هدایت تحصیلی یا هدایت تکوینی؟!

این روزها بحث تعیین رشته و هدایت تحصیلی دانش آموزان خروجی دوره اول متوسطه (پایان سوم راهنمایی) در حال تبدیل شدن به معضل و شاید فراتر از آن بحرانی در سیستم آموزش و پرورش است.

جریان از این قرار است که تقریبا تمامی رشته های دانشگاهی به جز پزشکی در حال اشباع و سرریز شدن است.
اگر تا دیروز جامعه با دیپلمه های بیکار رو به رو بود، امروز کارشناس و کارشناس ارشدها و حتی متاسفانه پدیده دکتراهای بیکار واقعیتی آزار دهنده در پیرامون ما هستند.
لذا اکثر خانواده های ایرانی برای دور زدن معضل یاد شده در اندیشه پزشک کردن فرزندانشان بدون توجه به الزامات و توانایی های فرزندان خود هستند. به طوریکه امسال مجموع شرکت کنندگان تمامی رشته های کنکور به زحمت به عدد شرکت کنندگان تجربی میرسید.

از سال گذشته در کنار تغییر نظام آموزشی و دو مرحله ای شدن دوره متوسطه دست اندرکاران آموزش و پرورش و آموزش عالی برای تلطیف این معضل اقدام به طراحی فرم ویژه هدایت تحصیلی با 12 اولویت کرده و در این طرح سعی در تقسیم و تسهیم پنجاه - پنجاه دانش آموزان بین دیپلمه های نظری (تجربی، ریاضی و انسانی) و دیپلمه های فنی (فنی حرفه ای و کار و دانش) کرده اند.
متاسفانه تا به امروز این طرح کاملا شکست خورده و ناکارآمد جلوه کرده است. به طوری که صدای اعتراض خانواده ها از سطح وزارتخانه آموزش و پرورش تا صحن علنی مجلس و هیات دولت بالا رفته است و عملا موضوع داخلی آموزش و پرورش به یک دغدغه ملی تبدیل شده و دخالت و اظهار نظرهای احساسی و غیرکارشناسی حواشی ماجرا واقعا آزار دهنده و بعضا مشفقانه است.

ریشه بخشی از این مشکل از حذف غیر ضرور امتحانات نهایی سوم راهنمایی و نتیجتا حذف مردودی و ارتقاء سرطانی معدل دانش آموزان نشات می گیرد.
اکثر خانواده ها با مشاهده کارنامه های دوپینگی و غیر واقعی در رویای پزشکی فرزندانشان غوطه ورند و در کارزار ثبت نام، به کمتر از رشته تجربی رضایت نمی دهند. از دیگر سوی دخیل کردن نظرات دانش آموز، اولیا و همچنین مشاور و لحاظ نمرات دروس خاص در هدایت تحصیلی است.

محصول چینش فعلی تمام این قطعات بالانس معیوب پازلی است که رضایت هیچ کدام از رئوس مثلث (متولیان طرح، دانش آموزان و اولیا) را جلب نکرده و نخواهد کرد و طرح یاد شده نهایتا تسکینی موقتی و جابجایی مشکل است، نه حل مشکل هجوم به رشته تجربی و پزشک پروری فرزندان.

ب: سال 96 سال هجوم به رشته وکالت !

در تداوم آزمون و خطا در آموزش و پرورش در تنظیم هدایت تحصیلی سال 96 درس ریاضی را از شرایط ورود به رشته علوم انسانی حذف کرده اند. (در حالی که دانش آموزان این رشته ریاضی یک و دو و ریاضی پیش دانشگاهی را در برنامه کاری خود داشته و دارند) و در عوض در سایر رشته ها (حتی در کار و دانش) حد نصاب درس ریاضی 10 برای کار و دانش و 12 برای تجربی و ریاضی لحاظ شده و این مسئله باعث هجوم نسبی دانش آموزان پایه دهم مأیوس از تجربی دوره اول به سمت رشته علوم انسانی شده است.
به عبارتی دانش آموزانی که حتی در هدایت تحصیلی در زیر گروه کار و دانش بدلیل عدم احراز شرایط هاشور خورده اند برای ثبت نام در رشته علوم انسانی نمره آورده و مشتاق وکالتند!.
حذف درس ریاضی از هدایت تحصیلی انسانی به جای حل مشکل فقدان توازن تحصیلی، باعت جابجایی بخشی از مشکل به طرف رشته علوم انسانی شده و سیل و اشتیاق کاذب مشتاقان وکالت و حسابداری را دو چندان کرده است.

انتظار می رود، وزیر جدید آموزش و پرورش با درایت و سعایت خود برای حل مشکلات از بدنه آموزش و پرورش و کف کلاسها و معلمینِ درگیر با موضوع، نظر کارشناسی بگیرد. همچنین دست استانها را در لحاظ مشکلات منطقه در اجرای بخشنامه ها باز بگذارد ( بومی کردن آموزش و پرورش و حرکت به سمت فدرآلیسم فرهنگی )

سخن آخر این که ما باید کم کم به این باور برسیم که مسیر سعادت و خوشبختی لزوماً از حلقه تنگ و تاریک کنکور و آن هم ترجیحاً رشته پزشکی نمی گذرد و جامعه محتاج تمام تخصص ها و مهارت های متنوع و متکثر زندگی است.

* دبیر آموزش و پرورش