رییس انستیتوفینلای کوبا ضمن تشریح سابقه همکاری با انستیتوپاستور ایران در تولید واکسن و همچنین همکاریهای مشترک در ساخت واکسن کووید-۱۹،با بیان اینکه خوشحالم که اعلام کنم اثربخشی این واکسن در کارآزمایی بالینی سوم در کوبا ۹۱.۲ درصد نشان داده شده است، گفت: با مشخص شدن نتایج فاز ۳ کارآزمایی بالینی در ایران در هفته های آینده و بر اساس یافته‌های مشترک ایران و کوبا، می توان مستندات قوی را برای ارائه به سازمان جهانی بهداشت جهت گرفتن مجوزهای لازم از این سازمان بین الملی داشته باشیم.
جی پلاس، پرفسور ویسنته ورز بنکومو_ رئیس انستیتو فینلای کوبا در نشستی خبری با محوریت همکاری های مشترک با ایران برای تولید واکسن کرونا که با حضور دکتر علیرضا بیگلری - رییس انستیتوپاستور ایران برگزار شد، گفت: موسسه انستیتو فینلای که مسوولیتش را دارم بیش از ۳۰ سال پیش برای کنترل اپیدمی‌های مختلف مخصوصا مننژیت B تاسیس شد و واکسنهای مختلف را در دهه‌های اخیر هم در سطح کوبا و هم در سطح بین المللی تولید کرده است. در حقیقت فلسفه شکل‌گیری انستیتو فنیلای بر اساس تولید اولیه واکسن پنوموکوک بود و بعد از تولید موفق آن دولت کوبا تصمیم گرفت که برای ارتقای این موسسه واکسن ساز سرمایه گذاری کند.
همکاری ایران و کوبا در تولید واکسن پنوموکوک
وی افزود: فیدل کاسترو که رییس جمهور ما بود به طور خاص خودش نقش خیلی موثری برای رشد موسسه داشت تا به وضعیت فعلی برسد. در سال‌های بعد فعالیتی که ما داشتیم تولید واکسن برای کودکان را داشتیم و به طور خاص هموفیلوس آنفلوآنزا را تولید کردیم که اکنون در حال استفاده از آن هستیم. واکسن فعلی که در حقیقت بر اساس همکاری مشترک با طرف ایرانی پیش می‌رود اولین واکسن کرونایی است که بر پایه شیمی بنا نهاده شده است؛ و این همان چارچوبی است که برای واکسن پنوموکوک هم استفاده کردیم و ۱۵ سال طول کشید تا این پلتفرم تولید واکسن را راه اندازی کنیم. ابتدای شکل‌گیری همین واکسن هم( پنوموکوک) بر پایه همکاری مشترک با انستیتوپاستور ایران بود.
وی در ادامه تاکید کرد: مشکل و چالش جدی این بود که واکسنهای پنوموکوک اصلی در کشور آمریکا تولید می‌شود و این برای ایران و کوبا دسترسی به واکسن را با چالش جدی مواجه می‌کرد؛ بنابراین به خاطر این چالش که شامل تحریمهای کشور آمریکا بود، تصمیم گرفتیم همکاری مشترک ایران و کوبا را رقم بزنیم که هر دو از چالش‌های تحریمی تحت تاثیر بودند و واکسن پنوموکوک را برای کودکان تولید کنیم. بنابراین اولین همکاری ما با انستیتو پاستور ایران حدود چهار سال پیش برای واکسن پنوموکوک شکل گرفت و این همکاری علمی و تکنولوژی بود که هر دو موسسه به یکدیگر کمک موثری داشتند.
کووید ۱۹؛ سرآغاز همکاری جدید برای تولید واکسن علیه ویروسی ناشناخته
رییس انستیتو فینلای کوبا ادامه داد: سال گذشته درگیر پاندمی کووید۱۹ شدیم و همه ما از این اتفاق که دنیا با آن درگیر شده بود غافلگیر بودیم و می دانستیم باید پاسخ صریحی به این پاندمی دهیم و آن تجربه‌ای که در سالیان گذشته برای پنوموکوک رقم زده بودیم فرصت خوبی بود که از تجربه آن برای واکسن کووید استفاده کنیم.
وی افزود: این همکاری مشترک بر پایه واکسنی است که در کوبا "سوبرانا۲" تولید و نامیده می‌شود و "پاستوکووک" که در ایران تولید و استفاده می‌شود و هدف گذاری این واکسن پیشگیری از بیماری و حتی پیشگیری از انتقال عفونت است. الان خوشحالم که بگویم که توانستیم فاز سه کارآزمایی بالینی در کوبا را با موفقیت به پایان برسانیم و خیلی خوشحالم که اثربخشی واکسن در کشور کوبا و در کارآزمایی بالینی سوم ۹۱.۲ درصد نشان داده شده است. ۹۱.۲ درصد پیشگیری از فرم‌های علامتدار بیماری است و خوشحالم که این واکسن ۷۵ درصد در پیشگیری از عفونت و انتقال بیماری اثر داشته است.
وی در ادامه تاکید کرد: مهم است علاوه بر اینکه جلوی بیماری را می‌گیریم بتوانیم جلوی انتقال ویروس را هم بگیریم. این خیلی خوشحال کننده است که واکسن قوی و قابل اتکا داریم و کارآزمایی بالینی واکسن در ایران هم در چندین استان با موفقیت پیش می‌رود و بر اساس نتایج فاز ۳ کارآزمایی بالینی که در ایران انجام شد و در هفته های آینده نتایج آن مشخص می‌شود بر اساس یافته‌های مشترک ایران و کوبا آن وقت می توان مستندات قوی را برای ارائه به سازمان جهانی بهداشت برای گرفتن مجوزهای لازم از این سازمان بین الملی داشته باشیم.
ویسنته اظهار کرد: چیزی که انتظار داشتیم این بود که واکسن بی خطر باشد که نتایج فعلی ما هم این را نشان می‌دهد. از این نظر که ما واکسن کونژوگه که پلتفرم تولید واکسن است را به صورت معمول در کودکان هم استفاده می کنیم که نشان می دهد واکسن بی خطری است. به همین دلیل هم ما فاز یک و دو این واکسن را در کودکان در کشور کوبا آغاز کردیم و خوشبین هستیم که تا آخر تابستان بتوانیم نتایج مطالعه روی کودکان را هم داشته باشیم و این برای افرادی مثل من که پدربزرگ هستم خوشحال کننده است که بتوانیم بچه های خود را از پاییز به مدرسه بفرستیم.
وی افزود: نکته مهم این است که زمانی که داشتیم کارآزمایی بالینی در کشور کوبا را انجام می دادیم سویه غالب در کشورمان سویه آفریقای جنوبی بود که ۷۴ درصد واریانت هایی که شناسایی کردیم از آفریقای جنوبی بود که یک واریانت واکسن گریز محسوب می‌شود. بنابراین آن اثربخشی ۹۱.۲ درصدی در شرایطی بود که واریانت آفریقای جنوبی در کشور کوبا در گردش بوده است.
وی همچنین گفت: ما در عین حال مطالعه خود را بر اساس دو دوز سوبرانای۲ در کشور کوبا انجام دادیم و مطالعه نشان داد اثربخشی این واکسن در دو دُز به تنهایی ۶۵ درصد است که با استفاده از دوز یادآور (سوبرانا پلاس) می توانیم به ۹۱.۲ در شرایط پر چالش از نظر واریانت های در گردش ارتقا دهیم و این برای ما یک ایده خیلی خوبی بود که بخواهیم از این سوبرانا پلاس به عنوان دُز یادآور در افرادی که سابقه ابتلای قبلی به بیماری داشتند استفاده کنیم و برای آنها به عنوان تک دوز واکسن استفاده می‌کنیم.
ویسنته همچنین گفت: شاید ایمنی جمعی ناشی از واکسن بتواند برای واریانت‌های در گردش فعلی پاسخگو باشد اما این دغدغه جدی وجود دارد که برای واریانت‌های بعدی واکسن نتواند پاسخگو باشد، اما سوبرانا پلاس این قابلیت را دارد که تغییراتی در آن دهیم که برای واریانتهایی که ممکن است در آینده چالش بشری باشد پاسخگو باشد.
ویسنته گفت: خیلی خوشحال هستم که بگویم بعد از انجام فاز یک و دو کارازمایی بالینی در استفاده از تک دوز سوبرانا پلاس در افرادی که سابقه ابتلای قبلی به بیماری داشتند افزایش معنادار و ۱۰۰ برابر افزایش آنتی بادی اتفاق افتد. ما بر اساس آن اولویت‌های مشترکی که بین ایران و کوبا تعریف شده بود که بتوانیم واکسن خوبی تولید کنیم، خوشبختانه در مدت همکاری که داشتیم همکاری علمی و تکنولوژی مشترک و موثری داشتیم و مشارکت انستیتوپاستور ایران یک مشارکت جدی علمی در تولید واکسن فعلی بود.
وی افزود: امیدوارم که بتوانیم در هفته‌های آینده جشن مشترک در مورد به ثمر رسیدن همکاری مشترک با انستیتوپاستور ایران و دکتر بیگلری را داشته باشیم.
ویسنته همچنین در ادامه صحبتهایش افزود: کشور کوبا این تعهد را دارد که اگر ظرفیت تولید واکسن در ایران در ابتدا به حد مطلوب نرسد، نصف واکسنی که تولید می‌کند را به ایران بدهد و همکاری وجود خواهد داشت.
وی در پاسخ به سوالی درباره ارزیابی اش از همکاری با ایران، گفت: در شرایط فعلی مسافرت سخت است و اگر من به ایران آمده ام برای این است که به شبهات پاسخ دهم که ما یک همکاری خوب با ایران داریم و نتیجه این همکاری این است که یک به اضافه یک جوابی بیشتر از ۲ خواهد داشت و این نتیجه همکاری ما با انستیتو پاستور است که از آن خشنودیم.
دکتر علیرضا بیگلری – رییس انستیتوپاستور ایران در نشست خبری که با حضور دکتر ویسنته – رییس انستیتو فینلای کوبا برگزار شد، با اشاره به سابقه ۱۰۰ ساله انستیتو پاستور ایران، گفت: انستیتوپاستور ایران قدیمی ترین موسسه تولید واکسن در کشور و خاورمیانه است.
وی به اقدامات انستیتوپاستور از زمان شروع بحران کرونا تا کنون اشاره کرد و گفت: در بحران عالمگیر کرونا نیز انستیتو پاستور ایران بود که مسوولیت تشخیص آزمایشگاهی کرونا را در کشور بر عهده گرفت و یادتان هست روزهایی که کیتهای بسیار محدودی در اختیار داشتیم و انستیتوپاستور ایران با آموزش و راه اندازی حدود ۴۰۰ آزمایشگاه در سراسر کشور و تنظیم واردات و بررسی شرکتهایی که کیت تولید می کردند، توانست این زمینه را ایجاد کند تا کشور در زمینه تشخیص آزمایشگاهی کووید ۱۹ خودکفا باشد و این موضوع به عنوان برگی زرین در تاریخ سلامت ایران و انستیتوپاستور ثبت خواهد شد.
بیگلری افزود: بعد از اقدامات مربوط به تشخیص، کار ما متمرکز بود بر واکسن؛ می خواستیم واکسنی داشته باشیم که موثر و کارا و ایمن باشد و سعی ما بر این بود که از راه هایی استفاده کنیم که زیرساختهای موجود در انستیتوپاستور ایران جواب می دهد نه راه هایی که تکنولوژیش را آشنا نباشیم. شرط سوم نیز این بود که زیرساختی ایجاد شود تا هر زمانی که کووید تمام شود آن زیرساخت برای واکسنهای دیگر قابل استفاده شو. د به همین دلیل بهترین راه، همکاری مشترک با کوبا بود که البته که از دو سال قبل در تولید واکسن پنوموکوک آغاز شده بود.
وی به سابقه تولید واکسن ذات الریه کودکان (پنوموکوک) اشاره کرد و گفت: این واکسن از جمله واکسنهای مورد نیاز کشور است ولی کشورهایی که می توانند آن را تولید کنند تعدادشان کمتر از انگشتان یک دست است و تنها سه - چهار کشور می توانند آن را تولید کنند. خوشبختانه کوبا از جمله کشورهایی بود که توان تولیدش را داشت و ما نیز وارد همکاری با کوبا شدیم.
وی ادامه داد: البته این موضوع فقط مربوط به یک واکسن نبود بلکه یک پلتفرم بود که با همکاری کوبا شروع شد که نه تنها برای پنوموکوک و کووید بلکه برای خیلی از واکسنهای مورد نیاز در آینده می توان از این زیرساخت استفاده کرد. بنابراین برای سرمایه گذاری در تولید واکسن کووید نیز در همین زیرساخت اقدام شد و در جلسات منظم علمی و هفتگی که با انستیتو فینلای کوبا داشتیم، این مساله نیز مطرح شد که کووید را هم با همکاری یکدیگر پیش بریم.
بیگلری افزود: خوشبختانه واکسن ویژگی‌های خاصی داشت که با توجه به فرایندهای شیمیایی تولید آن راحت‌تر می‌شد و استاد این کار دکتر ویسنته هستتد که علم بایوتکنولوژی و بیوشیمی را ترکیب می‌کنند تا واکسن‌هایی تولید کنند که تقریبا در دنیا ممتاز و بی‌نظیر است.
وی ادامه داد: از روزهای نخست پیش بینی می‌شد که ویروس جهش‌هایی داشته باشد و باید واکسنی می‌ساختیم تا با جهش‌های مختلف مقابله کند و این واکسن که واکسن خاصی است در عین حال بی خطر است و در کودکان هم به راحتی استفاده می‌شود.
بیگلری افزود: همان زمان تصمیم گرفتیم تا برای واکسن دُز یادآور ساخته شود یعنی می‌دانستیم که بعد از مدتی واکسن یادآور نیاز دارد؛ در حالی که خیلی کشورها تازه ساخت دُز یادآور را آغاز کرده اند ولی ما ماه‌ها پیش یادآور را آماده داشتیم که برای کسانی که قبلا بیمار شدند یا واکسنهای دیگر را تزریق کردند به عنوان دُز دوم استفاده شود.
وی افزود: کارآزمایی واکسن در کوبا در مقابل واریانت‌های واکسن گریز نشان داد که درصد ایمنی زایی خوبی دارد. در کوبا با ۲ دُز استفاده از واریانت های واکسن گریز ۶۵ درصد موفقیت در استفاده از واکسن مشخص شد و نشان داده شد که اگر جهش‌های قابل توجه داشته باشیم کافی است تا دُز یادآور تزریق شود تا کارایی واکسن به ۹۱.۲ درصد برسد و در ۷۵ درصد موارد جلوی انتقال را گرفته و در ۱۰۰ درصد موارد از مرگ و میر جلوگیری می‌کند و اکنون توجه جهانی معطوف این واکسن است.
رییس انستیتوپاستور ایران گفت: خوشبختانه کارآزمایی بالینی در ایران هم در هشت شهر کشور و بر ۲۴ هزارنفر به خوبی انجام شده است و ان شاءلله اواخر این ماه یا اوایل شهریور که نتایج کارآزمایی بالینی ایران هم تحلیل شود، ما مجموعا اطلاعاتمان را به سازمان بهداشت جهانی ارائه می‌دهیم تا تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را بگیریم. مسلما اولویت اول تامین نیاز واکسن در دو کشور است.
