد: این آیین تا آغاز تعزیه روز عاشورا ادامه دارد و در زمان برگزاری تعزیه نیز، این افراد، جلوی اسب امام حسین (ع) و یارانش می دوند و به نوعی از ورود سیدالشهدا و شهدای کربلا به میدان جنگ ممانعت می کنند.
وی تصریح کرد: در روز عاشورا، فرشتگان اجازه شرکت در جنگ را نداشتند و با این اقدام خود، قصد جلوگیری از شهادت امام حسین (ع) و ۷۲ تن را داشتند.
دَوَلّی ادامه داد: این رسم در آیین سوگواری روز یازدهم در شهر دامغان نیز برگزار می شود و شاطران در جلوی هیات قرار می گیرند.
وی افزود: اجرایی شدن این رسم از نسل های قبل به ما رسیده و در آینده نیز به صورت موروثی به نسل های آینده منتقل و برگزار می شود.
شنیده های تاریخی حکایت می کند که در فرهنگ عاشورا، شاطران به ۲ دسته شاطران سیاه پوش و شاطران سبز پوش تقسیم می شدند که ۲ سیاه پوش همراه امام حسین (ع)، ۲ سبز پوش همراه حضرت ابوالفضل (ع) و یک سیاه پوش و یک سبز پوش همراه حضرت زینب (س) بودند.
۶ فرشته با بال های گشوده و چشمانی آسمانی که برای شهادت دادن سرمه بر مژه عشق داشتند.
آیین سنتی مذهبی «ای دوستان ماه محرم آمده» با قدمت ۴۵۰ سال از دیگر برنامه های معنوی در روستای جزن شهرستان دامغان است که همه ساله همزمان با اولین روزهای ماه محرم برگزار می شود.
شهرستان دامغان دارای بیش از ۴۰۰ مسجد و حسینیه، ۳۸ امامزاده و بقاع متبرکه است که تعداد ۲۵۰ نفر عضو هیات امنای این اماکن هستند.
بیش از ۳۰۰ هیات عزاداری در شهرستان دامغان فعالیت دارند.
جَزَن یا گز روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان دامغان است که در ۹ کیلومتری شمال شرقی این شهر واقع شده و براساس سرشماری سال ۹۵، یک هزار و ۸۱۸ نفر جمعیت دارد.
۹۸۵۶/۶۱۰۳
