امام اعتقاد داشت کلام هر بزرگی غیر از معصوم، قابل مناقشه است
اشکال کردن طلبه ها به مباحثی که سر کلاس مطرح می شد، از جمله مواردی است که همه شاگردان امام به آن اذعان دارند و اینکه نه تنها ایشان به اشکال کردنشان گوش می داد که آنها را تشویق هم می کرد.
جی پلاس: مرحوم آیت الله سید عباس خاتم یزدی که روزگاری افتخار شاگردی امام را داشته است، در خاطرات خود از ایام طلبگی اش اینطور می گوید:
امام طلبه ها را وادار به انتقاد می کرد و به طلبه ها جرأت می داد که کلام از هر بزرگی باشد معصوم نیست؛ کلام خدا هم نیست می شود اشتباه کرده باشد. شما نگویید این کلام از بوعلی یا از فارابی یا از ملاصدراست. من دیگر باید از آن بگذرم. لذا امام زبان انتقاد و زبان مناقشه نسبت به همه حرفها داشت و این طلبه ها را ورزیده می کرد که هر چه حرف بزرگ و از هر بزرگی باشد غیر از معصوم قابل مناقشه است: لو کان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا(1) می گوید هر چیزی را از غیر خدا نیست. امام گوش به حرف طلبه ها می داد و تشویق هم می کرد. حرفش این بود که استاد ما (شیخ عبدالکریم حائری) گفت یک کسی مساله ای را نوشت و فقط حرف های استاد را نقل می کرد. استاد گفت که این نوشته تو خوب نیست گفت چرا؟ مگر مطالب را ننوشتم؟ گفت همه مطالب را نوشتی ولکن زیرش باید خطی بکشی. گفتی قال یعنی استاد گفت. تو هم باید بگوید اقول یعنی من هم می گویم ولو اینکه یک فحشی هم هست زیرش بنویسی. امام اینطور تشویق می کرد یعنی باید طلبه اشکال بکند تا اینکه راه جواب و اشکال معلوم شود.(2)
1. سوره نساء، آیه 82.
2. برشی از کتاب سلسله موی دوست.
دیدگاه تان را بنویسید