نقش زینک در بهبود اسهال

جی پلاس، با وجود موفقیت غیرقابل انکار درمان آبرسانی خوراکی (ORS) ، اسهال حاد یکی از علل اصلی مرگ و میر در دوران کودکی است. در سراسر جهان، بیماری‌های اسهالی با ۱,۵ میلیارد مورد و ۱.۵ تا ۲.۵ میلیون مرگ و میر سالانه در میان کودکان زیر پنج سال ، علت اصلی مرگ و میر کودکان است .

بهداشت نیوز نوشت؛ از هر پنج کودکی که در سراسر جهان به دلیل اسهال می میرند، یک نفر هندی است. روزانه حدود ۱۰۰۰ کودک در هند بر اثر اسهال جان خود را از دست می دهند، یعنی هر ساعت ۴۱ کودک جان خود را از دست می دهند. دادن مایعات خوراکی با استفاده از محلول آبرسانی خوراکی (ORS) جان کودکان را نجات می دهد، اما به نظر می رسد هیچ تاثیری بر مدت زمانی که کودکان از اسهال رنج می برند ندارد.

از این رو، توصیه های تجدید نظر شده جدیدی توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و صندوق بین المللی اورژانس کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، با همکاری آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) و سایر کارشناسان تدوین شده است. در طول اسهال حاد زینک همراه با ORS را توصیه می کند، که مدت و شدت دوره را کاهش می دهد. مکمل روی که به مدت ۱۴-۱۰ روز داده می شود، میزان بروز اسهال را در دو تا سه ماه بعد کاهش می دهد.

مکمل های زینک شدت و طول مدت اسهال را کاهش می دهند

یک مطالعه این فرضیه را آزمایش کرد که مصرف روزانه مکمل زینک بر سیر بالینی اسهال حاد، یعنی دفعات مدفوع، مقدار مدفوع، و مدت زمان اسهال حاد، در ۱۱۷ کودک شش تا پنجاه و نه ماهه تأثیر دارد. دفعات مدفوع در روز، در گروه دریافت کننده زینک ۶۲ درصد کاهش پیدا کرد. جالب بود که حجم اسهال نیز ۴۵در یک درصد کاهش پیدا کرد. طی مطالعات انجام شده این نتیجه مشاهده شد که زینک روزهای تداوم اسهال را نیز کاهش داد.

مصرف مکمل زینک در پیشگیری از اسهال حاد و مداوم

مطالعاتی که اثر مکمل زینک را بر بیماری‌های اسهالی ارزیابی می‌کنند، تأثیر پیشگیرانه و طولانی‌مدتی دارند. اینها نشان دادند که ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم زینک در روز ، به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز ، تعداد دفعات اسهال را در ۲ تا ۳ ماه پس از مصرف مکمل کاهش می دهد. مکمل‌های زینک روزانه، به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز، برای کودکان مبتلا به اسهال حاد، و ۱۰ میلی‌گرم در روز برای نوزادان زیر شش ماه، برای کاهش شدت دوره و جلوگیری از بروز بیشتر در ۲ تا ۳ ماه آینده.

مکمل زینک در درمان اسهال مداوم

یک مطالعه در ۴۰ نوزاد (۶ تا ۱۸ ماهه) با اسهال مداوم (بیش از دو هفته) اثر مکمل خوراکی زینک را ارزیابی کرد. نتیجه گیری شد که در اسهال مداوم با پیشرفت بیماری، با مصرف زینک کاهش می یابد و مصرف زینک خوراکی وضعیت را بهبود می بخشد.

مکمل زینک در درمان و پیشگیری از اسهال خونی

مطالعات انجام شده در حین اسهال خونی حاد نشان داد که درمان روی با افزایش پاسخ آنتی بادی اختصاصی آنتی ژن همراه است. آنتی بادی های ضد بیماری میکروبی که باعث ایجاد اسهال می شوند را افزایش داد . به همه این دلایل، این مکمل به عنوان مکمل درمان ضد میکروبی در اسهال خونی داده شود تجویز می شود.

مکمل زینک و مقرون به صرفه بودن

یک مطالعه روی هزینه‌های مربوط به بیماری اسهال، نشان می دهد که استفاده از زینک با توجه به میزان تاثیرگذاری آن در درمان اسهال بسار مقرون به صرفه و اقتصادی می باشد.

مکمل زینک و کاهش استفاده غیر منطقی از داروهای ضد میکروبی

استفاده بیش از حد از داروهای ضد میکروبی (AMs) برای اسهال یکی از عوامل مؤثر در افزایش میزان مقاومت به این داروها در کشورهای در حال توسعه است. کاهش قابل توجه مصرف داروهای ضد میکروب نشان داد که مزایای مکمل زینک فراتر از کاهش عوارض و مرگ و میر دوران کودکی است. مکمل زینک برای اسهال با آموزش صحیح می تواند استفاده نامناسب داروهای ضد میکروب را کاهش داده و از ایجاد مقاومت نسبت به این داروها جلوگیری نماید.

دوز توصیه شده زینک در اسهال

زینک به صورت خوراکی، به عنوان مکمل ORS در اسهال حاد، در نوزادان (زیر شش ماه): ۱۰ میلی گرم روزانه برای ۱۰ تا ۱۴ روز استفاده می شود. و در کودکان (شش ماه تا پنج سال): ۲۰ میلی گرم روزانه به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز.

تداخل دارویی

اگر زینک همزمان با موارد زیر تجویز شود، ممکن است تداخل دارویی ایجاد کند. فیتات که در غذاهای اصلی مانند غلات، ذرت و برنج وجود دارد، جذب زینک از وعده های غذایی ترکیبی را کاهش می دهد. آزمایشات در شرایط آزمایشگاهی نشان داده اند که زینک توسط فسفات و فیتات نزدیک به لومن روده رسوب می کند. محصولات لبنی و نان قهوه ای، مکمل‌های آهن، کلسیم، تتراسایکلین های خوراکی جذب زینک را کاهش می دهند.زینک مانع جذب مس از روده و کاهش جذب سیپروفلوکساسین می شود. دیورتیک های تیازیدی ( داروهای ادرار آور) باعث افزایش دفع زینک از طریق ادرار می شوند.

عوارض جانبی مکمل زینک

تا به امروز هیچ گزارشی از عوارض جانبی شدید ناشی از هر نوع مکمل زینک مورد استفاده در درمان اسهال گزارش نشده است. دوز زینک ۴۰ میلی‌گرم به عنوان ایمن برای استفاده توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تایید شده است و دوز بیش از این می‌تواند خطرات خاصی را به همراه داشته باشد. زینک بیش از حد احتمالاً با متابولیسم و جذب سایر مواد معدنی ضروری در بدن به ویژه آهن، منیزیم و مس تداخل پیدا می کند و عملکرد ایمنی بدن را کاهش می دهد و سطح HDL را کاهش می دهد. مکمل های خوراکی سولفات روی نیز می توانند عوارض جانبی مانند ناراحتی معده، سوزش سر دل و حالت تهوع ایجاد کنند. عوارض جانبی نادر عبارتند از تب، گلودرد، زخم های دهان، ضعف و خستگی.