به گزارش ایرنا، عزاداری سرور و سالار شهیدان در دهه نخست ماه محرم، با برگزاری آیین هایی ویژه در شاهرود حال و هوایی دیگر دارد، پیشینه برخی از این آیین ها به چند سده پیش بازمی گردد.
شیوه برگزاری مراسم ماه محرم در محله های قدیمی شاهرود، سینه به سینه از گذشتگان به ما رسیده و برای نسل آینده به یادگار مانده است. تولیت برخی از آیین ها در تکیه ها و مسجد ها دست بزرگان و ریش سفیدانی است که خود این جایگاه را از پدرانشان به ارث برده اند.
گفتنی است نقش محوری خادمان و متولیان تکیه بازار شاهرود برای حفظ این میراث معنوی ستودنی است به گونه ای که بیشتر آیین ها از گذشته های دور در این مکان برگزار می شود.
** پوش
پوشاندن سقف تکیه بازار شاهرود که از آن با نام آیین 'پوش' یاد می شود، هر سال در روز 27 ذیحجه با عنوان برپایی خیمه عزاداری اباعبدالله (ع) انجام می شود، در این مراسم که با دعوت از بزرگان، ریش سفیدان و مسوولان شهر اجرا می شود، سقف تکیه بازار را که در حالت عادی روباز است، به وسیله 6 قطعه پارچه به هم بافته می پوشانند.
این سقف پارچه ای با کمک خادمان و توسط طناب هایی محکم بر روی زنجیر 100 ساله ای قرار می گیرد که در بالای صحن تکیه جای گرفته و تا روز دوازدهم محرم نیز می ماند. وجود این زنجیر سبب شده تا اهالی شاهرود از تکیه بازار با نام تکیه زنجیری نیز یاد کنند.
در زمان اجرای این آیین که با شکوه خاصی همراه است، نواختن شیپور و سنج آغاز ماه محرم را به همگان اعلام کرده و نوحه خوانان به ذکر دعا و مصیبت می پردازند.
** آب و اطعام
این آیین بنا به وقف مرحوم باقرعلی اصغر از سال 1271 هجری قمری تاکنون در نخستین شب محرم در تکیه بازار برگزار می شود. به این گونه 150 سال است که عزاداران حسینی در ابتدا در این محل اطعام شده و عزاداری را آغاز می کنند.
خادمان غذای این شب را با تشریفات خاصی برای مهمانان می آورند، غذای هر 2 نفر در یک مجمعه مسی بر روی سفره های قلمکار سنتی قرار می گیرد. همچنین یک بار پیش و یک بار پس از صرف غذا نیز آفتابه و لگن مسی برای شستن دست ها جلوی حاضران گذاشته می شود.
** شمع و چراغ
این آیین که در زمره میراث معنوی کشور به شمار می رود، از شب نخست این دهه تا شب عاشورا در برخی از تکیه های قدیمی شهر اجرا می شود.
خادمان در مقابل 'چراغ خونه' صف می کشند و 'چراغچی'، شمعدان ها و چراغ توری ها را بیرون آورده و یک در میان بر روی زمین می چیند. پس از آن یکی از شمعدان ها را به دست گرفته و شروع به خواندن شعری می کند که با این بیت آغاز می شود:
شب شد و مشعل دین محمدی روشن شد
آفاق ز نزد قدمش گلشن شد
سپس خطبه خوان شروع به خواندن خطبه شمع و چراغ کرده و بعد از او هم چند بیتی از محتشم کاشانی در خصوص فاجعه عاشورا توسط چاوش خوانده می شود. صدای صلوات جمع حاضر زینت بخش پایان هر مصرع از این شعر است.
در پایان مراسم خادمان به نوبت شمع و چراغ ها را بوسیده و به خادم کنار دست خود می دهند و بدین ترتیب چراغ ها دست به دست به نخستین نفر می رسد.
** طوق بندان و یا عباس، یا عباس
آیین 'طوق بندان' یا 'علم بندان' در روز پنجم محرم با یاد رشادت های علم دار دشت کربلا در محله های قدیمی و هسته مرکزی شاهرود برگزار می شود.
از صبح روز پنجم طوق ها که هریک متعلق به یک خانواده بوده و از قدیم به ارث رسیده در تکیه ها و منازل مردم، آماده می شود. با بستن پارچه ها و روسری ها به طوق ها، زنان این شعر را زمزمه می کنند: 'ای داد از این عزا، فریاد از این عزا، فریاد وامصی و دوصد داد از این عزا'.
'باز این چه شورش است که در خلق عالم است ... 'محتشم کاشانی هم بر لبان مردانی زمزمه می شود که طوق را بر دست گرفته و به مسجد یا تکیه محل خود می برند.
بعد از ظهر، دسته های عزاداری معروف به 'یا عباس یا عباس' شاهرود به سمت تکیه زنجیری به راه افتاده و طوق ها پیشاپیش آن ها حرکت می کنند. در نهایت دسته های مختلف در تکیه بازار گرد هم آمده و ساعتی را به سینه زنی می پردازند. 'طوق بندان' و 'یا عباس ' پس از نخل گردانی در روزهای دهم و یازدهم محرم، مهم ترین بخش از مراسم عزاداری حسینی در شاهرود را تشکیل می دهد.
علاوه بر این مراسم، سوگواران سید و سالار شهیدان در تمام روزهای دهه نخست محرم الحرام، به شیوه های گوناگون به عزاداری و اطعام می پردازند. همچنین آیین سنتی نخل گردانی در روز عاشورا در برخی روستاها و همچنین محله باغزندان شهر شاهرود اجرا شده و در روز یازدهم محرم به شکلی جامع و گسترده در مرکز شهر برگزار می شود.
7359/6103
انتهای پیام شیوه برگزاری مراسم ماه محرم در محله های قدیمی شاهرود، سینه به سینه از گذشتگان به ما رسیده و برای نسل آینده به یادگار مانده است. تولیت برخی از آیین ها در تکیه ها و مسجد ها دست بزرگان و ریش سفیدانی است که خود این جایگاه را از پدرانشان به ارث برده اند.
گفتنی است نقش محوری خادمان و متولیان تکیه بازار شاهرود برای حفظ این میراث معنوی ستودنی است به گونه ای که بیشتر آیین ها از گذشته های دور در این مکان برگزار می شود.
** پوش
پوشاندن سقف تکیه بازار شاهرود که از آن با نام آیین 'پوش' یاد می شود، هر سال در روز 27 ذیحجه با عنوان برپایی خیمه عزاداری اباعبدالله (ع) انجام می شود، در این مراسم که با دعوت از بزرگان، ریش سفیدان و مسوولان شهر اجرا می شود، سقف تکیه بازار را که در حالت عادی روباز است، به وسیله 6 قطعه پارچه به هم بافته می پوشانند.
این سقف پارچه ای با کمک خادمان و توسط طناب هایی محکم بر روی زنجیر 100 ساله ای قرار می گیرد که در بالای صحن تکیه جای گرفته و تا روز دوازدهم محرم نیز می ماند. وجود این زنجیر سبب شده تا اهالی شاهرود از تکیه بازار با نام تکیه زنجیری نیز یاد کنند.
در زمان اجرای این آیین که با شکوه خاصی همراه است، نواختن شیپور و سنج آغاز ماه محرم را به همگان اعلام کرده و نوحه خوانان به ذکر دعا و مصیبت می پردازند.
** آب و اطعام
این آیین بنا به وقف مرحوم باقرعلی اصغر از سال 1271 هجری قمری تاکنون در نخستین شب محرم در تکیه بازار برگزار می شود. به این گونه 150 سال است که عزاداران حسینی در ابتدا در این محل اطعام شده و عزاداری را آغاز می کنند.
خادمان غذای این شب را با تشریفات خاصی برای مهمانان می آورند، غذای هر 2 نفر در یک مجمعه مسی بر روی سفره های قلمکار سنتی قرار می گیرد. همچنین یک بار پیش و یک بار پس از صرف غذا نیز آفتابه و لگن مسی برای شستن دست ها جلوی حاضران گذاشته می شود.
** شمع و چراغ
این آیین که در زمره میراث معنوی کشور به شمار می رود، از شب نخست این دهه تا شب عاشورا در برخی از تکیه های قدیمی شهر اجرا می شود.
خادمان در مقابل 'چراغ خونه' صف می کشند و 'چراغچی'، شمعدان ها و چراغ توری ها را بیرون آورده و یک در میان بر روی زمین می چیند. پس از آن یکی از شمعدان ها را به دست گرفته و شروع به خواندن شعری می کند که با این بیت آغاز می شود:
شب شد و مشعل دین محمدی روشن شد
آفاق ز نزد قدمش گلشن شد
سپس خطبه خوان شروع به خواندن خطبه شمع و چراغ کرده و بعد از او هم چند بیتی از محتشم کاشانی در خصوص فاجعه عاشورا توسط چاوش خوانده می شود. صدای صلوات جمع حاضر زینت بخش پایان هر مصرع از این شعر است.
در پایان مراسم خادمان به نوبت شمع و چراغ ها را بوسیده و به خادم کنار دست خود می دهند و بدین ترتیب چراغ ها دست به دست به نخستین نفر می رسد.
** طوق بندان و یا عباس، یا عباس
آیین 'طوق بندان' یا 'علم بندان' در روز پنجم محرم با یاد رشادت های علم دار دشت کربلا در محله های قدیمی و هسته مرکزی شاهرود برگزار می شود.
از صبح روز پنجم طوق ها که هریک متعلق به یک خانواده بوده و از قدیم به ارث رسیده در تکیه ها و منازل مردم، آماده می شود. با بستن پارچه ها و روسری ها به طوق ها، زنان این شعر را زمزمه می کنند: 'ای داد از این عزا، فریاد از این عزا، فریاد وامصی و دوصد داد از این عزا'.
'باز این چه شورش است که در خلق عالم است ... 'محتشم کاشانی هم بر لبان مردانی زمزمه می شود که طوق را بر دست گرفته و به مسجد یا تکیه محل خود می برند.
بعد از ظهر، دسته های عزاداری معروف به 'یا عباس یا عباس' شاهرود به سمت تکیه زنجیری به راه افتاده و طوق ها پیشاپیش آن ها حرکت می کنند. در نهایت دسته های مختلف در تکیه بازار گرد هم آمده و ساعتی را به سینه زنی می پردازند. 'طوق بندان' و 'یا عباس ' پس از نخل گردانی در روزهای دهم و یازدهم محرم، مهم ترین بخش از مراسم عزاداری حسینی در شاهرود را تشکیل می دهد.
علاوه بر این مراسم، سوگواران سید و سالار شهیدان در تمام روزهای دهه نخست محرم الحرام، به شیوه های گوناگون به عزاداری و اطعام می پردازند. همچنین آیین سنتی نخل گردانی در روز عاشورا در برخی روستاها و همچنین محله باغزندان شهر شاهرود اجرا شده و در روز یازدهم محرم به شکلی جامع و گسترده در مرکز شهر برگزار می شود.
7359/6103
کپی شد
