در نشست این هفته انجمن دوستداران میراث فرهنگی 《تاریانا》 خوزستان ضمن گرامیداشت روز ملی دزفول( ۴ خرداد) و روز ملی مسجد سلیمان( ۵ خرداد) به پیشینه، مردم شناسی، هنر و چالش های میراثی این دو شهر پرداخته شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا از اهواز، اشکان زارعی رئیس کارگروه تاریخ انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان در مقدمه ای اظهار داشت: در جنگ ۸ ساله بیش از ۲۰ هزار گلوله توپ و ۲۰۰ موشک به شهر دزفول برخورد کرد، اما مردم این شهر پایدار و استوار ماندند به همین دلیل در فرهنگ جنگ، دزفول را پایتخت پایداری و استقامت ایران نام نهادند و ۴ خرداد در تقویم ایران به نام روز ملی دزفول گنجانده شد.
وی افزود: بی گمان دزفول( روناش) افزون بر نقش انقلابی و ارزشی، تاریخ هزاران ساله دارد که به گواه تاریخ تا روزگار ساسانیان و حتی نشانه‌هایی تا ایلامی ها را در آن می‌توان جستجو کرد؛ از طرفی دزفول همیشه در صنعت دستی و حرفه، جایگاهی برجسته داشته است.
زارعی تصریح کرد: از همه مهم‌تر دزفول به خوبی توانسته است در کنار چهره‌ی نوین امروزش بافت سنتی را همراه با خلقیات، آیین‌ها و باورهای گذشته حفظ کند.
وی عنوان کرد: از سویی در تقویم ایران ۵ خرداد روز ملی مسجد سلیمان است، چرا که در سال ۱۹۰۸ میلادی ویلیام ناکس دارسی در این شهر به نخستین چاه نفت رسید تا بدین گونه سرنوشت پارسوماش(مسجد سلیمان) باستانی ٬ خوزستان٬ ایران و حتی منطقه دگرگون شود و مسجد سلیمان که پیشینه‌ای کهن و دیرینه سال از ایلامی‌ها و برآمدن آریایی دارد دروازه ورود نوگرایی و مدرنیته به ایران به شمار آید.
رئیس کارگروه تاریخ انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان تاکید کرد: انجمن تاریانا بر خود بایسته می‌داند کارگاه ههفتگی خود را در ارج گذاری به این دوشهر و مردمانش نشستی را با نام از پارسوماش تا روناش برگزار کند.
دزفول دارای اولین سند موسیقی دنیا
حجت آریایی، رئیس میراث فرهنگی دزفول،کارشناس گردشگری و کارشناس ارشد هنر در نشست از پارسوماش تا روناش انجمن تاریانا، اظهار کرد: اولین سند موسیقی مربوط به حدود ۷۰۰۰ سال پیش در منطقه چغامیش دزفول بوده اما این افتخار مربوط به خوزستان و کل ایران است.
دزفول ۲۴۰ هکتار بافت قدیمی دارد
وی افزود: دزفول حدود ۲۴۰ هکتار بافت قدیمی دارد و ۲۸ محله که وقتی از آنها گذر می کنیم در واقع زندگی را لمس کرده و به حدود ۱۵۰ سال قبل باز می گردیم.
آریایی با اشاره به اینکه از ۸ هزار خانه قدیمی تنها ۵ هزار خانه باقی مانده است، خاطرنشان کرد: مقدار زیادی از این بر اثر جنگ و برخی دیگر به دلیل عدم آگاهی شهروندان از بین رفته است.
وی ادامه داد: دزفول به واسطه گردشگری در پایان هفته ها در سالیان گذشته بین ۵۰ تا ۶۰ هزار توریست داشته و حدود ۱۸۰۰ باغ ویلا دارد که ساماندهی آنها بسیار سخت است.
رئیس اداره میراث فرهنگی دزفول با اشاره به این که بزرگترین نابسامانی شهرهای دارای بافت قدیمی، شهرداری ها هستند، بیان کرد: دزفول بالاترین میزان اعتبار را دارد، ولی نسبت به وسعت بافت قدیمی خود کمترین اعتبارات در یافت کرده است.
۱۱ تا ۱۷ درصد درآمد شهرداری ها متعلق به بافت قدیمی شهرها است
وی با اشاره به اینکه مجاب کردن شهرداری ها به تبعیت از قوانین میراث فرهنگی کار بسیار سختی است، عنوان کرد: شهرداری شهرهایی که دارای بافت قدیمی هستند باید حدود ۱۱ تا ۱۷ درصد از درآمد خود را صرف بافت های قدیمی کنند.
آریایی ضمن دعوت از مردم برای بازدید از شهر دزفول، گفت: دزفول تنها متعلق به دزفولی ها نیست بلکه متعلق به همه خوزستان و ایران است.
رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری دزفول در خصوص صنایع دستی این شهر، گفت: حدود ۱۰۰ رشته صنایع دستی در دزفول وجود داشته که اکنون تعداد رشته هایی که به صورت منسجم فعالیت می کنند، به کمتر از انگشتان دست میرسد.
وی افزود: اکنون بیشترین مانور ما در مبحث کپور، کپور بافی، جاجیم، گلیم، بافته های سنتی و دستی است که معمولا در اطراف شهرها تولید می شوند.
لی ویس، روستای گردشگری فوق العاده
آریایی همچنین در خصوص روستاهای گردشگری دزفول از سزار و لی ویس نام برد و گفت: روستای لی ویس برای گردشگری فوق العادست و قدمت این دو روستا به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران باز میگردد که بافت منسجم آن به دلیل سو استفاده هایی که در بحث گردشگری میشود، دستخوش تغییر و تحول شده است.
ناصر آریایی، کارشناس موسیقی و کارشناس ارشد هنر و صاحب کتاب "نگاهی به شیوه های آموزش موسیقی در ایران" در ادامه اظهار کرد: ریشه های فرهنگی در این دو شهر به وضوح دیده می شود و آثار تاریخی به جای مانده گویای وجود تمدن عظیم در ورای این آثار فرهنگی است.
وی ادامه داد: فرهنگ های با اصالت موسیقی محلی دارند و غنای فرهنگی و ذوق زیباشناسی دارند که تبدیل به ارائه موسیقی در مناطق مختلف می شود؛ موسیقی یکی از مؤلفه های اصلی در شناخت خرده فرهنگ هایی است که دارای قدمت و تمدن هستند.
ردیف موسیقی ایرانی برآیند کل موسیقی ایران است
آریایی با اشاره به اینکه موسیقی محلی خوزستان هر دو مؤلفه کاربردی و غنایی را دارد، تصریح کرد: نقش موسیقی محلی در موسیقی ایران بسیار پررنگی است. ردیف موسیقی ایرانی در اواخر دوره قاجاریه و اوایل پهلوی اول تدوین شد وحاصل برآیند موسیقی های ایرانی از سالهای گذشته بود.
وی افزود: در این ردیف موسیقی ایرانی که برآیند کل موسیقی ایران است، خیلی از گوشه های آن برگرفته از موسیقی محلی است با توجه به این که در آن زمان موسیقی دانان به راحتی نمی توانستند با کل کشور ارتباط برقرار کنند، ولی آنقدر موسیقی خوزستان قوی بوده که توانسته تأثیر خود را بر موسیقی ایرانی بگذارد.
این کارشناس ارشد هنر معتقد است؛ موسیقی خوزستان با در کنار هم قرار گرفتن انواع موسیقی از جمله بختیاری دزفولی عربی لری بسیار قدرتمند شده است.
آریایی یاد آور شد: در اواخر دوره قاجاریه، مشروطه خواهی دامن موسیقی را نیز گرفت و موسیقی ایرانی را دچار تزلزل کرد بعد از مشروطه شاهان قاجاری چند موزیسین از کشورهای خارجی آوردند تا موسیقی ایران را از حالت حزن و اندوه خارج کنند، چرا که موسیقی ایرانی برای شاهان قاجار اندوهگین بود و بدین گونه بود که شیوه آموزش نگرش و اجرای موسیقی در ایران دچار استحاله گردید و موسیقی نواحی نیز از این قاعده مستثنا نبود بدین صورت که اگرچه نواحی ایران موسیقی های غنی و محلی دارند، اما از آلت موسیقی به نام ارگ برای عروسی های خود استفاده می کنند.
وی ادامه داد: جای بسی تأسف است که نسل بعد از ما موسیقی محلی را نمی شناسد و گوش آنها به این نوا ها آشنا نیست.
موسیقی خوزستان در ریشه ها خویشاوند هستند
این کارشناس موسیقی با اشاره به اینکه فرهنگ هایی که در خوزستان در کنار هم زندگی می‌کنند مراودات اقتصادی، زبانی قوم و خویشی با هم پیدا کرده‌اند، اگفت: این مراودات وارد موسیقی شده و موسیقی خوزستان را در ریشه‌ها خویشاوند کرده است؛ خوزستان علاوه بر ذخایر نفت ذخایر فرهنگی دارد که به اندازه نفت ارزش و تأثیر دارند که البته با تاکید زیاد بر نفت این فرهنگ ها دچار فراموشی شده است.
راز ماندگاری موسیقی های محلی
آریایی تصریح کرد: هر مراسمی در خوزستان یک موسیقی دارد یکی از دلایلی که موسیقی محلی ماندگار می شود آن است که همه مردم و کوچه و بازار می توانند آن ترانه را بخوانند و آن را به خوبی اجرا کنند و نیاز به دارا بودن صدای شش دانگ برای خواندن موسیقی وجود ندارد.
گفتنی است، خویشاوندی در موسیقی برآیند یک ملت است که نمود آن در موسیقی نواحی ایران از جمله کردی، لری، ترکی، بلوچی، بختیاری و ... به چشم میخورد و مولفه هایی چون یکی در میان ایستادن زن و مرد، دست در دست هم گذاردن، دستمال، چوب و پا، سرنا و دهل که نقش مهمی دارند، به چشم می خورد و بیانگر این است که ما یک ملت هستیم و در ریشه ها خویشاوندیم.
در ادامه این نشست، لهراسب زنگنه، منتقد و چکامه سرای ادبی و صاحب کتاب های " در مزامیر آپارتمانی" و " در پیاده رو" در خصوص روند گذر مسجد سلیمان از سنت گرایی به مدرنیته، اظهار کرد: در روند تجدد گرایی مسجدسلیمان نه تنها یک دگرگونی بلکه یک دگردیسی در انسان بختیاری رخ داده است.
میخ چادر بختیاری با ورود انگلیسی ها کنده شد
وی افزود: زمانی که نفت در این سرزمین کشف شد انگلیسی‌ها به آنجا رفتند و میخ چادر بختیاری از زمین کنده شد و فرهنگ کوچ او به کوچه تبدیل شد
این منتقد ادبی تصریح کرد: عده‌ای بر این باورند که مدرنیته از نفت و مسجدسلیمان آغاز شده، اما من معتقدم مدرنیته مربوط به قرن ۱۹ و با ورود دارالفنون و صنعت چاپ و رفتن اشراف اروپا و فرانسه و ورود تلگراف به ایران ایجاد شد در واقع مدرنیته از طبقه اشراف و از شهرهای شمالی آغاز شد.
زنگنه خاطرنشان کرد: اما در مسجد سلیمان، تحول و تجدد خواهی در میان توده ها و در سطح کارگری اتفاق افتاد و با تحولاتی که در صنعت نفت به وجود آمد باعث شد یک سری مفاهیم جدید وارد سنت های کارگری ما شود و از میان فرزندانی که از این نسل نفت به جا مانده بودند شاعران و نویسندگانی پرورش یافتند که به شکل جدیدی از زندگی و گرفتاری های کارگران در اشعار و ادبیات خود پرداخته بودند.
