هفت سال از زمانی که ایران رسما به عنوان مقصد امن برای سفر در چین معرفی شد، می‌گذرد ولی ما هنوز نتوانسته‌ایم دل این گردشگران ولخرج را که دنیا برای آنها سر و دست می‌شکند، به‌دست آوریم.
به گزارش جی پلاس، ۱۲۹ میلیون چینی در سال ۲۰۱۷ به سایر کشورها سفر کردند و تنها ۸۰ هزار نفرشان به ایران آمدند که انگیزه بیشتر آنها هم تجارت بوده، نه گردش. نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد؛ چینی‌ها پس از تاثیر پذیری از اخبار رسانه‌ها و روابط تجاری ایران با کشورشان، بیشتر از همه تحت تاثیر حرف‌های دوستان و سایر هموطنانشان هستند که قبلا به ایران سفر کرده‌اند.
چینی‌ها لاکچری بودن را دوست دارند، اما به مناطق تاریخی هم علاقمندند. آنها شیفته معماری مساجد ایران هستند، تنوع پوشش زنان ایرانی را دوست دارند واز عکس گرفتن به شدت لذت می‌برند و تمایل دارند تصاویر خود را به سرعت در فضای مجازی به اشتراک بگذارند. با این‌که فرهنگ غذایی ایران و چین بهم نزدیک نیست، ولی ما همچنان اصرار داریم با «کباب» از آنها پذیرایی کنیم.
نتایج تحقیق «فائزه آخوندی» و «سعید کمایستانی» ـ دو فعال گردشگری ایران در بازار چین ـ با نظرسنجی از ۱۵۰ گردشگر چینی که به ایران سفر کرده‌اند، نشان می‌دهد؛ بیشترین میزان رضایت این گردشگران در ایران از مذهب و تاریخ و بیشترین نارضایتی‌ها از غذا، هتل، پروازها و فرودگاه‌های ایران است.
در سال‌های اخیر توجه بیشتر کشورهای توریست‌پذیر دنیا به گردشگران چینی جلب شده و همه کشورها تلاش می‌کنند تا از راه‌های مختلف، تسهیلات بیشتری برای ورود گردشگران چینی به کشورشان فراهم کنند. به دلیل رشد اقتصادی کشور چین و بهبود وضعیت مالی و زندگی مردم این کشور، هرساله متقاضیان سفر خروجی به کشورهای مختلف دنیا در بین مسافران چینی بیشتر از قبل می‌شود. به طوری که گردشگران چینی سهم بسزایی از گردشگران دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. باتوجه به این‌که گردشگران چینی هنگام سفر به مقاصد، رتبه بالایی در میزان خرید از کالاهای محلی و پول پرداختی را میان سایر گردشگران دارند، ورود آنان به هرکشوری به درآمد قابل توجهی در زمینه مشاغل مرتبط با گردشگری منجر خواهد شد.
برای برسی میزان رضایت و انتظارات گردشگران چینی در سفر به ایران و ارائه راهکارهای مرتبط، نظرسنجی به شکل رندم از ۱۵۰ مسافر چینی سفر کرده بودند، انجام شده که مهمترین هدف آن بررسی و دریافت پاسخ از میزان رضایت از زیرساخت‌ها و وضعیت صنعت گردشگری ایران با توجه به سلیقه و نگاه گردشگر چینی، اطلاعات و انگیزه گردشگران چینی برای سفر به کشور ایران، مکان‌ها و خدمات توریستی مورد علاقه گردشگران چینی در ایران بود. داده‌هایی که شاید به جذب بیشتر گردشگران چینی کمک کند.
گردشگر چینی اطلاعات و انگیزه سفر به ایران را از کجا به‌دست می‌آورد؟
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد؛ منابعِ اطلاعات و انگیزه سفر برای گردشگران چینی بیشتر و به ترتیب از اخبار و تبلیغات مثبت و منفی رسانه‌های چینی و غربی، کتاب‌های تاریخی و توریستی، روابط کاری و تجاری با ایران و یا ارتباط با دوستان و اقوامی که ارتباط کاری با ایران دارند، ارتباط دوستی یا فامیلی با گردشگران چینی که قبلا به ایران سفر کرده‌اند ـ این افراد می‌توانند به سایر آشنایان خود در دو حالت توصیه سفر به ایران و خلاف آن، نقش موثری داشته باشند، ارتباط با دوستان ایرانی در چین یا کشورهای دیگر و آشنایی با کشور ایران در نمایشگاه‌های فرهنگی چین بدست می‌آید.
از میان این منابع و براساس پاسخ‌های گردشگران می‌توان نتیجه گرفت که در مورد جذب گردشگران چینی و ایجاد انگیزه سفر به ایران در آنها، ارتباط با دوستانی که قبلا به ایران سفر کرده‌اند و خاطره خوبی از این سفر داشته‌اند و یا ارتباط کاری و دوستی با ایرانی‌ها و همچنین تبلیغات مثبت رسانه‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی بیشترین تاثیر مثبت برای سفر به ایران را داشته است. در مقابل، اخبار و تبلیغات منفی رسانه‌های غربی و نارضایتی دوستان و اقوامی که قبلا به ایران سفر کرده‌اند بیشترین جلوگیری از سفر به ایران را در پی خواهد داشت.
میان آنچه از فرهنگ و تاریخ و سفر به ایران تاکنون در تلویزیون چین نشان داده شده و یا کتاب‌های تاریخی و توریستی موجود، بیشتر توسط نویسندگان و تهیه‌کنندگان چینی منتشر شده است، جای کتاب‌های توریستی و منابع تبلیغاتی به زبان چینی که توسط متخصصان صنعت توریسم ایرانی تهیه شده باشد بسیار خالی است، زیرا بیشتر افراد ایرانی که با زبان چینی و کشور چین ارتباط دارند، مهمترین موضوع فعالیتشان بیشتر به امور بازرگانی اختصاص یافته و به دلیل نبود حمایت مادی، کمتر افرادی هستند که با وجود دارا بودن دانش زبان چینی و آشنایی با فرهنگ چین، به تهیه پروژه‌های تبلیغاتی و فرهنگی اقدام کرده باشند. در این میان جا دارد تهیه چنین تبلیغاتی به صورت جدی در برنامه کار شرکت‌های خصوصی یا دولتی مرتبط با صنعت گردشگری قرار گیرد.
اما با وجود تبلیغات بسیار کم، درحال حاضر رضایت مسافران چینی که به ایران سفر کرده‌اند، یکی از مهمترین عوامل جذب گردشگران چینی بوده است. این افراد به تنهایی می‌توانند انگیزه مثبتی را در اجتماع اطراف خود برای سفر به ایران بوجود آورند.
یک گردشگر چینی در این نظرسنجی پاسخ داده بود؛ «پیش از سفر به ایران با توجه به اطلاعات کمی که داشتم و تاثیر منفی که از تبلیغات و اخبار منفی در مورد ایران شنیده بودم فکر می‌کردم ایران همچون بیشتر کشورهای خاورمیانه از جمله کشورهای عربی است و مردم از لحاظ امنیت و آزادی، مشکلات زیادی دارند و حتی در این کشور زنان از حقوق اجتماعی برخوردار نیستند. اما پس از آنکه به توصیه یکی از دوستانم نهایتا با کمی ترس به ایران سفر کردم، این کشور را سرزمینی زیبا، امن و تاریخی یافتم. کشوری که فرهنگی غنی و مردمانی مهمان‌نواز و مهربان دارد. »
گردشگری دیگری نظر داده بود؛ «براساس آنچه از بعضی رسانه‌ها شنیده بودم، باور داشتم ایران به خاطر مساله انرژی اتمی درحال جنگ با سایر کشورها است، اما حالا که به ایران سفر کرده‌ام می‌بینم اینجا کشوری امن است و جنگی در آن وجود ندارد. »
در مقطع کنونی و در مرحله نخست، تلاش بیشتر برای رضایت گردشگران چینی که به ایران سفر می‌کنند و گسترش تبلیغات مثبت از فرهنگ، تاریخ و امنیت کشورمان، می‌توان انگیزه سفر به ایران را در میان گردشگران چینی افزایش داد. زیرا افرادی که به ایران سفر می‌کنند با فرهنگ ایرانی آشنا می‌شوند و قطعا می‌توانند عاملی برای تبلیغات مثبت در میان دوستان و آشنایان خود باشند.
دوست‌داشتنی‌های ایران برای چینی‌ها
نتایج این نظرسنجی که حاصل یک سال تحقیق و بررسی «فائزه آخوندی» و «سعید کمایستانی» ـ دو فعال گردشگری بوده، نشان می‌دهد؛ جذاب ترین بخش‌های سفر برای مسافران چینی به ترتیب اولویت، مکان‌های تاریخی و قدیمی، مذهبی، مناظر زیبای طبیعی، آشنایی با سبک زندگی خانواده‌های ایرانی و ساحل شنی بوده است.
مکان‌های تاریخی و قدیمی ایران همچون تخت جمشید، روستاهای قدیمی و محله‌های تاریخی تا کنون بیشترین جذابیت را برای مسافران چینی داشته اشت. بسیاری از گردشگرانی که به ایران سفر کرده‌اند اعتقاد دارند؛ این کشور، تاریخی و پر رمز و راز است و باید برای کشف آن به این سرزمین سفر کرد.
بسیاری از گردشگران به این نکته اشاره کرده‌اند که با توجه به آشنایی با جاده ابریشم و واژه‌ی آشنای فارس برای آنها که به زبان چینی «Bo Si» خوانده می‌شود و به معنای پرشیا یا ایران قدیم است و ارتباط زیاد اقتصادی و فرهنگی مابین ایران و چین و برای یافتن داستان‌ها و افسانه‌های این ارتباط به ایران سفر کرده‌اند.
از دیگر مکان‌های مورد علاقه گردشگران چینی در سفر به ایران، مکان‌های مذهبی همچون مساجد و امام‌زاده است. زیبایی هنری همچون آینه‌کاری، گچبری، نقاشی‌ها و کاشی‌های به کار رفته در این مکان‌ها برای گردشگران بسیار جذاب است. با توجه به مقایسه سادگی مکان‌های مذهبی و رعب‌آور بودن محل دفن پادشاهان قدیمی چین، بسیاری از گردشگران چینی با ورود به چنین مکان‌هایی، زیبایی آن را تحسین می‌کنند. یکی از گردشگران چینی چنین نوشته؛ «برخی مکان‌های مذهبی و امام‌زاده‌های ایران مانند مسجد امام اصفهان و شاهچراغ شیراز از نظر زیبایی بسیار شبیه به بهشت است و نمی‌توان آن را با سایر مکان‌های مذهبی مقایسه کرد. »
یکی دیگر از جذابیت‌های مورد توجه گردشگران چینی، چهره ایرانیان و سبک زندگی آنها است. با توجه به سادگی خانه‌های چینی، ورود به خانه‌های پر زرق و برق ایرانی و آشنایی با آداب و رسوم ایرانیان موقع پذیرایی از مهمان، برای گردشگران چینی بسیار قابل توجه است.
باتوجه به این علائق و سلیقه‌ی گردشگر چینی، برنامه‌ریزی‌های بسیار جذاب و متنوعی را می‌توان برای گروه های چینی درنظر گرفت.
از آنجا که سرزمین ایران، کشوری تاریخی است و تنوع بالای آب و هوایی و قومی دارد، یک گردشگر در سفر چند روزه می‌تواند از چندین مکان تاریخی با تنوع آب و هوایی در مناطق کویری، دریا و کوهستان بازدید کند. علاوه‌بر آن تنوع قومی ایران همواره مورد توجه گردشگران خارجی بوده و با اضافه کردن بازدید از یک یا دو خانواده ایرانی از اقوام مختلف با شرایط متنوع مالی و فرهنگی می‌توان سفری جذاب و به یادماندنی را برای گردشگران چینی برنامه‌ریزی کرد.
چینی‌ها علاقه زیادی به عکس‌برداری از آثار تاریخی، مناظر و حتی چهره‌ی متنوع مردم و بویژه کودکان دارند. گرفتن عکس‌های خوب می‌تواند رضایت بسیاری را برای آنها به وجود آورد و از طرفی از آنجا که گردشگران چینی هنگام سفر، بهترین عکس‌ها از قسمت‌های جذاب سفر را در برنامه‌های (فضای) اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، بهتر است زمان مناسب برای عکس‌برداری در اختیار آنها گذاشته شود، زیرا این عکس‌ها می‌تواند عامل آشنایی و جذب مشاهده‌کنندگان آن باشد.
فرهنگ در صدر، فرودگاه‌ها در قعر
هتل، حمل و نقل، راهنمای تور، غذا، وضعیت پرواز و فرودگاه‌ها، فرهنگ و مذهب جامعه ایرانی از جمله مواردی بوده که گردشگران چینی درباره‌ی آن نظر داده‌اند که سطح رضایت آنها مؤید نوع سلیقه و حتی وضعیت موجود گردشگری کشور است.
این تحقیق نشان می‌دهد؛ میزان رضایت چینی‌ها به ترتیب از؛ فرهنگ و مذهب ایرانی در برخورد با گردشگر چینی؛ ۶۹%، راهنمای ایرانی؛ ۵۱%، حمل و نقل داخلی؛ ۵۱%، غذا؛ ۴۳%، هتل؛ ۴۲%، وضعیت پروازها و فرودگاه‌ها؛ ۳۸% بوده است.
بسیاری از نکات فرهنگی و مذهبی همچون پوشش متنوع بانوان ایرانی و مهمان دوستی مردم برای گردشگران چینی بسیار جذاب است. آنچه می‌تواند میزان این رضایت را بیشتر بالا برد ارائه آموزش‌های عمومی برای پذیرش، احترام و برخورد خوب با گردشگران خارجی بویژه در شهرهای کوچک است.
اگر مردم محلی بتوانند به این آگاهی دست یابند که ورود گردشگران چینی به منطقه آنها باعث افزایش اقتصاد محلی و گسترش کار و درآمد آنها خواهد شد، قطعا آمادگی پذیرش گردشگران خارجی در منطقه خود را پیدا می‌کنند. همانطور که تاکنون در بسیاری از روستاهای ایران خدمات متنوعی برای جذب گردشگران مهیا شده است.
در سال‌های اخیر تعداد راهنمایان چینی زبان که گروه‌های توریستی را همراهی می‌کنند افزایش یافته و این موضوع برای ارتباط مستقیم کلامی بین راهنما و مسافران نکته‌ای بسیار قابل اهمیت است و رضایت زیادی را در گردشگران بوجود می‌آورد، اما علاوه بر مساله زبان، موارد بسیار مهم دیگری نیز همچون فرهنگ، عادات غذایی، علائق و سبک زندگی برای اجرای یک تور موفق باید مورد توجه راهنما قرار گیرد.
برای بالابردن میزان رضایت گردشگران چینی از راهنمای تور، بهتر است برای راهنمایانی که قصد همراهی گروه‌های چینی را دارند آموزش‌هایی در نظر گرفته شود تا راهنمایان با آشنایی بیشتری، گردشگران چینی را همراهی کرده و خدمات بهتری به آنها ارایه دهند.
احترام به باورها و خرافات!
در این آموزش سبک خاص عادات و علایق چینی می‌تواند برای آشنایی راهنمایان عنوان شود. به طور مثال بیشتر مردم چین همراه با غذا، چای می‌نوشند و نوشابه نمی‌خورند. علاوه‌بر آن در طول روز عادت زیادی به استفاده از چای و آب گرم دارند. این مساله باعث می‌شود تا در روز به دفعات زیاد به استفاده از سرویس بهداشتی نیاز پیدا کنند.
یکی دیگر از موضوعات مهم که راهنما باید در نظر بگیرد این است که گردشگران چینی علاوه‌بر اطلاعات کلی تاریخی بیشتر به داستان‌های تاریخی، افسانه‌ای و اساطیری علاقمندند و جزئیات ریز و دقیق تاریخی برای بیشتر آنها جذاب نیست.
از دیگر مهارت‌های قابل توجه راهنمایانی که گروه‌های چینی را همراهی می‌کنند، هنر ایجاد ارتباط در میان مسافر و مردم محلی برای عکس‌برداری و ایجاد رابطه دوستانه است. علاقه زیاد گردشگران چینی به عکاسی از مکان‌های تاریخی و مردم محلی، گاهی ممکن است به بروز مشکلاتی در جوامع محلی منجر شود. درواقع راهنما رابط بین گردشگران خارجی و جامعه و مردم محلی است و با مدیریت و ایجاد چنین ارتباطی می‌تواند خاطره زیبایی از سفر را در ذهن گردشگران بوجود آورد. همین ارتباط ساده، رضایت زیادی از عکس‌برداری و ارتباط با مردم محلی در گردشگران را به پدید می‌آورد.
حمل و نقل از جمله مواردی است که نارضایتی گردشگران چینی را به دنبال داشته است، قدیمی بودن بسیاری از اتوبوس‌ها، غر زدن راننده برای دریافت انعام بیشتر، رعایت نکردن قوانین رانندگی همچون سبقت‌های غیرمجاز و روشن نکردن چراغ ماشین پیش از غروب آفتاب، نبودن چای و آب جوش در ماشین. در عوض نکاتی همچون ساعت زدن در ایستگاه‌های پلیس راه در مسیرهای بین شهری و توانایی رانندگان ایرانی در پیمودن مسیرهای طولانی کوهستانی و ناهموار از نظر گردشگران، بسیار قابل توجه بوده است.
یکی از مشکلات مهم گردشگران چینی، عادت نداشتن به غذاهای ایرانی است. به تازگی چندین رستوران چینی در تهران و چند شهر دیگر باز شده‌اند، اما به دلیل بالا بودن قیمت‌ها و در دسترسی نبودن مخصوصا در مسیر سفر نمی‌توان بیش از یک یا دو وعده از غذای چینی استفاده کرد. در این صورت بهترین راه برای رضایت بیشتر گردشگران از غذا، استفاده از غذاهای ایرانی مورد پسند گردشگران چینی است. به طور مثال چینی‌ها بیش از یک یا دو وعده غذای سرخ شده و خشک را نمی‌پسندند و معمولا در کنار هر وعده غذایی گوشتی، به خوردن سبزیجات پخته و چای عادت دارند. بنابراین با کمی اطلاعات درباره‌ی نحوه غذا خوردن چینی‌ها می‌توان نزدیک‌ترین غذاهای ایرانی به سلیقه چینی را برای گروه‌های چینی تدارک دید. غذاهایی همچون ظرف سبزیجات، دیزی، کباب شیشلیگ، انواع آش و حلیم، برنج مخلوط با سبزیجات وخوراک‌ها که بیشتر مورد علاقه گروه‌های چینی است.
با این‌که در سال‌های اخیر توسعه زیادی در صنعت هتلداری صورت گرفته، اما همچنان در بسیاری از هتل‌ها و اقامتگاه‌ها، میزان زیادی از استانداردهای بین‌المللی رعایت نمی‌شوند و حتی قیمت تمام شده اقامت در هتل‌های ایران در مقایسه با برخی کشورهای توریست‌پذیر و به خصوص کشور چین گرانتر به نظر می‌رسد. از آنجا که قیمت هتل یکی از عوامل مهم و موثر در قیمت‌گذاری تور است و به دلیل ندادن یارانه دولتی به هتل‌های ایرانی، معمولا از نظر اقتصادی قیمت تمام شده تور ایران در مقایسه با سایر کشورها برای گردشگران چینی بالاتر است. علاوه بر مساله قیمت، مواردی دیگر همچون برخورد نامناسب با مراجعه کنندگان، سرعت پایین در پذیرش گروه‌ها و بی‌نظمی‌های اتفاقی در امور اداری هتل از مهمترین عوامل نارضایتی گردشگران چینی بوده است.
قطعا حل چنین مسائلی مستلزم برنامه‌ریزی‌های کلان دولتی و سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی در ساخت هتل‌هایی مطابق با استانداردهای بین‌المللی است. جدای از آن برای حل مشکلات داخلی هتل‌ها و بالابردن میزان رضایت گردشگران چینی از هتل‌های ایران، آموزش و تغییر الگوی رفتاری مجموعه کارکنان هتل‌ها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
موارد دیگری که در رضایت گردشگران چینی از هتل بسیار تاثیرگذار است؛ ارائه خدمات ساده همچون اضافه کردن یک یا دو غذای چینی در بوفه صبحانه مانند رشته و سبزیجات پخته و دامپلینگ و وجود کتری برقی در اتاق‌ها است، چون چینی‌ها عادت زیادی به مصرف چای و نودل دارند. وجود اینترنت با سرعت بالا یکی از مهمترین نیازهای گردشگران پس از بازگشت به هتل است. گردشگران چینی معمولا هر روز پس از اتمام تور گزارشی کوتاه همراه با بهترین عکس‌های خود در برنامه اجتماعی «ویچت» به اشتراک می‌گذارند، وجود اینترنت رایگان با سرعت بالا می‌تواند رضایت مسافران را بسیار فراهم کند. کارکنان پذیرش هتل و راهنمایان تور باید این مساله را بدانند که حتی‌المقدور اتاق‌های گروه‌های چینی در طبقه چهارم نباشد، زیرا به دلیل باورهای خرافی ممکن است بسیاری از مسافران چینی در این طبقه احساس راحتی نداشته باشند. بهترین اندازه تخت در اتاق ها از نظر گردشگران چینی، عرض ۱۲۰ سانتیمتر برای تخت یک نفره و عرض دو متر برای تخت دو نفره است.
از دیگر مواردی که می‌توان نارضایتی را در آن مشاهده کرد، پروازهای داخلی و وضعیت فرودگاه‌های ایران است. در بسیاری از پاسخ‌نامه‌ها مسافران چینی اشاره کرده‌اند؛ فرودگاه‌های ایران خدمات بین‌المللی ضعیفی دارد. بسیاری گردشگران به مساله تاخیر پروازها و اطلاع‌رسانی نکردن اشاره کرده‌اند.
باتوجه به این‌که حل چنین مساله‌ای خارج از اختیارات و توان آژانس هواپیمایی و راهنما است در این موارد تنها راهِ افزایش سطح رضایت مسافران، تلاش برای ارائه خدماتی همچون مهیا کردن مکانی مناسب در هنگام تاخیر است. به طور کلی با توجه به مشکلات فراوان در مورد هواپیماها و فرودگاه‌های ایران، نمی توان انتظار زیادی از رضایت بالای مسافران در مورد هواپیمایی کشور داشت.
در حال حاضر برای جذب بیشتر گردشگر چینی به ایران، از طرفی به تبلیغات بیشتر و گسترده‌تر نیاز است و از سوی دیگر تامین رضایت بیشتر گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند و خود می‌تواند تبلیغی موثر برای جذب بیشتر گردشگران باشد. آنچه موجب رضایت گردشگران چینی می‌شود را می‌توان در دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم‌بندی کرد. با توجه به آنکه برنامه‌های دولتی بلند مدت وبیشتر به زیرساخت صنعت گردشگری مربوط است، بخش خصوصی با آموزش دست‌اندرکاران مرتبط با تورهای چینی و برنامه‌ریزی‌های مناسب با سلیقه و علائق چینی می‌تواند میزان رضایت این گردشگران را تا مقدار زیادی افزایش دهد.
