در حالی که ۷۰ کشور دنیا هنوز به اهدای خون جایگزین و پولی وابسته اند، اما ایران از معدود کشورهایی است که از سال ۲۰۰۷ به اهدای خون صد درصد داوطلبانه دست یافته است.
به گزارش جی پلاس، اهدای «خون سالم»، موضوعی است که همواره مورد توجه و تاکید وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون قرار داشته و دارد. زیرا، خطر انتقال بیماری های ویروسی از طریق خون، مسئله ای نیست که بتوان نادیده گرفت. از همین رو، تلاش مدیران سازمان انتقال خون کشور، همواره بر این اصل استوار بوده که راهکارهایی اتخاذ نمایند تا بتوان خون سالم را به رگ های بیماران تزریق کرد.
در این بین، اهداکنندگان مستمر خون از جایگاه ویژه ای در چرخه انتقال خون برخوردارند، بطوریکه مدیرعامل سازمان انتقال خون، بر این باور است که اگر تعداد اهداکنندگان مستمر در کشور به یک میلیون نفر برسد، خطر انتقال بیماری های ویروسی از طریق خون، صفر خواهد شد.
شرط ایجاد انگیزه اهدای خون در بین جوانان
علیرضا خونانی نخستین بار در ۱۹ بهمن ۵۷ در سن ۱۴ سالگی مصادف با سالروز تولدش اهدای خون را تجربه کرد و به جمع اهداکنندگان خون پیوست.
اولین اهدای خونش برای کمک به مجروحان انقلاب انجام شد و با آغاز جنگ تحمیلی تا کنون توانسته ۱۵۴ بار اهدای خون را قهرمانانه برای کمک به بیماران به ثبت برساند.
خونانی در دیدار با مدیر عامل سازمان انتقال خون، ایجاد انگیزه در بین جوانان هنگام اهدای خون را از ضروریات مستمر سازی اهدای خون دانست و گفت: تکریم ارباب رجوع، و استفاده از اهدا کنندگان مستمر خون به عنوان سفیران سلامت در جامعه می تواند این فرهنگ را در بین جوانان توسعه بخشد.
این اهدا کننده مستمر خون با اشاره به اهمیت مدرنیزه کردن پایگاه های انتقال خون و همگام سازی سازمان انتقال خون با سازمان های پیشروی کشورهای توسعه یافته و مطرح جهان، افزود: طی تمام این سال ها که خون اهدا کرده ام با چشم خود دیده ام که سازمان انتقال خون رو به جلو حرکت می کند.
آگاهی رسانی در مورد انتقال خون حق بیمار است
دکتر محمود هادی پور مشاور مدیر عامل سازمان انتقال خون، می گوید: با گسترش هموویژلانس در بیمارستان های کشور و پیاده سازی طرح مراقبت از خون ( هموویژلانس) بیمارستان های عضو این طرح موظف هستند به بیماران در مورد انتقال خون اطلاع رسانی کنند.
وی می افزاید: در ساختار مراقبت از خون و قوانین مربوط به حقوق بیماران بر اهمیت آگاهی دریافت کننده از جزئیات درمان تاکید شده است و فرم های رضایت آگاهانه باید برای این منظور در تمامی برنامه های بالینی مورد استفاده قرار گیرد تا بیماران با آگاهی از درمان خود به درمانگران اجازه دهند تا درمان مناسب و انتخابی بیماران را بکار بندند.
هادی پور معتقد است: سازمان انتقال خون پایبندی به اصول علمی مراقبت از خون و حقوق بیماران را از اصول لاینفک خود می داند و قضاوت در مورد ارزش حقوقی آگاهی رسانی به بیماران بر عهده مراجع ذی صلاح بوده تغییر در مبانی مسئولیت مدنی، مورد نظر سازمان انتقال خون نیست.
تامین ۲۱ درصد خون های اهدایی منطقه «امرو» در ایران
بر اساس آخرین گزارش منتشر شده سازمان جهانی بهداشت، در سال نزدیک به ۱۱۳ میلیون اهدای خون در جهان صورت می گیرد که از این میزان نزدیک به ۱۰۱ میلیون اهدای خون کامل و ۱۲ میلیون اهدای آفرزیس است.
از این میان سهم کشورهای عضو مدیترانه شرقی حدود ۹.۹ میلیون بوده که سهم ایران بیش از دو میلیون اهدای خون بوده است یعنی نزدیک به ۲۱ درصد کل خون های اهدایی در ۲۱ کشور عضو امرو؛ نظیر ایران، کویت، اردن، لبنان، قطر، عمان، امارات متحده عربی و...، در ایران دریافت شده که رقم قابل توجهی است.
شاخص اهدای خون در کشورهای جهان به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت بین ۳ دهم در ۱۰۰۰ تا ۵۶ در ۱۰۰۰ بوده است. متوسط نرخ اهدا در میان کشورهای با درآمد بالا ۱. ۳۲، در کشورهای با درآمد متوسط ۹. ۱۴، در کشورهای با درآمد پایین ۷.۸ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است.
متوسط شاخص اهدای خون در کشورهای عضو مدیترانه شرقی ۹. ۱۴ است، اما این شاخص در ایران ۲۷ واحد به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است که از این نظر سرآمد کشورهای منطقه به شمار می رود.
در حالی که امروزه هنوز ۷۰ کشور در جهان به اهدای خون جایگزین و پولی وابسته اند، ایران از معدود کشورهایی است که از سال ۲۰۰۷ به اهدای خون صددرصد داوطلبانه دست یافته است. این موفقیت مرهون اهداکنندگان ایثارگر و مستمر خون است که بدون چشمداشت و با اهداف انسان دوستانه عصاره وجودی خود را به بیماران بستری و نیازمند به خون در بیمارستان ها اهدا می کنند.
ضرورت توجه به اهداکنندگان مستمر
دکتر علی اکبر پورفتح اله مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران، با اشاره به روز جهانی اهداکنندگان خون(۲۴ خرداد)، می گوید: سال ها است محققین طب انتقال خون رویای به صفر رساندن خطر بیماری های انتقال خون را دارند که این آرزو می تواند با همراهی اهداکنندگان مستمر خون تحقق یابد.
وی می افزاید: ۲۵ درصد از گروه اهداکنندگان ما کسانی هستند که برای اولین بار به مراکز اهدای خون مراجعه می کنند و ۷۵ درصد موارد هپاتیت B ، C و ویروس ایدز نیز در این اهدا کنندگان مشاهده شده، اگر ما این اهداکنندگان را به سمت اهداکنندگان مستمر پیش ببریم سلامت خون ۱۰ برابر افزایش پیدا می کند.
مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران ادامه می دهد: در حال حاضر حدود ۵۰۰ هزار اهداکننده مستمر داریم که ۵۲ درصد خون و فرآورده هایی خونی ما را تامین می کنند با افزایش این آمار به صد درصد می توانیم تضمین کنیم خطر ابتلا به بیماری های ویروسی از طریق انتقال خون وجود نخواهد داشت.
پورفتح اله اضافه می کند: با توجه به حمایت های همیشگی اهداکنندگان خون و پتانسیلی که در کشور داریم می توانیم ۵۰۰ هزار اهداکننده مستمر خون را به یک میلیون اهداکننده افزایش دهیم و جمعیت اهداکنندگان خون را به همین یک میلیون نفر محدود کنیم.
رکورددار اهدای خون بانوان ایران
ماندانا حجاریان تاکنون ۱۷۳ مرتبه خون اهدا کرده است.
او می گوید: اولین‌باری که خون اهدا کردم، ۱۵ ساله بودم. اصلا سازمان انتقال خون وجود نداشت. پدرم از خیرین خوزستان بود و هرکس مشکلی داشت در خانه ما را می‌زد. سوم مهر ۱۳۵۴ بود؛ خانمی احتیاج به خون داشت، پدرم همه بچه‌ها را جمع کرد که پس از آزمایش، گروه خونی من و یکی دیگر از بچه‌ها که + Bبود به آن فرد می‌خورد. یادم هست از سوزن می‌ترسیدم. هنوز هم بعد از ۱۷۳ بار خون دادن از سوزن می‌ترسم. خلاصه خدا را شکر آن خانم از مرگ نجات پیدا کرد و پدر و مادر و همسایه‌ها خیلی مرا تشویق کردند. آن موقع‌ها اهدا کننده را کنار بیماری که به خون نیاز داشت، می‌خواباندند و به اندازه‌ای که نیاز داشت، خون می‌گرفتند.
حجاریان در مورد تعداد دفعات اهدای خون خود، می گوید: از بچگی هربار که خون دادم برگه‌هایش را نگه داشتم. تا ۱۷ سالگی خوزستان بودم. بعد هم برای تحصیل به تهران آمدم. اصفهان هم خون داده بودم. بعدها این کارت‌ها را به آنها نشان دادم و تایید کردند.
او درباره نحوه تغذیه اش، می گوید: سعی می‌کنم قرص نخورم. هم پروتئین گیاهی استفاده می‌کنم هم پروتئین طبیعی (گوشت‌ها)، انواع سبزیجات و مغزیجات. می‌دانم بعد از غذا نباید چای بخورم. سعی می‌کنم به تغذیه‌ام رسیدگی کنم. مثلا کمتر فردی در سن و سال من (۵۷ سالگی) کله پاچه می‌خورد اما من برای تامین پلاسما در بدنم، کله پاچه می‌خورم. خدا را شکر هیچ‌گونه بیماری ندارم.
