این بنا، آرامگاه افرادی مهم و تاثیرگذار در حوادث معاصر و تاریخ مشروطیت است، اما به نظر می‌رسد، آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته و سال‌های بسیاری‌ست که میزبان بازدید‌کننده‌ای نبوده است.
صاحب آرامگاه، میرزا ابوالقاسم مجتهد است. یکی از روحانیون تراز اول عصر ناصری که در قلع و قمع عوامل احتمالی محمد علی باب، موثر بوده و همچنین مسجد و مدرسه میرزایی بالا و پایین زنجان نیز به وسیله میرزا ابوالقاسم بنا شده است.
این بنا از دو قسمت تشکیل شده که بخش اول شامل ایوان ورودی و اطاقهای جانبی آن و بخش دوم شبستان است. اطاقهای ایوان 2 طبقه بوده و از سمت جنوبی راه پله‌ای دارد که به پشت بام منتهی می‌شود. شبستان بدون واسطه پشت ایوان احداث شده و تار و پود بنا از آجر و تقریبا فاقد تزئینات است و تمام این بنا در مرکزیت حیاط قرار گرفته است. آرامگاه میرزا وسط محوطه شبستان قرار دارد. در این آرامگاه حداقل دو شخصیت مذهبی مدفون است، نخست آیت الله محمد کاظم، پدر میرزا و سپس در سال 1292ه.ق میرزا ابوالقاسم مجتهد، پسر او وفات یافت و در این مکان و در جوار پدر به خاک سپرده شد.
میرزایی‌ها چه کسانی بودند
آنچه که می‌توان راجع به خاندان میرزایی‌ها و سایر روحانیون با نفوذ شهر گفت این است که اداره شهر با موافقت ایشان انجام می‌شده است و حاکمان در مسائل مختلف نظر آنها را لحاظ می‌کردند. از میرزا ابوالقاسم بیش از 50 کتاب و رساله باقی مانده و گویا به یکی از زبان‌های خارجی نیز تسلط داشته است. وی در سن 70 سالگی وفات یافت ودر مقبره مخصوص به خود در خارج شهر(آن روزگار)دفن شد. فتوای قتل ملا محمد علی و یارانش نیز توسط سید محمد و میرزا ابوالقاسم مجتهد صادر شد.
مقبره ی میرزایی‌ها که تحت عنوانی دیگر با نام موزه سنگ نوشته‌ها شناسایی می‌شود، سال‌هاست که بسته است و بازدید‌کننده‌ای ندارد.
یحیی رحمتی، مدیر کل میراث فرهنگی زنجان در رابطه با علل بسته بودن این بنای تاریخی و زمان بازگشایی آن به صدای زنجان می‌گوید: این بنا هنوز فاصله زیادی تا موزه شدن دارد، اما از امسال برنامه‌هایی برای اعتبار و سامان‌دهی آن در نظر گرفته‌ایم و تمهیداتی برای این مشکل اندیشیده شده است و سعی می‌شود تا تیرماه سال 97 به بهره‌برداری و بازگشایی مجدد برسد، بطوری‌که به عنوان یک موزه قابل قبول در دسترس بازدیدکنندگان قرار گیرد.
او در رابطه با آرامگاه دیگر که در جوار بنای اصلی است، می‌گوید: در همان محله و در فاصله کم از موزه سنگ نوشته‌ها، مقبره‌ای دیگری با عنوان موزه نسخ خطی قرار دارد که قدمت آن به دوران قاجاریه می‌رسد. کاربرد اولیه آن به عنوان منزل مسکونی بوده و بعد از فوت اهالی خانه به عنوان مقبره خانوادگی مورد استفاده قرار گرفته است. قدمت اسنادی که در آن نگه‌داری خواهند شد، مثل اسناد املاک و عقد‌نامه‌ها و... به دوران قاجاریه می‌رسد و تمامی آن آثار و اسناد بومی این منطقه‌اند. در حال حاضر این موزه‌ها به دلیل استاندارد نبودن از جهت ارزش آثار و همچنین حفاظت فیزیکی و امنیت، مناسب نگه‌داری اشیای باستانی نیستند، سعی می‌کنیم با تجهیز بنا و همچنین بالا بردن کیفیت آثار به نمایش گذاشته شده، آنها را برای راه‌اندازی مجدد آماده کنیم.
وی در ادامه می‌گوید: موزه دارای یک تعریف مشخص است و با توجه به رویکرد کمیته جهانی موزه، این مکان علاوه بر نمایش باید مکانی برای آموزش نیز باشد. تجربه ثابت کرده است که موزه‌هایی که تنها به نمایش می‌پردازند و به نوعی رویکرد شئ محور دارند، دچار مشکل شده و به مرور زمان ارزش خود را از دست می‌دهند. موزه‌ای که بخواهد بر پایه نمایش فعالیت داشته باشد، باید اشیاء با ارزشی را به نمایش بگذارد، به طوریکه آن اشیا در جای دیگر در دسترس نباشند و بتوانند آن ارزش فرهنگی و تاریخی لازم را به بازدیدکننده ها انتقال دهند. در این موزه‌ها بخصوص موزه نسخ خطی، تمام آثار به نمایش گذاشته شده کپی‌هایی با کیفیت پایین و غیر قابل قبول بودند. همچنین یکی از استانداردهای موزه داشتن طرح محتوایی است که مدیریت موزه با توجه به آن مشخص می‌کند چه اشیایی در آن به نمایش گذاشته و به چه شکلی چیده شوند، رعایت این استاندارد‌ها در موزه‌های میرزایی به‌دلیل محدودیت فضا کمی دشوار است.
او در ادامه از رشد گردشگری استان و بیشتر شدن بازدید از بناهای تاریخی خبر داد و بیان کرد: میانگین اشغال تخت در هتل‌های استان در سال 91 ،32 درصد بود. این رقم در سال 95 به 63 درصد رسید و طبق علم گردشگری، اگر درصد اشغال تخت‌ها از 40 درصد کمتر باشد، به معنای آن است که فعالیت آن مقصد گردشگری اقتصادی نیست و حال با این آمار اقتصادی‌ترین حوزه مربوط به گردشگری استان است. در سال 91، درآمد موزه‌های استان در زمینه فروش بلیت، 85 میلیون تومان بود و این رقم در سال گذشته رکورد 600 میلیون تومانی را زد و همچنین تعداد گردشگر خارجی مراجعه‌کننده به گنبد سلطانیه از 986 نفر در سال 91 به 6000 نفر افزایش یافته است. این‌ها نشان‌دهنده وضعیت رو به رشد گردشگری استان و نمودار صعودی آن است.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: در مدیریت گردشگری، افزایش تعداد گردشگر به تنهایی خبر خوبی نیست و آنچه که مهم است افزایش زمان توقف گردشگر در آن منطقه است، زیرا با وجود تعداد بالا و زمان توقف بیشتر، گردشگر شروع به هزینه در زمینه خوراک، اقامت و ... می‌کند و این اتفاق زمانی خواهد افتاد که ما بتوانیم ماندگاری گردشگر را از طریق افزایش جاذبه‌های گردشگری در سطح شهر بیشتر کنیم. به همین علت شاهد اتفاقاتی در سطح شهر، با هدف آماده‌سازی فضاهای گردشگری مثل احیای خانه معینی‌ها وحکیمیان و کارخانه کبریت و بدنه‌سازی رختشویخانه بوده‌ایم و توانسته‌ایم زمان توقف گردشگر در رختشویخانه از 30 دقیقه به 3 ساعت افزایش دهیم.
او در پایان می‌افزاید: بحث تقویت بناها یکی از اقدامات در راستای بهبود گردشگری استان است و اقدام بعدی تقویت زیرساخت‌های گردشگری است. در حال حاضر اقدام به ساخت 2 هتل لوکس شده است و هدف از اینکار افزایش ظرفیت هتل‌های استان است و اقدامات بعدی مربوط به تقویت روستاهای هدف گردشگری مثل شیت و درسجین است. در سال 91 روستای شیت، دارای یک سفره‌خانه غیر رسمی برای پذیرایی از مسافران بود، اما در حال حاضر دارای 7 مرکز پذیرایی است و تا به امروز جمعیت خوبی را هم به خود جذب کرده است و همچنین روستای درسجین که اکنون با داشتن 2 خانه گردشگری، میزبان گردشگران زیادی از نقاط گوناگون است. اقدامات زیادی برای بهبود وضعیت گردشگری در سطح شهر و همچنین در سطح استان انجام شده است اما نتیجه گرفتن از آنها نیاز به زمان دارد و ما معتقدیم تا به امروز به نتایج خوبی رسیده‌ایم.
46
