روزه گرفتن در ماه رمضان می‌تواند سلامت ما را بهبود بخشد. اما اگر رژیم غذایی سالمی را رعایت نکنیم؛ مستعد ابتلا به برخی بیماری‌های مرتبط با سلامت دستگاه گوارش می‌شویم. حال اگر از قبل علائمی از بیماری‌های گوارشی داشته باشیم در ماه مبارک رمضان این علائم افزایش می‌یابد.
جی پلاس، رمضان ماهی است که مسلمانان در طول آن از خوردن، نوشیدن و سایر اعمال باطل کننده روزه از سحر تا افطار پرهیز می کنند. تأثیر روحی و روانی و مذهبی ماه رمضان برای افرادی که عبادت می‌کنند قابل توصیف نیست. روزه داری در طول ماه رمضان اجباری است هرچند برخی از افرادی که توانایی گرفتن روزه ندارند یا روزه گرفتن برایشان آسیب زاست از انجام آن منع می شوند.
بهداشت نیوز نوشت؛ خیلی‌ها به محض احساس کوچک‌ترین دردی در ناحیه معده، بدون مراجعه به پزشک و بدون انجام دادن هیچ آزمایشی تصور می‌کنند، دچار زخم معده شده‌اند و روزه‌داری مشکل‌شان را تشدید می‌کند! بعضی هم فکر می‌کنند؛ اگر روزه بگیرند حتماً به یکی از بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده مبتلا خواهند شد.
روزه داری و مشکلات گوارشی
در ماه رمضان سوء هاضمه، زخم معده و سوزش سر دل، به ویژه پس از غذا خوردن بیش از حد در وعده‌های افطار یا سحر افزایش می‌یابد. با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، همیشه بیماران مبتلا به اختلالات گوارشی نگران اثرات منفی روزه بر سلامتی و تشدید بیماریشان هستند.
بسیاری از افراد به دلیل اندکی ناراحتی گوارشی، از روزه گرفتن اجتناب می‌کنند. در حالی که با رعایت چند نکته تغذیه‌ای می‌توان این عوارض را به حداقل خود رساند. در این مقاله سعی کردیم بیماران گوارشی که قادر به روزه گرفتن هستند و روزه هیچ اثر منفی بر آنها نمی‌گذارد را به شما عزیزان معرفی کنیم.
دین اسلام پیروان خود را تشویق می‌کند تا در مورد سلامت خود مراقب باشند. ماه رمضان فرصتی برای تمرکز روی شیوه زندگی متعادل و سالم فراهم می‌کند. در هنگام روزه‌داری مصرف غذا، نوشیدن و سیگار کشیدن از صبح تا غروب آفتاب متوقف می‌شود. روزه در ماه مبارک رمضان می‌تواند سلامت فرد را بهبود بخشد، اما اگر رژیم غذایی درست نباشد، ممکن است بعضی از بیماری‌های مرتبط با سلامت گوارشی را تشدید کند.
شایع‌ترین این موارد ریفلاکس معده و سوزش سر دل است. پرخوری پس از افطار و سحر نه تنها می‌تواند به بدن آسیب برساند؛ بلکه ممکن است باعث افزایش وزن و مشکلات گوارشی شود.
رژیم غذایی در ماه مبارک رمضان نباید بیش از حد از رژیم غذایی معمول روزمره متفاوت باشد. رژیم غذایی رمضان باید حاوی مواد غذایی از همه گروه‌های غذایی اصلی باشد و اغلب کربوهیدرات و چربی نباشد.
آیا بیماران گوارشی قادر به روزه گرفتن هستند؟
اگر شما از ناراحتی‌های گوارشی رنج می‌برید و تصمیم به روزه گرفتن دارید؛ در ابتدا باید با پزشک خود درباره روزه گرفتن مشورت کنید. پس از تایید پزشک با رعایت رژیم‌های غذایی مناسب و مصرف داروهای خود در بازه زمانی افطار تا سحر از خطرات ناشی از روزه بر تشدید بیماریتان در امان بمانید.
در ادامه بیماران گوارشی که قادر به روزه گرفتن هستند را خدمت شما معرفی می‌کنیم:
روزه‌داری با بیماری ریفلاکس معده به مری
ریفلاکس معده یکی از مشکلات عمده دستگاه گوارش است که در پی بی‌توجهی و عدم رعایت مسائل تغذیه‌ای ممکن است در ماه رمضان تشدید شود. این حالت به ویژه پس از خوردن بیش از حد در وعده‌های افطار و سحری شدت پیدا می‌کند و گاهی باعث ایجاد درد می‌شود.
بیماران مبتلا به ریفلاکس معده یا ترش کردن معده از جمله بیماران گوارشی قادر به روزه گرفتن هستند که با مصرف دارو در وعده‌های غذایی افطار و سحر و رعایت توصیه‌ها می‌توانند از برکات این ماه بهره ببرند.
رعایت نکردن برخی نکات باعث تشدید ریفلاکس معده در روزه‌داری می‌شود. از جمله:
خوردن بیش از حد سریع غذا بدون جویدن و جویدن با دهان باز
مصرف غذاهای تند و چرب (غذاهای چرب برای مدت طولانی در معده می‌مانند و باعث تولید بیش از حد اسید می شوند.)
سیگار کشیدن در افطار و سحر
نوشیدن بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین و گازدار مانند قهوه، چای و نوشابه
بیماران گوارشی برای اینکه قادر به روزه گرفتن باشند؛ لازم است افطار و سحر غذای کم‌حجم میل کنند و بلافاصله بعد از افطار به حالت درازکش نخوابند. همچنین بعد از افطار سیگار نکشند. بیماران گوارشی باید از خوردن غذاهای پرچرب و ادویه‌دار، سس (به خصوص سس گوجه و آب گوجه)، مرکبات، شکلات، ترشی‌ها و قهوه پرهیز کنند.
زخم معده و روزه‌داری
محدودیت رژیم غذایی رمضان موجب تغییر ریتم روزانه در انسان می‌شود. مصرف غذا با زمان محدود و تغییر الگوهای روزانه با تغییر pH معده و گاسترین پلاسما همراه است. روزه رمضان با افزایش اسیدیته معده به خصوص در روز همراه است.
بیماران مبتلا به زخم معده و دوازدهه در معرض خطر قرار دارند. به هیچ عنوان ثابت نشده گرسنگی باعث ایجاد زخم معده و دوازدهه شود. اگرچه در بیمارانی که زخم فعال دارند یا پیش از این دچار عوارض این زخم‌ها، مانند تنگی و خونریزی از معده و دستگاه گوارش شده‌اند؛ روزه گرفتن ممکن است مخاطره‌آمیز باشد.
روزه‌داری برای افراد مبتلا به زخم و ناراحتی معده باید با مشورت پزشک انجام شود. افرادی که سابقه زخم اثنی‌عشری دارند که زخم آنها به خوبی ترمیم شده، توصیه می‌شود در سحر یا افطار یک عدد امپرازول یا یک عدد رانیتیدین مصرف کنند و روزه خود را بگیرند.
روزه برای افرادی که بیماری حاد دستگاه گوارش مانند زخم معده، زخم اثنی‌عشر یا نارسایی کبدی دارند، توصیه نمی‌شود.
مشکلات افراد مبتلا به یبوست و کولیت در ماه رمضان
افراد مبتلا به مشکلات یبوستی به علت تغییر ریتم خواب و سبک زندگی در ماه رمضان و کاهش مصرف مایعات مشکلات یبوستی آنها با روزه گرفتن تشدید می‌شود.
مطالعات نشان داده برای کسانی که دچار کولیت و یبوست شدید هستند، بیمارانی که یبوست آنها با عوارضی چون درد شکمی، احساس دفع (مدفوع شل یا سخت و تکه تکه) و تغییر در دفعات و قوام اجابت مزاج، نفخ زیاد و گاه احساس پری همراه است، برای روزه گرفتن باید دوز داروهای خود را با پزشک تنظیم کنند. بیماران گوارشی نباید خودسرانه ساعات مصرف داروهایشان را تغییر دهند.
تاثیر روزه‌داری بر کبد چرب
ماه رمضان برای افرادی که کبد چرب دارند فرصت خوبی است تا علاوه بر روزه‌داری و بهره‌مندی از آثار معنوی روزه بتوانند وزن خود را تعدیل کنند. کاهش وزن، اصل درمان کبد چرب است. روزه گرفتن نه تنها برای کبد چرب ضرری ندارد، بلکه خیلی هم مفید است. البته بیماران مبتلا به کبد چرب اگر روزه بگیرند و بعد از آن غذای چرب مصرف کنند، علائم بیماری را تشدید کرده‌اند.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای روزه‌داران مبتلا به بیماری‌های گوارشی
بیماران گوارشی برای پیشگیری از بروز مشکلات گوارشی، هنگام افطار مواد غذایی مانند خرما، عسل، نان و پنیر، چای کم رنگ، فرنی و غذاهای ساده مصرف کنند و از خوردن انواع آش‌ها خودداری کنند.
این بیماران هرگز بدون سحری نباید روزه بگیرند.
بیماران گوارشی باید از خوردن بیش از اندازه مواد قندی، شیرینی، زولبیا و بامیه و همچنین نمک در برنامه غذایی پرهیز کنند.
مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین و چرب هنگام افطار، سبب تشنگی و در نتیجه مصرف زیاد نوشیدنی‌ها به ویژه مایعات خنک می‌شود.
مصرف زیاد نوشیدنی‌ها نیز به دلیل رقیق کردن اسید و آنزیم‌های دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم و جذب مواد غذایی و بروز مشکلاتی مانند درد شکم و نفخ می‌شود.
برای اینکه بیماران گوارشی قادر به روزه گرفتن باشند باید از مصرف غذاهای بسیار چرب و شور مانند ته دیگ، آش‌های شور، برنج چرب و ماکارونی چرب در وعده سحری پرهیز کنند. بسیاری از روزه‌داران به علت ترس از تشنگی در طول روز، هنگام سحر مقدار زیادی آب می‌نوشند؛ اما نوشیدن آب وسط غذا، سبب رقیق شدن شیره گوارشی و سوء هاضمه می‌شود.
روزه‌داری برای مبتلایان به بیماری‌های گوارشی حاد
بیمارانی که دارای مشکلات حاد دستگاه گوارش هستند، مجاز به روزه‌داری نیستند. روزه گرفتن در زخم معده و زخم اثنی‌عشر کنترل و درمان نشده و یا نارسایی کبدی توصیه نمی‌شود. حتی بیمارانی که مشکلات گوارشی حاد دارند و به تازگی شروع به مصرف دارو کرده‌اند، برای روزه گرفتن باید از پزشک خود تایید بگیرند.
به طور کلی همه بیماران، باید پیش از روزه‌داری در این مورد با پزشک معالج خود مشورت کنند و در صورتی که پزشک اجازه روزه‌داری به آنها داد، اقدام به روزه‌داری کنند.
سخن آخر
مبتلایان به بیماری‌های گوارشی در صورتی که بیماری آنها کنترل شده و به مرحله حاد نرسیده باشد و داروهای تجویز شده برای آنها روزانه بین یک یا ۲ دوز باشد، می‌توانند با مدیریت و برنامه‌ریزی روزه‌داری سالمی داشته باشند.
بنابر اعلام مفدا، رعایت میزان مناسب و نظم در دریافت مواد غذایی سالم و با کیفیت به این بیماران توصیه می‌شود. بیماران گوارشی باید با تقسیم‌بندی فاصله زمانی بین افطار و سحر، دفعات دریافت مواد غذایی را تنظیم کنند و از خوردن و آشامیدن یک‌باره مواد غذایی در زمان افطار و سحر بپرهیزند. افراد دارای مشکلات گوارشی می‌توانند دوز داروهای خود را در وعده افطار و سحر و تحت نظر پزشک معالج مصرف کنند.
