تخم شربتی پای ثابت شربت‌های تابستانی است. این دانه‌های ریز غیر از جذاب‌تر کردن ظاهر شربت، فواید بی‌نظیری دارند. در ادامه با تخم شربتی، فواید، عوارض جانبی و نحوه‌ی استفاده از آن بیشتر آشنا می‌شوید.
جی پلاس، تخم شربتی درواقع بذر نوعی ریحان است. از این بذر فقط برای کاشت گیاه استفاده نمی‌شود. بسیاری از بذرها را می‌توانید جداگانه به عنوان یک ماده‌ی غذایی بسیار مفید و مغذی مصرف کنید و تخم شربتی یکی از همین بذرها است.
تخم شربتی شبیه به بذر ریحان معمولی است و از آن کمی ریزتر است. تخم شربتی بذر گیاهی به نام Ocimum basilicum یا ریحان شیرین است که در بعضی از نقاط دنیا برای طعم‌دادن به غذا از آن استفاده می‌کنند.
طرز تهیه ۷ شربت سنتی ایرانی محبوب برای رفع عطش تابستانی
خواص تخم شربتی برای سلامت بدن
استفاده از تخم شربتی در طب سنتی چینی و آیورودا سابقه‌ای طولانی دارد. خواص تخم شربتی برای سلامت بدن در چند تحقیق اخیر مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه چند مورد از فوید آن را می‌بینید.
۱. منبع غنی از مواد معدنی
یک قاشق غذاخوری (۱۳ گرم) تخم شربتی، ۱۵ درصد از نیاز روزانه به کلسیم و ۱۰ درصد ازنیاز روزانه به منیزیم و آهن را تامین می‌کند.
کلسیم و منیزیم برای سلامت استخوان و عملکرد ماهیچه‌ها ضروری هستند؛ در حالی که آهن برای تولید گلبول‌های قرمز خون حیاتی است.
بسیاری از مردم از طریق رژیم غذایی خود کلسیم و منیزیم کافی دریافت نمی‌کنند. خوردن تخم شربتی می‌تواند کمک کند که در کنار رژیم غذایی بتوانید نیاز روزانه‌ی خود به این مواد معدنی را تامین کنید.
به‌علاوه، دانهی تخم شربتی می‌تواند منبع مهمی از آهن و کلسیم برای افرادی باشد که گوشت یا محصولات لبنی مصرف نمی‌کنند. اگر رژیم غذایی گیاه‌خواری دارید برای پیشگیری از کمبود این مواد معدنی، حتما تخم شربتی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
۲. تخم شربتی؛ غنی از فیبر
تخم شربتی سرشار از فیبر، به ویژه فیبر محلول، از جمله پکتین است. این یکی از مهم‌ترین خواص تخم شربتی است.
فیبر موجود در تخم شربتی به خاطر مزیت‌هایی که در ادامه عنوان می‌کنیم، برای سلامتی شما مفید است:
مصرف تخم شربتی کمک می‌کند که بخشی از نیاز روزانه به فیبر را تامین کنید. یک قاشق غذاخوری از آن ۷ گرم فیبر دارد که ۲۵ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن به فیبر است. تعداد کمی از ما در طول روز به اندازه‌ی کافی فیبر مصرف می‌کنیم.
مصرف تخم شربتی باعث سلامت روده می‌شود. مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که پکتین دارای خواص پربیوتیکی است؛ به این معنی که می‌تواند باکتری‌های مفید روده را تغذیه کند و تعداد آن‌ها را افزایش دهد. این ممکن است شامل باکتری‌های ضد التهابی باشد که از سلامت روده حفاظت می‌کنند.
تخم شربتی کمک می‌کند که برای مدت بیشتری احساس سیری کنید. پکتین می‌تواند تخلیه‌ی معده را به تاخیر بیاندازد و سطح هورمونی را افزایش دهد که این هورمون، باعث احساس سیری در بدن می‌شود. با‌این‌حال، هنوز مشخص نیست که آیا خوردن تخم شربتی برای کاهش اشتها یک استراتژی موثر برای کاهش وزن محسوب می‌شود یا خیر.
مصرف تخم شربتی به کنترل قند خون کمک می‌کند. در یک تحقیق، زمانی که افراد مبتلا به دیابت نوع دو، ۱۰ گرم (سه‌چهارم قاشق غذاخوری) تخم شربتی را بعد از هر وعد‌ه‌ی غذایی به مدت یک ماه در آب خوردند، قند خون آن‌ها پس از غذا ۱۷ درصد کمتر از زمان شروع تحقیق بود.
تخم شربتی می‌تواند باعث کاهش کلسترول خون شود. پکتین با مهار جذب کلسترول در روده، کلسترول خون را کاهش می‌دهد. در یک تحقیق، افرادی که به مدت یک ماه روزانه ۳۰ گرم (۷ قاشق چایخوری) تخم شربتی خوردند، ۸ درصد کاهش کلسترول را تجربه کردند.
به دلیل عدم انجام تحقیقات علمی محدود در مورد این بذر، مطالعات بیشتری برای تایید فواید آن برای سلامتی، هنوز مورد نیاز است.
۳. غلظت‌دهنده و تثبیت‌کننده‌ی بدون طعم
ماده‌ی لیزی که بر اثر خیس کردن تخم شربتی در آب ایجاد می‌شود، سرشار از فیبر و غنی از پکتین است که باعث می‌شود این بذر یک عنصر ارزشمند در صنایع غذایی باشد؛ زیرا بی‌طعم است و می‌تواند به غلیظ شدن و تثبیت مخلوط‌ها کمک کند.
به عنوان مثال، می‌تواند به بستنی بافتی سفت بدهد و ایجاد کریستال‌های یخ را ۳۰ تا ۴۰ درصد در مقایسه با فرمولاسیون‌های استاندارد بستنی کاهش دهد.
این عصاره همچنین می‌تواند برای غلیظ کردن سس سالاد، خامه‌ی فرم گرفته‌ی کم‌چرب و ژله مناسب باشد و همچنین به عنوان جایگزین چربی در ماست و مایونز مورد استفاده قرار بگیرد.
کسانی که در خانه آشپزی می‌کنند همچنین می‌توانند از این دانه‌ها برای غلیظ کردن غذاها و خوراکی‌هایی مانند دسر، سوپ و سس استفاده کنند.
۴. سرشار از ترکیبات مفید گیاهی
مهم‌ترین خواص تخم شربتی وجود ترکیبات گیاهی از جمله فلاونوئیدها و سایر پلی‌فنول‌ها است.
فلاونوئیدها آنتی‌اکسیدان هستند؛ به این معنی که از سلول‌های بدن در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. این ترکیبات گیاهی همچنین دارای خواص ضدالتهابی و ضد سرطانی هستند.
چندین مطالعه نشان داده است که مصرف بیشتر فلاونوئید، با کاهش خطر بیماری‌های قلبی در ارتباط است.
علاوهبراین، در یک مطالعه‌ی آزمایشگاهی، مشخص شد که عصاره‌ی تخم شربتی باکتری‌های مضر را از بین برد و باعث مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود.
با این حال، تحقیقات در مورد فواید بالقوه‌ی تخم شربتی برای سلامتی بسیار محدود است. این فواید روی انسان و همچنین با دانه‌های کامل آزمایش نشده است.
۵. افزودنی جذاب به نوشیدنی‌ها
تخم شربتی از دیرباز در کشورهایی مثل هند و در آسیای جنوب شرقی به‌عنوان یک افزودنی به نوشیدنی‌ها، استفاده شده است.
یک دسر نوشیدنی سرد محبوب در هند فالوده نام دارد که با تخم شربتی، شربت با طعم گل رز و شیر تهیه می‌شود. در برخی از کشورها از جمله ایران، بستنی، رشته یا میوه هم به آن اضافه می‌کنند.
علاوهبراین، تعدادی از تولیدکنندگان مواد غذایی در آمریکا و اروپا هم نوشیدنی‌های بطری با تخم شربتی را تولید کرده‌اند.
این دانه‌ها نوشیدنی‌ها را کمی جویدنی می‌کند و مقدار زیادی فیبر سالم به آن اضافه می‌کند؛ چیزی که نوشیدنی‌ها معمولاً فاقد آن هستند.
۶. منبع گیاهی چربی امگا۳
تخم شربتی به طور متوسط حاوی ۲/۵ گرم چربی در هر یک قاشق غذاخوری (۱۳ گرم) است. این مقدار بر اساس شرایط رشد گیاه، متفاوت است.
حدود نیمی از این چربی یعنی ۱۲۴۰ میلی‌گرم در هر قاشق غذاخوری، اسید آلفا لینولنیک (ALA) است که یک چربی امگا۳ است. توصیه می‌شود که زنان روزانه ۱۱۰۰ میلی‌گرم و مردان ۱۶۰۰ میلی‌گرم ALA که یک اسید چرب ضروری است، مصرف کنند.
بنابراین، تنها یک قاشق غذاخوری تخم شربتی می‌تواند بیشتر یا حتی تمام نیاز روزانه‌ی شما به ALA را برطرف کند.
بدن در درجه‌ی اول از ALA برای تولید انرژی استفاده می‌کند. همچنین ممکن است فواید ضدالتهابی داشته باشد و خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله بیماری قلبی و دیابت نوع دو را کاهش دهد.
۷. تخم شربتی جایگزین عالی برای دانهی چیا
تخم شربتی و دانهی چیا مشخصات تغذیه‌ای مشابهی دارند. اگر دسترسی به دانهی چیا ندارید، می‌توانید تخم شربتی را جایگزین کنید.
در جدول زیر ارزش غذایی یک قاشق غذاخوری (۱۳ گرم) از این دو دانه با هم مقایسه شده است:
دانهی چیا تخم شربتی
کالری ۶۰ ۶۰
چربی کل ۳ گرم ۲/۵ گرم
اسید چرب امگا۳ ۲۸۸۰ mg ۱۲۴۰ mg
کربوهیدرات ۵ g ۷ g
فیبر ۵ g ۷ g
پروتئین ۳ g ۲ g
کلسیم ۸% از نیاز روزانه ۱۵% از نیاز روزانه
آهن ۹% از نیاز روزانه ۱۰% از نیاز روزانه
منیزیوم ۸% از نیاز روزانه ۱۰% از نیاز روزانه
قابل‌توجه‌ترین تفاوت‌های تغذیه‌ای این است که دانهی چیا حاوی بیش از دو برابر چربی امگا۳ است اما در مقایسه با تخم شربتی کمی فیبر کمتری دارد.
دانهی چیا و تخم شربتی وقتی خیسانده می‌شوند به شکل ژل در می‌آیند. با این حال، بذر ریحان سریعتر و بزرگ‌تر از دانه‌های چیا متورم می‌شوند.
هر دو بذر طعم ملایمی دارند؛ بنابراین می‌توان از آن‌ها در بسیاری از دستور‌العمل‌های مشابه مانند اسموتی‌ها و محصولات پخته استفاده کرد.
دانهی چیا را می‌توان به صورت خشک مصرف کرد؛ به عنوان مثال روی سالاد پاشیده می‌شود در حالی که بذر ریحان معمولاً خشک مصرف نمی‌شود، زیرا جویدن آن سخت است.
۸. راحتی در استفاده
تخم شربتی به‌راحتی در دسترس است و در تمام فروشگاه‌های مواد غذایی می‌توانید پیدا کنید. تخم شربتی که در بسته‌بندی‌ها در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسد معمولا نیازی به پاک کردن و شستن ندارد. اگر آن را به‌صورت باز می‌خرید بهتر است که حتما قبل از مصرف پاک کنید و بشویید.
برای مصرف کردن تخم شربتی، باید با خیساندن آن شروع کنید.
خیساندن تخم شربتی
برای خیساندن تخم شربتی، به ازای هر یک قاشق غذاخوری (۱۳ گرم) بذر ریحان، یک فنجان آب اضافه کنید.
در صورت تمایل از آب بیشتری استفاده کنید؛ زیرا دانه‌ها فقط به اندازه‌ی لازم آب جذب می‌کنند. استفاده از آب بسیار کم ممکن است باعث شود دانه‌ها به هم بچسبند.
اجازه دهید دانه‌ها حدود ۱۵ دقیقه خیس بخورند. با متورم شدن دانه‌ها، اندازه‌ی آن‌ها تقریباً سه برابر می‌شود. علاوهبراین، قسمت بیرونی دانه‌ها، ژل‌مانند و خاکستری می‌شود.
بذرهای خیس شده را صاف کرده و به دستور غذای مورد نظر خود یا شربت‌ها اضافه کنید. اگر دستور غذایی مورد نظر شما حاوی مایعات زیاد باشد مانند سوپ، خیساندن دانه‌ها از قبل ضروری نیست.
روش‌های استفاده از تخم شربتی
می‌توانید دستورهای غذایی مختلفی را که حاوی تخم شربتی هستند، در اینترنت پیدا کنید. طعم ملایم این بذر باعث می‌شود که به راحتی بتوانید آن را به غذاهای مختلف اضافه کنید.
به عنوان مثال، می‌توانید از تخم شربتی در موارد زیر استفاده کنید:
اسموتی‌ها
میلک شیک
لیموناد و سایر نوشیدنی‌ها
سوپ
سس سالاد
ماست
پودینگ
غلات مانند جو دوسر
پنکیک سبوس‌دار
پاستا
نان و کلوچه
برای استفاده از تخم شربتی در محصولات پخته، می‌توانید آن‌ها را آسیاب کنید و به جای اضافه کردن به شکل خیس‌خورده از پودر آن استفاده کنید.
می‌توانید از تخم شربتی خیس شده به‌عنوان جایگزینی برای تخم‌مرغ در محصولات پخته استفاده کنید. از یک قاشق غذاخوری تخم شربتی خیس شده در ۳ قاشق غذاخوری آب، برای جایگزینی یک تخم‌مرغ استفاده کنید.
۱۳ راه خلاقانه برای استفاده از باقیمانده‌ی مواد غذایی
عوارض مصرف تخم شربتی
فیبر بالای تخم شربتی ممکن است باعث ایجاد عوارض گوارشی مانند نفخ شود. به طور کلی بهتر است مصرف فیبر را در رژیم غذایی خود به تدریج افزایش دهید تا به روده فرصت دهید که خود را با مقدار زیاد فیبر تنظیم و به آن عادت کند. با این روش عوارض مصرف تخم شربتی را کاهش می‌دهید.
علاوهبراین، یک قاشق غذاخوری تخم شربتی ۱۸۵ درصد از نیاز روزانه به ویتامین K را تامین می‌کند.
ویتامین K به لخته شدن خون کمک می‌کند. بنابراین، خوردن تخم شربتی می‌تواند با وارفارین و داروهای مشابه رقیق‌کننده‌ی خون تداخل داشته باشد که یکی دیگر از عوارض مصرف تخم شربتی است.
خواص تخم شربتی برای پوست
تخم شربتی به خاطر وجود ویتامین‌های مختلف برای سلامت پوست هم مفید است. از جمله خواص تخم شربتی برای پوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. پوست بدون لک
این بذرها منبعی غنی از ویتامین E، ویتامین A و ویتامین K هستند و مصرف منظم آن، تمام خواص این مواد مغذی را به سلول‌های پوست می‌رساند و پوستی درخشان و بدون لک به شما می‌دهد.
۲. به‌تاخیر انداختن پیری زودرس
اگر متوجه علائم پیری در پوست صورت شده‌اید، وقت آن رسیده است که از ماسک صورت تخم شربتی استفاده کنید. دانه‌های خیس شده را روی صورت بمالید و بعد از ۱۵ دقیقه بشویید. این کار را روزانه انجام دهید تا رطوبت لازم برای پوست و خاصیت ارتجاعی پوست را افزایش و علائم پیری را کاهش دهد.
۳. از بین بردن آکنه و جوش
باور کنید یا نه، مصرف منظم این دانه، بدن را از درون پاکسازی می‌کند و از بروز مشکلات پوستی مانند آکنه، جوش‌های سرسیاه و جوش‌های قرمز به خصوص در نوجوانان جلوگیری می‌کند. خواص آنتی بیوتیکی این بذر، پوست را از درون تسکین می‌دهد و آن را عاری از عفونت نگه می‌دارد.
۴. تنگ کردن منافذ پوست
مقادیر بالای فلاونوئید موجود در تخم شربتی به عنوان عامل سفت‌کننده‌ی پوست عمل می‌کند. این بذر مفید به مبارزه با رادیکال‌های آزاد، کاهش چین و چروک، کاهش سرعت ایجاد لکه‌های پیری، سفت کردن منافذ پوست و بازسازی سلول‌های سالم پوست کمک می‌کند.
۳۰ ماسک صورت خانگی برای خداحافظی با مشکلات پوستی
طرز تهیه ماسک صورت با تخم شربتی
مواد لازم
دو قاشق چایخوری تخم شربتی خیس شده
یک قاشق چایخوری آب‌لیمو
یک عدد سفیده‌ی تخم‌مرغ
روش تهیه
تمام مواد را در یک کاسه کاملا مخلوط کنید.
آن را به صورت ماسک روی صورت و گردن بمالید.
۲۰ دقیقه صبر کنید و بگذارید خشک شود.
آن را با آب ولرم بشویید.
زمان مصرف تخم شربتی
برای بهره بردن از خواص تخم شربتی فرقی نمی‌کند که آن را چه زمانی مصرف کنید. عده‌ای بر این باورند که خواص تخم شربتی ناشتا بسیار بیشتر از زمان‌های دیگر است اما زمان مصرف تخم شربتی تاثیری روی کم و زیاد شدن خواص آن ندارد. در هر حال برای بهره‌مند شدن از خواص تخم شربتی ناشتا می‌توانید آن را به شربت آب‌لیمو، عسل و آب ولرم اضافه کنید و صبح‌ها مصرف کنید.
خواص تخمه شربتی برای لاغری
یکی از فوایدی که برای این بذر مفید عنوان می‌شود خواص تخمه شربتی برای لاغری است. این دانهی پرخاصیت به‌خاطر چند ویژگی زیر، برای کاهش وزن توصیه می‌شود:
۱. غنی از کربوهیدرات
این دانه با داشتن ۴۲ درصد کربوهیدرات به ازای هر ۱۰۰ گرم، یک منبع انرژی فوری برای بدن است. کربوهیدرات‌های موجود در این دانه‌ها انرژی لازم برای سوخت و ساز بدن را تامین می‌کند و به عملکرد بهتر کلیه، قلب و سیستم عصبی مرکزی کمک می‌کند. مصرف منظم تخم شربتی به هضم غذا کمک می‌کند، بیماری‌های معده را تسکین می‌دهد و سطح کلسترول بد خون را تحت کنترل نگه می‌دارد.
۲. سرشار از پروتئین
تخم شربتی یک منبع طبیعی و گیاهی برای پروتئین است که به ازای هر ۱۰۰ گرم، ۲۰ درصد پروتئین دارد. این دانه‌ها را روزانه برای تقویت استخوان، ماهیچه‌ها، پوست و برای تحریک تولید آنزیم‌ها، هورمون‌ها و سایر مواد شیمیایی بدن برای عملکرد بهتر اندام‌های خود مصرف کنید. وقتی برای تناسب اندام ورزش می‌کنید، بدن شما به پروتئین بیشتری نیاز دارد. افزایش حجم عضلات بدن که ناشی از ورزش و مصرف پروتئین است، باعث می‌شود که بدن شما در حالت عادی حتی بدون ورزش کردن هم، کالری بیشتری بسوزاند.
۳. سرشار از فیبر
تخم شربتی سرشار از فیبر است. فقط ۴ گرم از این دانه حاوی مقدار بیشتری فیبر نسبت به کاهو یا اسفناج است و آن را به گزینه‌ای عالی برای کسانی تبدیل می‌کند که با مشکلات معده سر‌وکار دارند ولی برای کاهش وزن باید فیبر بیشتری مصرف کنند. این فیبر شما را برای ساعت‌های طولانی سیر نگه می‌دارد، گرسنگی را مهار می‌کند، کلسترول خوب را بهبود می‌بخشد، شما را پرانرژی نگه می‌دارد و از بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و سرطان‌های مرتبط با معده جلوگیری می‌کند. وقتی برای مدت بیشتری سیر باشید، مصرف تنقلات کاهش پیدا می‌کند و تمایلی به خوردن غذای بیشتر و میان‌وعده‌های مضر ندارید.
۴. کالری کم
این دانه‌های سیاه و کوچک کالری بسیار کمی دارند. در نتیجه موقع خوردن آن لازم نیست نگران افزایش کالری ورودی بدن باشید.
۵. درمان یبوست
دانه‌های تخم شربتی هنگامی که در آب خیسانده می‌شوند ماده‌ای شبیه ژل در اطراف آن‌ها تشکیل می‌شود. این ژل خاصیت نرم‌کنندگی دارد. به دلیل داشتن فیبر زیاد، به عنوان یک ملین نیز عمل می‌کند و باعث حرکت بهتر محتویات روده می‌شود. در طب سنتی مصرف دانه‌های خیس شده همراه با شیر قبل از رفتن به رختخواب برای تنظیم مشکلات مربوط به روده توصیه می‌شود.
۶. کنترل احساس گرسنگی
طب سنتی خوردن تخم شربتی خیس شده را قبل از غذا توصیه می‌کند زیرا به‌عنوان یک سرکوب‌کننده‌ی اشتها موثر است. این دانه‌ها متابولیسم چربی سوزی را در بدن تحریک می‌کنند. نوشیدن روزانه آب حاوی تخم شربتی، یک روش اثبات شده برای کاهش وزن است.
نحوه‌ی مصرف تخم شربتی برای لاغری
برای بهره‌مندی از خواص تخمه شربتی برای لاغری می‌توانید آن را به ترکیب آب‌لیمو و عسل اضافه کنید و ناشتا مصرف کنید.
روش تهیه‌ی شربت
مواد لازم
دو قاشق غذاخوری تخم شربتی (به مدت ۳۰ دقیقه در آب خیس کنید)
۱۰ میلی‌لیتر آب لیموی تازه
یک قاشق چایخوری عسل طبیعی
یک فنجان آب ولرم
روش تهیه
تخم شربتی خیس شده، آب لیمو، عسل طبیعی را با یک فنجان آب ولرم مخلوط کنید. برای کاهش وزن و از بین بردن چربی شکم روزانه آن را با معده‌ی خالی مصرف کنید.
