خون سالم، نجات دهنده زندگی است و همه روزه در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی نیاز دارند، به طوری که از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده های خونی پیدا می کند.
با وجود اینکه برای اهدای خون فرهنگ‌سازی مناسبی شده است و به گفته مسوولان انتقال خون زنجان این استان از ذخایر خونی مناسبی برخوردار است اما مقاطعی از سال اهدای خون تحت تاثیر شرایط قرار گرفته و با کاهش داوطلبان مواجه می‌شود که فصول سرد سال، ماه مبارک رمضان و زمان همه گیری برخی بیماری ها از جمله این ایام است.
اما باید توجه داشت که نیاز به خون و فراورده های آن همواره وجود دارد و شاید در موقعیت هایی همچون زمان بروز حوادث و سوانح گوناگون نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی، زایمان خانم‌های باردار و تولد نوزادان نارس که به زردی دچار می شوند، نیاز به این مایه حیات بیش از هر زمان دیگری است.
از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های خونی هستند، بسیاری دیگر از بیماران، مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی به نسبت طبیعی برای تمامی عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خون دریافت کنند.
بنابر گزارش ها، در سراسر جهان هر سال ۶۰۰ هزار مادر در اثر پیامدهای حاصل از حاملگی جان خود را از دست می دهند، حدود ۲۵ درصد از این مرگ ها به خاطر از دست دادن خون است و بسیاری از این زنان اگر خون سالم در اختیارشان قرار می گرفت زنده می ماندند و اینکه در هر ثانیه یک نفر از ساکنان کره زمین از همه سنین و تمام نژادها برای ادامه حیات به انتقال خون نیاز دارند.
در زمان حاضر نیز با وجود پیشرفتهای چشمگیر در زمینه علم پزشکی هنوز هیچ جایگزین مصنوعی برای خون ساخته نشده و فقط خونی که توسط انسان های نیکوکار اهدا می شود، می تواند جان انسان‌های دیگر را از مرگ نجات بخشد.
نبود جایگزین مناسب برای خون، محدود بودن مدت زمان نگه داری خون و فرآورده های خونی و همیشگی بودن نیاز به خون و فرآورده های خون موجب شده تا اهدای خون از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار شود.
بیماران نیازمند را چشم انتظار نگذاریم
در این میان در اقصی نقاط کشورمان، نیز انسانهایی هستند که در ایام خاص همانند ماه مبارک رمضان، بدون هیچ اجبار و چشم داشتی با هدیه دادن قطرات خون سرخ خود تصویری دلنشین را به چهره های دردمندان نثار می کنند و این افراد با جریان مستمر اهدای قطره های خون خود در تلاشند سهمی از نوعدوستی و خیرخواهی را در زندگی خود به ثبت برسانند و آن را به اطرافیان نیز انتقال دهند.
ناصر پورجم یکی از با سابقه ترین و از معدود اهدا کنندگان مستمر این استان زنجان به شمار می رود که با وجود افزایش سن اما همچنان سرحال، سرزنده، شاداب بوده و دید مثبتی به اهدای خون دارد.
وی که اکنون ۶۲ سال سن دارد اولین تاریخ اهدای خون خود را ۱۷ سالگی عنوان و بیان کرد: اولین اهدای خونم را در سال ۱۳۵۵ و در بیمارستان حکیم هیدجی آن زمان شهر زنجان هنگامی که، زنی نوزاد خود را به دنیا آورده بود و نیاز شدیدی به خون داشت انجام دادم.
پورجم افزود: پس از آن تصمیم گرفتم که هر سال سه یا چهار بار خون اهدا کنم.
این اهدا کننده خون مستمر زنجان وقتی از زندگی گذشته خود صحبت می‌کند، جریان اهدای خونش در آن پررنگتر و هدیه آن به افراد نیازمند بیشتر نمایان است.
وی ادامه داد: اوایل فقط زمانی خون اهدا می‌کردم که ضرورتی وجود داشت اما پس از سالها و با شکل گیری ساختاری منظم در انتقال خون، هر سال سه یا چهار بار خون می‌دهم که در صورت احتیاج برای بیماران استفاده شود.
پورجم اظهار داشت: علاوه بر آن، چهار سال و در هر ماه ۲ بار پلاسما اهدا کردم و با احتساب آن می توان گفت که تاکنون ۲۱۳ بار به این کار خیرخواهانه مبادرت کردم.
این اهدای کننده با سابقه زنجانی تا کنون کیسه های خونی زیادی را با گروه خونی A مثبت پر کرده است که عده زیادی از آنها حیات دوباره یافته اند.
وی خاطرنشان کرد: اهدای خون مستمر موجب شده دیگران و به خصوص بستگان نیز به اهدای خون تشویق شوند و حتی فرزندانم نیز به این کار اهتمام جدی دارند.
این اهدا کننده زنجانی در ادامه با بیان اینکه ایام کرونایی نباید مانعی در اهدای خون باشد، ادامه داد: با توجه به شیوع کرونا و توصیه متخصصان مبنی بر رعایت نکات بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی این مهم نیز می تواند مورد توجه اهدا کنندگان خون قرار گیرد.
وی اضافه کرد: بیماران نیازمندی همانند هموفیلی ها، دیالیزی ها و سرطانی ها چشم انتظار یاری اهدا کنندگان خون هستند و بی توجهی به این موضوع مهم می تواند مشکلاتی را برای آنان ایجاد کند.
پورجم افزود: هر وقت برای اهدای خون به پایگاه انتقال خون شهر زنجان مراجعه می کنم، پس از انجام این کار احساس خوبی دارم، احساسی که نمی توان با هیچ واژه ای آن را توصیف کرد.
وی اظهار داشت: اهدا کنندگان و دیگر شهروندان توجه کنند که اهدای خون در شرایط کرونایی مشکلی ایجاد نمی کند، چرا که تمامی موارد و نکات بهداشتی رعایت شده و در صورت وجود مشکلی به فرد اطلاع داده می شود.
این اهدا کننده خاطرنشان کرد: اهدای خون در راه رضای خدا و یاری رساندن به هم نوع می تواند آثار مطلوبی را در زندگی فردی برجای بگذارد که این مهم در زندگی ام نمود داشته است.
پورجم، از شهروندان زنجانی خواست در روزگار کرونایی با اهدای خون خود در بازه زمانی هر سه ماه یکبار به یاری همنوعان بشتابند تا قدری از آلام و درد بیماران کاهش یافته و نگران تامین این ماده حیاتی نباشند.
انتقال خون زنجان آماده خونگیری در ماه رمضان
مدیرکل انتقال خون استان زنجان نیز با اشاره به تمهیدات این اداره کل برای خدمات رسانی بهتر به مراجعه کنندگان به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان گفت: این اداره کل در ایام ماه رمضان تمهیداتی ویژه با توجه به ایام کرونایی برای اهدای خون داوطلبان و اهدا کنندگان مستمر خون اندیشیده است.
دکتر سیامک اسدی افزود: بر این اساس از داوطلبان اهدای خون درخواست می شود بدون نگرانی در این امر خداپسندانه مشارکت بیشتری داشته و یاری رسان انتقال خون استان باشند.
وی اضافه کرد: طبق اعلام نظر مراجع تقلید، اهدای خون منافاتی با روزه داری ندارد و بر این اساس افرادی که وعده سحری خود را به صورت کامل صرف کرده باشند، می توانند نسبت به اهدای خون مبادرت کنند.
این مسؤول ادامه داد: هم اکنون استان زنجان در تامین ذخایر خونی مورد نیاز مشکلی ندارد و در این میان مشارکت فعالانه اقشار مختلف مردم می تواند به افزایش ذخایر خونی کشور کمک زیادی کند.
وی اظهار داشت: افرادی که به دلایلی شرایط روزه داری برای آنها فراهم نیست نیز می توانند در این امر مهم مشارکت فعالانه ای داشته باشند.
اسدی افزود: سالانه ۶۰ هزار واحد فرآورده خونی در این استان تولید و در مراکز بیمارستانی استفاده می شود و در این میان ۹۴ درصد اهدا کنندگان خون را مردان و بقیه را زنان تشکیل می دهند.
وی خاطرنشان کرد: اهدای خون دارای شرایطی است و بر مبنای آن نسبت به خون گیری اقدام می شود و متقاضیان باید حداقل ۱۸ و حداکثر ۶۵ سال سن و حداقل ۵۰ کیلوگرم وزن داشته باشند.
اسدی خاطر نشان کرد: طبق برنامه ریزی انجام شده پایگاه انتقال خون زنجان، واقع در چهارراه سعدی تا پایان ماه مبارک رمضان در شیفت صبح از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۴ بعد ازظهر و شب به ویژه بعداز افطار ساعت ۲۱ تا ۲۴ آماده خون گیری از مراجعه کنندگان است.
مراجعه کنندگان در ایام کرونایی غربالگری می شوند
وی با اشاره به اینکه همه مراجعه کنندگان برای اهدای خون به لحاظ بیماری کرونا مورد غربالگری قرار می گیرند، افزود: بر این مبنا، تب مراجعه کنندگان در بدو ورود اندازه گیری می شود و در صورت نبود موارد خاص، برای انجام معاینات و مشاوره ها مورد پذیرش قرار می گیرند که انجام این اقدامات بسیار ارزشمند است و می توان چنین الگویی را در دیگر دستگاه‌های اجرایی نیز اجرا کرد.
اسدی افزود: از زمان آغاز شیوع این بیماری در کشورمان، این اداره کل اقدامات حفاظتی از قبیل استفاده از وسایل یکبار مصرف طبق پروتکل قبلی و نظافت و ضدعفونی مراکز اهدای خون را هر روز در سه نوبت انجام می دهد.
سدی افزود: با توجه به اقدامات پیشگیرانه جدی تر، تعداد دفعات نظافت و ضد عفونی مراکز روزانه به چهار بار افزایش یافته است که این مهم تا پایان مهار بیماری همچنان ادامه دارد.
مدیرکل انتقال خون استان زنجان ادامه داد: در پایگاه انتقال خون استان برای خدمات رسانی بهتر، رعایت اصول و نکات بهداشتی کمترین ارتباط بین پرسنل و اهدا کننده وجود دارد.
این مسؤول با تاکید بر اینکه اهداکنندگان زنجانی در شرایط حساس کنونی همراه انتقال خون استان باشند، افزود: این قشر، یاریگر انتقال خون استان در امر تامین ذخایر خونی باشند تا با همدلی و همبستگی ملی بر این بیماری نیز غلبه کنیم.
وی اظهار داشت: شیوع بیماری کرونا در بسیاری از استان های کشورمان هر چند، بر شمار مراجعه کنندگان اهدای خون تاثیر نامطلوبی گذاشته است اما در زمان حاضر دخایر فراورده های خونی استان زنجان پاسخگوی مراکز درمانی بوده و مشکلی در این بخش وجود ندارد.
این مسؤول ادامه داد: متاسفانه جو روانی حاکم در ارتباط با بیماری ویروس کرونا، موجب استرس و اضطراب گروه‌های مختلف جامعه و اهدا کنندگان خون شده و در این میان همراهی رسانه های گروهی سهم بسزایی در به حداقل رساندن این نگرانی دارد چراکه، نیاز به فرآورده های خونی در تمام روزهای سال وجود دارد.
اسدی ابراز امیدواری کرد، با همراهی مردم و مسؤولان این بیماری هر چه زودتر کنترل و مهار شود که عزم ملی موید این مساله مهم در کشور است.
اغلب اهدا کنندگان خون در زنجان مستمر هستند
یک فوق تخصص خون و آنکولوژی مرکز آموزشی تخصصی و فوق تخصصی آیت الله موسوی زنجان نیز در ارتباط با اهمیت اهدای خون گفت: یکی از نکات مهمی که در اهدای خون در نظر گرفته می‌شود سن قانونی اهدا کننده خون است یعنی فرد اهدا کننده نباید کمتر از ۱۸ سال و بیشتر از ۶۰ سال سن داشته باشند.
دکتر کامیبز داوری افزود: اهدا کنندگان مستمر خون باید حداقل فواصل بین هر خون دهی را یک ماه در نظر بگیرند، همچنین قبل از اهدای خون، مواردی از قبیل فرد نداشتن خالکوبی، اعتیاد و دیگر موارد بررسی می شود.
وی اضافه کرد: علاوه بر آن افرادی که دارای عفونت‌های خونی، هپاتیت C، B یا بیماری سیفلیس هستند، نیز غربال می‌شوند یعنی بررسی می‌شود که فرد اهدا کننده خون به این بیماری‌ها مبتلا و دچار کم خونی نباشد.
داوری افزود: بعد از دریافت خون و انجام بررسی‌های لازم ممکن است فرآورده‌های مختلف خون شامل پلاکت، پلاسما و حتی مشتقات دارویی نظیر ایموگلوبین نیز مورد استفاده قرار گیرد.
این فوق تخصص خون و آنکلوژی اطفال ادامه داد: اغلب اهدا کنندگان خون را افراد مستمر تشکیل می دهند که در زمان های مشخصی نسبت به این امر خداپسندانه اقدام و نیاز بسیاری از بیماران را برطرف می کنند.
داوری با اشاره به اینکه بیماری کرونا به طور طبیعی شرایط اهدای خون به ویژه طی ماه مبارک رمضان را نیز تحت تاثیر قرار داده است، افزود: بر این مبنا این بیماری به تنهایی مانع در امر اهدای خون نیست، چرا که غربالگری فرد از ابعاد مختلف می تواند نگرانی ها را در این خصوص به میزان زیادی کاهش دهد.
وی اظهار داشت: تبلیغات و آگاه سازی مستمر در این ایام کرونایی و تقارن آن با ماه مبارک رمضان می تواند علاوه بر اهدا کنندگان مستمر دیگر افراد را به این امر خداپسندانه ترغیب و تشویق کند چرا که برخی ها بر این باورند که بیماری مانع است.
این فوق تخصص خون و آنکلوژی خاطرنشان کرد: خوشبختانه طی سال های گذشته و با اقدامات انجام گرفته در ایران هیچ مشکلی از نظر تامین خون و فرآورده‌های آن وجود ندارد و همواره نیازهای خونی بیماران به کمک اهدا کنندگان تامین شده است.
میزان سلامت خون در ایران از بسیاری از کشورهای پیشرفته بالاتر است
سخنگوی سازمان انتقال خون نیز در ارتباط با وضعیت اهدای خون گفت: میزان سلامت خون در ایران از بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا هم بالاتر است، چراکه تمام مراحل اهدای خون در مراکز انتقال خون در شرایط استریل و طبق استانداردهای جهانی انجام می‌شود.
بشیر حاجی‌بیگی افزود: پروسه اهدای خون یک روند و جریان بین‌المللی دارد، بر همین اساس رعایت استانداردهای انتقال خون در مراکز انتقال خون کشورهای مختلف اجتناب‌ناپذیر است که در ایران نیز تمام مراحل اهدای خون به صورت کاملا استریل انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه ۶۰ درصد اهداکنندگان خون ایرانی مستمرند (حداقل دو بار در سال خون اهدا می کنند) خاطر نشان کرد: اهدای خون در ایران از سال ۲۰۰۷ به صورت کاملا داوطلبانه شد و خیلی زودتر از زمانی که سازمان بهداشت جهانی برای اهدای صددرصد داوطلبانه در نظر گرفته بود، انجام شد و در حال حاضر هم شاخص اهدای خون در ایران ۲۷ نفر به ازای هزار نفر جمعیت است که شاخص خوبی محسوب می‌شود.
این مسؤول با اشاره به اینکه هر ساله در ماه مبارک رمضان آمار اهدای خون با کاهش مواجه می شود و این کاهش در سال هایی که ماه رمضان در ۶ ماه اول سال قرار می گیرد چشمگیرتر است، گفت: امسال هم به دلیل شیوع ویروس کرونا در 2 ماه اخیر اهدای خون در کشور کاهش یافته که این موضوع در برخی استان ها که بیماران مصرف کننده خون بیشتری دارند، محسوس‌تر بود.
