به گزارش ایرنا کسانی که می خواهند در کرانه کارون به آرامش دست یابند می توانند در تنگ زیبای عقیلی کوه پیمایی کرده و چشمه های دستکند و طبیعی آن را به نظاره بنشینند .
سازه های آبی تاریخی ناشناخته می تواند لذت مسافران نوروزی در این دشت را دو چندان کند هر چند جاذبه های طبیعی دشت عقیل چشم هر بیننده را خیره می کند.
دشت عقیلی در شهرستان گتوند به دلیل جاذبه های فراوان گردشگری، بسیار مستعد تبدیل شدن به یک قطب گردشگری در استان است.
منطقه عقیلی با 24 روستا و 2 شهر به نام های «سُماله»و «تُرکالکی» یکی از زیباترین مناطق گردشگری کشور و خوزستان به حساب می آید که در این روزها پذیرای بسیاری از گردشگران است.
دشت عقیلی به شکلی دایره ای در شمال شرقی شهر شوشتر و در غرب شهرستان گتوند واقع شده که کوههای فدلک، گچ و رود کارون را در خود جای داده است.
*عمارت ایستادگی
عمارت ایستادگی (عرب زاده) در روستای ایستادگی عقیلی از جمله مکانهای مناسب برای پذیرایی از گردشگران محسوب می شود. این عمارت در میان باغی از میوه های پرتغال، نارنج و نارنگی قرار گرفته و استفاده از معماری سنتی و بهره گیری از تزئینات کاملا ایرانی، باعث شده تا فضایی کاملا دل نشین در آن ایجاد شود.
این عمارت با معماری سنتی و بومی کم نظیر خود به صرف علاقه شخصی یکی از افراد بومی به نام «روز علی عرب زاده» ساخته شده است.
*اصطبل ابر عقیلی
اصطبل اسب ابر عقیلی با برخورداری از 20 اسب نفیس و با ارزش از دیگر اماکن تفریحی دشت عقیل است که در نزدیکی روستای ایستادگی قرار دارد و روزانه پذیرای بسیاری از علاقمندان به ورزش اسب سواری است.
*بند بهمن
اثر ثبت ملی «بند بهمن» که در کنار روستای کهن دشت بزرگ قرار گرفته یکی از زیباترین تاسیسات آبی موجود در دشت عقیلی و روستای دشت بزرگ را به خود اختصاص داده بوده که بر روی رود سور(شور) احداث شده است.
این مجموعه مشتمل بر بند، کانال و چند حلقه آسیاب بوده و هدف از ایجاد آن چرخاندن چرخ آسیابهای موجود در مسیر بوده؛ و بدین منظور بر روی رود سور، بندی با چندین دهانه تنظیمی ، برای تعیین مسیر آب ایجاد شده که با انحنایی خاص در قسمت انتهایی ، وظیفه هدایت آب به سمت کانالی دستکند را بر عهده دارد.
کانال دستکند به طول تقریبی 120 ، عمق 3 و عرض 1.6 متر در قسمت انتهای چرخ آسیابی قرار داشته و به وسیله شیبی آب به آن هدایت می شد.
علاوه بر آن در انتهای ضلع غربی کانال اصلی ، کانال سرپوشیده دیگری به طول 15 متر منشعب شده که باز هم وظیفه آب رسانی به یک باب آسیاب را به عهده داشته است .
مصالح به کار رفته در این مجموعه سنگ و ساروج است و قدمتی تاریخی دارد.
*روستای تاریخی دشت بزرگ
دشت بزرگ علاوه بر «بند بهمن»، آثار تاریخی دیگری را هم در کنار یا دل خود جای داده که این روستا را از دیگر روستاهای منطقه متمایز کرده است.
وجود آثار باستانی دوره ساسانی در این روستا به خصوص «بند بهمن» بر روی آب شور و آسیابهای قدیمی آبی از جمله آسیابی که بر اثر فرسایش و سیل سال 58 از زیر تپه‌ای قدیمی از خاک درآمد به همراه قبرستان‌های متعدد در فواصل مختلف در اطراف روستا از دیرینگی و قدمت تاریخی دشت بزرگ حکایت می‌کند.
مکان اولیه دشت بزرگ در نزدیکی تنگ عقیلی بوده که آثار زیادی از دوره‌های هخامنشی و ساسانی در این مکان وجود دارد.
دشت بزرگ کهن و تاریخی یادگار تمدن‌های عیلامی، هخامنشی و ساسانی بوده و میراث آن دوران را در سینه خود به یادگار دارد. این روستا دارای پتانسیل، استعداد و توان بالقوه فراوان در زمینه میراث فرهنگی بوده و این مهم باعث شده تا این دیار بارها مورد حفاری‌های غیرمجاز سارقان میراث فرهنگی قرار گیرد.
بند بهمن متعلق به دوره ساسانی، آسیابهای آبی متعدد، محوطه‌های باستانی ده گپ و چگاشهری، معماری زیبای دشت بزرگ متعلق به دوران صفویه و قاجاریه و پهلوی، سازه‌های آبی منحصر به فرد همچون آباره، گچ و سنگی، تنگ بسیار زیبای عقیلی که با زیبایی‌های کم‌نظیر در کنار رودخانه کارون و پل‌های قدیمی پل‌چک قرار دارد، دخمه‌ها (استودان)، اشکفت (غار)بسیار زیبا و چشمه‌های آب معدنی توت و انجیر که اطرف آن درختان توت و انجیر به چشم می‌خورد از جمله جاذبه‌های گردشگری این روستای تاریخی است.
آبشار «نمک‌آبی» دشت بزرگ، قنات و حفره‌های آب‌های زیرزمینی واقع در شمال دشت بزرگ (کری) همه و همه در دشتی زیبا میان رودخانه‌های کارون، زیبایی خاصی را خلق کرده است.
یکی از نکات جالب توجه این است که دشت بزرگ تنها روستایی است که همزمان از موهبت‌هایی چون رودخانه کارون، رودخانه شور و رودخانه فصلی تلخاب و رودخانه فصلی نمک برخوردار است و معادنی همچون نمک، گچ، سنگ، شن و ماسه و بیشه‌زارهای طبیعی با چشم‌اندازهای زیبا دارد.
*آباره گچ سنگی
این اثر در شمال روستای دشت بزرگ و بر روی یکی از شاخه های رودخانه سور واقع بوده و به نظر می رسد مربوط به دوره صفویه باشد که به دلیل استفاده سنگ و ملات گچ در آن به این نام معروف است. بخشی از این اثر پل و بخش دیگر آباره جهت عبور آب شیرین از روی رودخانه سور و دارای هفت چشمه و دهانه بوده که عمدتاً از سنگ و آجر و ملات های گچ و ساروج ساخته شده است.
این اثر دو منظوره ساخته شده که هدف اول عبور آب شیرین از روی رودخانه سور و هدف دیگر محلی برای تردد مردم بوده است.
سفره های زیرزمینی در شمال روستای دشت بزرگ که در زبان محلی( کریها ) خوانده می شوند، از دیگر جنبه های گردشگری این روستا هستند.
*تنگ عقیلی
تنگ(تنگه)عقیلی که درشمال شهرستان شوشتر واقع شده، راه ارتباطی قدیمی میان روستاهای بخش عقیلی وشهرستان شوشتر بوده است.
تنگ به معنای جای باریک و کم‌عرض بوده واحتمالاً این نام را به دلیل کم عرض بودن راه‌هایش بر آن گذاشتند.
تنگ عقیلی در واقع دره‌ای است که رود کارون از آن می‌گذرد و به و به دلیل همجواری کوهستان، رودخانه و خاک حاصلخیز، مناظر جالب توجهی به وجود آمده و همواره علاقه مندان به طبیعت را به خود جذب می‌کند.
علاوه بر بیشه زار، صخره‌های مرتفع و چشمه‌ها؛ تعداد سه پل تاریخی، چندین گذرگاه کنده کاری شده، تعدادی گور دخمه و محل اسکان عشایر از آثار دیدنی این منطقه هستند.
درختان این منطقه شامل گز،بید،کنار،کهور،انجیرو ... بوده و گردشگران می توانند با قایق از رودخانه یا با خودرو از جادۀ کوه فدلک به تنگ عقیلی سفر کنند.
بهترین زمان برای بازدید از تنگ صبح‌‌های جمعه در فصول بهار و تابستان برای گردش، پیاده‌روی، شنا و صرف صبحانه است.
*سازه های آبی تنگ عقیلی
ساختار زمین‌شناسی و رود کارون در تقابل با یکدیگر باعث ایجاد فضایی گردیده تا ارتباط بین منطقه عقیلی و شهر شوشتر با مشکلاتی همراه باشد و همواره دره هایی کم عمق و عمیق به همراه صحنه‌هایی کاملاً عمودی، موانع اتصال این دو مکان بوده‌اند .
در بررسی باستان شناختی این ناحیه صورت، تعدادی سازه‌های آبی شناسایی شد که در واقع به عنوان راهکارهایی برای تسلط بر طبیعت با فراهم نمودن دسترسی راحت ایجاد شده اند .
همچنین تعداد سه پل ، قسمت‌هایی از کوههای تراش خورده ، چشمه‌های دست کند و استودان هایی در این محدوده شناسایی شد .
قدمت برخی از این آثار به دوران ساسانیان و حتی پیش از آن باز می گردد با این حال تاکنون توجه چندانی به این آثار نشده است.
*چشمه و پل چک اول
چشمه چک اول در جنوب روستای دشت بزرگ واقع در تنگ عقیلی ، در واقع چشمه هایی دستکند هستند که از جاذبه گردشگری زیبای این تنگ به شمار می روند.
پل چک اول در جنوب روستای دشت بزرگ و در ابتدای تنگ عقیلی و در کنار رود کارون و مربوط به دوره صفویه بوده و در ساخت آن از سنگ و آجر و ملات گچ و ساروج استفاده شده است.
علت نام چک اول شاید به دلیل قرار گیری آن در کنار چشمه و اولین مسیل آب در تنگ عقیلی باشد .
این پل که در مسیر جاده قدیم شوشتر به عقیلی قرار دارد، با مصالح سنگ و آجر و ملات گچ و ساروج بر روی مسیل آبی که به رودخانه کارون منتهی می شود ساخته شده است.
*چشمه تیت ( چشمه توت )
این چشمه به صورت آبشار طبیعی در تنگ عقیلی واقع بوده و در اطراف آن درختان توت وحشی و انجیر به چشم می و یکی از منظره ها و جاذبه های زیبای تنگ عقیلی است.
*قلعه سماله ( قلعه مجیدخان )
این قلعه که متعلق به یکی از خوانین بختیاری به نام مجید خان بوده، در مرکز روستای سماله واقع شده و در حال حاضر به عنوان ناحیه بسیج روستا مورد استفاده قرار می گیرد .
*استودان ها
واژه استودان از دو بخش آستو ( استخوان ) و دان ( جایگاه ) تشکیل شده و به معنی نگهداری استخوان است که مرتبط با سنت تدفین زرتشیان و متعلق به دوره ساسانیان است .
استودان های سد تنظیمی گتوند 13 عدد بوده که در بدنه صخره ای مشرف به رود کارون احداث شده و در سه بخش دیده می شوند : استودانهای ضلع شرقی 6 عدد ، استودانهای مرکزی 5 عدد و استودانهای غربی 2 عدد هستند. ورودی این استودانها مستطیل شکل بوده که در برخی از آنها آثار کلون و پاشنه در را می توان مشاهده کرد .
برخی از آنها به یکدیگر مرتبط بوده و به هم راه دارند و در برخی نیز در کف دخمه فضای قبر مانندی به شکل مستطیل حفر شده که در کنار آن سکوهایی قرار دارد .
از ویژگی خاص استودانهای سد تنظیمی تراکم استخوان در برخی از آنهاست که نشان از تدفین بیش از یک مرده و همچنین نشان از تداوم تدفین در آنها است .
این دخمه ها تحت عنوان گوری و بردگوری نیز در محل معروفند .
*مجموعه سه پلون
مجموعه سه پلون ( مازه سه جو ) مربوط به دوران صفوی بوده و در جنوب غربی روستای ایستادگی و بر روی نهر پادشاهی احداث شده و مشتمل بر بند ، آسیاب و پل یوده که سالم ترین بخش آن بند سه پلون است .
همچنین بند سه پلون دارای 9 دهانه آبرو بوده که در دو طرف هر دهانه شکاف هایی جهت کنترل ورود و خروج آب که در اصطلاح محلی به آن « ورگر » می گویند ، تعبیه شده است . در مواقع پایین بودن سطح آب با قرار دادن الوار در این حفره ها جریان آب را مسدود می کردند . وظیفه بند ، بالا آوردن سطح آب برای مصارف کشاورزی است. مصالح به کار رفته در آن ، سنگ قلوه سنگ رودخانه ، آجر و ملات ساروج می باشد. آسیاب : درضلع جنوبی بند ، ساختمان آسیابی وجود دارد که از نوع آسیاب شیبی است که بوسیله دیواری انحرافی آب به آن هدایت می شده است. در ضلع شمال شرقی آن آسیاب دیگری وجود داشته که در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است. پل : در گوشه شمال شرقی بند ، پل موسوم به سه پلون قرار داشته که به جز بقایای کمی ، آثار دیگری از آن مشهود نیست.
*آباره ظلم آباد
آباره: عبارت است ازپل آب رسان ، مجرایی که آب را از جایی به جای دیگر منتقل می کند. دشت عقیلی یکی از دشت های حاصلخیز می باشد که به دلیل عبور رود سور از میان آن که برای آبیاری مناسب نمی باشد ، از قدیم اقدام به ساخت آباره هایی جهت انتقال آب شیرین از بالای رود به زمینهای کشاورزی این دشت نموده اند که مهمترین و زیباترین آن ها آباره گچ سنگی در روستای دشت بزرگ و آباره ظلم آباد می باشد. آباره ظلم آباد دارای 6 دهانه و یک حلقه آسیاب در ضلع غربی می باشد. طول کلی آن در حدود 50 و عرض تقریبی آن 4.5 متر است که این عرض با توجه به وجود آسیاب در ضلع غربی آن متغیر است.
ارتفاع کلی آباره از سطح رودخانه سه متر است و مصالح به کار رفته در آن ، سنگ ، آجر ، قلوه سنگ رودخانه و ملات ساروج می باشد.
روستای کوه زر در 15 کیلومتری شرقی شهرستان شوشتر استان خوزستان قرار گرفته است که از زیبایی خاصی در منطقه گرم خوزستان برخوردار است. این روستا از شمال با روستای دشت بزرگ، از جنوب با ماهور، از شرق با محوطه تاریخی شیوندی و از غرب نیز با تنگه عقیلی و رود کارون همسایه است. این منطقه یکی از روستاهای بسیار زیبا و دیدنی در مسیر شوشتر به عقیلی است که در کنار خود جاذبه‌های تاریخی و چشم‌اندازهای بسیار جالبی دیده می شود.
از جمله جاذبه‌های دیدنی و تاریخی این روستا می توان به بند چرخاب گرد، سایت تاریخی چرخاب گرد، چشمه یوز، اشکفت اناری، گوردخمه‌های داراچیتی و… نام برد که هر کدام از آنها داستانی مختص به خود را داشته و از اهمیت فراوانی نیز برخوردارند.
نکته جالب این روستا در سبک طراحی و معماری خانه‌های آن است که بیشتر شبیه به خانه‌های قدیمی شهر شوشتر است. در برخی از خانه‌های شوادان دیده میشود که در کمتر روستایی تا این حد اهمیت به معماری دیده میشود که خود گواهی برای پیشینه تاریخی آن می‌باشد.
7148/6064
انتهای پیام سازه های آبی تاریخی ناشناخته می تواند لذت مسافران نوروزی در این دشت را دو چندان کند هر چند جاذبه های طبیعی دشت عقیل چشم هر بیننده را خیره می کند.
دشت عقیلی در شهرستان گتوند به دلیل جاذبه های فراوان گردشگری، بسیار مستعد تبدیل شدن به یک قطب گردشگری در استان است.
منطقه عقیلی با 24 روستا و 2 شهر به نام های «سُماله»و «تُرکالکی» یکی از زیباترین مناطق گردشگری کشور و خوزستان به حساب می آید که در این روزها پذیرای بسیاری از گردشگران است.
دشت عقیلی به شکلی دایره ای در شمال شرقی شهر شوشتر و در غرب شهرستان گتوند واقع شده که کوههای فدلک، گچ و رود کارون را در خود جای داده است.
*عمارت ایستادگی
عمارت ایستادگی (عرب زاده) در روستای ایستادگی عقیلی از جمله مکانهای مناسب برای پذیرایی از گردشگران محسوب می شود. این عمارت در میان باغی از میوه های پرتغال، نارنج و نارنگی قرار گرفته و استفاده از معماری سنتی و بهره گیری از تزئینات کاملا ایرانی، باعث شده تا فضایی کاملا دل نشین در آن ایجاد شود.
این عمارت با معماری سنتی و بومی کم نظیر خود به صرف علاقه شخصی یکی از افراد بومی به نام «روز علی عرب زاده» ساخته شده است.
*اصطبل ابر عقیلی
اصطبل اسب ابر عقیلی با برخورداری از 20 اسب نفیس و با ارزش از دیگر اماکن تفریحی دشت عقیل است که در نزدیکی روستای ایستادگی قرار دارد و روزانه پذیرای بسیاری از علاقمندان به ورزش اسب سواری است.
*بند بهمن
اثر ثبت ملی «بند بهمن» که در کنار روستای کهن دشت بزرگ قرار گرفته یکی از زیباترین تاسیسات آبی موجود در دشت عقیلی و روستای دشت بزرگ را به خود اختصاص داده بوده که بر روی رود سور(شور) احداث شده است.
این مجموعه مشتمل بر بند، کانال و چند حلقه آسیاب بوده و هدف از ایجاد آن چرخاندن چرخ آسیابهای موجود در مسیر بوده؛ و بدین منظور بر روی رود سور، بندی با چندین دهانه تنظیمی ، برای تعیین مسیر آب ایجاد شده که با انحنایی خاص در قسمت انتهایی ، وظیفه هدایت آب به سمت کانالی دستکند را بر عهده دارد.
کانال دستکند به طول تقریبی 120 ، عمق 3 و عرض 1.6 متر در قسمت انتهای چرخ آسیابی قرار داشته و به وسیله شیبی آب به آن هدایت می شد.
علاوه بر آن در انتهای ضلع غربی کانال اصلی ، کانال سرپوشیده دیگری به طول 15 متر منشعب شده که باز هم وظیفه آب رسانی به یک باب آسیاب را به عهده داشته است .
مصالح به کار رفته در این مجموعه سنگ و ساروج است و قدمتی تاریخی دارد.
*روستای تاریخی دشت بزرگ
دشت بزرگ علاوه بر «بند بهمن»، آثار تاریخی دیگری را هم در کنار یا دل خود جای داده که این روستا را از دیگر روستاهای منطقه متمایز کرده است.
وجود آثار باستانی دوره ساسانی در این روستا به خصوص «بند بهمن» بر روی آب شور و آسیابهای قدیمی آبی از جمله آسیابی که بر اثر فرسایش و سیل سال 58 از زیر تپه‌ای قدیمی از خاک درآمد به همراه قبرستان‌های متعدد در فواصل مختلف در اطراف روستا از دیرینگی و قدمت تاریخی دشت بزرگ حکایت می‌کند.
مکان اولیه دشت بزرگ در نزدیکی تنگ عقیلی بوده که آثار زیادی از دوره‌های هخامنشی و ساسانی در این مکان وجود دارد.
دشت بزرگ کهن و تاریخی یادگار تمدن‌های عیلامی، هخامنشی و ساسانی بوده و میراث آن دوران را در سینه خود به یادگار دارد. این روستا دارای پتانسیل، استعداد و توان بالقوه فراوان در زمینه میراث فرهنگی بوده و این مهم باعث شده تا این دیار بارها مورد حفاری‌های غیرمجاز سارقان میراث فرهنگی قرار گیرد.
بند بهمن متعلق به دوره ساسانی، آسیابهای آبی متعدد، محوطه‌های باستانی ده گپ و چگاشهری، معماری زیبای دشت بزرگ متعلق به دوران صفویه و قاجاریه و پهلوی، سازه‌های آبی منحصر به فرد همچون آباره، گچ و سنگی، تنگ بسیار زیبای عقیلی که با زیبایی‌های کم‌نظیر در کنار رودخانه کارون و پل‌های قدیمی پل‌چک قرار دارد، دخمه‌ها (استودان)، اشکفت (غار)بسیار زیبا و چشمه‌های آب معدنی توت و انجیر که اطرف آن درختان توت و انجیر به چشم می‌خورد از جمله جاذبه‌های گردشگری این روستای تاریخی است.
آبشار «نمک‌آبی» دشت بزرگ، قنات و حفره‌های آب‌های زیرزمینی واقع در شمال دشت بزرگ (کری) همه و همه در دشتی زیبا میان رودخانه‌های کارون، زیبایی خاصی را خلق کرده است.
یکی از نکات جالب توجه این است که دشت بزرگ تنها روستایی است که همزمان از موهبت‌هایی چون رودخانه کارون، رودخانه شور و رودخانه فصلی تلخاب و رودخانه فصلی نمک برخوردار است و معادنی همچون نمک، گچ، سنگ، شن و ماسه و بیشه‌زارهای طبیعی با چشم‌اندازهای زیبا دارد.
*آباره گچ سنگی
این اثر در شمال روستای دشت بزرگ و بر روی یکی از شاخه های رودخانه سور واقع بوده و به نظر می رسد مربوط به دوره صفویه باشد که به دلیل استفاده سنگ و ملات گچ در آن به این نام معروف است. بخشی از این اثر پل و بخش دیگر آباره جهت عبور آب شیرین از روی رودخانه سور و دارای هفت چشمه و دهانه بوده که عمدتاً از سنگ و آجر و ملات های گچ و ساروج ساخته شده است.
این اثر دو منظوره ساخته شده که هدف اول عبور آب شیرین از روی رودخانه سور و هدف دیگر محلی برای تردد مردم بوده است.
سفره های زیرزمینی در شمال روستای دشت بزرگ که در زبان محلی( کریها ) خوانده می شوند، از دیگر جنبه های گردشگری این روستا هستند.
*تنگ عقیلی
تنگ(تنگه)عقیلی که درشمال شهرستان شوشتر واقع شده، راه ارتباطی قدیمی میان روستاهای بخش عقیلی وشهرستان شوشتر بوده است.
تنگ به معنای جای باریک و کم‌عرض بوده واحتمالاً این نام را به دلیل کم عرض بودن راه‌هایش بر آن گذاشتند.
تنگ عقیلی در واقع دره‌ای است که رود کارون از آن می‌گذرد و به و به دلیل همجواری کوهستان، رودخانه و خاک حاصلخیز، مناظر جالب توجهی به وجود آمده و همواره علاقه مندان به طبیعت را به خود جذب می‌کند.
علاوه بر بیشه زار، صخره‌های مرتفع و چشمه‌ها؛ تعداد سه پل تاریخی، چندین گذرگاه کنده کاری شده، تعدادی گور دخمه و محل اسکان عشایر از آثار دیدنی این منطقه هستند.
درختان این منطقه شامل گز،بید،کنار،کهور،انجیرو ... بوده و گردشگران می توانند با قایق از رودخانه یا با خودرو از جادۀ کوه فدلک به تنگ عقیلی سفر کنند.
بهترین زمان برای بازدید از تنگ صبح‌‌های جمعه در فصول بهار و تابستان برای گردش، پیاده‌روی، شنا و صرف صبحانه است.
*سازه های آبی تنگ عقیلی
ساختار زمین‌شناسی و رود کارون در تقابل با یکدیگر باعث ایجاد فضایی گردیده تا ارتباط بین منطقه عقیلی و شهر شوشتر با مشکلاتی همراه باشد و همواره دره هایی کم عمق و عمیق به همراه صحنه‌هایی کاملاً عمودی، موانع اتصال این دو مکان بوده‌اند .
در بررسی باستان شناختی این ناحیه صورت، تعدادی سازه‌های آبی شناسایی شد که در واقع به عنوان راهکارهایی برای تسلط بر طبیعت با فراهم نمودن دسترسی راحت ایجاد شده اند .
همچنین تعداد سه پل ، قسمت‌هایی از کوههای تراش خورده ، چشمه‌های دست کند و استودان هایی در این محدوده شناسایی شد .
قدمت برخی از این آثار به دوران ساسانیان و حتی پیش از آن باز می گردد با این حال تاکنون توجه چندانی به این آثار نشده است.
*چشمه و پل چک اول
چشمه چک اول در جنوب روستای دشت بزرگ واقع در تنگ عقیلی ، در واقع چشمه هایی دستکند هستند که از جاذبه گردشگری زیبای این تنگ به شمار می روند.
پل چک اول در جنوب روستای دشت بزرگ و در ابتدای تنگ عقیلی و در کنار رود کارون و مربوط به دوره صفویه بوده و در ساخت آن از سنگ و آجر و ملات گچ و ساروج استفاده شده است.
علت نام چک اول شاید به دلیل قرار گیری آن در کنار چشمه و اولین مسیل آب در تنگ عقیلی باشد .
این پل که در مسیر جاده قدیم شوشتر به عقیلی قرار دارد، با مصالح سنگ و آجر و ملات گچ و ساروج بر روی مسیل آبی که به رودخانه کارون منتهی می شود ساخته شده است.
*چشمه تیت ( چشمه توت )
این چشمه به صورت آبشار طبیعی در تنگ عقیلی واقع بوده و در اطراف آن درختان توت وحشی و انجیر به چشم می و یکی از منظره ها و جاذبه های زیبای تنگ عقیلی است.
*قلعه سماله ( قلعه مجیدخان )
این قلعه که متعلق به یکی از خوانین بختیاری به نام مجید خان بوده، در مرکز روستای سماله واقع شده و در حال حاضر به عنوان ناحیه بسیج روستا مورد استفاده قرار می گیرد .
*استودان ها
واژه استودان از دو بخش آستو ( استخوان ) و دان ( جایگاه ) تشکیل شده و به معنی نگهداری استخوان است که مرتبط با سنت تدفین زرتشیان و متعلق به دوره ساسانیان است .
استودان های سد تنظیمی گتوند 13 عدد بوده که در بدنه صخره ای مشرف به رود کارون احداث شده و در سه بخش دیده می شوند : استودانهای ضلع شرقی 6 عدد ، استودانهای مرکزی 5 عدد و استودانهای غربی 2 عدد هستند. ورودی این استودانها مستطیل شکل بوده که در برخی از آنها آثار کلون و پاشنه در را می توان مشاهده کرد .
برخی از آنها به یکدیگر مرتبط بوده و به هم راه دارند و در برخی نیز در کف دخمه فضای قبر مانندی به شکل مستطیل حفر شده که در کنار آن سکوهایی قرار دارد .
از ویژگی خاص استودانهای سد تنظیمی تراکم استخوان در برخی از آنهاست که نشان از تدفین بیش از یک مرده و همچنین نشان از تداوم تدفین در آنها است .
این دخمه ها تحت عنوان گوری و بردگوری نیز در محل معروفند .
*مجموعه سه پلون
مجموعه سه پلون ( مازه سه جو ) مربوط به دوران صفوی بوده و در جنوب غربی روستای ایستادگی و بر روی نهر پادشاهی احداث شده و مشتمل بر بند ، آسیاب و پل یوده که سالم ترین بخش آن بند سه پلون است .
همچنین بند سه پلون دارای 9 دهانه آبرو بوده که در دو طرف هر دهانه شکاف هایی جهت کنترل ورود و خروج آب که در اصطلاح محلی به آن « ورگر » می گویند ، تعبیه شده است . در مواقع پایین بودن سطح آب با قرار دادن الوار در این حفره ها جریان آب را مسدود می کردند . وظیفه بند ، بالا آوردن سطح آب برای مصارف کشاورزی است. مصالح به کار رفته در آن ، سنگ قلوه سنگ رودخانه ، آجر و ملات ساروج می باشد. آسیاب : درضلع جنوبی بند ، ساختمان آسیابی وجود دارد که از نوع آسیاب شیبی است که بوسیله دیواری انحرافی آب به آن هدایت می شده است. در ضلع شمال شرقی آن آسیاب دیگری وجود داشته که در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است. پل : در گوشه شمال شرقی بند ، پل موسوم به سه پلون قرار داشته که به جز بقایای کمی ، آثار دیگری از آن مشهود نیست.
*آباره ظلم آباد
آباره: عبارت است ازپل آب رسان ، مجرایی که آب را از جایی به جای دیگر منتقل می کند. دشت عقیلی یکی از دشت های حاصلخیز می باشد که به دلیل عبور رود سور از میان آن که برای آبیاری مناسب نمی باشد ، از قدیم اقدام به ساخت آباره هایی جهت انتقال آب شیرین از بالای رود به زمینهای کشاورزی این دشت نموده اند که مهمترین و زیباترین آن ها آباره گچ سنگی در روستای دشت بزرگ و آباره ظلم آباد می باشد. آباره ظلم آباد دارای 6 دهانه و یک حلقه آسیاب در ضلع غربی می باشد. طول کلی آن در حدود 50 و عرض تقریبی آن 4.5 متر است که این عرض با توجه به وجود آسیاب در ضلع غربی آن متغیر است.
ارتفاع کلی آباره از سطح رودخانه سه متر است و مصالح به کار رفته در آن ، سنگ ، آجر ، قلوه سنگ رودخانه و ملات ساروج می باشد.
روستای کوه زر در 15 کیلومتری شرقی شهرستان شوشتر استان خوزستان قرار گرفته است که از زیبایی خاصی در منطقه گرم خوزستان برخوردار است. این روستا از شمال با روستای دشت بزرگ، از جنوب با ماهور، از شرق با محوطه تاریخی شیوندی و از غرب نیز با تنگه عقیلی و رود کارون همسایه است. این منطقه یکی از روستاهای بسیار زیبا و دیدنی در مسیر شوشتر به عقیلی است که در کنار خود جاذبه‌های تاریخی و چشم‌اندازهای بسیار جالبی دیده می شود.
از جمله جاذبه‌های دیدنی و تاریخی این روستا می توان به بند چرخاب گرد، سایت تاریخی چرخاب گرد، چشمه یوز، اشکفت اناری، گوردخمه‌های داراچیتی و… نام برد که هر کدام از آنها داستانی مختص به خود را داشته و از اهمیت فراوانی نیز برخوردارند.
نکته جالب این روستا در سبک طراحی و معماری خانه‌های آن است که بیشتر شبیه به خانه‌های قدیمی شهر شوشتر است. در برخی از خانه‌های شوادان دیده میشود که در کمتر روستایی تا این حد اهمیت به معماری دیده میشود که خود گواهی برای پیشینه تاریخی آن می‌باشد.
7148/6064
کپی شد
