رئیس رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹، بر اطلاع رسانی شفاف در پاندمی کرونا تاکید کرد و گفت: اطلاع رسانی خوبی در زمینه اومیکرون صورت نمی گیرد.
جی پلاس، حمیدرضا خانکه، با ارائه مقاله‌ای تحت عنوان «چالش های سیاست کنترل پاندمی کووید ۱۹» در اولین کنگره ملی «رصد اجتماعی پاندمی کووید ۱۹»، با اشاره به آخرین آمار مبتلایان در دنیا که ۲۹۶ میلیون نفر است و بیش از ۵ میلیون فوتی داشته، گفت: در کشور ما نیز تاکنون حدود شش میلیون نفر مبتلا داشتیم که ۱۳۱ هزار تن فوت شده‌اند. شرایط کنونی ایران به نسبت کشورهای پیشرفته دنیا، از وضعیت خوبی برخوردار بوده و جزو کشورهای سفید دنیا تلقی می‌شود.
وی با نمایش جداول مربوط به آخرین آمار مربوط به واکسیناسیون در کشورهای مختلف دنیا، افزود: شاخص نابرابری اجتماعی و نابرابری در دسترسی به واکسن در دنیا وجود دارد، ضمن آنکه مقاومت در مقابل تلقیح واکسن در کشورهای گوناگون مشاهده می‌شود.
خانکه اظهار داشت: ایران هم اکنون مانند کشور آلمان حدود ۷۰ درصد واکسن زده است و وضعیت کشور ما در میانگین جهانی، از سطح بالایی برخوردار است و در مقایسه با کشورهای همسایه، بهتر هستیم، اما بر اساس مطالعات انجام شده، میزان تمایل به استفاده از واکسن از فروردین ماه امسال که ۸۶ درصد بوده، نسبت به شهریورماه امسال که ۶۴ درصد را نشان داده، روند کاهشی داشته است که می‌تواند تأثیر فعالیت رسانه‌های کمتر تخصصی و با نفوذتر در جامعه باشد. که باید به عنوان یک هشدار مورد توجه قرار بگیرد.
وی افزود: شاخص نسبت تعداد کشته‌ها به ۱۰۰ مورد مثبت، در ایران عدد دو است که تقریباً با جامعه جهانی برابری می‌کند. و این در حالی است که در کشور، میزان ۸ و بالاتر را هم تجربه کرده‌ایم.
خانکه با اشاره به چالش‌های اقتصادی کووید که دنیا و ما با آنها رو به رو شدیم، تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد که حوزه‌های مختلفی همچون حوزه حمل و نقل، هتل‌ها، رستوران‌ها و بیمارستان‌ها از کووید متأثر شدند و حوزه‌هایی که کمتر از کووید متأثر شدند، مدیریت عمومی، برق، پل و ارتباطات است و این در حالی است که هتل‌ها، خرده فروشی‌ها و عمده فروشی‌ها وابسته به حاکمیت هستند. بیمارستان‌ها بویژه بیمارستان‌های خصوصی بشدت از کووید متأثر شدند، چرا که عمل‌های جراحی و مراجعات بیماران غیر واگیر انجام نشده و یا کاهش پیدا کرده است.
وی در مورد نتایج بررسی‌های مربوط به افرادی که شغل خود را در اثر شیوع کرونا از دست دادند، گفت: در سال ۹۹، ۲۳ درصد افراد کلاً شغل خود را در اثر کووید، از دست داده‌اند که خانم‌ها و شهرنشینان بیشترین آمار را در این جمعیت دارند.
خان که افزود: ما برنامه حمایت اجتماعی قوی از سوی دولت نداشتیم و یا اعلام نکردیم و بیشتر گروه‌های بسیج و داوطلبان، طرح شهید سلیمانی و خیرین بودند که کمک می‌کردند ولی در کشورهای توسعه یافته تا ۷۶ درصد، کشورهای با درآمد متوسط تا ۳۷ درصد کمک مالی به افراد نیازمند داشتند و کشور ما تا ۱۷ درصد کمک کردند.
رئیس رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ نتایج بررسی تبعات اجتماعی کووید از نظر وضعیت درآمدی شهروندان را ارائه کرد و گفت: حدود ۵/۳ درصد شاغلین ما، درآمدشان کاهش پیدا کرده و یا از دست دادند که جامعه شهرنشین در این آمار بیشتر از روستاییان صدمه دیده‌اند. و از نظر حمایت مالی دولت، حدود ۷ درصد از تولید ناخالص ملی برای حمایت از آسیب دیدگان ناشی از کرونا هزینه شده است و در مقابل این ۷ درصد، به میزان ۷۲ درصد توفیق و موفقیت در درمان داشته است.
خانکه از اقدامات حمایتی کشورها سخن گفت که بیشتر حمایت‌های مستقیم مالی، معافیت‌های مالیاتی و پرداخت وام بوده ولی باید در نظر داشت که حمایت، صرفاً پرداخت پول نیست، همانطور که در کشورهای دیگر، به اشکال مختلف کمک شده است و در کشور ما نیز باید به این حمایت ها فکر کنیم تا تبعات اجتماعی و روانی ناشی از کووید را کاهش بدهیم.
وی مقایسه کشورها در هزینه کردشان از تولید ناخالص را در این زمینه بیان کرد و افزود: ما به نسبت سهمی که از تولید ناخالص ملی هزینه کردیم، وضعیت خوبی داریم و این ناشی از مشارکت خوب مردم بوده، ضمن آنکه عملکرد حاکمیت و دولت و حجم زیاد واکسنی که تأمین شد و حرکت جهادی دولت و ارگان‌های همکار برای انجام واکسیناسیون را نمی‌توان نادیده گرفت، اما مردم نیز همکاری و تبعیت خوبی داشتند، و فقط ۱۲ تا ۱۵ درصد مردم به تلقیح واکسن تمایل نشان نمی‌دهند، در صورتی که کشور آلمان با جمعیتی مشابه ایران، و هزینه کرد ۲۳ درصد از تولید ناخالص کشورش در کرونا، به اندازه ایران موفق نبوده و ۳۵ درصد از مردم این کشور هنوز تمایل به استفاده از واکسن ندارند.
خانکه، استفاده از آموزش مجازی را اتفاق خوبی دانست، ولی به مشکلات مردم در این ارتباط به لحاظ امکانات لازم و یا آگاهی و سواد استفاده از این سیستم آموزشی پرداخت که به عقیده او، این شرایط فرصتی است که نباید از دست داد، بلکه می‌توان به این مشکلات فائق آمد و از مزایای آموزش‌های مجازی استفاده کرد.
وی به چالش‌های اصلی کووید ۱۹ پرداخت و گفت: یافته‌های علمی در دوران کووید، متضاد و متفاوت بودند و رسانه‌ها با انعکاس آنها، در مواقعی باعث شدند که مردم در سردرگمی قرار بگیرند، عدم حمایت و یا کمبود حمایت اجتماعی نیز از چالش‌های کووید بود به طوری که مطالعات ما نشان داد که حمایت اجتماعی کافی نداشتیم، و بحث خستگی بیش از حد نظام سلامت و بی انصافی نسبت به کادر درمان از دیگر چالش‌ها ست.
به گفته خانکه، مدیریت نامناسب منابع و توزیع نامناسب، عدم تبعیت همه نظام سلامت از پروتکل‌های تدوین شده، لزوم توجه به سلامت روان مردم که از کووید متأثر شده‌اند، از دیگر چالش‌های اصلی کووید است.
وی در بیان مهم‌ترین چالش‌ها و آسیب پذیری مدیریت کرونا در ایران، به لزوم اطلاع رسانی شفاف در جامعه، محدودیت مدیریت کرونا در مناطق مختلف با توجه به شرایط و لزوم اعطای اختیارات لازم به مسئولان محلی، حمایت مالی و مدیریت تماس‌ها و اطلاع رسانی اشاره کرد و گفت: به نظرم هم اکنون در مورد اومیکرون اطلاع رسانی خوبی صورت نمی‌گیرد و باید منابع اطلاعاتی خود را تقویت کنیم.
خانکه به شاخص‌های بازگشایی در جهان اشاره کرد و گفت: در ایران اتفاق خوبی که افتاد، بازگشایی‌ها را به مسئولان مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها سپردند، اما آنچه که مهم است، نظارت بر اجرای صحیح شاخص‌ها می‌باشد تا سیاستگذاری ها در مسیر درست انجام شود.
وی همچنین، تمایل کم مردم به تزریق دز دوم و سوم واکسن کرونا و واکسن هراسی در بعضی از گروه‌ها، یا تصورات نادرست مانند اینکه کرونا را بهانه‌ای برای تورم و سیاسی کردن جامعه می‌دانند، را از جمله چالش‌های کووید ذکر کرد.
رئیس رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ به مطالعه انجام شده در دو فاز، جهت بررسی میزان تمایل مردم به تزریق واکسن اشاره کرد و افزود: این مطالعه در فروردین ماه و مردادماه امسال انجام شد و برخی از چالش‌های استخراج شده از این مطالعه، عدم تمایل به تزریق واکسن، کاهش اعتماد اجتماعی، عدم اطمینان به اثربخشی واکسن، عدم اعتماد نسبت به ماهیت واکسن، ناباوری و بی اعتمادی نسبت به واکسن، تردید در تأثیرگذاری واکسن و یا ایمنی افراطی که با تزریق واکسن، نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک بی توجه می‌شوند، و در خصوص تسهیلات در زمینه واکسن است که با تکرار این مطالعه و اجرای آن به صورت کهورت، می‌توان مقایسه بهتری در این خصوص داشت.
خانکه، بر اساس مطالعات انجام شده، مداخلات غیردارویی مانند مدیریت کووید ۱۹ در ارتباط با مدارس، تجمعات و مشاغل پرخطر را بسیار تأثیرگذار دانست و گفت: در این مداخلات، از ۱۰ تا ۵۰ روز تأثیرگذاری و کاهش ابتلاء و مرگ و میر قابل مشاهده است و مدیریت مؤسسات آموزشی تأثیر زیادی دارد.
وی، مشکلات شایع روانی و اجتماعی ناشی از کووید را بیان کرد و افزود: استرس، ترس، وسواس و دیگر مشکلات شایع روانی و اجتماعی ناشی از شرایط کرونایی، احساس تنهایی و نبودن تعاملات اجتماعی و خانوادگی است.
رئیس رصدخانه اجتماعی کووید ۱۹ تاکید کرد: پژوهش‌ها در دنیا تمایل بسیار وحشتناکی به موضوع کووید پیدا کرده‌اند و حوزه‌های دیگر فراموش شدند که لازم است پژوهش در دیگر حوزه‌ها نیز انجام شود و در نهایت، حمایت از گروه‌های آسیب پذیر، زنان، سالمندان و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، به دلیل تأثیر پذیری این گروه‌ها، مورد توجه قرار بگیرد.
خانکه در بیان توصیه‌های لازم برای رفع چالش‌ها، گفت: اطلاع رسانی شفاف، توجه به ابعاد اجتماعی، روانی و اقتصادی، نیاز به انجام و ارزیابی مدیریت خطر و توجه به نتایج مثبت ناشی از پاندمی که اجرای برنامه دورکاری در ادارات و سازمان‌ها، استفاده از آموزش‌های مجازی برای ادامه تحصیل دانشجویان که سبب توسعه امکانات الکترونیک در کشور شد، از جمله نکات مثبت در دوران کرونا بود.
وی، استفاده از امکانات ارتباطی از راه دور برای برگزاری گردهمایی‌ها و نشست‌ها و به ویژه بهره گیری از اساتید خارجی که با برقراری ارتباطات از راه دور، از مسائل پیرامون سفر و اقامت این اساتید در ایران جلوگیری می‌کند و در داخل کشور نیز به کاهش سفرهای غیر ضرور منجر خواهد شد، لازم دانست.
خانکه در پایان بر این نکته تاکید کرد که واکسیناسیون قادر به کم کردن ابتلاء و مرگ و میر و پیشگیری از انواع جهش‌های جدید کرونا خواهد شد.
