نظام پزشکی به دنبال ترویج اخلاق حرفه ای باشد نه منافع صنفی!

به گزارش خبرنگار جی پلاس، پیش از نیمه‌های مردادماه، سازمان نظام پزشکی از راهنمای اخلاق حرفه‌ای عمومی رونمایی کرد. راهنمایی که با انتشار و استفاده از آن در دادگاه های انتظامی می توان بیشتر امیدوار بود که حراست و ترویج اخلاق حرفه ای دوباره در صدر وظایف این سازمان قرار بگیرد.

احسان شمسی گوشکی، مشاور رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی با اشاره به اینکه براساس اولین قانون تشکیل این سازمان، نظام پزشکی موظف به تدوین آیین نامه اخلاق حرفه ای شد، گفت: این آیین انتظامی در سال ۱۳۴۸ و 9 سال بعد از  تصویب قانون تشکیل سازمان تصویب و ابلاغ شد و مبنای کار قرار گرفت. از آن زمان تاکنون، این آیین‌نامه انتظامی تنها سند رسمی و قانونی بود که استانداردهای اخلاق حرفه‌ای پزشکان را مطرح می‌کند و عدم پایبندی به آن در قانون مجازات برایش پیش‌بینی‌شده  اما به صورت جدی بازبینی نشده است.

او افزود: در آن زمان که این آیین‌نامه نوشته شد نظام سلامت در حال شکل‌گیری بود و خدمات سلامت بیشتر در قالب مطب‌ها ارائه می‌شده و بر آن اساس نوشته‌شده است. به عنوان مثال در آن دوران شرکت‌های دارویی به شکل فعلی و با این گستردگی  وجود نداشتند بنابراین موضوع لابی این شرکت‌ها با پزشکان و تجویزهای غیرضروری مطرح نبود. بنابراین این آیین‌نامه باید به‌روز می‌شد اما این اتفاق تا سال گذشته نیفتاد. در دوره فعلی سازمان که در حال پایان یافتن است و دکتر زالی رئیس سازمان بودند، این موضوع موردتوجه قرار گرفت. ایشان به همراه دکتر ایدنی، رئیس شورای عالی نظام پزشکی کمک‌های زیادی کردند که این راهنما تصویب شود.

شمسی با بیان اینکه اگر نقش مراقبت از اخلاق حرفه‌ای را به‌عنوان یک اصل برای سازمان بپذیریم، باید به اعضای حرفه معرفی کنیم که چه‌کاری خوب است و چه‌کاری بد، اضافه کرد: با توجه به پیشرفت‌های اخیر در حوزه پزشکی موضوعات تخصصی بسیار زیادی به وجود آمده که هنوز حتی یک‌بار هم از نگاه اخلاق پزشکی آن را تحلیل نکرده‌ایم. آیین‌نامه‌های اختصاصی زیاد دیگری در حوزه‌های مختلف پزشکی باید نوشته شود که هنوز نوشته‌نشده است.

او افزود: یکی دیگر از موضوعات بحث‌برانگیز بین جامعه پزشکی و مردم، حق ویزیت مطب است. ویزیت اولیه بیشتر طول می‌کشد، ویزیت follow up کمتر زمان می‌برد. این تفاوت‌ها را چگونه می‌توان محاسبه کرد. چندی پیش آیین‌نامه‌ای برای کشور کانادا در مورد همین موضوع دیدم که بیش از 100 صفحه بود.

به گفته شمسی گوشکی، زمانی که انسان سؤال اخلاقی داشته باشد و نداند که خوب و بد کدام است، احساسی به نام تنش اخلاقی یا زجر اخلاقی در او ایجاد می‌شود چون مجبور است درحالی‌که نمی‌داند چه‌کاری خوب و است و چه‌کاری بد، یک راه را انتخاب کند.

مدیر اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد: با معرفی راهنمای اخلاق حرفه‌ای عمومی می‌توانیم به مردم بگوییم کدام انتظارات بیماران به‌حق است و حرفه آن‌ها را به رسمیت می‌شناسد. استرس پزشکان و نگرانی بیماران را کم می‌کند و اعتماد آن‌ها را بیشتر می‌کند. به همین خاطر فکر می کنم انتشار این راهنما اتفاق بسیار مهمی است.

شمسی درخصوص مشخص کردن رفتارهایی که مصداق رفتارهای خلاف شئون تعریف شده و در صورت اثبات دادگاه نظام پزشکی با صدور حکم نسبت به آن واکنش نشان می دهد، توضیح داد: در این راهنما  برخی از رفتارهای خلاف شئون پزشکی مشخص شد. اگر یک پزشک محیط‌زیست را تخریب کند یا کسی معتاد به الکل باشد همین‌قدر که مسجل بشود که معتاد است، از دید سازمان مرتکب رفتاری خلاف شئون شده است. بروز این رفتارها در محیط بالینی که جای خود دارد.

 او ضمانت اجرایی این آیین نامه را ملاک عمل قرار گرفتن از سوی دادگاه های انتظامی دانست و گفت: این راهنما جایگاه قانونی و حقوقی دارد و به پزشکان فرصت داده‌شده تا یک سال رفتار خود را با آن تطبیق بدهند. 

 شمسی در پاسخ به این سوال که موضع آیین نامه درمورد قصور و خطای پزشکی چیست، توضیح داد: خطا رخ می‌دهد و غیرقابل‌اجتناب است. مردم هوشمند هستند و این موضوع را می‌فهمند. پزشک هم مثل همه مردم می‌تواند خطا بکند و مردم جامعه ما باید این موضوع را بپذیرد البته به این شرط که پزشک تصمیم به جبران بگیرد و آن اشتباه سهوا رخ داده باشد نه اینکه دلیل آن عدم اطلاعات کافی یا عمد بوده باشد.

مشاور رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی در پایان گفت: به نظر می رسد این سازمان در طول زمان از مسیر اصلی خودش دور شده است. مسیری که باید طی می‌شد، حمایت از اخلاق حرفه‌ای بود اما در شرایط کنونی مهم‌ترین وظیفه نظام پزشکی رسیدگی به شکایات جامعه پزشکی و کمک به دادگاه‌هاست درحالی‌که این فرایند در دادگاه‌های مدنی هم قابل انجام است. البته برخی از قصورها که جنبه حرفه‌ای دارد، حتما سازمان باید رای خود را اعلام کند اما در مواردی که این‌گونه نیست، دادگاه‌های مدنی می‌توانند کار را به انجام برسانند. اگر سازمان فرصت داشت به دادگاه‌ها کمک کند کار خوبی است اما می‌بینیم که در طول سال‌ها وظایف سازمان با فعالیت های حاشیه ای باهم خلط شده‌اند.