تاثیر تحولات میدانی در غرب آسیا بر توافق جدید ایران و هند/ آیا دهلی باز یک گام جلو و دو گام به عقب می رود؟ / هند امیدوار به دریافت معافیت تحریمی درباره چابهار است

به گزارش جماران، مجله خبری انگلیسی و هندی Outlook که در هند منتشر می شود در تازه ترین نوشتار به سراغ توافق جدید تهران و دهلی برای توسعه و بهره برداری از بندر چابهار رفته و می نویسد: 

از زمانی که هند و ایران روز دوشنبه قراردادی 10 ساله برای راه اندازی یک پایانه بزرگ در بندری که برای دهلی نو اهمیت استراتژیک و اقتصادی زیادی دارد، امضا کردند، سر و صدای تازه ای درباره این بندر و البته این همکاری دوجانبه به راه افتاده است. چابهار در 72 کیلومتری غرب بندر گوادر در استان بلوچستان پاکستان واقع شده است. این بندر توسط یک شرکت چینی اداره می شود و بخشی از کریدور اقتصادی چین - پاکستان  است که در قلب طرح بلندپروازانه کمربند و جاده رئیس جمهور چین ، شی جین پینگ قرار دارد.

هند از سال 2018 کا در بندر شهید بهشتی چابهار را آغاز کرده اما این بندر ترافیک باری مدنظر دهلی را متحمل نشده است. اکنون برخی امیدوار هستند که یک توافق طولانی مدت، معادله را تغییر  دهد. دهلی نو امیدوار است تا پایان ماه جاری عملیات باربری کامل را در چابهار آغاز کند. قرارداد جدید دو کشور به این پروژه کمک می کند و انگیزه تازه ای را برای افزایش تجارت، نه تنها با افغانستان، بلکه در بازارهای آسیای مرکزی فراهم می کند. چابهار ارتباط هند با کریدور حمل و نقل شمال-جنوب، پروژه مشترک ایران و روسیه را بهبود می بخشد و مناطق وسیعی را برای تجارت و فعالیت اقتصادی باز می کند.

سارباناندا سونووال، وزیر بنادر و کشتیرانی هند پس از امضای توافق گفت: «این توافق مسیر را برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر در بندر باز می‌کند.بدون توافق بلندمدت، سرمایه‌گذاری در یک بندر دشوار است».

هند 120 میلیون دلار بر اساس این قرارداد و 250 میلیون دلار دیگر به عنوان تأمین مالی هزینه خواهد کرد که سرمایه گذاری کلی را به حدود 370 میلیون دلار در مجموع می رساند. سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند می گوید این توافق این راه را برای سرمایه گذاری های بزرگتر در بندر باز می کند.

چابهار به دلیل تحریم‌های فلج‌کننده‌ای که دولت‌های متوالی آمریکا علیه ایران اعمال کرده‌اند، در چند دهه گذشه همواره در حالت در حال شکل گیری قرار داشته است.  این پروژه در سال 2003 آغاز شد، زمانی که آتل بیهاری واجپایی، نخست‌وزیر سابق و محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، نقشه راه همکاری استراتژیک بین ایران و هند را تعریف و امضاء کردند.  با این حال، به لطف دوستی دهلی نو با ایالات متحده، مدت هاست که در روابط هند و ایران، دو کشور یک گام به جلو و دو گام به عقب رفته اند.

بنابراین، شور و شوق برای اجرایی کردن برنامه‌ها و پروژه های به تعویق افتاده باید با بررسی واقعیت در مورد وضعیت در حال تحول در غرب آسیا و تحریم‌های جدید اعمال شده علیه ایران پس از حملات پهپادی و موشکی این کشور به اسرائیل همراه باشد. خیلی چیزها به چگونگی تحول در وضعیت غرب آسیا و روابط ایران با ایالات متحده و همچنین اسرائیل بستگی دارد. باد مخالفی که هنوز در عرصه بین المللی پیرامون ایران وجود دارد می تواند پروژه چابهار را خنثی کند، زیرا هند همچنان تلاش می کند تعادلی میان روابط استراتژیک رو به رشد خود با واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش و  ضدیت ایران با ایالات متحده ایجاد کند.

در سال 2018، هند از تحریم های آمریکا علیه ایران برای پروژه چابهار معاف شد. آیا آن رویه همچنان ادامه خواهد داشت؟ در آن زمان شرایط متفاوت بود، زیرا نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج نشده بودند، یک دولت دموکراتیک در کابل برقرار بود، و پروژه بندر یک ترتیبات حمل و نقل جایگزین برای هند برای رسیدن به افغانستان بود. پاکستان اجازه دسترسی هند به افغانستان را از طریق خاک خود نمی دهد. هدف هند از چابهار رسیدن به کالاهای ضروری از طریق چابهار و سپس از طریق جاده به افغانستان بود. دهلی نو جاده 218 کیلومتری دلارام را که غرب افغانستان را به زرنج در مرز ایران و افغانستان وصل می کند با هزینه 100 میلیون دلار ساخته است. در آن زمان کارگران هندی در حین ساخت این جاده چندین بار مورد حمله طالبان قرار گرفتند. اما اکنون طالبان به اهمیت چابهار پی برده و خواهان موفقیت این پروژه است.

وزارت خارجه آمریکا زمان زیادی را برای هشدار به هند تلف نکرد. ودانت پاتل، معاون سخنگوی اصلی این خبر گفت: «هرکسی که قصد معامله تجاری با تهران را دارد باید از خطر بالقوه تحریم ها آگاه باشد.» هند امیدوار است با توجه به اهمیت استراتژیک چابهار و نقش مرکزی چین در گوادر، همچنان از معافیت تحریمی آمریکا برای چابهار برخوردار باشد. برهمین اساس علیرغم اظهارات وزارت خارجه آمریکا، دهلی نو امیدوار است که این مشکل را حل کند.