وقتی فرزندتان نسبت به همسالانش کوتاه‌قدتر به نظر می‌رسد طبیعی است که نگران شوید؛ اما در مواردی نادر، کوتاهی قد میتواند نگران‌کننده باشد، و آن هم زمانی است که نرخ رشد کودک ناگهان و بدون هیچ دلیل واضحی کُند می‌شود، یا به نظر می‌رسد کلاً متوقف شده است.
جی پلاس، در برخی موارد، والدین تصمیم می‌گیرند برای رفع مشکل کوتاهی قد فرزند خود، با مراجعه به پزشک هورمون‌درمانی را در پیش بگیرند. این درمان بلندمدت، رشد را در بچه‌هایی که کمبود هورمون خاصی دارند یا دچار عارضه‌ای هستند که جلوی رشد نرمالشان را می‌گیرد، تقویت می‌کند.
علت‌های کوتاهی قد
تبیان نوشت؛ اگر ۹۵ درصد از همسالان یک پسر نوجوان بلندقدتر از او باشند، این کوتاه‌تر بودن قد به‌خودی‌خود مشکلی محسوب نمی‌شود. اما اگر ۹۹ درصد از همسالان او از او بلندقدتر باشند، آن‌وقت باید دلیل اصلی را بررسی کرد، یعنی جزو آن یک‌درصدی قرار می‌گیرد که کوتاهی قدشان مشکل محسوب می‌شود.
یک اختلال ژنتیکی، کم‌کاری تیروئید و یا دیگر اختلالات پزشکی می‌توانند علت افت ناگهانی روند رشد باشند؛ اما چیزی که شایع‌تر می‌باشد این است که کودکی که از نظر رشد قد از همسالان خود عقب‌تر است دچار عارضه‌ای به نام کوتاه قدی ایدیوپاتیک می‌باشد. یعنی کوتاهی قد او دلیل شناخته شده‌ای ندارد.
هورمون رشد ۱۰۱
هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که توسط اندام‌های خاصی از بدن تولید، اساساً غده هیپوفیز و غدد درون‌ریز، تولید می‌شوند. غده هیپوفیز هورمون‌هایی را می‌سازد که سبب رشد بافت‌های بدن می‌شوند. هورمون رشد ۱۰۱ (GH) که به آن سوماتوتروپین نیز می‌گویند، یکی از این هورمون‌هاست.
هورمون رشد با بالابردن غلظت گلوکز، اسیدهای چرب آزاد و IGF-1 (یک پروتئین میانجی برای رشد در دوران کودکی)، رشد را افزایش می‌دهد. این اتفاق به سلول‌ها اجازه می‌دهد عضله و استخوان و دیگر بافت‌های حیاتی بدن را بسازند. دیگر هورمون‌های تولید شده توسط غده هیپوفیز که منجر به رشد نرمال می‌شوند شامل هورمون‌های محرک تیروئید، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک و هورمون محرک فولیکول هستند.
سازمان غذا و داروی آمریکا، استفاده از هورمون رشد را برای درمان کوتاه قدی در کودکان که ناشی از بیماری مزمن کلیوی، سندرم پرادر ویلی، سندرم ترنر، سندرم نونان و دیگر اختلالات پزشکی است را مجاز اعلام کرده است.
آیا هورمون‌درمانی مناسب فرزند شما هست؟
اگر در حال بررسی هورمون‌درمانی برای کودکتان هستید لازم است مزایا و معایب این درمان را بدانید. درمان با هورمون رشد یک پروسهٔ طولانی‌مدت است.
هورمون رشد به‌صورت تزریق روزانه به کودک داده می‌شود، هرچند برای برخی از بیماری‌ها ممکن است سه تزریق در هفته لازم باشد. بیشتر اوقات، درمان با هورمون رشد طی یک دورهٔ چندساله تجویز می‌شود و ممکن است تا زمانی که پتانسیل رشد قد وجود دارد ادامه پیدا کند.
ممکن است برای کودک علاوه بر هورمون شد، هورمون‌های دیگری نیز تجویز شود تا سطح کلی هورمون‌ها متعادل بماند.
درمان با هورمون رشد هزینه‌بر است
درمان با هورمون رشد هزینهٔ زیادی در بر دارد و به‌ندرت هم تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد، مگر اینکه به‌عنوان بخشی ضروری از درمان یک بیماری به حساب بیاید.
درمان با هورمون رشد تغییر چشمگیری ایجاد نمی‌کند
اگر قصد هورمون‌درمانی برای فرزندتان را دارید، لازم است در مورد توقعاتی که دارید با پزشک صحبت کنید، از جمله اینکه قد فرزندتان در پایان درمان چقدر خواهد شد. مطمئن شوید که فرزندتان هم نسبت به میزان رشد قد خود آگاه است. هورمون رشد به طور متوسط میتواند تا رسیدن به بزرگسالی فرزندتان چیزی بین دو و نیم تا هفت و نیم سانتیمتر به قد او اضافه کند.
درمان با هورمون رشد کمک می‌کند تا قد فرزندتان بلندتر از چیزی شود که بدون دارو خواهد بود اما ممکن است همچنان نسبت به متوسط قدی که باید داشته باشد کوتاه‌تر باشد. پس مهم است که دیدی واقع‌گرایانه داشته و با خودتان روراست باشید و با هرگونه احساس و طرز فکری دربارهٔ کوتاه قدی در خانواده‌تان کنار بیایید. هیچ میزانی از هورمون رشد نمی‌تواند این برداشت‌ها دربارهٔ قد را تغییر بدهد.
برخی از پدر و مادرهای بچه‌هایی که هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی سالم‌اند به هر دلیل تصمیم می‌گیرند با کوتاه‌قدی فرزند خود کنار بیایند و هورمون‌درمانی نکنند. انتخاب شما هر چه که باشد باید روی تقویت اعتمادبه‌نفس کودکتان متمرکز شوید و به او یادآوری کنید که هرکسی با هر ویژگی که دارد منحصربه‌فرد و شگفت‌انگیز و دوست‌داشتنی است.
کلام پایانی
اگر کودکتان دچار توقف ناگهانی در روند رشد خود شد یا کوتاه‌قدتر از دوستان و همسالان خود به نظر می‌رسد طبیعی است که نگران شوید. هرچند لازم است عوارض و مشکلاتی را که ممکن است در روند رشد کودک اختلال ایجاد کنند شناسایی کنید اما در بیشتر موارد، مشکل خاصی وجود ندارد.
اگر احساس می‌کنید چند سانتیمتر افزودن به قد فرزندتان به نفع اوست، هورمون‌درمانی میتواند یک گزینه باشد. پزشک، بهترین منبعی است که میتواند پاسخگوی تمام سؤالات شما دربارهٔ هورمون‌درمانی باشد تا در نهایت تصمیم بگیرید این شیوه مناسب فرزندان است یا خیر.
