صنایع فرهنگی به گونه ای از فعالیت های دانش بنیان اطلاق می شود که به خلق ایده، تولید و توزیع محصولات و خدماتی می پردازد که ماهیت فرهنگی دارند و از آنجایی که تولید محصولات و خدمات فرهنگی بر خلاقیت، مهارت، دانش و استعداد تولید کنندگان آن استوار است، صنایع فرهنگی را صنایع خلاق نیز می گویند.
صنایع فرهنگی و خلاق را می توان یک مواجهه فعال و نه انفعالی، در برابر هجمه های فرهنگی دانست. این دسته از فعالیت ها به واسطه درونزا و متکی بودنشان بر فرهنگ بومی می تواند با هزینه های کم در قیاس با صنایع دیگر موجب اشتغال زایی و رونق اقتصادی شده و محصولات دانش بنیان آن نیز با ارزش افزوده بالایی در سطح گسترده عرضه شود.
رونق تولید و مصرف کالاهای فرهنگی و حتی صدور آن به خارج از مرزها، در کنار برجسته کردن جنبه مولد فرهنگ در عرصه اقتصاد، می تواند زمینه صدور فرهنگ را نیز در پی داشته باشد چرا که امروزه سرمایه های فرهنگی در رقابت بین کشورها به عنوان یک مزیت مهم تبدیل شده است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز زنجان به منظور بررسی و واکاوی زمینه ها و چالش های موجود در توسعه صنایع فرهنگی میزگردی را با حضور کامران جعفری، رئیس جهاد دانشگاهی استان زنجان، محمود علیمحمدی، معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان و امیر نعمتی، رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی استان زنجان برگزار کرد که در آن حاضران اتکای فعالیت های فرهنگی بر اعتبارات دولتی، نداشتن حساسیت لازم، عدم باور به تاثیر گذاری ایده های خلاق و نبود جریان رسانه ای برای حمایت از فرآورده ها را از عمده چالش های صنایع فرهنگی برشمردند.
فناوری های جدید ابزار گسترش عناصر و ارزش های فرهنگی
رئیس جهاد دانشگاهی استان زنجان به افتتاح نخستین واحد استانی پارک ملی علوم وفناوری های نرم و صنایع فرهنگی در این استان اشاره کرد و گفت: هدف جهاد دانشگاهی از راه اندازی چنین واحدی، حساس کردن مسئولان به این موضوع است که فرهنگ بر خلاف آنچه در کشور اتفاق می افتد، هزینه بر نیست و می شود در آن در آمدزایی کرد.
کامران جعفری افزود: در خیلی از کشورها بخش قابل توجهی از گردش مالی و تولید ناخالص ملی مربوط به درآمدهای حوزه فرهنگ و هنر است و حتی بار عمده اس از سهم اشتغال نیز بر دوش صنایع فرهنگی است.
وی با بیان اینکه هدف اصلی انقلاب اسلامی، فرهنگی بود، گفت: بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب، صدور انقلاب امری اجتناب ناپذیر است، اما صدور انقلاب با چه ابزاری محقق می شود؟ به نظر من این موضوع از ۲ طریق توانمندی صنایع اقتصادی در حوزه فرهنگ و دانش و فناوری قابل تحقق است.
رئیس جهاد دانشگاهی استان زنجان خاطرنشان کرد: قرار نیست در حوزه اقتصاد فرهنگ تیشه به ریشه خودمان بزنیم بلکه اتفاقا این فناوری های جدید را می توان به خدمت عناصر فرهنگی سنتی در آورد و از طریق این ابزارها آنها را گسترش داد و جهانی کرد.
وابسته بودن به اعتبارات دولتی، مانه رونق صنایع فرهنگی است
معاون امور هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گفت: خیلی از منتقدین معتقد هستند که فرهنگ و هنر نمی تواند صنعت باشد ازاین رو نمی توانیم تعریفی برای صنایع فرهنگی داشته باشیم و ما کماکان با شماری از فعالان حوزه فرهنگ و هنر، این چالش را داریم.
محمود علیمحمدی افزود: فعالان این حوزه اغلب معتقدند فعالیت های فرهنگی و هنری اغلب باید از طریق دولت حمایت شوند تا رشدو بالندگی داشته باشد ولی این چالش به واسطه نگاه سیستماتیک به فرهنگ در جوامع توسعه یافته حل شده است و به مقوله فرهنگ کاملا به صورت سیتماتیک نگاه می شود از این رو حوزه فرهنگ و هنر در چنین فضاهایی هم در آمدزا است.
وی با بیان اینکه صنایع فرهنگی یک فرصت برای خلق ثروت است، افزود: یکی از رکن های اصلی صنایع فرهنگی، انسان و انسان محوری است و تا وقتی خلاقیت انسان وجود دارد، از طریق فرهنگ نیز می شود ثروت آفرینی کرد.
علیمحمدی به لزوم تغییر نگاه این فرض که فرهنگ نمی تواند ثروت ایجاد کند، تاکید کرد و گفت: اکنون این انگاره در جامعه غلبه دارد که همچنان برای ایجاد و اجرای یک رویداد فرهنگی حتما باید دولت هرینه کند و این نشان دهنده یک خلأ است.
وی با بیان اینکه متکی کردن برنامه ها و فعالیت های فرهنگی و هنری به بودجه های دولتی مانع از تحقق از صنایع فرهنگی است، اظهار داشت: هنوز بسیاری از برنامه های فرهنگی در کشور با حمایت دولتی انجام می شود در حالی که در صنایع فرهنگی بخش خصوصی میدان داری می کند و البته از اجرای برنامه هم خلق ثروت می کند.
ظرفیت ها برای توسعه صنایع فرهنگی مغفول مانده است
رئیس حوزه هنری استان زنجان با بیان اینکه ریشه صنایع فرهنگی در ایده ها و منویات درونی انسان قرار دارد، گفت: وقتی از واژه صنعت استفاده می کنیم این واژه بیشتر شامل نیازهای مادی است و این وجه تمایز صنعت با صنایع فرهنگی است.
امیر نعمتی افزود: ماده اولیه صنایع فرهنگی ذوقیات، احساسات و خلاقیت های انسان ها است، و اثری هم که در قالب صنایع فرهنگی خلق می شود، به لحاظ ماهیت با آنچه در صنعت حاصل می شود، متفاوت است.
وی با بیان اینکه صنایع فرهنگی با هویت یک جامعه در هم طنیدگی دارد، اظهار داشت: در صنایع فرهنگی در وهله اول با محتوا سروکار داریم بنابراین هر کشور و جامعه ای که بیشتر به صنایع فرهنگی بها داده است، ارزش های آن ماندگارتر و ببشتر دیده شده است.
نعمتی با بیان اینکه متاسفانه در کشور ما از ابتدا برنامه های حوزه فرهنگ و هنر به درآمد دولت متکی شده است، افزود: این موضوع تا آنجا پیش رفته که خیلی ها به این موضوع که می شود از حوزه فرهنگ و هنر پول در آورد، باور ندارند.
وی به ضرورت تامین زیرساخت ها برای تحقق و رونق صنایع فرهنگی تاکید کرد و افزود: اکنون خیلی از ظرفیت های فرهنگی ما مورد غفلت قرار گرفته است و هنرمندان ما به نوعی بد عادت شده اند و اغلب متظر بودجه دولتی هستند.
نسبت به صنایع فرهنگی حساسیت لازم را نداریم
رئیس جهاد دانشگاهی استان زنجان به نقش رسانه ها در جا افتادن مبحث جدید صنایع فرهنگی در کشور تاکید کرد و گفت: مشکل اصلی ما این است که هیچ زیر ساختی را برای صنعت فرهنگی در کشور ایجاد نکرده ایم.
وی به فعالیت های جهاد دانشگاه در تقویت صنایع فرهنگی اشاره کرد و افزود: جهاد دانشگاهی در این زمینه بیشتر نقش دولت را ایفا می کند با وجود اینکه یک نهاد عمومی و غیر دولتی است.
جعفری با بیان اینکه زیر ساخت هایی که در جهاد دانشگاهی برای تقویت صنایع فرهنگی مهیا شده، بسیار ناچیز است، اظهار داشت: باید صنایع فرهنگی را به واسطه جایگاهی که امروز پیدا کرده است، جدی بگیریم.
وی با بیان اینکه بر اساس تعریف های ارائه شده صنایع فرهنگی شامل بازی های ویدئویی و کامپیوتری، رادیو، تلویزیون، نرم افزار، انتشارات، هنرهای نمایشی، موسیقی، فیلم و ویدئو، مد، طراحی، صنایع دستی، اشیا هنری و عتیقه جات، معماری و حوزه تبلیغات است، گفت: جهاد دانشگاهی تلاش دارد هر فردی که در این حوزه ها صاحب ایده است را مورد حمایت قرار دهد تا برای ایده ها زمینه عملیاتی شدن را فراهم کرده و از دل ایده ها شرکت های فناورانه بیرون بیاید.
جعفری به ارزش صنایع فرهنگی در کشورهای مختلف اشاره کرد و گفت: بر اساس آمارهای مربوط به سال ۲۰۱۳، نزدیک ۳۰ میلیون اشتغال در حوزه صنایع خلاق و فرهنگی وجود داشته و حدود ۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد دلار نیز گردش مالی در این صنایع اتقاق افتاده است.
وی افزود: در حوزه قاره آسیا و اقیانوسیه ۳۴ درصد درآمد کشورها به حوزه صنایع فرهنگی مربوط می شود.
رئیس جهاد دانشگاهی استان زنجان به هدف گذاری های انجام شده در حوزه صنایع فرهنگی در برخی کشورها اشاره کرد و گفت: اگر آمارها را به دقت رصد کنیم می بینیم که برخی کشورها حرکتشان دراین حوزه حساب شده است.
وی با بیان اینکه اکنون در خانه هر ایرانی یک صلوات شمار ساخت کشور چین وجود دارد، گفت: اینکه چرا ما خودمان سراغ ساخت چنین ابزارهای ساده ای نرفتیم در حالی که در صنعت موشکی پیشتاز هستیم، این است که نسبت به صنایع فرهنگی آن حساسیت لازم را نداریم.
جعفری خاطرنشان کرد: در حوزه اسباب بازی اگرچه حرکت هایی در کشور انجام شده ولی در واقع به جای مطلوبی نرسیده ایم، در حالی که صنعت اسباب بازی از شاخه ها ی مهم صنایع فرهنگی است.
نیازمند باور پذیری برای حمایت های از ایده های خلاق هستیم
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان به انباشت نیروی کار تحصیل کرده در جامعه اشاره کرد و گفت: این نوعی فرصت برای بروز ایده های جدی است.
وی افزود: زمانی که در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی در اروپا و آمریکا چالش انباشت نیروی انسانی ایجاد شد، در چنین شرایطی بخش خصوصی به جد وارد عرصه شد، صنایع مختلف ایجاد شد و به مروردر کنار این صنایع، صنعت فرهنگی نیز جای خودش را بازکرد تا اینکه در سال های بعد با زاده شدن اپلیکیشن های مختلف مثل فیسبوک شاهد اتقاق های قابل توجهی شدیم.
علیمحمدی گفت: دیجی کالا محصول ایده ای است که از جانب چند جوان خلاق زنجانی ایجاد شد و البته سرمایه گذار از آن ایده حمایت کرد و اکنون به چنین جایگاهی رسیده است.
وی افزود: شرکتی مثل " اوبر" که ارزشش بیش از ۶۸ میلیارد دلار تخمین زده می شود، از درون یک یک استارت آپ بیرون آمده است.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان به ضرورت حمایت و سرمایه گذاری برای ایده های خلاق تاکید کرد و افزود: با وجود ظرفیت های قابل توجه و نیروی انسانی توانمند، سرمایه گذاران ما باید به چنین حوزه هایی ورود کنند.
با صنایع فرهنگی امکان حفظ گذشته و انتقال آن به آینده تسهیل می شود
رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی استان زنجان گفت: امروزه با وجود پیشرفتت های حاصل شده در حوزه فناوری، کشورهایی در گسترش فرهنگ خود موفق عمل می کنند که از طریق صنایع فرهنگی بهره لازم را می برند.
وی حاطرنشان کرد: البته اگر ضمن بهره گیری از ابزارهای جدید، نتوانیم اصالت فرهنگی خودمان را حفظ کنیم، آسیب پذیر خواهیم شد.
وی با بیان اینکه اکنون صنایع فرهنگی سهم چشم گیری در ارائه اطلاعات و حتی آموزش ها دارد، اظهار داشت: با این وجود ما از نقش صنایع فرهنگی غفلت کرده ایم.
نعمتی با بیان اینکه باید نسبت به رونق صنایع فرهنگی در جامعه با توجه به وجو د ظرفیت ها، نگاه امیدوارانه ای داشته باشیم، افزود: دولت باید در ابتدای راه حمایت های خود را داشته باشد ولی شرایط نباید به این گونه باشد که وابستگی به دولت ایجاد شود.
رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی استان زنجان با بیان اینکه صنایع فرهنگی در هرکشوری حامل اعتقادات، فرهنگ ها و هنجارهای جامعه است، اظهار داشت: با صنایع فرهنگی امکان حفظ گذشته و انتقال آن به آینده تسهیل می شود.
استقرار ۱۷ استارت آپ در واحد استانی پارک ملی علوم وفناوری های نرم و صنایع فرهنگی زنجان
رئیس جهاد دانشگاهی استان زنجان به استقرار ۱۷ استارت آپ در واحد استانی پارک ملی علوم وفناوری های نرم و صنایع زنجان اشاره کرد و گفت : با توجه به استقبال چشم گیری که صورت گرفت، ظرفیت فاز نخست این مرکز پر شده و برای پنج سال دوم باید ۵۶ شرکت در آن مستقر کنیم اما زیر ساخت ها محدود است.
وی افزود: در این ۱۷ استارت آپ ۳۰ نفر تمام وقت، ۱۹ نفر پاره وقت کار می کنند و طی یک سالی که از فعالیتشان می گذرد، ۶۹۳ میلیون تومان گردش مالی داشتند و ۲۹۳ میلیون تومان نیزمحصول فروختند.
جعفری تصریح کرد: جهاددانشگاهی مگر چقدر توان دارد، این نهاد بودجه دولتی ندارد ولی با این وجود در عرصه صنایع فرهنگی حرکت های قابل توجهی انجام داده است.
وی اظهار داشت: باید مدیران و دستگاههای اجرایی مختلف با ورود به حوزه حمایت از صنایع فرهنگی، ظرفیت های موجود را تقویت کنند تا راه برای صادرات محصول نیز برای این حوزه باز شود.
اگر رسانه ها پای کار نباشند، در صنایع فرهنگی موفقیتی به دست نمی آید
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگی و ارشاد اسلامی استان زنجان به نقش رسانه در توسعه و رونق صنایع فرهنگی اشاره کرد و گفت: تا وقتی که برای فرآورده های فرهنگی و هنری متن و محتوا در رسانه ها تولید نشود، آن محصول و فرآورده واثر هنری موفقیت چندان در جامعه کسب نخواهد کرد.
وی با بیان اینکه در حوزه صنعت خام فروشی همچنان برای بخش خصوصی جذابیت دارد، اظهار داشت: برای تولید فرآورده جدید چه در حوزه صنعت و چه در حوزه فرهنگ و هنر نیاز به ایده های جدید داریم.
علیمحمدی گفت: دادن تسهیلات و یا کمک های بلاعوض دولتی برای انجام کارهای فرهنگی و هنری به یک عادت در جامعه تبدیل شده است، و این یک معضل است.
وی افزود: اگر زمینه درست طراحی نشده باشد، با ارائه تسهیلات فقط یک فرد بیکار را به بیکار مقروض تبدیل می کنیم، بنابراین تا وقتی همه عوامل دست به دست هم ندهند عملا چیزی به نام صنعت فرهنگی در کشور نخواهیم داشت.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگی و ارشاد اسلامی استان زنجان به ایده مطرح شده از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص شبکه شهرهای خلاق اشاره کرد و گفت: در این طرح در سطح یک هزار و ۲۰۰ شهری که در کشور وجود دارد، مشخص می کنیم در هر یک از شهرها چه حوزه هایی وجود داردکه بتوانیم حول محور آن خلاقیت های فرهنگی و هنری ایجاد کنیم و ازآن در آمد زایی داشته باشیم.
اگر به نیازهای روزجامعه پاسخ ندهیم، عقب می مانیم
رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی استان زنجان گفت: باید خالقان صنایع فرهنگی را حساس کنیم تا تولیداتشان برحسب نیازها، ضروریت ها و اولویتهای جامعه باشد.
وی افزود: وقتی اثری منطبق بر نیازهای جامعه نباید به طور قطع ماندگار نمی شود و تاثیری هم نخواهد داشت.
نعمتی خاطرنشان کرد: ما چشممان را به بیرون دوخته ایم در حالی که ما داشته های فراوان و غنی داریم ولی از آنها غافل هستیم.
وی با بیان اینکه اگر به به نیازهای روزجامعه پاسخ ندهیم، عقب می ماینم، گفت: باید بداینم نیازهای امروز جامعه با دهه ۶۰ و ۷۰ متفاوت است و مخاطبان توقع های متفاوتی دارند و لازم است ما داشته های خود را با بازنگری های جدید ارائه دهیم.
نعمتی خاطرنشان کرد: امروز از سیستم ادرای و آموزشی کشور خلاقیت بیرون نمی آید، باید واقعیت ها ببینیم و همگام با آن حرکت کنیم.
۳۰۸۸
