افزون بر یک قرن است که چرخ اقتصاد ما بر محور نفت می گردد. هفت دهه از این تاریخ پرفراز و نشیب مقطع طولانی حضور خارجی ها، سیطره آنان بر سرنوشت این صنعت، دخالت در نحوه بهره برداری از مزیت اصلی اقتصاد کشور و در یک کلام نقض استقلال سیاسی و اقتصادی ایران، بوده است.
بی تردید پیروزی انقلاب اسلامی پایانی بر ۷۰ سال کشمکش ایرانیان با شرکت های وارث قراردادهای استعماری نفت و آغاز راهبری صنعت به دست نیروهای ایرانی بود؛ اما طی ۴ دهه گذشته علیرغم موفقیت های کم نظیر، با چالش هایی پرشمار نیز مواجه بوده ایم. در مقطعی، خلاء کارشناسی ناشی از خروج متخصصان خارجی، در دوره ای طولانی تر، جنگ تحمیلی و در تمام سال های پس از انقلاب، تحریم های ظالمانه، مهمترین گردنه ها و گلوگاه های صنعت نفت در مسیر خوداتکایی بوده که عبور از آنها با تلاش و تدبیر میسر شده است.
کسانی که از فرایند تولید و نحوه اکتشاف و استخراج نفت اطلاع کافی دارند، بخوبی واقف اند که علاوه بر این ها، یک چالش اجتناب ناپذیر دیگر نیز فراروی بخش بالادستی صنعت نفت وجود دارد و آن تغییر شرایط تولید از میادین در دوره میانسالی و کهنسالی است.
کاهش فشار مخازن در پایان دوره برداشت اولیه، نمکی شدن چاه ها و پیچیده شدن مراحل فرآورش نفت خام، ضرورت حفاری چاه های بیشتر و اعمال برنامه های ازدیاد برداشت برای جبران کاهش طبیعی مخازن را اجتناب ناپذیر می سازد؛ به عبارتی پایان دوره استخراج آسان، از ویژگی های تولید در دهه های اخیر است.
براین اساس در سال های اخیر رویکرد پروژه ها و طرح های عمده مرتبط با تولید و سیاست های اتخاذ شده برای اعمال مدیریت درست بر میادین نفتی، عمدتاٌ با هدف عبور از این چالش، با وجود کمبود نقدینگی و تاثیر تحریم ها و قدمت تاسیسات بوده است.
با نگاهی به عملکرد و دستاوردهای این شرکت در سال گذشته و بررسی نحوه مواجهه با این چالش ها، درمی یابیم که سال 1396 به جهاتی، سالی استثنایی برای شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بوده است؛ از این جهت که این شرکت علاوه بر تلاش و تکاپو برای اجرای مأموریت اصلی خود یعنی تأمین نفت خام مورد نیاز برای صادرات و تحویل به پالایشگاه های داخلی، تأمین و تحویل خوراک مجتمع های پتروشیمی واقع در استان خوزستان، به اجرای توأمان پروژه های بزرگ پشتیبانی از تولید، توسعه ساخت داخل، تعمیر و نگهداری تأسیسات، آموزش و توسعه منابع انسانی، پژوهش و فناوری و ایمنی و محیط زیست، که در هر کدام دستاوردهای کم نظیری داشته و رکوردهای جدیدی به ثبت رسانده است، در زمینه توسعه میادین هیدروکربوری و نوسازی تأسیسات روسطحی نیز طرح های جدیدی تعریف و اجرایی شده است. در خصوص تولید نفت خام، با اجرای برنامه های حفاری چاه های توسعه ای، تعمیری و ترمیمی، تعمیر و نگهداری تاسیسات و خطوط لوله و راه اندازی پروژه های نمکزدایی، جبران کاهش طبیعی تولید از مخازن و پایداری تولید در چارچوب برنامه ابلاغی شرکت ملی نفت ایران را در پی داشته است.
در نیمه دوم این سال شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با حادثه فوران و آتش چاه رگ سفید ۱۴۷ مواجه گردید که با دستور وزیر محترم نفت و حضور حماسی مدیران، کارشناسان و نیروهای متعهد عملیاتی، با موفقیتی کم نظیر مهار شد و ضمن ثبت چند رکورد در زمینه فراهم سازی مقدمات و تمهیدات مهار چاه، فرصتی برای نمایش توانمندی متخصصان ایرانی در عرصه ای بین المللی فراهم گردید.
سال ۹۶ از حیث اجرا و تکمیل پروژه های پشتیبانی از تولید، با موفقیت چشمگیر همراه بود. این شرکت در کنار افتتاح ده ها پروژه بزرگ و کوچک، 8 پروژه بزرگ نمکزدایی را با ظرفیت فراورش 680 هزار بشکه در روز به سرانجام رساند که افزایش کمی و کیفی تولید نفت خام را در پی داشته، از کاهش چشمگیر تولید در میان مدت جلوگیری نمود.
در خصوص توسعه میادین، طرح قرارداد توسعه 4 میدان رگ سفید، پارسی، شادگان و کرنج پس از مذاکرات مفصل و امضای تفاهمنامه با شرکت های داخلی و خارجی، مهلت تحویل پیشنهادهای نهایی با درخواست برخی شرکت ها تمدید شد و امضای نخستین قرارداد که پیش بینی می شد در اسفندماه ۹۶ انجام شود به اوایل سال جاری موکول گردید؛ امیدواریم بزودی شاهد امضای قرارداد نهایی با شرکت های واجد شرایط باشیم.
از دیگر سو، این شرکت برنامه توسعه 27 مخزن در چارچوب مدل جدید قراردادی عملیات محور (Job Based ) و قراردادهای EPCF و EPDF پی گرفته و طی سال های 1397 و 1398 با سرمایه‌گذاری بیش از 4.37 میلیارد دلاری، افزایش 340 هزار بشکه ای تولید نفت را هدف گذاری کرده است که مقدمات آن در سال گذشته انجام شده و در مرحله نهایی شدن است.
یکی از مهمترین اقدامات شرکت ملی مناطق نفتخیزجنوب در سال جاری اجرای برنامه برونسپاری تعمیرات و نگهداری تأسیسات جدید فرآورشی به بخش خصوصی و شرکت های واجد شرایط است که آگهی مناقصه آن در ماه پایانی سال گذشته منتشر و هم اکنون در مرحله شناسایی پیمانکار است.
از آنجا که در این طرح کلیه امور تعمیر، نگهداری، خدمات پشتیبانی و ایمنی و به عبارتی فرایند کامل تولید در واحدهای فرآورشی به بخش خصوصی واگذار می گردد، یقیناً در زمینه ایجاد اشتغال و رونق کسب و کار در مناطق پیرامونی تأسیسات نیز تاثیری بسزا در پی خواهد داشت.
در حوزه ساخت داخل، مناطق نفت خیز جنوب در سال 96 شاهد به ثمر نشستن برخی از پروژه های بومی سازی کالاهای راهبردی و پرمصرف از جمله دانش فنی و ساخت مته حفاری دندانه ای، پمپ های فرآیندی چند مرحله‌ای(BB3 )، روتور کامل کمپرسور گازی سولار C16 ، پمپ های میله ای مکشی SRP و روتور کامل پمپ دیوید براون بودیم که در قالب 10 خانواده کالای اساسی و پرمصرف تعیین شده از سوی وزارت نفت طراحی و بومی سازی شده اند.
یقیناً در سالی که از سوی مقام معظم رهبری، به نام "حمایت از کالای ایرانی" مزین گردیده، این برنامه ها با تلاش و تعهدی دوچندان پیگیری شده و بومی سازی سایر اقلام پرمصرف با هدف عبور از تهدید به تحریم، تسریع در راه اندازی پروژه ها و کمک به اشتغال مولد در دستور کار خواهد بود.
به عنوان حسن ختام این مطلب لازم است یادآور نمایم توجه به نیروی انسانی به عنوان مهمترین رکن سازمان، پیگیری بهبود وضعیت معیشت و ترمیم حقوق بخشی از پرسنل که از سال گذشته از سوی مقام عالی وزارت نفت کلید خورده و این شرکت نیز پیشنهادهای خود را در قالب طرحی مدون به شرکت ملی نفت ایران اعلام داشته است، یکی از اولویت های اصلی مدیریت بوده است که امیدواریم در نیمه اول امسال به نتایجی مطلوب و خرسندکننده منجر شود.
*مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیزجنوب و به نقل از سایت شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب
46
