فارن افرز بررسی کرد : تاثیر جنگ غزه بر افکار عمومی تونسی ها / کاهش محبوبیت بایدن، افزایش محبوبیت رهبر ایران / آرمان فلسطین با بمب نابود نمی شود

به گزارش جماران، فارن افرز در گزارشی به سراغ تغییر افکار عمومی در جهان عرب نسبت به مسئله فلسطین و اسرائیل رفته و می نویسد: از 7 اکتبر، جنگ بین حماس و اسرائیل جان بیش از 15000 فلسطینی و بیش از 1200 اسرائیلی را گرفته است. صدها نفر  مجروح شده اند. جنگ بیش از 1.8 میلیون فلسطینی را آواره کرده و سرنوشت بسیاری از اسرائیلی ها را ناشناخته گذاشته است. درگیری‌ها به 15 درصد از ساختمان‌های غزه، از جمله بیش از 100 بنای فرهنگی و بیش از 45 درصد از کل واحدهای مسکونی آسیب رسانده است.

همانطور که بسیاری از تحلیلگران قبلاً پیش بینی کرده بودند، تحولات غزه در سراسر جهان عرب طنین انداز شده  و منجر به شکل گیری برخی سیاست های جدید در سطح منطقه شده است.  با این حال، گفتن دقیق اینکه این حمله تا چه اندازه بر نگرش های اعراب تأثیر گذاشته و از چه راه هایی،  دشوار است. در هفته های منتهی به حمله و سه هفته پس از آن، شرکت تحقیقاتی غیرحزبی ما ، یک نظرسنجی در تونس انجام داد. به طور تصادفی، حدود نیمی از 2406 مصاحبه ها در سه هفته قبل از 7 اکتبر تکمیل شد و نیمی دیگر در سه هفته پس از آن انجام شد. در نتیجه، مقایسه این نتایج نشان می دهد که چگونه حمله و لشکرکشی اسرائیل دیدگاه‌ها را در میان اعراب تغییر داده است.

جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده اخیراً هشدار داد که اسرائیل در حال از دست دادن حمایت جهانی در غزه است، اما این تنها نوک کوه یخ است. از 7 اکتبر، طبق این نظرسنجی هر کشوری که دارای روابط مثبت یا رو به گرمی با اسرائیل بود، شاهد کاهش رتبه محبوبیت یا مقبولیت خود در میان تونسی‌ها بود. ایالات متحده شاهد شدیدترین افت بود، اما متحدان خاورمیانه ای واشنگتن که در چند سال گذشته با اسرائیل رابطه برقرار کرده اند نیز شاهد کاهش تعداد موافقت ها با خود در میان مردم تونس بودند. در همین حال، نظر مردم تونس نسبت به کشورهایی که در این درگیری بی طرف مانده اند، تقریبا تغییر چندانی نکرده است. محبوبیت رهبر ایران  که به شدت با اسرائیل مخالف است، افزایش یافته است. سه هفته پس از این حملات، رهبر ایران، دارای محبوبیتی است که با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، معروف به MBS، و محمد بن زاید، رئیس‌جمهور امارات، معروف به MBZ، برابری می کند یا حتی از آن فراتر رفته است.

تونس تنها یک کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا است؛ منطقه ای با تفاوت های گسترده و این نظرسنجی نمی تواند همه چیز را در مورد چگونگی فکر و احساس مردم در سراسر منطقه به کارشناسان بگوید. اما تونس به همان اندازه ای که می توان تصور کرد به منطقه و تحولات جاری در آن نزدیک است.

در بررسی‌ها و نظرسنجی های قبلی، تونسی‌ها دیدگاه‌هایی مشابه آنچه در بیشتر کشورهای عربی دیده می‌شود، داشته‌اند. تمایل جمعیت برای رابطه با غرب قابل توجه است اما همزمان روی خوشی هم به چین و روسیه نشان می دادند. با اینهمه تغییراتی که در چند هفته اخیر پس از آغاز جنگ غزه رخ داده چشمگیر و قابل توجه بودند.  به ندرت تغییراتی با این شکل در طول چند هفته دیده می شود اما این نشان‌دهنده واکنش‌های تند از سوی تونسی‌ها نیست. اگر مردم تونس صرفاً به این دلیل که از اقدامات حماس حمایت می‌کردند، دیدگاه‌های خود را تغییر می‌دادند، یک تغییر عمده در یک روز پس از حمله رخ می‌داد و سپس نظرات تونسی‌ها به سرعت تثبیت می‌شد. در عوض، نظرات آنها کم کم به صورت روزانه در یک دوره سه هفته ای تغییر کرد. در نتیجه، به احتمال زیاد دیدگاه تونسی‌ها نه در واکنش به حمله حماس، بلکه در نتیجه  رویدادهای بعدی، یعنی افزایش تلفات غیرنظامیان عملیات نظامی اسرائیل در غزه، تغییر کرده است.

 با این حال، جنگ قطعاً حمایت تونسی ها از « مقاومت مسلحانه » فلسطین را افزایش داده است. در مقایسه با نظرسنجی‌های انجام شده قبل از حمله 7 اکتبر، امروزه تعداد بیشتری از تونسی‌ها از فلسطینی‌ها می‌خواهند که مناقشه خود با اسرائیل را از طریق زور به جای حل و فصل صلح‌آمیز حل کنند.

افکار عمومی حتی در کشورهای غیر دموکراتیک، جایی که رهبران باید نگران اعتراضات باشند، اهمیت دارد و این تغییر دیدگاه‌ها، سیاست را در جهان عرب و همچنین در سراسر جهان تغییر می‌دهد. ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای‌اش از این پس برای گسترش توافق‌نامه ابراهیم که روابط بین چندین کشور عربی و اسرائیل را عادی می‌کند، با مشکلات زیادی مواجه خواهند شد. واشنگتن همچنین ممکن است مزیت خود را در رقابت با چین در حال ظهور و روسیه  از دست بدهد. حتی شاید ایالات متحده احساس کند که  بسیاری از متحدان دیرینه مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی نسبت به ایالات متحده حسی کمتر دوستانه پیدا خواهند کرد چرا که نگران از دست دادن محبوبیت و مقبولیت خود در منطقه و جهان عرب و اسلام هستند.  برای مثال، از زمان این حمله، هر دو کشور از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای اولین بازدید از منطقه پس از حمله به اوکراین استقبال کرده اند. افزایش حمایت از مقاومت مسلحانه نیز می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد. جنگ علیه حماس هنوز به یک درگیری گسترده‌تر منجر نشده است، اما اسرائیل مجبور است از حملات حزب‌الله در لبنان جلوگیری کند و خاورمیانه و شمال آفریقا به طور کلی مستعد بی‌ثباتی هستند. تصور اینکه چگونه تهاجم کنونی می تواند مارپیچی شود یا دری را به روی درگیری آینده باز کند، دشوار نیست. بنابراین، برای ایجاد ثبات در منطقه، اسرائیل و متحدانش باید راهی برای پایان دادن به این جنگ بیابند و سپس به سرعت در جهت حل مسالمت آمیز مناقشه اسرائیل و فلسطین قرار گیرند.

سقوط آزاد محبوبیت ایالات متحده

در 1146 مصاحبه انجام شده قبل از حمله 7 اکتبر، 40 درصد تونسی ها دیدگاه مثبت یا تا حدودی مثبتی نسبت به ایالات متحده داشتند، در حالی که 56 درصد نظر منفی داشتند. اما پس از شروع جنگ در غزه، این وضعیت به سرعت تغییر کرد. در پایان کار، تنها ده درصد از مردم تونسی دیدگاه مثبتی نسبت به ایالات متحده داشتند. در مقابل، هشتاد و هفت درصد تصور نامطلوبی از آمریکا داشتند.

قبل از 7 اکتبر، 56 درصد از مردم تونس خواستار روابط اقتصادی نزدیکتر با ایالات متحده بودند. سه هفته بعد، این رقم به 34 درصد کاهش یافت. بایدن هرگز در تونس محبوبیت خاصی نداشت، با محبوبیت 29 درصدی قبل از 7 اکتبر. اما پس از اینکه اسرائیل حملات خود را آغاز  و بایدن اعلام کرد که هیچ شرطی برای حمایت ایالات متحده وجود ندارد ، میزان مقبولیت او به شش درصد کاهش یافت.

هنگامی که از تونسی ها پرسیده شد که کدام سیاست های ایالات متحده برای آنها در خاورمیانه و شمال آفریقا مهم است، قبل از 7 اکتبر 24 درصد از  حل و فصل مناقشه اسرائیل و فلسطین نام بردند اما پس از 7 اکتبر به طرز چشمگیری افزایش یافت و به 59 درصد رسید.

رشد آرام محبوبیت چین و روسیه در مقایسه با آمریکا

تا کنون، بدتر شدن نظرات در مورد ایالات متحده به طور مستقیم به دستاوردهای چین و روسیه تبدیل نشده است، زیرا هر دو در جنگ بی طرف مانده اند. قبل از حمله حماس، 70 درصد تونسی ها دیدگاه مثبتی نسبت به چین داشتند. تا 27 اکتبر، این رقم به 75 درصد رسیده بود. قبل از حمله اسرائیل ، 56 درصد از تونسی‌ها دیدگاه مثبتی نسبت به روسیه داشتند در حالی که در پایان تحقیقات ما این رقم 53 درصد بود. سهم افرادی که خواهان روابط اقتصادی نزدیکتر با مسکو بودند از 72 درصد به 75 درصد رسید.

اما نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد چین، دست‌کم، می‌تواند حمایت بیشتری را به نسبت ایالات متحده کسب کند. زمانی که قبل از 7 اکتبر از واشنگتن پرسیده شد که آیا پکن یا واشنگتن سیاست های بهتری در قبال مناقشه اسرائیل و فلسطین دارند، یک سوم تونسی ها سیاست های چین را به ایالات متحده ترجیح دادند. در پایان نظرسنجی ما این رقم به 50 درصد رسیده بود.  وقتی از آنها پرسیده شد که آیا چین یا ایالات متحده سیاست‌های بهتری برای حفظ امنیت منطقه دارند، نتایج مشابه بود. قبل از 7 اکتبر، تعداد افرادی که سیاست چین را ترجیح می دادند از 31 درصد به 50 درصد افزایش یافت. درصد تونسی‌هایی که سیاست ایالات متحده را ترجیح می‌دادند از 19 درصد به 12 درصد کاهش یافت.

کاهش محبوبیت محمد بن سلمان و محمد بن زاید

قدرت‌های بزرگ تنها دولت‌هایی نیستند که تونسی‌ها اکنون به آنها نگاه متفاوتی دارند. نگرش مردم نسبت به تعدادی از قدرت‌های منطقه‌ای نیز پس از 7 اکتبر تغییر کرد. دقیقاً مانند تغییر دیدگاه‌ها نسبت به واشنگتن، تغییرات عمدتاً به نحوه رفتار این کشورها با اسرائیل بستگی دارد. به عنوان مثال، عربستان سعودی را در نظر بگیرید. در دوره زمانی منتهی به حمله، گمانه زنی های گسترده ای مبنی بر عادی سازی روابط ریاض با اسرائیل وجود داشت. با افزایش خشم نسبت به اسرائیل در میان تونسی‌ها در هفته‌های پس از 7 اکتبر، دیدگاه‌های آن‌ها نسبت به عربستان سعودی نیز تیره‌تر شد و محبوبیت این کشور از 73 درصد به 59 درصد کاهش یافت. به همین ترتیب، درصد تونسی‌هایی که خواستار روابط اقتصادی نزدیک‌تر با عربستان سعودی بودند از میانگین 71 درصد به 61 درصد کاهش یافت. میزان محبوبیت محمد بن سلمان از 55 درصد قبل از حمله به 40 درصد در 27 اکتبر کاهش یافت. این تغییرات به ویژه با توجه به این که رئیس جمهور تونس که از محبوبیت بالایی در داخل برخوردار است، ارتباط بسیار نزدیکی با محمد بن سلمان دارد، قابل توجه است.

این پرسشنامه شامل سوالات مستقیم در مورد امارات متحده عربی که روابط خود را با اسرائیل در آگوست 2020 عادی کرد، نبود. اما در مورد سیاست های خارجی محمد بن زاید  سؤال شد و نتایج بسیار شبیه به نتایج محمد بن سلمان  بود. قبل از حمله 7 اکتبر، 49 درصد از تونسی ها سیاست های محمد بن زاید را مثبت می دیدند. در پایان کار، این رقم به یک سوم کاهش یافت.

افزایش تمایل به توسعه رابطه اقتصادی با ترکیه

در مقابل، دیدگاه ها نسبت به ترکیه تا حد زیادی بدون تغییر باقی ماند. آنکارا مدت‌هاست که به دنبال برجسته سازی سیاست های همدلانه خود نسبت به وضعیت اسفناک فلسطینی‌ها بوده است. 68 درصد تونسی‌ها هم قبل و هم بعد از حمله، دیدگاه مثبتی نسبت به ترکیه داشتند. دیدگاه‌ها درباره مقبولیت سیاست خارجی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه از 54 درصد به 47 درصد کاهش یافت، اما تعداد افرادی که خواهان روابط اقتصادی نزدیک‌تر با این کشور بودند افزایش یافت و از 57 درصد به 64 درصد رسید.با این حال، به نظر نمی رسید که جنگ غزه دیدگاه ترکیه را در میان مردم تونس بهبود بخشد، شاید به این دلیل که محکومیت اسرائیل نسبتاً محدود بود.

افزایش محبوبیت رهبر ایران

بر اساس این گزارش، اما به نظر می رسد دیدگاه مردم تونس نسبت به رهبر ایران بهبود قابل توجهی یافته است. جمهوری اسلامی به شدت با موجودیت اسرائیل مخالف است و از حمله حماس حمایت کرد. رهبر ایران در 17 اکتبر خواستار پایان دادن به بمباران غزه شد و اقدامات اسرائیل را  نسل کشی نامید. اگرچه این نظرسنجی دیدگاه‌ها را نسبت به خود ایران در بر نمی‌گرفت، اما در مورد سیاست‌های خارجی رهبری ایران سؤال می‌کرد .

به نوشته فارن افرز: جهش حمایت ها در روزهای پس از بیانیه 17 اکتبر رهبر ایران قابل توجه بود.

افزایش مخالفت با عادی سازی رابطه با اسرائیل

اما درباره خود اسرائیل، حتی قبل از حمله، تونسی‌ها دیدگاه بسیار نامطلوبی نسبت به اسرائیل داشتند و  فقط پنج درصد مردم این «کشور» را مثبت ارزیابی کردند. در نتیجه، کاهش نگاه مثبت به اسرائیل پس از 7 اکتبر و رسیدن آن به صفر درصد افت چندانی برای اسرائیل نبود.  اما نظرات در مورد عادی سازی رابطه کشورهای عربی و اسلامی با اسرائیل تغییر کرد. عادی سازی روابط با اسرائیل هرگز محبوبیتی نداشت، اما پس از حمله، حمایت اندکی که وجود داشت کاملاً از بین رفت. در 7 اکتبر، 12 درصد از مردم از عادی سازی رابطه با اسرائیل حمایت کردند. تا 27 اکتبر، این رقم تنها به یک درصد رسید.

محبوبیت راهکار مقاومت مسلحانه

دیدگاه ها در مورد مناقشه اسرائیل و فلسطین نیز تغییر مهمی کرد. قبل از 7 اکتبر، هنگامی که از تونسی ها در مورد راه حل ترجیحی آنها برای حل مناقشه سؤال شد، 66 درصد از مردم تونس طرفدار راه حل دو دولتی بر اساس مرزهای 1967 بودند، در حالی که 18 درصد طرفدار یک راه دیپلماتیک جایگزین، مانند یک کشور واحد با حقوق برابر برای همه بودند.  تنها شش درصد از مردم تونس راه «دیگر» را انتخاب کردند، که اکثریت قریب به اتفاق آنها پیشنهاد مقاومت مسلحانه در برابر اشغال اسرائیل را دادند که احتمالاً مستلزم از بین بردن اسرائیل است.

 اما در پایان کار و پس از 7 اکتبر، تنها 50 درصد از مردم تونس از راه حل دو دولتی حمایت کردند. طرفداران راه حل یک دولت در مجموع هفت امتیاز کاهش یافتند. بیشترین رشد مربوط به طرفداران راه «دیگر» بود که با 30 امتیاز افزایش به 36 درصد رسید. بار دیگر، اکثریت قریب به اتفاق این تونسی ها خواهان ادامه مقاومت مسلحانه بودند.

نسل جدید تصاویر منتشر شده از غزه را فراموش نخواهد کرد

تونس از نظر جغرافیایی از اسرائیل دور است و افزایش میل جمعیت آن برای مقاومت مسلحانه بعید است که مستقیماً بر جنگ تأثیر بگذارد. اما اگر سایر کشورهای عربی تغییرات مشابهی را پیش و پس از 7 اکتبر تجربه کرده باشند، ممکن است جنگ در مرزهای اسرائیل شعله ورتر شود و به احتمال زیاد، خشم از اسرائیل در کشورهای نزدیک به درگیری یا در کشورهایی مانند اردن و لبنان، بیشتر شده است. بنابراین، احتمال خشونت بیشتر جدی است.

با ادامه بمباران غزه، خطر توسعه دامنه جنگ بیشتر خواهد شد. در واقع، حتی پس از پایان جنگ، منطقه ممکن است همچنان تا مدتها آبستن تحولات مهم و خطرناک باقی بماند.  نسل جدید اکنون تصاویر وحشتناکی از اشغال فلسطین توسط اسرائیل را در تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی دیده است، از جمله تصاویر غم انگیزی از اجساد مرده و خانواده‌های رنج‌دیده که بعید است فراموش کنند. برخی از آنها ممکن است تصمیم بگیرند که به گروه‌های مسلحی که علیه موجودیت اسرائیل می‌جنگند، کمک مالی کنند، به آنها بپیوندند یا به شکل دیگری به آنها کمک کنند. ممکن است سیاستمداران اسرائیل فکر کنند که این جنگ آنها را ایمن تر می کند، اما امنیت اسرائیل با درگیری افزایش نمی یابد.

آرمان فلسطین با بمب شکست نمی خورد

واقعیت ساده این است که آرمان فلسطین برای جهان عرب بسیار مهم است و اسرائیل نمی تواند امیدوار باشد که آن را به سادگی با بمب شکست دهد. این موضوع اهمیت خود را برای نسل جدید از دست نداده است. علیرغم آنچه که بسیاری از پایتخت های غربی (و برخی از کشورهای عربی) ممکن است تصور کرده باشند، تا زمانی که فلسطینی ها کشوری نداشته باشند، اسرائیل نمی تواند با همسایگان خود صلح کند. تنها در 20 روز، دیدگاه تونسی ها در مورد جهان به گونه ای تغییر کرد که حتی در طول چند سال به ندرت اتفاق می افتد. هیچ مسئله دیگری در سراسر جهان عرب وجود ندارد که مردم از نظر فردی و عاطفی با آن ارتباط داشته باشند.

این تغییر رویکرد به ویژه با توجه به چالش های داخلی تونس قابل توجه است. اکنون سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور کمتر از قبل از انقلاب سال 2010 است،  با این حال تونسی ها همچنان خواهان تعامل اقتصادی کمتر با ایالات متحده بودند. بر اساس داده‌های ما، تا 27 اکتبر، تونسی‌ها مشارکت بین‌المللی در مورد فلسطین را بر توسعه اقتصادی ترجیح می‌دادند.

اگر اسرائیل و ایالات متحده به دنبال صلح واقعی با جهان عرب هستند - به جای صلح سرد با رژیم های سرکوبگر حاکم بر بیشتر آن - باید سیاست های خود را تغییر دهند. آنها باید راهی برای پایان دادن به مبارزه جاری بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها بیابند.  این بدان معناست که همه این گروه ها باید مجدانه در جهت آینده ای عادلانه و با عزت برای مردم فلسطین تلاش کنند: به طور خاص، راه حل دو دولتی. این تنها راه برای تغییر قلب و ذهن مردم کشورهای منطقه نسبت به اسرائیل  و پایان دادن به چرخه خشونت است که در قرن گذشته خاورمیانه را گرفتار کرده است.