بسیاری از طراحان پوشاک معتقدند امنیت شغلی ندارند و دست از کار شسته‌اند... از طرفی خود طراحان نیز نسبت به بازار و مخاطبان خود بی‌توجه‌اند و شناختی از بازار ندارند.
به گزارش جی پلاس ، نتیجه این می‌شود که اغلب طرح‌های روسری و شال موجود در بازار طرح‌هایی تکراری است که در بیشتر موارد کپی از اجناس مشابه خارجی است. از طرف دیگر مشکلات صنعت نساجی مانند: نبود پارچه مناسب و ماشین‌آلات روز و پیشرفته تولید روسری را بدون صرفه اقتصادی و سودآوری کرده است. تولیدکنندهها برای ادامه کار و رقابت در بازار برگ برنده‌ای ندارند نه از لحاظ طرح و شکل اولیه و نه از نظر کیفیت پارچه و تولید. اجناس وارداتی و قاچاق بازار را پر کرده و به مانند اکثر بازارهای پوشاک این بازار نیز تحت سیطره اجناس چینی قرار گرفته است.
در این شرایط تولیدکنندگان داخلی شال و روسری روزبه‌روز بیشتر از تولید ناامید می‌شوند و آن دسته که توان واردات دارند به جرگه واردکنندگان می‌پیوندند.
این در حالیست که با توجه به جمعیت زنان کشور و پتانسیل بازار کشورهای اسلامی اطراف این صنعت پتانسیل بالایی برای اشتغالزایی، تولید و صادرات دارد. در ادامه در گفتگو با کارشناسان و فعالان این حوزه دلایل رونق نگرفتن بازار شال و روسری در ایران و مشکلات این صنف را بررسی می‌کنیم.
حال نامساعد صنعت روسری و بیکاری هزاران کارگر
علی‌اصغر ربانی‌صفت، دبیر انجمن تولیدکنندگان شال و روسری درباره مشکلات این کارخانه‌ها نامه‌ای به محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت نوشته شد با این محور و موضوع که بیش از هشت ماه است تمام توان خود را برای جلوگیری از تعطیل شدن کامل این صنعت در کشور به کار بسته‌ایم و تقریبا با تمام مراجع مربوطه مکاتبه کرده‌ایم اما باید اعتراف کنم با وجود جلسات مکرری که با گمرک داشتیم هیچ امیدی را برای آینده این صنعت در کشور متصور نیستم و باید فاتحه این صنعت را در کشور بخوانیم و در انتظار پیوستن هزاران نفر بیکار دیگر به جمعیت میلیونی بیکاران باشیم. همچنین لازم است، اشاره شود که در ادامه نامه یادآور شدیم که به نظر می‌رسد با تعطیلی کارخانجات چاپ شال و روسری طبیعی است که تمام کارخانجات پارچه کشور هم تعطیل شوند، کجای دنیا را شما به‌عنوان وزیر صنعت کشور سراغ دارید تمام ملزومات ایجاد یک صنعت را در کشورشان با هزاران زحمت فراهم کنند با هزینه کردن صدها میلیون دلار و بعد خودشان با سوء‌مدیریت تمام آن را متلاشی کنند؟
در حال حاضر کارخانه‌های بافت پارچه‌های مورد نیازمان را در کشور داریم مثل کرپ ناز کرمانشاه - حجاب شهرکرد- نساجی مازندران و غیره – ده‌ها کارخانه چاپ پارچه با کیفیت‌های بسیار بالا که بیشترشان ماشین‌آلات چاپ خود را به‌روز کرده‌اند را داریم و نیروی انسانی بسیار متبحر را دارند و یک بازار فروش حداقل 200 میلیون عددی را در کشور خود داریم به‌واسطه آنکه حداقل 30 میلیون از مونثان کشورمان از این محصولات یعنی شال و روسری استفاده می‌کنند، آنوقت ما با مصیبت تعطیلی تمامی این صنعت در کشور روبه‌رو هستیم. یکی از بزرگ‌ترین و مجهزترین کارخانه‌های تولید شال و روسری در کشور که سرمایه‌گذاری سنگینی را در این زمینه انجام داده است، شرکت حریر پریس شهریار است که واقع در شهرک صنعتی صفادشت شهریار است با وضع موجود آن هم تا پایان امسال به فعالیت خود خاتمه خواهد داد.
دبیر انجمن تولیدکنندگان شال و روسری گفت: سالانه حدود 500 میلیون دلار از این کشور برای ورود شال و روسری خارج می‌شود 80 درصد برای چین و 20 درصد برای ترکیه تا محصولی را که خود تقریبا همه‌چیز آن را داریم، وارد کنیم. واردکنندگان این کالا با هوشمندی و دور زدن قوانین گمرگی و پایین اظهار کردن قیمت کالا در گمرکات ماهیانه میلیون‌ها عدد روسری و شال آماده را به صورت رول و در قالب طاقه پارچه با تعرفه بسیار پایین وارد کشور می‌کنند که فقط در داخل کشور آنها را از هم جدا می‌کنند و واقعا که چه کار سختی می‌کنند. از طرفی پس از ماه‌ها ارتباط و جلسات مکرر گمرک می‌گوید، « به تعرفه نمی‌شود دست زد، به قیمت اظهاری در گمرک هم نمی‌توانیم دست بزنیم و ممنوعیت ورود کالاهایی که مشابه خارجی دارد هم در عمل قابلیت اجرا ندارد.»
به‌طور کلی طی یک سال گذشته عملا 80 درصد کارخانجات و فعالان این عرصه یا تعطیل شده یا نوع فعالیت‌شان با تعطیلی فرقی ندارد. در کشور ما تمام ظرفیت‌ها و ملزومات پیشرفت و فعالیت صنعت روسری و شال وجود دارد منتها ظاهرا گمرک کشور به مثابه حمایت از دشمن عمل می‌کند. بی‌توجهی به تولید داخلی و همینطور فراهم کردن شرایط بهتر برای تولیدکنندگان تا بتوانند کالایی باکیفت و قیمت مناسب به بازار عرضه کنند، فقط مخصوص بازار روسری و شال نیست اما این بازار به دلیل اینکه چرخ‌های صنعتش با ماشین‌آلات خارجی و گاها مواد اولیه خارجی می‌چرخد بیش از سایر صنعت‌ها نیازمند حمایت است.
محدودیت مواد اولیه توان رقابت با محصولات خارجی را از ما گرفت
رضا اخوان، تولیدکننده و فروشنده شال و روسری سال‌های زیادی از فعالیت بسیاری از اصناف در بازار شال و روسری می‌گذرد. مدت زمانی در حدود بیست سال. شاید کمی بیشتر. عده‌ای از فروشنده‌ها بودند که سال‌ها بعد کار خود را با واردات روسری شروع کردند و حالا خیلی جلوتر هستند. چون بسیاری از اصناف از نظر امکانات در مضیقه هستند و کارخانه‌ها با وجود اینکه توان بافت مشابه خارجی را دارند، به دلیل محدودیت مواد اولیه نمی‌توانند با محصولات خارجیرقابت کنند.
جای امیدواری وجود دارد مسئولان به فکر تولید داخلی باشند. امروزه ترکیه یکی از تولیدکنندههای بزرگ صنعت نساجی است و امکاناتی که دولت آنها در اختیار تولیدکننده قرار داده کمک بزرگی به این صنعت بوده. ولی ما در ایران از حمایت مسئولان و بانک‌ها برخوردار نیستیم. برای واردکردن ماشین‌آلات باید گمرکی زیادی پرداخت کرد و کارخانه‌ها برای به‌روز کردن دستگاه‌ها با مشکل مواجه هستند.
از سوی دیگر، پارچه مناسب در ایران کم است و پارچه روسری ساتن از کشورهای دیگر وارد می‌شود. تولیدکنندهها با استفاده از ماشین‌آلات جدیدی که وارد کرده‌اند روی آنها چاپ می‌زنند اما مشکل نقدینگی باعث می‌شود از نظر مقدار واردات پارچه هم محدودیت داشته باشند. از سوی دیگر تنوعی که هر روز در تولیدات چینی ایجاد می‌شود رقابت با آنها را مشکل کرده است. تولیدکنندههای چینی امکانات خوبی برای وارد‌کننده ایرانی در نظر گرفته‌اند و با چک‌های بلندمدت جنس خود را به آنها می‌فروشند. این موضوع باعث شده تولید در داخل کشور هر روز سخت‌تر شود و آینده خوبی برای صنعت نساجی وجود نداشته باشد. همچنین کارخانه‌های مختلف با اندکی تغییر در جزئیات پارچه می‌توانند اجناس متنوعی تولید کنند. اما زیاد بودن تنوع گاهی اوقات برای تولیدکننده خوب نیست چون بازار ما محدود به ایران است و از نظر تعداد محدودیت داریم، پس ممکن است طرح و جنس‌های مختلفی که تولید شده به موقع فروش نرود و باقی بماند. اما تولیدکننده چینی به خاطر ارتباط با کشورهای مختلف محصولات خود را در تیراژ بالا تولید می‌کند و اگر ما 100 عدد هم از یک طرح خریداری کنیم آنها می‌توانند بقیه را به کشورهای مختلف صادر کنند و به همین دلیل قیمت تمام شده محصول برای آنها ارزانتمام می‌شود.
از سوی دیگر، بیشتر طرح‌ها کپی شده از محصولات خارجی هستند و کم پیش می‌آید که طرح‌های داخلی استفاده شوند. حتی طراحانی هم که مشغول فعالیت در این زمینه هستند معمولا همان طرح‌های خارجی را کپی می‌کنند.
چرخ‌ها از کار افتاده‌اند
ندا مقیمی، کارشناس ارشد نساجی تولید باید ابزار داشته باشد. ما باید پارچه و چرخ‌های پیشرفته داشته باشیم. این در حالیست که تولید پارچه در کشور ما بی‌معناست و چرخ‌ها از کار افتاده‌اند. معلوم است تا زمانی‌که گمرک، مالیات و بیمه برای تولیدکنندگان پارچه و لباس به صفر نرسد، امکان رقابت با ترکیه، چین، هند و مالزی وجود ندارد. پوشاک مردانه موفق‌تر از زنانه عمل کرده است. چند برند ما در حوزه تولید پوشاک مردانه، بسیار موفق عمل کرده و حتی تولیدات خود را صادر کرده‌اند اما چنین چیزی در حوزه پوشاک زنانه وجود ندارد. ما نمی‌توانیم واقعیات را نادیده بگیریم. واقعیت این است که ما تولید پارچه نداریم. طراحان لباس ما امنیت شغلی ندارند. در این شرایط، باید کار اندک طراحان و تولیدکنندگانی که می‌کوشند لباس باهویت طراحی و تولید کنند، تبلیغ شود و هزینه تبلیغات آنقدر بالاست که خود طراحان یا تولیدکنندگان از پس آن برنمی‌آیند.
طی چند سال اخیر مردم ایران نشان دادند که به طرح‌ها و آثار ایرانی علاقه‌مند هستند، پس چرا نباید از این لباس‌ها حمایت بیشتری کرد؟ چرا کشور اسلامی چون ایران، نباید تولیدکننده اول روسری باشد؟
