به گزارش ایرنا 'همایش سد گتوند؛ راهکارها و چالش ها' سه شنبه در دانشگاه شهید چمران اهواز، در دو بخش برگزار شد.
نشست تخصصی اول توصیف مشکل این سد برای محیط زیست خوزستان و نشست تخصصی دوم به راهکارها اختصاص داشت.
مهدی قمشی عضو هیات علمی دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز در نشست تخصصی اول این همایش، گفت: کاهش شوری (EC) آب خروجی از سد گتوند به یک هزار میکروموس، شوری آب کارون در مقطع اهواز را می تواند حدود 290 میکروموس (حدود 30 درصد) کاهش دهد.
وی افزود: کنترل پساب های کشاورزی و نیشکر در حد فاصل گتوند تا اهواز نیز به کاهش 270 میکروموس (28 درصد) آب کارون در مقطع اهواز بینجامد.
قمشی با بیان اینکه در حال حاضر شوری (EC) آب کارون در مقطع اهواز 2 هزار و 200 میکروموس است افزود: در اروندرود و آبادان و خرمشهر وضعیت از این بدتر و شوری بیش از سه هزار میکروموس است که آب را غیرقابل استفاده برای شرب و کشاورزی کرده است.
مشاور استاندار خوزستان در امور آب، کاهش شوری سد گتوند، حذف یا کنترل ورودی رودخانه شور دشت بزرگ، حذف زهکش های کشاورزی از کارون و دز و حذف پساب های نیشکر واحد شعیبیه را مهمترین راهکارها برای بهبود کیفیت کارون دانست.
وی با اشاره به سهم 30 درصدی سد گتوند در شوری آب کارون اظهار کرد: انحلال نمک از سازند گچساران در سال های ابتدایی آبگیری سد گتوند در حدود 6 میلیون تن در سال بوده که پارسال به حدود 0.2 میلیون تن در سال کاهش یافته است.
قمشی افزود: شوری آب خروجی از سد گتوند از سال 95 بهبود چشمگیری یافته و در صورت حفظ این روند می توان به بهبود شرایط امیدوار بود اما نمی توان مطمئن شد.
وی اظهار کرد: شوری لایه سطحی آب مخزن که در سال های پیش روندی افزایشی نشان می داد، در دو سال اخیر روندی کاهش داشته است.
این عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز با انتقاد از مطالعاتی که توسط مشاوران سد گتوند انجام شده تصریح کرد: در کشورهای خارجی این گونه مشاوران برای خطا در کار قطعا محاکمه می شوند و جریمه ای چند برابر هزینه سد می پردازند اما در کشور ما مدیران دولتی، عضو هیات مدیره شرکت های مشاوره و سهامدار هستند به همین دلیل نمی توان آنها را محکوم کرد.
قمشی افزود: بر اساس برآوردهای اولیه قرار بود سه سد جریانی در فاصله سد کارون یک و سد شهید عباسپور ساخته شود که متاسفانه تصمیم گرفتند به جای آن یک سد مخزنی (سد گتوند) را بسازند و در جانمایی سد نیز به دلیل طمع بیش از اندازه برای استفاده از سد بدترین مکان انتخاب شد.
*خطر فروچاله ها
عضو هیات علمی گروه علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین در نشست تخصصی اول، یکی از مهمترین مشکلات سد گتوند را وجود 'فروچاله' هایی در اطراف و درون سد گتوند عنوان کرد.
منوچهر چیت سازان اظهار کرد: 'فروچاله ها' مهمترین مساله سازند زمین شناسی منطقه سد گتوند به شمار می آید زیرا این فروچاله ها آب بارندگی را به داخل هدایت کرده و باعث انحلال بیشتر نمک می شوند که در راهکار اولیه این فروچاله ها را از رس و مصالح پر کردند تا ارتباط دریاچه مخزن را با بخش های نمکی قطع شود.
وی با اشاره به وجود سازند نمکی گچساران در مخزن سد گتوند افزود: بخش های میانی این سازند کاملا نمکی است و محل ساخت سد نیز معدن نمک معروفی به نام 'عنبل' قرار دارد.
چیت سازان با اشاره به ساخت دیواره حائل یا اصطلاحا 'پتوی رسی' در محل تماس سازند گچساران و آب مخزن اظهار کرد: با وجود هزینه بالا برای ساخت، پتوی رسی سه روز بعد از آبگیری سد شسته شد و مدت کمی بعد نیز حفره هایی در آن ایجاد شد.
چیت سازان همچنین تاکید کرد:تعداد منابع شورکننده خوزستان زیاد و برخی طبیعی و برخی مصنوعی هستند؛ مثلا نیشکر آب شور زیادی را به عنوان زهکش وارد منابع آب می کند که باید مدنظر قرار گرفته و راهکاری برای آن اجرا شود.
*پیامدهای اجتماعی سد گتوند
عضو هیات عملی گروه جامعه شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در این نشست نسبت به پیامدهای اجتماعی طرح های بزرگ عمرانی هشدار داد و گفت: متاسفانه مسائل اجتماعی به صورت 'پسامدی' بررسی می شود و بعد از اینکه اتفاق افتاد، به تحقیق درباره آن فکر می کنیم.
عبدالرضا نواح با بیان اینکه مسائل اجتماعی در رابطه با محیط زیست در جوامع جهان سوم در حاشیه قرار دارد، گفت: مهاجرت بزرگترین مساله ای است که در این زمینه با آن مواجه می شویم زیرا مردم به دلیل میسر نبودن شرایط امکان حیات در یک منطقه را از دست می دهند.
وی مهاجرت را دارای دو بعد فرهنگی اجتماعی دانست و افزود: به لحاظ فرهنگی وقتی افراد وارد محیطی که با آن بیگانه هستند می شوند، این بیکانگی را به نحوه زیست اجتماعی وارد می کنند که این مساله موجب ایجاد گسل های فرهنگی، قومیتی، گویشی و زبانی می شود.
نواح اظهار کرد: از سوی دیگر با پدیده بیکاری گسترده مواجه می شویم که طلاق، اعتیاد، قاچاق و حاشیه نشینی پیامدهای آن هستند.
وی همچنین با بیان اینکه پیامدهای اجتماعی سد گتوند بررسی نشده است، از انجام نشدن مطالعات اجتماعی و بی توجهی به مسائل اجتماعی در طرح های بزرگ عمرانی انتقاد کرد.
نواح خواستار تدریس 'اخلاق اجتماعی' در دانشگاه ها به فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی شد و گفت: نیاز جدی داریم که به مساله اخلاق در مسائل فنی توجه کنیم زیرا نگاه سیستمی کارشناسان فنی به مسائل اجتماعی مشکل ساز است به طور مثال در ماجرای جانمایی و اجرای سد گتوند، تصمیمات اشتباه در حالی گرفته شده که داده ها مشخص و دقیق بوده است.
سد گتوند علیا، بلندترین سد خاکی کشور و آخرین سد روی رودخانه کارون است که در25 کیلومتری گتوند در خوزستان قرار دارد.
آنطور که کارشناسان می گویند جانمایی اشتباه این سد باعث شده که سازند نمکی گچساران در مخزن سد قرار گیرد و انحلال نمک این سازند باعث شور شدن آب مخزن و رودخانه کارون شده است. این سد در سال 91 آبگیری شده است.
شوری (EC) آب دریاچه سد از پنج هزار واحد (میکروموس) تا 160 واحد در مخزن سد برآورد شده است.
مطالعات علاج بخشی سد گتوند در سال 94 به موسسه آب دانشگاه تهران واگذار شده و این موسسه گزارش خود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی (کارفرمای مطالعات) ارائه داده اما با گذشت چندین ماه از تصویب مطالعات، تصمیم نهایی در مورد سد گتوند اتخاذ نشده است.
7151/6002
خبرنگار: نادره وائلی زاده**انتشار دهنده : کبری آقازری
انتهای پیام نشست تخصصی اول توصیف مشکل این سد برای محیط زیست خوزستان و نشست تخصصی دوم به راهکارها اختصاص داشت.
مهدی قمشی عضو هیات علمی دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز در نشست تخصصی اول این همایش، گفت: کاهش شوری (EC) آب خروجی از سد گتوند به یک هزار میکروموس، شوری آب کارون در مقطع اهواز را می تواند حدود 290 میکروموس (حدود 30 درصد) کاهش دهد.
وی افزود: کنترل پساب های کشاورزی و نیشکر در حد فاصل گتوند تا اهواز نیز به کاهش 270 میکروموس (28 درصد) آب کارون در مقطع اهواز بینجامد.
قمشی با بیان اینکه در حال حاضر شوری (EC) آب کارون در مقطع اهواز 2 هزار و 200 میکروموس است افزود: در اروندرود و آبادان و خرمشهر وضعیت از این بدتر و شوری بیش از سه هزار میکروموس است که آب را غیرقابل استفاده برای شرب و کشاورزی کرده است.
مشاور استاندار خوزستان در امور آب، کاهش شوری سد گتوند، حذف یا کنترل ورودی رودخانه شور دشت بزرگ، حذف زهکش های کشاورزی از کارون و دز و حذف پساب های نیشکر واحد شعیبیه را مهمترین راهکارها برای بهبود کیفیت کارون دانست.
وی با اشاره به سهم 30 درصدی سد گتوند در شوری آب کارون اظهار کرد: انحلال نمک از سازند گچساران در سال های ابتدایی آبگیری سد گتوند در حدود 6 میلیون تن در سال بوده که پارسال به حدود 0.2 میلیون تن در سال کاهش یافته است.
قمشی افزود: شوری آب خروجی از سد گتوند از سال 95 بهبود چشمگیری یافته و در صورت حفظ این روند می توان به بهبود شرایط امیدوار بود اما نمی توان مطمئن شد.
وی اظهار کرد: شوری لایه سطحی آب مخزن که در سال های پیش روندی افزایشی نشان می داد، در دو سال اخیر روندی کاهش داشته است.
این عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز با انتقاد از مطالعاتی که توسط مشاوران سد گتوند انجام شده تصریح کرد: در کشورهای خارجی این گونه مشاوران برای خطا در کار قطعا محاکمه می شوند و جریمه ای چند برابر هزینه سد می پردازند اما در کشور ما مدیران دولتی، عضو هیات مدیره شرکت های مشاوره و سهامدار هستند به همین دلیل نمی توان آنها را محکوم کرد.
قمشی افزود: بر اساس برآوردهای اولیه قرار بود سه سد جریانی در فاصله سد کارون یک و سد شهید عباسپور ساخته شود که متاسفانه تصمیم گرفتند به جای آن یک سد مخزنی (سد گتوند) را بسازند و در جانمایی سد نیز به دلیل طمع بیش از اندازه برای استفاده از سد بدترین مکان انتخاب شد.
*خطر فروچاله ها
عضو هیات علمی گروه علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین در نشست تخصصی اول، یکی از مهمترین مشکلات سد گتوند را وجود 'فروچاله' هایی در اطراف و درون سد گتوند عنوان کرد.
منوچهر چیت سازان اظهار کرد: 'فروچاله ها' مهمترین مساله سازند زمین شناسی منطقه سد گتوند به شمار می آید زیرا این فروچاله ها آب بارندگی را به داخل هدایت کرده و باعث انحلال بیشتر نمک می شوند که در راهکار اولیه این فروچاله ها را از رس و مصالح پر کردند تا ارتباط دریاچه مخزن را با بخش های نمکی قطع شود.
وی با اشاره به وجود سازند نمکی گچساران در مخزن سد گتوند افزود: بخش های میانی این سازند کاملا نمکی است و محل ساخت سد نیز معدن نمک معروفی به نام 'عنبل' قرار دارد.
چیت سازان با اشاره به ساخت دیواره حائل یا اصطلاحا 'پتوی رسی' در محل تماس سازند گچساران و آب مخزن اظهار کرد: با وجود هزینه بالا برای ساخت، پتوی رسی سه روز بعد از آبگیری سد شسته شد و مدت کمی بعد نیز حفره هایی در آن ایجاد شد.
چیت سازان همچنین تاکید کرد:تعداد منابع شورکننده خوزستان زیاد و برخی طبیعی و برخی مصنوعی هستند؛ مثلا نیشکر آب شور زیادی را به عنوان زهکش وارد منابع آب می کند که باید مدنظر قرار گرفته و راهکاری برای آن اجرا شود.
*پیامدهای اجتماعی سد گتوند
عضو هیات عملی گروه جامعه شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در این نشست نسبت به پیامدهای اجتماعی طرح های بزرگ عمرانی هشدار داد و گفت: متاسفانه مسائل اجتماعی به صورت 'پسامدی' بررسی می شود و بعد از اینکه اتفاق افتاد، به تحقیق درباره آن فکر می کنیم.
عبدالرضا نواح با بیان اینکه مسائل اجتماعی در رابطه با محیط زیست در جوامع جهان سوم در حاشیه قرار دارد، گفت: مهاجرت بزرگترین مساله ای است که در این زمینه با آن مواجه می شویم زیرا مردم به دلیل میسر نبودن شرایط امکان حیات در یک منطقه را از دست می دهند.
وی مهاجرت را دارای دو بعد فرهنگی اجتماعی دانست و افزود: به لحاظ فرهنگی وقتی افراد وارد محیطی که با آن بیگانه هستند می شوند، این بیکانگی را به نحوه زیست اجتماعی وارد می کنند که این مساله موجب ایجاد گسل های فرهنگی، قومیتی، گویشی و زبانی می شود.
نواح اظهار کرد: از سوی دیگر با پدیده بیکاری گسترده مواجه می شویم که طلاق، اعتیاد، قاچاق و حاشیه نشینی پیامدهای آن هستند.
وی همچنین با بیان اینکه پیامدهای اجتماعی سد گتوند بررسی نشده است، از انجام نشدن مطالعات اجتماعی و بی توجهی به مسائل اجتماعی در طرح های بزرگ عمرانی انتقاد کرد.
نواح خواستار تدریس 'اخلاق اجتماعی' در دانشگاه ها به فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی شد و گفت: نیاز جدی داریم که به مساله اخلاق در مسائل فنی توجه کنیم زیرا نگاه سیستمی کارشناسان فنی به مسائل اجتماعی مشکل ساز است به طور مثال در ماجرای جانمایی و اجرای سد گتوند، تصمیمات اشتباه در حالی گرفته شده که داده ها مشخص و دقیق بوده است.
سد گتوند علیا، بلندترین سد خاکی کشور و آخرین سد روی رودخانه کارون است که در25 کیلومتری گتوند در خوزستان قرار دارد.
آنطور که کارشناسان می گویند جانمایی اشتباه این سد باعث شده که سازند نمکی گچساران در مخزن سد قرار گیرد و انحلال نمک این سازند باعث شور شدن آب مخزن و رودخانه کارون شده است. این سد در سال 91 آبگیری شده است.
شوری (EC) آب دریاچه سد از پنج هزار واحد (میکروموس) تا 160 واحد در مخزن سد برآورد شده است.
مطالعات علاج بخشی سد گتوند در سال 94 به موسسه آب دانشگاه تهران واگذار شده و این موسسه گزارش خود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی (کارفرمای مطالعات) ارائه داده اما با گذشت چندین ماه از تصویب مطالعات، تصمیم نهایی در مورد سد گتوند اتخاذ نشده است.
7151/6002
خبرنگار: نادره وائلی زاده**انتشار دهنده : کبری آقازری
کپی شد
