خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز زنجان در آستانه بیست و هشتمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) از داود بیات، پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی، حجت الاسلام دکتر یوسف فتحی عضو هیات علمی و معاون پژوهشی دانشکده علوم انسانی دانشگاه زنجان و حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان دعوت کرد تا با حضور آنان ابعاد مختلف اندیشه های سیاسی امام (ره) مورد بررسی قرار گیرد.
** توجه و تاکید به قانون و نفی اراده اشخاص از ویژگی های اساسی اندیشه امام(ره) است
پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی با بیان اینکه در فهم یک اندیشه می توان از 2 رویکرد متن گرایانه و یا زمینه گرایانه بهره برد، گفت: تبیین زمینه گرایانه اندیشه سیاسی امام(ره) به این معناست که ما ببینیم شکل گیری و یا تکوین مفردات اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی(ره) به عنوان یک فقیه، مرجع تقلید، عارف، متکلم، فیلسوف و مفسر قرآنی که فرزند زمانه خودش است چه تعامل دیالیکتیکی با تحولات و تاریخ اجتماعی دارد.
داود بیات با بیان اینکه از مشروطه به این سو دوگانه های متعددی در جامعه ما شکل گرفت که در طی تاریخ، فراز و نشیب هایی داشتند، افزود: آخرین دوگانه ها از این نوع که در تکوین اندیشه امام(ره) موثر بود، شامل دوگانه استبداد و مردم سالاری، دوگانه دولت مدرن و سلطنت سنتی، دوگانه ماتریالیسم و مذهب، دوگانه سنت گرایی و مدرنیسم(نوگرایی)، دوگانه عقب ماندگی و پیشرفت و دوگانه وابستگی و استقلال است که محصول این دوگانگی ها این می شود که امام(ره) به جمهوری اسلامی، به مردم سالاری دینی، به نواندیشی دینی و اجتهاد طبق مقتضیات زمان، به پذیرش مظاهر زندگی جهان مدرن و اتفاق عقل بشری در امور تکنیکی معتقد است و نسبت به عمران و آبادانی و پیشرفت جامعه نیز به شدت حساسیت دارد.
وی ادامه داد: در نگاه متن گرایانه نیز وقتی وارد متن اندیشه خود حضرت امام(ره) می شویم، در می یابیم که امام یک نحله و مشرب فکری دارد که در آن به شدت در حوزه معرفت شناسی متاثر از اندیشه عرفانی و اشراقی ملاصدرا است چون که ملاصدرا هم سعی می کند سیاست را ذیل دیانت مندرج کند و کار ویژه های جهان سیاست را به دست متولیان دین که همان فقیهان هستند بسپارد که رابط بین نص و جامعه هستند.
بیات خاطرنشان کرد: نگاه خاص عرفانی حضرت امام(ره) کار را به جایی می رساند که ایشان بحث عدالت را خیلی جدی می گیرد، به این معنا که اگر شخص عالم، غیر مهذب باشد، علم و ولایتش ساقط است و همچنین عالمی که ولی شده، اگر بخواهد مهذب نباشد، خود به خود از عدالت ساقط است و خود به خود از ولایت نیز عزل می شود.
وی گفت: تلقی من این است که امام کوشش می کند بین مشروطه طلبی مرحوم آخوند خراسانی، مرحوم نایینی و عبدالله مازندرانی و همچنین مشروعه خواهی مرحوم شیخ فضل الله نوری یک حلقه وصل ایجاد کند.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی تصریح کرد: به طور خلاصه امام(ره) معتقد است که حکومت اسلامی، حکومت قانون است نه حکومت اراده اشخاص. این خیلی جدی است، کلمه قانون یکی از آن ویژگی های خاص اندیشه های امام است.
وی افزود: بنابر اندیشه امام(ره)، در دوره غیبت، کسی توانایی اجرای حکومت قانون را داردکه واجد ملکه عدالت باشد، به طوری که اگر بخواهد صغیره ای را مرتکب شود، از ولایت و عدالت منعزل و ساقط می شود.
** امام خمینی (ره) مبنای مشروعیت دهی برای مردم قائل است
حجت الاسلام دکتر یوسف فتحی، عضو هیات علمی دانشگاه زنجان نیز پیرامون شاخص های اساسی اندیشه سیاسی حضرت امام(ره) گفت: اندیشه سیاسی امام (ره) متاثر از مبانی دینی و قرآنی است ولی پارادایم فکری امام(ره) نسبت به دوره مشروطه کاملا متفاوت است.
وی ادامه داد: امام(ه) حکومت ها را به سه دسته تقسیم می کند: یکی حکومت های استبدادی هستند که تحت عنوان شیطانی از آن یاد می کند، یک سری حکومت های انسانی هستند که به تعبیر امام (ره) 'حیوانی' هستند یعنی به جنبه حیوانی توجه دارند و نوع سوم، حکومت های الهی اندکه تمامی محسنات یک حکومت خوب انسانی را دارند.
حجت الاسلام فتحی افزود: بر این اساس اگر بنا باشد امام یک حکومتی را انتخاب کند مطمئنا آن حکومت دمکراتیک انسانی است، برای اینکه ویژگی های بسیار خوب زیادی را دارد و اگر قرار باشد حکومت دینی نتواند تشکیل دهد حتما طرفدار حکومت دمکرانیک و مردم سالارانه است نه حکومت پادشاهی و سلطنتی که امام(ره) آن را غیر مشروع می داند و معتقد است که نظام های سیاسی استبدای و سلطنتی هیچ مبنای دینی ندارند.
وی اظهار کرد: در اوایل انقلاب و یا قبل از انقلاب، امام(ره) به مشروطیت معتقد است ولی وقتی به اوایل انقلاب می رسیم امام(ره) یک تغییر رویکرد جدی می دهد به این معنا که مبانی و شرایط 'جمهوری اسلامی' متفاوت از مشروطیت است، این هم یکی از ویژگی های برجسته اندیشه سیاسی امام (ره)است که با طرح آن از دوران مشروطیت و از مرحوم نراقی و نایینی عبور می کند.
فتحی افزود: امام(ره) به آزادی کامل معتقد است و این در بیاناتشان کاملا معلوم است. همه جناح ها و اقلیت ها و گروه های سیاسی و فکری مذهبی حتی مارکسیست ها و کمونیست ها آزاد هستند، یعنی امام(ره) به یک مفهوم تامی از آزادی قائل است که جای دیگری آن را نمی شود پیدا کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: نکته دیگر در اندیشه سیاسی امام(ره) توجه به نقش مردم در حکومت است، جایگاهی که امام(ره) برای مردم قایل است غیر از جایگاه ابزاری است. امام(ره) مبنای مشروعیت دهی برای مردم قایل است.
وی افزود: خیلی ها می گویند جمهوری اسلامی شرک است چون 'جمهوری' یعنی مردم سالاری و' اسلام' هم یعنی خدا سالاری ، بنابراین قرار دادن خدا سالاری در کنار مردم سالاری کفر و شرک است، امام(ره) این را کاملا رد می کند.
حجت الاسلام فتحی خاطرنشان کرد: نقشی که امام(ره) برای مردم قابل می شود نقش مشروعیت ده است نه مقبولیت ده، این خیلی مهم است، بعضی ها می گویند نظام سیاسی جمهوری اسلامی مشروعیت را از خدا و مقبولیت را از مردم می گیرد، امام(ره) یک گام جلوتر می رود و می گوید حق را خدا به مردم داده است، همانطور که خدا به فقیه اجازه می دهد حکومت کند به مردم اجازه داده تا انتخاب کنند، بنابراین اگر بدون انتخاب مردم، فقیه حکومت کند، نامشروع است.
** دین مداری در عین توجه به مقتضیات زمان، اساس اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) است
حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی زنجان گفت: دین مداری با قرائت اسلام ناب محمدی و اهل بیتی و توجه به نیازهای جامعه بر اساس متقضیات زمان 2 رکن اندیشه سیاسی امام است.
وی افزود: امام (ره) آمد و تفکری را احیا کرد که همان تفکر حضرت رسول(ص) بود یعنی تدبیر امور بر پایه نیازهای مردم در سایه توحید و این اساس اندیشه سیاسی امام(ره) است.
حجت الاسلام شیرمحمدی خاطر نشان کرد: امام(ره) نیامده بود که قدرت را حفظ کند ،آمده بود تا باور اصیل توحیدی بر پایه فطرت انسانی را برای جهان معنی کند.
** اندیشه سیاسی امام(ره) تقویت جریان نو اندیشی دینی را در پی داشت
پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: شکل گیری و تقویت اسلام سیاسی در منطقه یکی از محصول های عینی اندیشه سیاسی امام(ره) است.
داود بیات اظهار کرد: یک بحث دیگری وجود دارد که بسیار کلیدی است و آن بحث' پست سکولاریسم'(گذار از سکولاریسم) است که از سوی کسانی مثل چارلز تیلور، هابرماس پی گیری می شود، این ها می خواهند بگویند که لزوما مدرنیت مساوی و مساوق با سکولاریته و لائیسیته نیست.
وی افزود: پست سکولاریسم معتقد است که می شود مدرنیته ای طراحی کرد که اصلا سکولار نباشد، به طور مثال چارلز تیلور به صراحت می گوید که ما فقط باید به این فکر کنیم که غیر دینی ها و حتی ضد دینی ها و دینی ها بتوانند از حقوق انسانی بهره ببرند. این نگاه، نگاه کسی است که در سابق مدعی بود که دین گراها لزوما نباید در حوزه عمومی حضور داشته باشند.
بیات تصریح کرد: اینکه ما بپذیریم در جهان مدرن آنهایی که باورمند به ادیان هستند در حوزه عمومی حضور داشته باشند، این محصول اندیشه ای است که معتقد است که اسلام لزوما نباید در کنج حجره ها و طاقچه باشد، بلکه باید به بطن جامعه و حوزه مدنی و حوزه قدرت سیاسی بیاید.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی با بیان اینکه در حوزه ژئوپولتیک، اندیشه امام (ره) به طور قابل توجهی موثر بوده است، گفت: وجهه دموکراتیک اندیشه امام(ه) هم سوسیالیسم و هم سلطنت های استبدادی پدر شاهی منطقه را لرزاند.
وی به تاثیر اندیشه امام (ره) بر نواندیشی دینی اشاره کرد و گفت: ما این را می دانیم که در درون جهان اسلام، درون حوزه های علمیه، نگاه به سیاست، یک نگاه همراه با رویکرد نفی بوده است، به خصوص بعد از افول مشروطه و شکل گیری مدرنیسم مطلقه رضاشاهی و نوسازی محمدرضا شاهی و نیز با رویکرد آیت الله بروجردی، نگاه به سیاست، نگاه کاملا منفی بوده است.
وی ادامه داد: حضور امام (ره) و تاکید ایشان بر تعامل دیالیکتیکی بین اندیشه ها و نیز بین سیاست و دین با نگاه نوگرایانه، باعث شد که جریان نواندیش دینی که دنبال ایجاد ارتباط بین مقتضیات زمان و نصوص و بین متغیرات تاریخی و ثابتات نصه بود، تقویت شد.
بیات اظهار کرد: نکته بعدی شکل گیری جریان روشنفکری دینی است. تا قبل از انقلاب صحبت کردن از روشنفکری دینی نوعی صحبت کردن از یک امر کاملا عدمی بود. ولی با اندیشه های امام(ره) جریان روشنفکری دینی که لزوما از درون حوزه هم برنخاسته و بیشتر در حوزه آکادمیک و دانشگاهی بوده، این جریان هم با تفسیرهای رحمانی، انسانی و آزدای گرایانه توانست عرض اندام کند و بسیاری از مخاطبان را جلب و جذب خودش نماید.
** بیداری اسلامی متخذ از اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) است
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: اندیشه سیاسی امام(ره) با نهادینه شدن انقلاب اسلامی در شکل جمهوری اسلامی آثار و پیامدهای زیادی در داخل و خارج داشت.
حجت الاسلام یوسف فتحی افزود: اگر به تاریخ حوزه نگاه کنیم، آثار علمی و مذهبی که قبل از انقلاب اسلامی وجود دارد و بعد از انقلاب اسلامی تولید شده غیر قابل مقایسه است. الان کتابهایی که شاید غربی ها در مورد انقلاب اسلامی و ایران و اسلام نوشتند بیش از آنی است که در داخل تولید شده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی های بارز جهان اسلام در اهل سنت و تشیع این است که اهل سنت خیلی به دنبال جنبش و حرکت نیستند برای اینکه مبانی فکری سیاسی آنها این را اقتضا نمی کند درحالی که این بحث یکی از ویژگی های اندیشه سیاسی اسلام از زاویه مذهب شیعه است. ولی با این حال اکنون اهل سنت نیز یکی از پیشتازهای حرکت های اسلامی هستند چه در قالب جنبش ها و چه بیداری اسلامی و این متخذ از اندیشه های سیاسی امام(ره) است.
فتحی افزود: حرکت هایی که امروز در مصر، لبنان، بحرین، عراق، یمن و عربستان می بینیم قطع یقین متاثر از اندیشه امام(ره) است. طرحی که امام(ره) برای اسلام دادند بر این اصل متمرکز است که اسلام یک دین مجاهده، مبارزه توقف ناپذیر، عدالت خواهانه و آزادی گرایانه است.
وی تصریح کرد: یکی از گلایه های امام(ره) از حوزه های علمیه این بوده است که حوزه نیز همان چیزی که استعمارگران و استثمارگران راجع به اسلام مطرح می کنند، آنها بدتر از آن را مطرح می کنند. کارهایی که می کنند، و با خمودگی ای که پیدا کردند این ذهنیت در جهان غیر ما ایجاد می شود که اسلام همین است و جز این نیست که نهایتا یک سری مسایل اخلاقی دارد و احکام آن جزئی و فردی است و به درد زندگی اجتماعی نمی خورد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان به تاثیرات اندیشه امام (ره) در فراتر از جهان اسلام اشاره کرد و گفت: آنچه که در سطح جنبش های معنویت گرا و دین گرا اتفاق افتاده یکی از تشعشعات فکری اندیشه های سیاسی امام(ره) است. انقلاب اسلامی از طریق امام(ره) این پتانسیل را در دیگر ادیان همچون مسیحیت ایجاد کرد. اگرچه در قالب تندروی ها و کندروی های دینی، بالاخره این اتفاقات بین المللی و عکس العمل ها و کنش های بین المللی در عرصه ساسیت اتفاق افتاده است.
حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی ، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز با بیان اینکه تاثیر اندیشه های امام در ابعاد مختلف در منطقه و جهان بسیار زیاد بوده است، گفت: اندیشه امام(ره) بر تفکرهای سیاسی سایه انداخته به نحوی که اندیشه ها و تفکر سیاسی امام(ره) در جنبش های منطقه و جهان اسلام به نوبه خود تحولاتی را در جهان عرب به وجود آورد.
وی به بهره گیری از ظرفیت اندیشه سیاسی امام(ره) اشاره کرد و افزود: این اندیشه و تفکر را باید توسط دین گرایان و نخبگان بیش از گذشته بسط و گسترش داد.
** شناساندن امام(ره) به نسل های بعدی مستلزم گذر از آرمان گرایی به واقع گرایی است
پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: اندیشه ها در یک بستر زمانی و مکانی خاصی شکل می گیرند و بعد از مدتی ادعای فرا زمانی بودن و فرامکانی بودن دارند، به نحوی که رابطه خود را با آن موقعیت مکانی و زمانی اولیه قطع می کنند و در اینجاست که بازی های زبانی و کنش های کلامی، خودش را نشان می دهد و افراد و گروه های مختلف به تناسب جایگاه اجتماعی و پایگاه طبقاتی و نوع نظام اندیشه ای مبادرت به تفسیر کلمات و داده ها می کنند.
داود بیات با بیان اینکه ما سه جریان مشخص اسلام گرایی، سوسیالیسم و لیبرالیسم توام با ناسیونالیسم را در تاریخ معاصر کشور داشتیم، افزود: بعد از انقلاب، این سه جریان در کشور حذف شدند ولی ما با سه اسلام چپ، اسلام لیبرال و اسلام فقاهتی مواجه شدیم که بعد از مدتی این خرده گفتمان ها هم حذف شدند و پس از حذف اسلام چپ و اسلام لیبرال، اسلام فقاهتی هم به شعبات مختلفی چون اسلام نوگرا، اسلام سنت گرا، اسلام محافظه کار تقسیم شد. یعنی در عالم گفتمانی از آن پیکره عظیم اسلام خرده خرده این شعبات مختلف ایجاد شده و اینکه در نهایت در کجا بند خواهد آمد، معلوم نیست.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط حاضر، با توجه به وضعیت اجتماعی و سیاسی کنونی، بالاخره جامعه دارد راه خودش را می رود، دولت مدرن از مشروطه به این سو شکل گرفته و به تعبیر هگل الزامات و ضرورتهای خودش را بر ما تحمیل خواهد کرد. از این لحاظ اندیشه سیاسی امام(ره) یکی ازگامهای بسیار بزرگ در پذیرش همین دولت مدرن و تکوین دولت ایرانی مدرن بود.
بیات با بیان اینکه در نهضت مشروطه، علما پیشگام ایجاد تلفیق زیبا و بدیعی بین دین گرایی و مشروطیت بودند، اظهار کرد: اگر ما خواست های مشروطه را در چهار چیز خلاصه کنیم، این می شود که ما طی مشروطه به دنبال دولت قوی و کارآمد، شریعت و احکام خدواندی، دموکراسی و مردم سالاری و نوسازی و توسعه بودیم، بنابراین اگر اندیشه های حضرت امام(ره) که این موقعیت و موفقیت را داشته که تبدیل به نظام شود، نتواند در تحقق این چهار عنصر موفق باشد و یا به عبارتی بخواهد بخشی را به بخشی غلبه دهد، عملا این اندیشه ناتمام تلقی می شود ولی اگر بتواند موفق شود، همواره زنده و پایدار خواهد ماند.
وی تصریح کرد: جامعه ایران جامعه دیندار است و علاقه مند به دین و معنویت است. در عین حال این جامعه می خواهد به توسعه و دموکراسی هم برسد به این معنا که مردم تعیین کننده باشند. همچنان که امام(ره) بر این امر تاکید کردند.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: حضرت امام(ره) بارها در روش خودشان به جایگاه مردم تصریح کردند، به طور مثال در جریان مجلس دوم به شدت نهیب زدند بر عده ای که می گفتند مردم چکاره اند. به زعم امام (ره) این توطئه (حذف مردم از کارگزاری در حوزه سیاست) بدتر و فاجعه آمیز تر از توطئه جدایی روحانیت از سیاست است.
بیات تاکید کرد: اگر می خواهیم نسل بعدی امام را خوب بشناسد، این امر در گرو گذر از آرمان گرایی به واقع گرایی، گذر از بت وارگی به انسان گرایی، عدم غلبه تجلیل، تقدیس و تحمیل بر تحلیل، تفسیر و فهم، بازیچه نکردن اندیشه امام در بازی های سیاسی روزمره، رعایت پاسداری از آزادی اندیشه و بیان، حساسیت بر فهم بین الاذهانی و پذیرش حق گفتگو در جامعه، تاکید بر حراست از قانون اساسی به عنوان میراث گرانسنگ امام(ره) و تاکید بر حقوق و کرامت انسانی، آزادی های خدادادی، حق تعیین سرنوشت و حق انتخاب مردم است.
وی تصریح کرد: اگر اندیشه سیاسی امام(ره) جوری تفسیر شود که در برابر حق آزادی و حق انتخاب مردم قرار گیرد، آنی که شکست خواهد خورد، آن تفسیر از اندیشه سیاسی امام خواهد بود.
بیات به مفهوم مصلحت اشاره کرد و گفت: مصلحت، رابط بین تاریخ متغیر و نص ثابت است، آن چیزی که در جمهوری اسلامی شکل گرفت و باید در اینجا یادی کنیم از آیت الله هاشمی رفسنجانی که انصافا مصداق اتم مصلحت اندیشی در بین فقها و روحانیون نواندیش بود.
وی افزود: اگر امام(ره) را به عنوان فرد دموکرات در برابر استبداد در نظر بگیریم، امام مدرن را در برابر ارتجاع در نظر بگیریم، امام را به عنوان دیندار در برابر ماتریالیسم در نظر بگیریم، امام را مدافع دولت مدرن در برابر سلطنت گرایی در نظر بگیریم و امام را مدافع توسعه و پیشرفت در برابر عقب ماندگی ببینیم، مطمئن باشید اندیشه امام(ره) تا سال های سال با همان طراوت، زیبایی و جذابییت همیشگی خودش باقی خواهد ماند.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: خود اندیشه امام (ره) هم یک متن است، نص انقلاب ماست و می تواند در معرض تفسیرهای مختلف باشد.
بیات ادامه داد: تفسیرهای اقتدارگرایانه ضد مردم سالارانه و استبدادی که متاسفانه الان از سوی عده ای ارائه می شود، به نحوی که وقتی صحبت از حکومت اسلامی می کنند می گویند که از ریگ های بیابان تا ابرهای آسمان، همه جیب شخصی حاکم اسلامی است و هر طور که دلش خواست می تواند خرج کند، ولی در مقابل این، تصور دیگری هم داریم که براساس اندیشه های امام (ره) مبتنی بر رعایت حقوق مردم و مشروعیت(حقانیت) از سوی مردم است.
وی افزود: باید بفهیم که امام(ره)، ادامه مرحوم آخوند خراسانی و علامه نایینی است اما با تاکید بر اجرای شریعت به مفهوم ایجابی اش.
بیات تاکید کرد: باید متن اندیشه امام(ره) را با نگاه به تحولات و با بازگرداندن به مبانی اندیشه ای خودش که مبتنی بر پذیرش جهان جدید، پذیرش قانون و پذیرش حق مردم است، مورد توجه قرار دهیم.
وی خاطرنشان کرد: توجه به حضور مردم و برگزاری انتخابات همه اینها کمک کننده به تقویت اندیشه سیاسی امام(ره) است.
** حفظ مشروعیت نظام جمهوری اسلامی و کارآمدی آن، ضامن بقای اندیشه امام(ره) است
حجت الاسلام یوسف فتحی، عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان گفت: حفظ مشروعیت نظام سیاسی که امام(ره) بنا کرده از یک سو و حفظ کارآمدی این نظام می تواند در جهت بقای اندیشه سیاسی امام مفید و مثمر ثمر باشد.
وی تصریح کرد: مشروعیتی که امام(ره) برای نظام جمهوری اسلامی قایل می شود، هم مبنای الهی و هم مبنای مردمی دارد، بنابراین هر چه بتوانیم این دو وجهه و رکن رکین جمهوری اسلامی را تقویت کنیم، منجر به استمرار و تقویت نظام و اندیشه امام(ره) نیز خواهد شد.
حجت الاسلام فتحی افزود: وجه مردم سالاری نظام با حفظ حقوق و آزادی ها و حرمت و کرامت مردم و تامین دنیای آنان فراهم می شود و وجه اسلامی و معنوی نظام نیز به میزان درک درست و تفسیر درست ما از اسلام بر می گردد. امروز اسلام را در قانون اساسی می بینیم نه بالای منبرها. وقتی می گوییم جمهوری اسلامی، آن را مجموعه ای از قوانین مصوب جمهوری اسلامی می بینیم که ملاک عمل قرار گرفته است. بنابراین هرچه تفسیر درست و مبنای شفاف تر و روشن تری از اسلامی داشته باشیم و از این طریق مردم نیز راحت تر زندگی کنند موجبات اعتلای اندیشه امام(ره) نیز فراهم می شود.
وی خاطرنشان کرد: امروز کارآمدی یکی از ویژگی های مهم نظام های سیاسی است که در تداوم تاثیرگذار است. کارآمدی، مشروعیت ثانویه برای حکومت ها و دولتها ایجاد می کند. ممکن است نظامی ابتدا مشروع باشد ولی در اثر عملکرد خود به سمت نامشروع بودن برود. بنابراین عملکرد نظام و حاکمیت می تواند ضامن تولید مشروعیت ثانوی و تامین کننده آینده اندیشه سیاسی امام(ره) باشد.
حجت الاسلام فتحی اظهار کرد: به تعبیر شریعتی همه تمدن ها حتی تمدن اسلام رو به اوفول می رود مگر اینکه دو قید داشته باشد: یک قید تئوریک و یک قید عملی و کاربردی. بعد تئوریک به اجتهاد برمی گردد. شیعه به اجتهاد مجتهد زنده است. نوشدگی اندیشه های دینی باعث می شود اسلام روزآمد شود و از ادامه مسیر باز نایستد.
وی افزود: امام(ره) این را تحت عنوان اجتهاد و توجه به زمان و مکان دارد و معتقد است اگر فقیه به مقتضیات مکان و زمان و جامعه توجه نکند و فهم درستی از جامعه نداشته باشد ولایت ندارد. فقیهی ولایت دارد که فهم درستی از دین و جامعه داشته باشد.
حجت الاسلام فتحی به لزوم نظارت اجتماعی مردم اشاره کرد و گفت: این امر که در شکل اسلامی در قالب امر به معروف و نهی از منکر می گنجد به معنای حساسیت و زنده بودن و حیات مردم است.
عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان تصریح کرد: آینده اندیشه های امام(ره) ماندگار است به شرطی که فهم و تفسیر های جدید باتوجه به مبانی امام داشته باشیم و نگذاریم که امام(ره) کهنه شود.
** تفکر امام(ره) بر گرفته از اندیشه های ناب اسلام است و هیچگاه کهنه نخواهد شد
حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه تفکرات امام (ره) در نتیجه گسترش، دستخوش تغییرات خواهد شد، گفت: آنانی که تفکر امام(ره) را مشاهده کرده اند و تشنه و جوینده هستند، از تفکرات امام(ره) بهره لازم را خواهند برد.
وی ابراز کرد: با توجه به تفسیر نسل کنونی از اسلام، پیش بینی می شود این تفکر مقبولیت بیشتری خواهد داشت، البته در این میان دشمن هم بیکار نخواهد نشست.
حجت الاسلام شیرمحمدی خاطرنشان کرد: امروز وظیفه گسترش اندیشه امام(ره) بر دوش کسانی است که مفهوم انقلاب را که برگرفته از روح توحیدی انسان و آزاد منشی است را فهمیده ا ند.
مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان با بیان اینکه تفکر امام (ره) در برابر و مقابل آزادی قرار نمی گیرد، گفت: تفکر امام(ره) بر گرفته از اندیشه های ناب اسلام است و هیچگاه کهنه نخواهد شد.
وی با بیان اینکه امام(ره) با مردم ساده سخن می گفت، اظهار کرد: امام (ره) به نقش و مقبولیت مردم توجه داشت، به طوری که در اندیشه ایشان، مقبولیت مردم ارزش خاصی پیدا کرد پیدا کرد بخاطر اینکه اسلام به این مقبولیت مشروعیت داده است.
وی بیان کرد: امام (ره) فرمود: نگذارید انقلاب به دست نااهلان بیفتد، یعنی اینکه نااهلی خواهد آمد، بنابراین باید مردم به عنوان صاحبان اصلی انقلاب بیدار باشند و این موضوع را به خوبی تجزیه و تحلیل کنند.
7312/7320/6085/8068
خبرنگاران: حسن اکبری، اعظم شامی، رویا رفیعی** تنظیم کننده: رویا رفیعی
انتهای پیام ** توجه و تاکید به قانون و نفی اراده اشخاص از ویژگی های اساسی اندیشه امام(ره) است
پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی با بیان اینکه در فهم یک اندیشه می توان از 2 رویکرد متن گرایانه و یا زمینه گرایانه بهره برد، گفت: تبیین زمینه گرایانه اندیشه سیاسی امام(ره) به این معناست که ما ببینیم شکل گیری و یا تکوین مفردات اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی(ره) به عنوان یک فقیه، مرجع تقلید، عارف، متکلم، فیلسوف و مفسر قرآنی که فرزند زمانه خودش است چه تعامل دیالیکتیکی با تحولات و تاریخ اجتماعی دارد.
داود بیات با بیان اینکه از مشروطه به این سو دوگانه های متعددی در جامعه ما شکل گرفت که در طی تاریخ، فراز و نشیب هایی داشتند، افزود: آخرین دوگانه ها از این نوع که در تکوین اندیشه امام(ره) موثر بود، شامل دوگانه استبداد و مردم سالاری، دوگانه دولت مدرن و سلطنت سنتی، دوگانه ماتریالیسم و مذهب، دوگانه سنت گرایی و مدرنیسم(نوگرایی)، دوگانه عقب ماندگی و پیشرفت و دوگانه وابستگی و استقلال است که محصول این دوگانگی ها این می شود که امام(ره) به جمهوری اسلامی، به مردم سالاری دینی، به نواندیشی دینی و اجتهاد طبق مقتضیات زمان، به پذیرش مظاهر زندگی جهان مدرن و اتفاق عقل بشری در امور تکنیکی معتقد است و نسبت به عمران و آبادانی و پیشرفت جامعه نیز به شدت حساسیت دارد.
وی ادامه داد: در نگاه متن گرایانه نیز وقتی وارد متن اندیشه خود حضرت امام(ره) می شویم، در می یابیم که امام یک نحله و مشرب فکری دارد که در آن به شدت در حوزه معرفت شناسی متاثر از اندیشه عرفانی و اشراقی ملاصدرا است چون که ملاصدرا هم سعی می کند سیاست را ذیل دیانت مندرج کند و کار ویژه های جهان سیاست را به دست متولیان دین که همان فقیهان هستند بسپارد که رابط بین نص و جامعه هستند.
بیات خاطرنشان کرد: نگاه خاص عرفانی حضرت امام(ره) کار را به جایی می رساند که ایشان بحث عدالت را خیلی جدی می گیرد، به این معنا که اگر شخص عالم، غیر مهذب باشد، علم و ولایتش ساقط است و همچنین عالمی که ولی شده، اگر بخواهد مهذب نباشد، خود به خود از عدالت ساقط است و خود به خود از ولایت نیز عزل می شود.
وی گفت: تلقی من این است که امام کوشش می کند بین مشروطه طلبی مرحوم آخوند خراسانی، مرحوم نایینی و عبدالله مازندرانی و همچنین مشروعه خواهی مرحوم شیخ فضل الله نوری یک حلقه وصل ایجاد کند.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی تصریح کرد: به طور خلاصه امام(ره) معتقد است که حکومت اسلامی، حکومت قانون است نه حکومت اراده اشخاص. این خیلی جدی است، کلمه قانون یکی از آن ویژگی های خاص اندیشه های امام است.
وی افزود: بنابر اندیشه امام(ره)، در دوره غیبت، کسی توانایی اجرای حکومت قانون را داردکه واجد ملکه عدالت باشد، به طوری که اگر بخواهد صغیره ای را مرتکب شود، از ولایت و عدالت منعزل و ساقط می شود.
** امام خمینی (ره) مبنای مشروعیت دهی برای مردم قائل است
حجت الاسلام دکتر یوسف فتحی، عضو هیات علمی دانشگاه زنجان نیز پیرامون شاخص های اساسی اندیشه سیاسی حضرت امام(ره) گفت: اندیشه سیاسی امام (ره) متاثر از مبانی دینی و قرآنی است ولی پارادایم فکری امام(ره) نسبت به دوره مشروطه کاملا متفاوت است.
وی ادامه داد: امام(ه) حکومت ها را به سه دسته تقسیم می کند: یکی حکومت های استبدادی هستند که تحت عنوان شیطانی از آن یاد می کند، یک سری حکومت های انسانی هستند که به تعبیر امام (ره) 'حیوانی' هستند یعنی به جنبه حیوانی توجه دارند و نوع سوم، حکومت های الهی اندکه تمامی محسنات یک حکومت خوب انسانی را دارند.
حجت الاسلام فتحی افزود: بر این اساس اگر بنا باشد امام یک حکومتی را انتخاب کند مطمئنا آن حکومت دمکراتیک انسانی است، برای اینکه ویژگی های بسیار خوب زیادی را دارد و اگر قرار باشد حکومت دینی نتواند تشکیل دهد حتما طرفدار حکومت دمکرانیک و مردم سالارانه است نه حکومت پادشاهی و سلطنتی که امام(ره) آن را غیر مشروع می داند و معتقد است که نظام های سیاسی استبدای و سلطنتی هیچ مبنای دینی ندارند.
وی اظهار کرد: در اوایل انقلاب و یا قبل از انقلاب، امام(ره) به مشروطیت معتقد است ولی وقتی به اوایل انقلاب می رسیم امام(ره) یک تغییر رویکرد جدی می دهد به این معنا که مبانی و شرایط 'جمهوری اسلامی' متفاوت از مشروطیت است، این هم یکی از ویژگی های برجسته اندیشه سیاسی امام (ره)است که با طرح آن از دوران مشروطیت و از مرحوم نراقی و نایینی عبور می کند.
فتحی افزود: امام(ره) به آزادی کامل معتقد است و این در بیاناتشان کاملا معلوم است. همه جناح ها و اقلیت ها و گروه های سیاسی و فکری مذهبی حتی مارکسیست ها و کمونیست ها آزاد هستند، یعنی امام(ره) به یک مفهوم تامی از آزادی قائل است که جای دیگری آن را نمی شود پیدا کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: نکته دیگر در اندیشه سیاسی امام(ره) توجه به نقش مردم در حکومت است، جایگاهی که امام(ره) برای مردم قایل است غیر از جایگاه ابزاری است. امام(ره) مبنای مشروعیت دهی برای مردم قایل است.
وی افزود: خیلی ها می گویند جمهوری اسلامی شرک است چون 'جمهوری' یعنی مردم سالاری و' اسلام' هم یعنی خدا سالاری ، بنابراین قرار دادن خدا سالاری در کنار مردم سالاری کفر و شرک است، امام(ره) این را کاملا رد می کند.
حجت الاسلام فتحی خاطرنشان کرد: نقشی که امام(ره) برای مردم قابل می شود نقش مشروعیت ده است نه مقبولیت ده، این خیلی مهم است، بعضی ها می گویند نظام سیاسی جمهوری اسلامی مشروعیت را از خدا و مقبولیت را از مردم می گیرد، امام(ره) یک گام جلوتر می رود و می گوید حق را خدا به مردم داده است، همانطور که خدا به فقیه اجازه می دهد حکومت کند به مردم اجازه داده تا انتخاب کنند، بنابراین اگر بدون انتخاب مردم، فقیه حکومت کند، نامشروع است.
** دین مداری در عین توجه به مقتضیات زمان، اساس اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) است
حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی زنجان گفت: دین مداری با قرائت اسلام ناب محمدی و اهل بیتی و توجه به نیازهای جامعه بر اساس متقضیات زمان 2 رکن اندیشه سیاسی امام است.
وی افزود: امام (ره) آمد و تفکری را احیا کرد که همان تفکر حضرت رسول(ص) بود یعنی تدبیر امور بر پایه نیازهای مردم در سایه توحید و این اساس اندیشه سیاسی امام(ره) است.
حجت الاسلام شیرمحمدی خاطر نشان کرد: امام(ره) نیامده بود که قدرت را حفظ کند ،آمده بود تا باور اصیل توحیدی بر پایه فطرت انسانی را برای جهان معنی کند.
** اندیشه سیاسی امام(ره) تقویت جریان نو اندیشی دینی را در پی داشت
پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: شکل گیری و تقویت اسلام سیاسی در منطقه یکی از محصول های عینی اندیشه سیاسی امام(ره) است.
داود بیات اظهار کرد: یک بحث دیگری وجود دارد که بسیار کلیدی است و آن بحث' پست سکولاریسم'(گذار از سکولاریسم) است که از سوی کسانی مثل چارلز تیلور، هابرماس پی گیری می شود، این ها می خواهند بگویند که لزوما مدرنیت مساوی و مساوق با سکولاریته و لائیسیته نیست.
وی افزود: پست سکولاریسم معتقد است که می شود مدرنیته ای طراحی کرد که اصلا سکولار نباشد، به طور مثال چارلز تیلور به صراحت می گوید که ما فقط باید به این فکر کنیم که غیر دینی ها و حتی ضد دینی ها و دینی ها بتوانند از حقوق انسانی بهره ببرند. این نگاه، نگاه کسی است که در سابق مدعی بود که دین گراها لزوما نباید در حوزه عمومی حضور داشته باشند.
بیات تصریح کرد: اینکه ما بپذیریم در جهان مدرن آنهایی که باورمند به ادیان هستند در حوزه عمومی حضور داشته باشند، این محصول اندیشه ای است که معتقد است که اسلام لزوما نباید در کنج حجره ها و طاقچه باشد، بلکه باید به بطن جامعه و حوزه مدنی و حوزه قدرت سیاسی بیاید.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی با بیان اینکه در حوزه ژئوپولتیک، اندیشه امام (ره) به طور قابل توجهی موثر بوده است، گفت: وجهه دموکراتیک اندیشه امام(ه) هم سوسیالیسم و هم سلطنت های استبدادی پدر شاهی منطقه را لرزاند.
وی به تاثیر اندیشه امام (ره) بر نواندیشی دینی اشاره کرد و گفت: ما این را می دانیم که در درون جهان اسلام، درون حوزه های علمیه، نگاه به سیاست، یک نگاه همراه با رویکرد نفی بوده است، به خصوص بعد از افول مشروطه و شکل گیری مدرنیسم مطلقه رضاشاهی و نوسازی محمدرضا شاهی و نیز با رویکرد آیت الله بروجردی، نگاه به سیاست، نگاه کاملا منفی بوده است.
وی ادامه داد: حضور امام (ره) و تاکید ایشان بر تعامل دیالیکتیکی بین اندیشه ها و نیز بین سیاست و دین با نگاه نوگرایانه، باعث شد که جریان نواندیش دینی که دنبال ایجاد ارتباط بین مقتضیات زمان و نصوص و بین متغیرات تاریخی و ثابتات نصه بود، تقویت شد.
بیات اظهار کرد: نکته بعدی شکل گیری جریان روشنفکری دینی است. تا قبل از انقلاب صحبت کردن از روشنفکری دینی نوعی صحبت کردن از یک امر کاملا عدمی بود. ولی با اندیشه های امام(ره) جریان روشنفکری دینی که لزوما از درون حوزه هم برنخاسته و بیشتر در حوزه آکادمیک و دانشگاهی بوده، این جریان هم با تفسیرهای رحمانی، انسانی و آزدای گرایانه توانست عرض اندام کند و بسیاری از مخاطبان را جلب و جذب خودش نماید.
** بیداری اسلامی متخذ از اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) است
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: اندیشه سیاسی امام(ره) با نهادینه شدن انقلاب اسلامی در شکل جمهوری اسلامی آثار و پیامدهای زیادی در داخل و خارج داشت.
حجت الاسلام یوسف فتحی افزود: اگر به تاریخ حوزه نگاه کنیم، آثار علمی و مذهبی که قبل از انقلاب اسلامی وجود دارد و بعد از انقلاب اسلامی تولید شده غیر قابل مقایسه است. الان کتابهایی که شاید غربی ها در مورد انقلاب اسلامی و ایران و اسلام نوشتند بیش از آنی است که در داخل تولید شده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی های بارز جهان اسلام در اهل سنت و تشیع این است که اهل سنت خیلی به دنبال جنبش و حرکت نیستند برای اینکه مبانی فکری سیاسی آنها این را اقتضا نمی کند درحالی که این بحث یکی از ویژگی های اندیشه سیاسی اسلام از زاویه مذهب شیعه است. ولی با این حال اکنون اهل سنت نیز یکی از پیشتازهای حرکت های اسلامی هستند چه در قالب جنبش ها و چه بیداری اسلامی و این متخذ از اندیشه های سیاسی امام(ره) است.
فتحی افزود: حرکت هایی که امروز در مصر، لبنان، بحرین، عراق، یمن و عربستان می بینیم قطع یقین متاثر از اندیشه امام(ره) است. طرحی که امام(ره) برای اسلام دادند بر این اصل متمرکز است که اسلام یک دین مجاهده، مبارزه توقف ناپذیر، عدالت خواهانه و آزادی گرایانه است.
وی تصریح کرد: یکی از گلایه های امام(ره) از حوزه های علمیه این بوده است که حوزه نیز همان چیزی که استعمارگران و استثمارگران راجع به اسلام مطرح می کنند، آنها بدتر از آن را مطرح می کنند. کارهایی که می کنند، و با خمودگی ای که پیدا کردند این ذهنیت در جهان غیر ما ایجاد می شود که اسلام همین است و جز این نیست که نهایتا یک سری مسایل اخلاقی دارد و احکام آن جزئی و فردی است و به درد زندگی اجتماعی نمی خورد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان به تاثیرات اندیشه امام (ره) در فراتر از جهان اسلام اشاره کرد و گفت: آنچه که در سطح جنبش های معنویت گرا و دین گرا اتفاق افتاده یکی از تشعشعات فکری اندیشه های سیاسی امام(ره) است. انقلاب اسلامی از طریق امام(ره) این پتانسیل را در دیگر ادیان همچون مسیحیت ایجاد کرد. اگرچه در قالب تندروی ها و کندروی های دینی، بالاخره این اتفاقات بین المللی و عکس العمل ها و کنش های بین المللی در عرصه ساسیت اتفاق افتاده است.
حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی ، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز با بیان اینکه تاثیر اندیشه های امام در ابعاد مختلف در منطقه و جهان بسیار زیاد بوده است، گفت: اندیشه امام(ره) بر تفکرهای سیاسی سایه انداخته به نحوی که اندیشه ها و تفکر سیاسی امام(ره) در جنبش های منطقه و جهان اسلام به نوبه خود تحولاتی را در جهان عرب به وجود آورد.
وی به بهره گیری از ظرفیت اندیشه سیاسی امام(ره) اشاره کرد و افزود: این اندیشه و تفکر را باید توسط دین گرایان و نخبگان بیش از گذشته بسط و گسترش داد.
** شناساندن امام(ره) به نسل های بعدی مستلزم گذر از آرمان گرایی به واقع گرایی است
پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: اندیشه ها در یک بستر زمانی و مکانی خاصی شکل می گیرند و بعد از مدتی ادعای فرا زمانی بودن و فرامکانی بودن دارند، به نحوی که رابطه خود را با آن موقعیت مکانی و زمانی اولیه قطع می کنند و در اینجاست که بازی های زبانی و کنش های کلامی، خودش را نشان می دهد و افراد و گروه های مختلف به تناسب جایگاه اجتماعی و پایگاه طبقاتی و نوع نظام اندیشه ای مبادرت به تفسیر کلمات و داده ها می کنند.
داود بیات با بیان اینکه ما سه جریان مشخص اسلام گرایی، سوسیالیسم و لیبرالیسم توام با ناسیونالیسم را در تاریخ معاصر کشور داشتیم، افزود: بعد از انقلاب، این سه جریان در کشور حذف شدند ولی ما با سه اسلام چپ، اسلام لیبرال و اسلام فقاهتی مواجه شدیم که بعد از مدتی این خرده گفتمان ها هم حذف شدند و پس از حذف اسلام چپ و اسلام لیبرال، اسلام فقاهتی هم به شعبات مختلفی چون اسلام نوگرا، اسلام سنت گرا، اسلام محافظه کار تقسیم شد. یعنی در عالم گفتمانی از آن پیکره عظیم اسلام خرده خرده این شعبات مختلف ایجاد شده و اینکه در نهایت در کجا بند خواهد آمد، معلوم نیست.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط حاضر، با توجه به وضعیت اجتماعی و سیاسی کنونی، بالاخره جامعه دارد راه خودش را می رود، دولت مدرن از مشروطه به این سو شکل گرفته و به تعبیر هگل الزامات و ضرورتهای خودش را بر ما تحمیل خواهد کرد. از این لحاظ اندیشه سیاسی امام(ره) یکی ازگامهای بسیار بزرگ در پذیرش همین دولت مدرن و تکوین دولت ایرانی مدرن بود.
بیات با بیان اینکه در نهضت مشروطه، علما پیشگام ایجاد تلفیق زیبا و بدیعی بین دین گرایی و مشروطیت بودند، اظهار کرد: اگر ما خواست های مشروطه را در چهار چیز خلاصه کنیم، این می شود که ما طی مشروطه به دنبال دولت قوی و کارآمد، شریعت و احکام خدواندی، دموکراسی و مردم سالاری و نوسازی و توسعه بودیم، بنابراین اگر اندیشه های حضرت امام(ره) که این موقعیت و موفقیت را داشته که تبدیل به نظام شود، نتواند در تحقق این چهار عنصر موفق باشد و یا به عبارتی بخواهد بخشی را به بخشی غلبه دهد، عملا این اندیشه ناتمام تلقی می شود ولی اگر بتواند موفق شود، همواره زنده و پایدار خواهد ماند.
وی تصریح کرد: جامعه ایران جامعه دیندار است و علاقه مند به دین و معنویت است. در عین حال این جامعه می خواهد به توسعه و دموکراسی هم برسد به این معنا که مردم تعیین کننده باشند. همچنان که امام(ره) بر این امر تاکید کردند.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: حضرت امام(ره) بارها در روش خودشان به جایگاه مردم تصریح کردند، به طور مثال در جریان مجلس دوم به شدت نهیب زدند بر عده ای که می گفتند مردم چکاره اند. به زعم امام (ره) این توطئه (حذف مردم از کارگزاری در حوزه سیاست) بدتر و فاجعه آمیز تر از توطئه جدایی روحانیت از سیاست است.
بیات تاکید کرد: اگر می خواهیم نسل بعدی امام را خوب بشناسد، این امر در گرو گذر از آرمان گرایی به واقع گرایی، گذر از بت وارگی به انسان گرایی، عدم غلبه تجلیل، تقدیس و تحمیل بر تحلیل، تفسیر و فهم، بازیچه نکردن اندیشه امام در بازی های سیاسی روزمره، رعایت پاسداری از آزادی اندیشه و بیان، حساسیت بر فهم بین الاذهانی و پذیرش حق گفتگو در جامعه، تاکید بر حراست از قانون اساسی به عنوان میراث گرانسنگ امام(ره) و تاکید بر حقوق و کرامت انسانی، آزادی های خدادادی، حق تعیین سرنوشت و حق انتخاب مردم است.
وی تصریح کرد: اگر اندیشه سیاسی امام(ره) جوری تفسیر شود که در برابر حق آزادی و حق انتخاب مردم قرار گیرد، آنی که شکست خواهد خورد، آن تفسیر از اندیشه سیاسی امام خواهد بود.
بیات به مفهوم مصلحت اشاره کرد و گفت: مصلحت، رابط بین تاریخ متغیر و نص ثابت است، آن چیزی که در جمهوری اسلامی شکل گرفت و باید در اینجا یادی کنیم از آیت الله هاشمی رفسنجانی که انصافا مصداق اتم مصلحت اندیشی در بین فقها و روحانیون نواندیش بود.
وی افزود: اگر امام(ره) را به عنوان فرد دموکرات در برابر استبداد در نظر بگیریم، امام مدرن را در برابر ارتجاع در نظر بگیریم، امام را به عنوان دیندار در برابر ماتریالیسم در نظر بگیریم، امام را مدافع دولت مدرن در برابر سلطنت گرایی در نظر بگیریم و امام را مدافع توسعه و پیشرفت در برابر عقب ماندگی ببینیم، مطمئن باشید اندیشه امام(ره) تا سال های سال با همان طراوت، زیبایی و جذابییت همیشگی خودش باقی خواهد ماند.
این پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی گفت: خود اندیشه امام (ره) هم یک متن است، نص انقلاب ماست و می تواند در معرض تفسیرهای مختلف باشد.
بیات ادامه داد: تفسیرهای اقتدارگرایانه ضد مردم سالارانه و استبدادی که متاسفانه الان از سوی عده ای ارائه می شود، به نحوی که وقتی صحبت از حکومت اسلامی می کنند می گویند که از ریگ های بیابان تا ابرهای آسمان، همه جیب شخصی حاکم اسلامی است و هر طور که دلش خواست می تواند خرج کند، ولی در مقابل این، تصور دیگری هم داریم که براساس اندیشه های امام (ره) مبتنی بر رعایت حقوق مردم و مشروعیت(حقانیت) از سوی مردم است.
وی افزود: باید بفهیم که امام(ره)، ادامه مرحوم آخوند خراسانی و علامه نایینی است اما با تاکید بر اجرای شریعت به مفهوم ایجابی اش.
بیات تاکید کرد: باید متن اندیشه امام(ره) را با نگاه به تحولات و با بازگرداندن به مبانی اندیشه ای خودش که مبتنی بر پذیرش جهان جدید، پذیرش قانون و پذیرش حق مردم است، مورد توجه قرار دهیم.
وی خاطرنشان کرد: توجه به حضور مردم و برگزاری انتخابات همه اینها کمک کننده به تقویت اندیشه سیاسی امام(ره) است.
** حفظ مشروعیت نظام جمهوری اسلامی و کارآمدی آن، ضامن بقای اندیشه امام(ره) است
حجت الاسلام یوسف فتحی، عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان گفت: حفظ مشروعیت نظام سیاسی که امام(ره) بنا کرده از یک سو و حفظ کارآمدی این نظام می تواند در جهت بقای اندیشه سیاسی امام مفید و مثمر ثمر باشد.
وی تصریح کرد: مشروعیتی که امام(ره) برای نظام جمهوری اسلامی قایل می شود، هم مبنای الهی و هم مبنای مردمی دارد، بنابراین هر چه بتوانیم این دو وجهه و رکن رکین جمهوری اسلامی را تقویت کنیم، منجر به استمرار و تقویت نظام و اندیشه امام(ره) نیز خواهد شد.
حجت الاسلام فتحی افزود: وجه مردم سالاری نظام با حفظ حقوق و آزادی ها و حرمت و کرامت مردم و تامین دنیای آنان فراهم می شود و وجه اسلامی و معنوی نظام نیز به میزان درک درست و تفسیر درست ما از اسلام بر می گردد. امروز اسلام را در قانون اساسی می بینیم نه بالای منبرها. وقتی می گوییم جمهوری اسلامی، آن را مجموعه ای از قوانین مصوب جمهوری اسلامی می بینیم که ملاک عمل قرار گرفته است. بنابراین هرچه تفسیر درست و مبنای شفاف تر و روشن تری از اسلامی داشته باشیم و از این طریق مردم نیز راحت تر زندگی کنند موجبات اعتلای اندیشه امام(ره) نیز فراهم می شود.
وی خاطرنشان کرد: امروز کارآمدی یکی از ویژگی های مهم نظام های سیاسی است که در تداوم تاثیرگذار است. کارآمدی، مشروعیت ثانویه برای حکومت ها و دولتها ایجاد می کند. ممکن است نظامی ابتدا مشروع باشد ولی در اثر عملکرد خود به سمت نامشروع بودن برود. بنابراین عملکرد نظام و حاکمیت می تواند ضامن تولید مشروعیت ثانوی و تامین کننده آینده اندیشه سیاسی امام(ره) باشد.
حجت الاسلام فتحی اظهار کرد: به تعبیر شریعتی همه تمدن ها حتی تمدن اسلام رو به اوفول می رود مگر اینکه دو قید داشته باشد: یک قید تئوریک و یک قید عملی و کاربردی. بعد تئوریک به اجتهاد برمی گردد. شیعه به اجتهاد مجتهد زنده است. نوشدگی اندیشه های دینی باعث می شود اسلام روزآمد شود و از ادامه مسیر باز نایستد.
وی افزود: امام(ره) این را تحت عنوان اجتهاد و توجه به زمان و مکان دارد و معتقد است اگر فقیه به مقتضیات مکان و زمان و جامعه توجه نکند و فهم درستی از جامعه نداشته باشد ولایت ندارد. فقیهی ولایت دارد که فهم درستی از دین و جامعه داشته باشد.
حجت الاسلام فتحی به لزوم نظارت اجتماعی مردم اشاره کرد و گفت: این امر که در شکل اسلامی در قالب امر به معروف و نهی از منکر می گنجد به معنای حساسیت و زنده بودن و حیات مردم است.
عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان تصریح کرد: آینده اندیشه های امام(ره) ماندگار است به شرطی که فهم و تفسیر های جدید باتوجه به مبانی امام داشته باشیم و نگذاریم که امام(ره) کهنه شود.
** تفکر امام(ره) بر گرفته از اندیشه های ناب اسلام است و هیچگاه کهنه نخواهد شد
حجت الاسلام محرمعلی شیرمحمدی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه تفکرات امام (ره) در نتیجه گسترش، دستخوش تغییرات خواهد شد، گفت: آنانی که تفکر امام(ره) را مشاهده کرده اند و تشنه و جوینده هستند، از تفکرات امام(ره) بهره لازم را خواهند برد.
وی ابراز کرد: با توجه به تفسیر نسل کنونی از اسلام، پیش بینی می شود این تفکر مقبولیت بیشتری خواهد داشت، البته در این میان دشمن هم بیکار نخواهد نشست.
حجت الاسلام شیرمحمدی خاطرنشان کرد: امروز وظیفه گسترش اندیشه امام(ره) بر دوش کسانی است که مفهوم انقلاب را که برگرفته از روح توحیدی انسان و آزاد منشی است را فهمیده ا ند.
مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان با بیان اینکه تفکر امام (ره) در برابر و مقابل آزادی قرار نمی گیرد، گفت: تفکر امام(ره) بر گرفته از اندیشه های ناب اسلام است و هیچگاه کهنه نخواهد شد.
وی با بیان اینکه امام(ره) با مردم ساده سخن می گفت، اظهار کرد: امام (ره) به نقش و مقبولیت مردم توجه داشت، به طوری که در اندیشه ایشان، مقبولیت مردم ارزش خاصی پیدا کرد پیدا کرد بخاطر اینکه اسلام به این مقبولیت مشروعیت داده است.
وی بیان کرد: امام (ره) فرمود: نگذارید انقلاب به دست نااهلان بیفتد، یعنی اینکه نااهلی خواهد آمد، بنابراین باید مردم به عنوان صاحبان اصلی انقلاب بیدار باشند و این موضوع را به خوبی تجزیه و تحلیل کنند.
7312/7320/6085/8068
خبرنگاران: حسن اکبری، اعظم شامی، رویا رفیعی** تنظیم کننده: رویا رفیعی
کپی شد
