یک جامعه‌شناس با اشاره به دلایل تأخیر در ازدواج و تنهازیستی در جامعه گفت: دوری از نظارت والدین و سخت گیری آنان، شکاف بین نسلی، دست یابی جوانان به سطحی از درآمد و تحصیلات که زندگی مجردی را برایشان امکان پذیر می‌کند و فرار از اصرار خویشاوندان برای ازدواج، از دلایل تمایل آنان به تنهازیستی است.
به گزارش جی پلاس، امید علی احمدی که در نشست «تنهازیستی و زندگی مجردی جوانان» صحبت می کرد با اشاره به اینکه براساس آمارها با موضوع تنها زیستی به شکل یک معضل اجتماعی گسترده روبه‌رو نیستیم، افزود: با این وجود باید بر روی صحت این آمارها از چند جهت تردید کرد، چراکه زمانی که از خانوارهای تک نفره آمارگیری می‌شود، افراد ممکن است به دلایل فرهنگی مانند اینکه معمولا خانه افراد تنها زیست توسط فرد دیگری از اعضای خانواده اجاره می‌شود یا آنها ادعا می‌کنند با فرد دیگری زندگی می‌کنند، از اظهار واقعیت خودداری کنند.
این جامعه‌شناس با تاکید بر اهمیت نگاه عمیق و گسترده نسبت به تنها زیستی اظهار کرد: بسیاری از افراد نیز ممکن است به شکل موقتی با فردی زندگی کنند اما در شرایط «تنهایی» به سر ببرند، بنابراین باید فراتر از آمار درباره تنها زیستی صحبت کرد.
علی احمدی با بیان اینکه خانواده و ازدواج یک نهاد تاریخی هستند اظهار کرد: هیچ جامعه‌ای وجود ندارد که در مورد ازدواج اعضای خود برنامه‌ای نداشته باشد. بنابراین همواره در طول تاریخ با نهاد ازدواج مواجه بوده‌ایم. نهادمند بودن ازدواج نشان می‌دهد که این واقعه جمعیت‌شناختی، ساز و کار مشخص و هنجارها و ارزش‌های معینی در جامعه دارد.
وی با تاکید بر اینکه هر زمان که تحولات اجتماعی شتاب می‌کرد، از نهادمندی ازدواج نیز کاسته می‌شود، اظهار کرد: در گذشته سنت و تاریخی وجود داشت که طبق آن امکان ازدواج فراهم می‌شد اما امروزه این سنت‌ها به شکلی که در گذشته وجود داشته‌اند، کارکردی ندارند.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه معنای ازدواج می‌تواند در گروه‌های مختلف متفاوت باشد، تصریح کرد: باید در مورد انگیزه ازدواج در مورد زنان و مردان به شکل جداگانه‌ای بررسی صورت گیرد. همچنین در میان طبقات اجتماعی مختلف نیز با مساله ازدواج و معنای متفاوتی از آن سر و کار داریم.
علی احمدی با تاکید بر گفتمانی شدن ازدواج، جنسیت و روابط جنسی پس از انقلاب اسلامی، اظهار کرد: با رشد گفتمان‌های مختلف در جامعه به دنبال گسترش مدرنیته، شاهد گسترش تعاریف متفاوت ازدواج و انگیزه آن هستیم.
وی با اشاره به اینکه می‌توان علل تنها زیستی را در سه سطح خرد، میانه و کلان بررسی کرد، افزود: در سطح کلان درباره نهادها و کلیت جامعه صحبت می‌کنیم. آنچه که در کلیت جامعه با آن مواجه هستیم، این است که مدرنیسم در جامعه ایران باعث ایجاد تغییراتی در گرایش افراد به سمت ازدواج شده است. دو پیامد ناشی از مدرنیته یعنی «فردیت» و «عقلانیت» با نهاد ازدواج و خانواده چالش‌های جدی پیدا کرده است.
این جامعه‌شناس با اشاره به تاثیر تحولات جامعه ایران نظیر فرسودگی و کاهش سرمایه اجتماعی در گرایش جوانان به ازدواج تصریح کرد: مشارکت و روابط اجتماعی کمک شایانی در انتخاب همسر می کردند، در حالی که با آسیب دیدن پشتوانه سرمایه و اعتماد اجتماعی، جوانان با مشکلات جدی در شناخت فرد مناسب برای زندگی زناشویی روبه‌رو شده‌اند چرا که نمی توانند فردی را بیابند که به او اعتماد کنند.
علی احمدی در ادامه با تأکید بر اهمیت «امید اجتماعی» در میان جوانان گفت: امید اجتماعی به معنای این است که تا چه حد افق های زندگی فرد امیدوارانه است، یعنی آنها باید بتوانند آینده‌شان را در زمینه درآمد، مسکن و اشتغال و...پیش‌بینی کنند.
وی با انتقاد از اینکه محدود بودن افق‌های آینده برای جوانان منجر به گرایش آنها به سمت تنها زیستی می‌شود، تصریح کرد: برای مثال فرصت‌های زیادی را برای افزایش تحصیلات زنان فراهم کرده‌ایم این در حالی است که زمینه برای اشتغال آنان به اندازه کافی وجود ندارد.
این جامعه‌شناس با تاکید بر تحول جایگاه خانواده به سمت شهرنشینی، گفت: بسیاری از مردم و جوانان تمایل پیدا کرده‌اند که در شهرهای بزرگ سکونت کنند چراکه فرصت‌های تحصیلی و اشتغال برای آنها در شهرها بیشتر فراهم است. این عوامل باعث شده اند تا تمایل به تنها زیستی در شهرها گسترش بیشتری داشته باشد.
علی احمدی با اشاره به اینکه هرجا توسط رسانه‌ها در مورد ازدواج صحبت شده است آن را بدیلی برای موضوعات جنسی معرفی کرده اند، تصریح کرد: ازدواج تنها به معنای رفع نیازهای جنسی نیست بلکه به مثابه یک واقعه تاریخی است که مناسبات عاطفی زیادی را در فضای خانواده شکل می‌دهد.
وی با اشاره به دلایل سطح میانه در گسترش زندگی مجردی و تنها زیستی افزود: جوانان در مسیرهای متفاوتی زندگی‌شان را سامان می‌دهند و می‌توان این مسیرها را با آنچه در نسل‌های قبلی اتفاق می‌افتاد مقایسه کرد. برای مثال در گذشته وقایع مهم افراد شامل تحصیل در مدرسه و سپس آمادگی برای ازدواج بود خصوصا پسران برای گذراندن دوران سربازی و پیدا کردن شغل در مسیر ازدواج قدم می‌گذاشتند اما به تدریج با حضور مصادیق و نیمه مدرن در زندگی جوانان آنان ترجیح می‌دهند ابتدا تحصیلات عالی خود را بگذرانند و حتی بعد از یافتن شغل و سطح مالی باثبات، به دنبال تشکیل خانواده بروند.
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه در حال حاضر بدیل‌هایی که به جای تشکیل خانواده و رفع نیازهای جنسی وجود دارند، در مقابل جوانان قرار دارد که باعث ایجاد روابط موقتی در بین جوانان می‌شود، اظهار کرد: پیامد این روابط این است که زمانی که فرد به سن 30 تا 40 سالگی می‌رسد فرصت‌های ازدواج برای او سلب شده است.
علی احمدی در ادامه با اشاره به نیازهای مشترک جوانان برای تشکیل خانواده اظهار کرد: در صورتی که تعاریف زنان و مردان درباره ازدواج تفاوت زیادی داشته باشد، سلامت زندگی آنان با مخاطرات زیادی روبه‌رو خواهد شد. همچنین برخی از نظریه پردازان ازدواج را برخورد بین طبیعت و فرهنگ تلقی می‌کنند. باید دید از نظر جوانان تا چه حد طبیعت در جامعه به عنوان انگیزه ازدواج چیرگی یافته است؟.
وی در ادامه با اشاره به اینکه اگر در جامعه عوامل فرهنگی تسلط نداشته باشند، جنبه‌های طبیعی ازدواج پررنگ‌تر می‌شود، اضافه کرد: این مساله برای بقای ازدواج مخاطره‌آمیز است، همچنین اگر جوانان را مجبور به ازدواج کنیم، در صورتی که آنان به بلوغ اجتماعی کامل دست نیافته باشند، سازگاری خانواده با جامعه از بین می‌رود.
این جامعه‌شناس با اشاره به ابعاد خرد به گرایش جوانان به تنها زیستی اشاره کرد و گفت: گاهی جوانان می‌گویند که برنامه مشخصی برای زندگی زناشویی ندارند و زمانی که از آنها پرسیده می‌شود چرا ازدواج نمی‌کنند؟ می‌گویند که تشکیل زندگی به آنها کمک چندانی نمی‌کند. در واقع این جوانان امیدی به حمایت جامعه، نهادهای رسمی و دولت ندارند.
علی احمدی در ادامه ناتوانی جوانان در انتخاب شریک زندگی مناسب را از دیگر دلایل افراد برای تنها زیستی معرفی کرد و افزود: این جوانان معتقدند که با قدم گذاشتن در مسیر ازدواج استقلال فردی‌شان را از دست می‌دهند و ترجیح می‌دهند تا درآمدی که از طریق شغلشان به دست آورده‌اند را به شکل فردی برای خودشان هزینه کنند.
علی احمدی با اشاره به اینکه 18 تیپ متفاوت در بازه سنتی، نیمه مدرن و مدرن نسبت به ازدواج تمایلات متفاوتی دارند، اظهار کرد: وقتی می‌خواهیم در مورد ازدواج صحبت کنیم همه این افراد را در یک کاسه می‌ریزیم و فکر می‌کنیم باید برای همه آنها کار مشترکی انجام دهیم در حالی که باید برای هرکدام از این تیپ‌ها بررسی‌های جداگانه‌ای صورت بگیرد.
وی با اشاره به کارکردهای مهم خانواده افزود: کارکردهایی که خانواده در جامعه دارد در هیچ گروه اجتماعی دیگری مشاهده نمی‌شود، چراکه خانواده شرایطی را فراهم می‌کند تا فرد در این سازمان اجتماعی به آرامش دست پیدا کند. بسیاری از افرادی که تن به تأهل نمی‌دهند در واقع تصویری از یک خانواده آرام ندارند. یکی از این کارکردهای خانواده رابطه عاطفی بین اعضای آن است که برای کودکان اهمیت بالایی دارد.
علی احمدی با اشاره به سازمان‌های اجتماعی دیگری که فرد به عنوان بدیل خانواده در نظر می گیرد، اظهار کرد: سوال اساسی این است که زندگی با این بدیل‌ها تا چه حد می‌تواند تداوم داشته باشد؟ حتی در ذهن افرادی که به شکل طولانی مدت زندگی مجردی داشته‌اند، در نهایت نیاز به ازدواج شکل می گیرد.
وی با تاکید بر اینکه داشتن اهداف مشترک و روابط توام با دوستی بین زوجین از اهمیت بالایی برخوردار است گفت: برخی از انگیزه‌های ازدواج مثل تامین زندگی اقتصادی و یا رضایت والدین از دلایلی هستند که منجر به شکست در زندگی مشترک می‌شود.
این جامعه‌شناس با اشاره به ابعاد مثبت و منفی زندگی تجردی اظهار کرد: گاهی جوانانی که نمی‌توانند با خانواده کنار بیایند اظهار می کنند که زندگی در کنار خانواده برایشان توام با آرامش نیست و یا اینکه به دلیل تسلط والدین بر بخش‌های مختلف زندگی‌شان امکان زندگی همراه با استقلال را ندارند، و در نتیجه ناچار به زندگی مجردی می‌شوند. از جمله تبعات منفی زندگی مجردی افزایش سن ازدواج، تاثیرات نامطلوب جمعیت‌شناختی و آسیب‌های پزشکی و اجتماعی است.
وی در ادامه با اشاره به راهکارهایی که می‌توان تنها زیستی را در جامعه کاهش داد، از نقش رسانه‌ها در ارائه تصویر متنوع از خانواده یاد کرد و گفت: در حال حاضر در رسانه‌ها از انواع خانواده صحبتی به میان نمی‌آید.برای مثال در کشورهای دیگر خانواده تک سرپرست یا خانواده پله‌ای تحت عنوان کلی خانواده قرار می‌گیرند. همچنین برنامه‌های دولت نیز باید همه انواع خانواده را در برگیرد.
این جامعه‌شناس با اشاره با اینکه موضوع خانواده ابعاد مختلفی دارد، اظهار کرد: ارائه تصویر نادرست از ارتباط دائمی ازدواج با مسائل جنسی باعث می‌شود تا پیچیدگی‌هایی که در کلیت این مفهوم وجود دارد، دیده نشود. در حال حاضر در جامعه دولت به قدر کافی شرایط مساعد برای ازدواج جوانان را فراهم نکرده است. در کشوری مانند سوئد برای یک جوان 18 ساله مسکن در نظر گرفته می شود اما در کشور ما خانواده ها تا پایان عمر با مشکل مسکن دست و پنجه نرم می کنند.
علی احمدی با اشاره به اینکه در گذشته خانواده ها به شکل سنتی مسوولیت ایجاد آمادگی ازدواج در فرزندان را برعهده داشتند، اظهار کرد: در حال حاضر خانواده‌ها با ایجاد نگاه مدرن به زندگی و همچنین قائل شدن به حریم فردی فرزندان این مسوولیت را از خودشان سلب کرده‌اند.
این جامعه شناس با انتقاد از اینکه شرایط مناسبی برای پرورش اجتماعی جوانان وجود ندارد، اظهار کرد: در حال حاضر مدرسه تبدیل به جایی برای آمادگی کنکور و ورود به دانشگاه‌ها شده است و مسوولیت پرورش اجتماعی را به عهده نمی‌گیرد. به همین دلیل دانش‌آموزان بعد از ورود به دانشگاه شیوه درست برقراری ارتباط با دیگران را بلد نیستند و تعهد اجتماعی بالایی ندارند.
