اولویت اصلی مقامات مسقط تلاش برای جلوگیری از گسترش بحران‌های رو به افزایش در غزه، یمن، خلیج عدن و دریای سرخ به خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان است. در این چارچوب، عمان تلاش کرده است تا تهران را متقاعد کند تا از تشدید بیشتر تنش‌ها خودداری کند.
به گزارش جماران، اندیشکده stimson در تازه ترین نوشتار به بررسی نقش سلطان نشین عمان در مدیریت تنش به وجود آمده در غرب آسیا پرداخته و می نویسد: زمانی که صحبت از سیاست خارجی به میان می‌آید، مسقط مدت‌هاست که از گرایش‌های پان عرب جدا شده و سیاست خارجی مستقلی را دنبال می‌کند که منعکس‌کننده پیوندهای سلطنت عمان با بسیاری از مردم غیر عرب است که اجدادشان از قرن‌ها پیش با عمانی‌ها تعامل داشتند. رابطه عمان با ایران یک نمونه است. عمان علیرغم اینکه یکی از اعضای موسس شورای همکاری خلیج فارس (GCC) است که در سال 1981 برای دفاع در برابر گسترش انقلاب اسلامی ایران ایجاد شد، روابط نزدیک و حتی گرمی با تهران دارد.
سلطان قابوس بن سعید، پس از ارزیابی این موضوع که هم ایران و هم عراق می‌توانند به شدت به امنیت و منافع اقتصادی عمان لطمه بزنند، کشورش را در طول جنگ ایران و عراق در سال‌های 1980-1988 بی‌طرف نگاه داشت و از این بی‌طرفی برای تسهیل مخفیانه مذاکراتی که به پایان آن درگیری وحشتناک کمک کرد، استفاده کرد. . در طول چند دهه، عمان همچنان به عنوان پل ارتباطی بین غرب، کشورهای عربی و جمهوری اسلامی ایران عمل کرده است.
در حالی که قطر اخیراً به‌عنوان میانجی بین اسرائیل و حماس در تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس در غزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، عمان به آرامی برای جلوگیری از تبدیل شدن جنگ به یک آتش‌بس منطقه‌ای تلاش کرده است. عمان یک کانال پشتیبان بین ایالات متحده و حوثی‌های یمن ایجاد کرده است که در نوامبر 2023 با یک سری حملات موشکی و پهپادی به کشتی‌ها در خلیج عدن و جنوب دریای سرخ وارد میدان (جنگ غزه) شدند.
عمان حملات تلافی جویانه آمریکا و انگلیس علیه پایگاه های حوثی ها در یمن را محکوم کرد و هشدار داد که چنین اقداماتی خطر تشدید بیشتر تنش های منطقه ای را به دنبال دارد. با این حال مقامات عمانی پیام های ایالات متحده را هم به ایران و هم به حوثی ها داده اند. در 30 ژانویه، بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، میزبان دیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا بود تا درباره بحران دریای سرخ گفتگو کند.
مسقط به طور سنتی با مداخله نظامی خارجی در یمن مخالف است. به عنوان مثال، در مارس 2015، عمان تنها عضو شورای همکاری خلیج فارس بود که از پیوستن به ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی که با حوثی‌ها می‌جنگید، خودداری کرد. محکومیت حملات اخیر ایالات متحده و بریتانیا به یمن توسط مسقط بازتاب بسیاری در افکار عمومی در عمان داشت که به دلیل جنگ در غزه به شدت از اسرائیل و ایالات متحده خشمگین هستند.
نقش میانجی عمان برای ایالات متحده برای اولین بار زمانی آشکار شد که بیل کلینتون، رئیس جمهور وقت، در سال 1999 نامه ای بی سابقه به محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت ایران نوشت و در جستجوی پاسخی درباره دخالت ایران در بمب گذاری در عربستان سعودی در سال 1996 بود. این نامه به سلطان قابوس در محل اقامتش در حومه پاریس تحویل داده شد و توسط یوسف بن علوی وزیر خارجه وقت عمان به تهران منتقل شد. بعداً در دولت اوباما، عمان به آزاد کردن کوهنوردان آمریکایی که از مرز کردستان عراق وارد خاک ایران شده بودند، کمک کرد.
بزرگ‌ترین دستاورد عمان تخصیص مکانی برای مذاکرات زنجیره ای بود که منجر به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) 2015 شد که پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را در ازای لغو تحریم‌ها محدود کرد. اگرچه دولت ترامپ در سال 2018 از توافق خارج شد و احیای آن در آینده قابل پیش‌بینی بعید به نظر می‌رسد، عمان همچنان متعهد به خدمت به عنوان پل دیپلماتیک بین واشنگتن و تهران برای کاهش تنش در جبهه‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای است.
یک مقام عمانی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «سیاست خارجی عمان همیشه به دنبال حفظ و تشویق گفت‌وگو میان طرف‌های مختلف بوده است. ما معتقدیم که رویکرد صلح‌ساز می‌تواند مناقشات را محدود و مهار کند و در نهایت منجر به راه‌حل‌های صلح‌آمیز شود. در واقع، عمان منافعی در کاهش تنش در منطقه و سطح بین‌المللی دارد.»
همانقدر که مسقط معتقد است احیای برجام برای منافع عمان، خاورمیانه و به طور کلی جهان مثبت است، سیاستگذاران عمانی در مورد وضعیت این توافق واقع بین هستند. مسقط امیدوار است که دولت بایدن را به سمت اجرای ضعیف‌تر تحریم‌ها در ازای موافقت ایران مبنی بر عدم عبور از برخی خطوط در فعالیت‌های هسته‌ای و رفتار منطقه‌ای خود سوق دهد. می توان گفت که تا حدودی دیپلماسی عمان دو طرف را به این سمت سوق هم داده بود.
سال گذشته، عمانی‌ها میزبان چندین دور مذاکرات غیرمستقیم بین آمریکا و ایران بودند. عمان یکی از بازیگران مهم در مبادله زندانیان ایران و آمریکا و انتقال 6 میلیارد دلار از سرمایه ایران از کره جنوبی به قطر در ماه سپتامبر بود. اندکی پس از مبادله، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، از سلطان هیثم به خاطر تسهیل این مسیر قدردانی کرد.
در همان بازه زمانی قبل از مجمع عمومی سازمان ملل، وزیر امور خارجه عمان گفت که علیرغم اینکه روند نزدیک شدن مواضع تهران و واشنگتن «آهسته، پر دردسر و چالش برانگیز» است، اما آمریکا و ایران باید حرکت در مسیر اعتمادزایی و تنش زدایی را به نفع ثبات منطقه ای و اقتصاد جهانی حفظ کنند.
برت مک گورک، فرستاده آمریکا قرار بود در پایان اکتبر 2023 با علی باقری، مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در عمان با محوریت مسائل هسته ای ایران و کاهش تنش در این پرونده دیدار کند. اما این نشست پس از حمله حماس به اسرائیل در 7 اکتبر لغو شد و اسرائیل با حمله هوایی و زمینی گسترده به نوار غزه پاسخ تلافی جویانه داد.
اولویت اصلی مقامات مسقط تلاش برای جلوگیری از گسترش بحران‌های رو به افزایش در غزه، یمن، خلیج عدن و دریای سرخ به خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان است. در این چارچوب، عمان تلاش کرده است تا تهران را متقاعد کند تا از تشدید بیشتر تنش‌ها خودداری کند.
عمان منفعت زیادی در ادامه روند تنش زدایی ایران و عربستان سعودی دارد. مقامات مسقط، همراه با همتایان خود در بغداد و پکن، به تسهیل توافق عادی سازی رابطه عربستان و ایران که در 10 مارس 2023 امضا شد، کمک کردند.
یک مقام وزارت امور خارجه عمان در این باره گفت: عمان همواره از راه حل های مسالمت آمیز برای مسائل منطقه حمایت می کند. ایران و عربستان سعودی بازیگران مهمی در خاورمیانه هستند و هر دو روابط خوبی با عمان دارند. هم ریاض و هم تهران علاقه خود را برای حل اختلافات نشان دادند. از این رو، عمان میزبان اولین دور مذاکرات بین عربستان سعودی و ایران بود و حتی پس از امضای قرارداد در چین، عمان همچنان میزبان مذاکرات دو کشور برای اطمینان از اجرای توافق بود.»
فراتر از تلاش برای تنش زدایی از رابطه ایران با عربستان سعودی و امارات متحده عربی، عمان در جهت احیای روابط عادی دیپلماتیک بین ایران و بحرین تلاش می کند. سیاستگذاران عمانی معتقدند که پایان دادن به کشتار غزه در سریع ترین زمان ممکن برای کاهش تنش در منطقه ضروری است.
یک مقام عمانی به ما می گوید مسقط آنچه را که او جنگ «بی‌رحمانه» و «بی‌معنا» علیه غزه خواند، محکوم می‌کند، جنگی که رهبری عمان معتقد نیست اسرائیل را امن‌تر خواهد کرد. او در این باره افزود: « مسقط با اعضای شورای امنیت سازمان ملل و بسیاری از بازیگران بانفوذ در این زمینه تماس گرفته تا تلاش ها برای دستیابی به آتش بس را پیش ببرد. ما معتقدیم که نیاز فوری به تنش زدایی و رویکردی مثبت برای برقراری صلحی فراگیر وجود دارد، صلحی که در سایه آن فلسطینی ها کشور مستقل خود را به دست آورند و اسرائیل امنیت مورد نیاز خود را با حمایت جامعه بین المللی به دست آورد.»
در مورد پرونده هسته‌ای ایران، عمان و قطر همچنان برای حفظ خطوط باز گفت‌وگو بین واشنگتن و تهران (آنهم در شرایطی که دو طرف درگیری هایی با هم در منطقه دارند)، تلاش می کنند.
