آب به رگ های کارون بازگشته است. بعد از ده پانزده سال خشکی، حالا یک ماهی می شود، سیلاب های زمستانه به کارون زندگی دوباره بخشیده اند. در اهواز، سیلاب تا پارک های ساحلی پیشروی کرده است. منظره ای که سال هاست اهوازی ها در حسرت آن هستند.
آبدهی (دبی) کارون پارسال نسبت به آمار بلندمدت 65 درصد کاهش داشت به طوری که در تابستان، مردم آبادان و خرمشهر بارها نسبت به شور شدن آب شرب، تجمعات اعتراضی برگزار کردند. با سیلابی شدن این رودخانه در یک ماه گذشته، دبی کارون در مقطع اهواز، به یک هزار و 500 مترمکعب بر ثانیه رسیده، در حالی که دبی متوسط در شرایط نرمال 250 تا 300 مترمکعب بر ثانیه است.
اگر چه این روزها کارون جان دوباره گرفته اما کارشناسان بر این باورند که هنوز با روزهای اوج خود فاصله زیادی دارد.
کارشناس ارشد دفتر مطالعات منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در این باره گفت: در حال حاضر و طی بهمن ماه گذشته دبی (آبگذری) اوج سیلابی رودخانه کارون در شهر اهواز به حدود 1500 مترمکعب بر ثانیه رسیده که نسبت به متوسط بلند مدت سیلاب، حدود 40 درصد کمتر است.
دکتر کاظم حمادی با اشاره به رتبه بندی سیلاب در ایستگاه های هیدرومتری کارون بزرگ در اهواز اظهار داشت: در این مطالعه که سیلاب ها بر اساس بزرگی آن رتبه بندی شده است، رتبه نخست (بزرگترین سیلاب) ثبت شده رودخانه کارون بزرگ در ایستگاه هیدرومتری اهواز به مقدار 6 هزار و 700 مترمکعب در ثانیه و در سال آبی 48-1347 رخ داده است.
وی افزود: سیلاب رتبه دوم به بزرگی 5062 مترمکعب در ثانیه و در سال آبی 72-1371 و سیلاب رتبه سوم به بزرگی 4 هزار و 778 مترمکعب در ثانیه و در سال آبی 59-1358 در این رودخانه مشاهده شده است.
حمادی تاکید کرد: بنابراین سیلاب اخیر (سال جاری) یک واقعه بسیار معمولی بوده و انتظار می رفت هر ساله حادث شود.
وی همچنین گفت: بررسی سیلاب های با رتبه های اول تا دهم حوضه ها نشان می دهد که وقوع سیلاب ها به صورت تصادفی در سال های متفاوتی رخ می دهد اما بررسی سیلاب های با رتبه های آخر مثلاً رتبه های 45 تا 50 نشان می دهد که همگی آنها تقریباً در 10 آخر دوره مورد مطالعه مصادف با خشکسالی های سال 1386 تا 1396 واقع شده است.
*بستر نصفه و نیمه
این محقق در ادامه اظهار داشت: مقایسه وضعیت سیلاب کارون در چهار دهه گذشته نشان می دهد که در 12 سال اخیر، سیلاب های این رودخانه 53 درصد کاهش داشته است.
وی با اشاره به وضعیت سیلاب در نیم قرن اخیر رودخانه کارون، توضیح داد: تحلیل آماری سیلاب حداکثر لحظه ای رودخانه کارون بزرگ در ایستگاه هیدرومتری اهواز نشان می دهد که متوسط و انحراف معیار دبی حداکثر لحظه ای 50 ساله مورد مطالعه 2 هزار و 463 و انحراف معیار دبی حداکثر لحظه ای 50 ساله مورد مطالعه یک هزار و 335 مترمکعب بر ثانیه است.
حمادی انحراف معیار را شاخصی برای نشان دادن دامنه تغییرات میان آمار متوسط و نوسانات، عنوان کرد و افزود: گزارش ها نشان می دهد که دامنه رخداد سیلاب های کارون از 600 تا 6 هزار و 700 مترمکعب بر ثانیه تغییر می کند، در واقع این آمار نشان می دهد که دامنه تغییرات سیلاب این رودخانه بسیار زیاد است.
وی اضافه کرد: متوسط حداکثر لحظه ای سری های زمانی چهار گروه 10 ساله؛ 55-1345، 65-1355، 75-1365و 85-1375 تغییرات چندانی نداشته و برابر 2 هزار و 770 مترمکعب بر ثانیه است، اما در 12 سال اخیر 97-1385 این مقدار به حدود یک هزار و 300 مترمکعب بر ثانیه کاهش یافته است.
حمادی بیان داشت: تحلیل فراوانی سیلاب رودخانه کارون بزرگ در ایستگاه هیدرومتری اهواز نشان می دهد که سیلاب با دوره های بازگشت 2 ساله 2 هزار و 170 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 5 ساله سه هزار و 440 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 10 ساله چهار هزار و 320 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 20 ساله پنج هزار و 190 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 50 ساله 6 هزار و 350 مترمکعب بر ثانیه و با دوره بازگشت 100 ساله هفت هزار و 220 مترمکعب بر ثانیه است.
وی با بیان اینکه نیاز زیست محیطی رودخانه عمدتا بر سیلاب استوار است، گفت: معمولا سه بخش از چهار بخش نیازهای زیست محیطی رودخانه ها به سیلاب ها وابسته است که شامل سیلاب های مورد نیاز برای حفظ زیستگاه، سیلاب های شستشو و حفظ کانال اصلی، سیلابدشت های جریان و جریان مورد نیاز برای مهاجرت گونه ها به منظور تخم ریزی است.
به گفته وی جاده ساحلی اهواز در داخل بستر فعال رودخانه ساخته شده و جزو سیلاب دشت های آن است، بنابراین بالا آمدن آب در جاده ساحلی امری کاملا طبیعی است.
حمادی همچنین با اشاره به اینکه عرض رودخانه در تابستان گذشته، نصف عرض فعلی آن است، گفت: عرض فعال جریان رودخانه کارون در محدوده شهری که در تابستان امسال به 200 متر رسیده بود، اکنون حدود 400 متر است.
وی «دبی ایمن» یک رودخانه را شاخص میزان تاب آوری رودخانه تعریف کرد و افزود: دبی ایمن رودخانه کارون در محدوده شهری اهواز در حد 2 هزار و 700 تا 2 هزار و 900 مترمکعب بر ثانیه برآورد شده است که با وضع حاضر رودخانه (1500 مترمکعب برثانیه) فاصله زیادی دارد، بنابراین دبی حاضر رودخانه کارون در اهواز ایمن است.
رودخانه کارون با طول 950 کیلومتر طولانی ترین رودی است که تنها در داخل ایران قرار دارد و در عین حال تنها رودخانه کشور است که به آب های بین المللی و اقیانوس های جهان ارتباط دارد. همچنین کارون تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است.
عمده آب آشامیدنی و کشاورزی و صنعت خوزستان از این رودخانه تامین می شود. با این حال کارون با تنش های بسیاری در 2 دهه گذشته روبه رو بوده است. مهمترین آن سدسازی های بی رویه و طرح های انتقال آب از سرشاخه هاست. تا کنون بیش از 10 طرح انتقال آب از این رودخانه اجرا شده یا در حال اجراست.
9754/6002
انتهای پیام آبدهی (دبی) کارون پارسال نسبت به آمار بلندمدت 65 درصد کاهش داشت به طوری که در تابستان، مردم آبادان و خرمشهر بارها نسبت به شور شدن آب شرب، تجمعات اعتراضی برگزار کردند. با سیلابی شدن این رودخانه در یک ماه گذشته، دبی کارون در مقطع اهواز، به یک هزار و 500 مترمکعب بر ثانیه رسیده، در حالی که دبی متوسط در شرایط نرمال 250 تا 300 مترمکعب بر ثانیه است.
اگر چه این روزها کارون جان دوباره گرفته اما کارشناسان بر این باورند که هنوز با روزهای اوج خود فاصله زیادی دارد.
کارشناس ارشد دفتر مطالعات منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در این باره گفت: در حال حاضر و طی بهمن ماه گذشته دبی (آبگذری) اوج سیلابی رودخانه کارون در شهر اهواز به حدود 1500 مترمکعب بر ثانیه رسیده که نسبت به متوسط بلند مدت سیلاب، حدود 40 درصد کمتر است.
دکتر کاظم حمادی با اشاره به رتبه بندی سیلاب در ایستگاه های هیدرومتری کارون بزرگ در اهواز اظهار داشت: در این مطالعه که سیلاب ها بر اساس بزرگی آن رتبه بندی شده است، رتبه نخست (بزرگترین سیلاب) ثبت شده رودخانه کارون بزرگ در ایستگاه هیدرومتری اهواز به مقدار 6 هزار و 700 مترمکعب در ثانیه و در سال آبی 48-1347 رخ داده است.
وی افزود: سیلاب رتبه دوم به بزرگی 5062 مترمکعب در ثانیه و در سال آبی 72-1371 و سیلاب رتبه سوم به بزرگی 4 هزار و 778 مترمکعب در ثانیه و در سال آبی 59-1358 در این رودخانه مشاهده شده است.
حمادی تاکید کرد: بنابراین سیلاب اخیر (سال جاری) یک واقعه بسیار معمولی بوده و انتظار می رفت هر ساله حادث شود.
وی همچنین گفت: بررسی سیلاب های با رتبه های اول تا دهم حوضه ها نشان می دهد که وقوع سیلاب ها به صورت تصادفی در سال های متفاوتی رخ می دهد اما بررسی سیلاب های با رتبه های آخر مثلاً رتبه های 45 تا 50 نشان می دهد که همگی آنها تقریباً در 10 آخر دوره مورد مطالعه مصادف با خشکسالی های سال 1386 تا 1396 واقع شده است.
*بستر نصفه و نیمه
این محقق در ادامه اظهار داشت: مقایسه وضعیت سیلاب کارون در چهار دهه گذشته نشان می دهد که در 12 سال اخیر، سیلاب های این رودخانه 53 درصد کاهش داشته است.
وی با اشاره به وضعیت سیلاب در نیم قرن اخیر رودخانه کارون، توضیح داد: تحلیل آماری سیلاب حداکثر لحظه ای رودخانه کارون بزرگ در ایستگاه هیدرومتری اهواز نشان می دهد که متوسط و انحراف معیار دبی حداکثر لحظه ای 50 ساله مورد مطالعه 2 هزار و 463 و انحراف معیار دبی حداکثر لحظه ای 50 ساله مورد مطالعه یک هزار و 335 مترمکعب بر ثانیه است.
حمادی انحراف معیار را شاخصی برای نشان دادن دامنه تغییرات میان آمار متوسط و نوسانات، عنوان کرد و افزود: گزارش ها نشان می دهد که دامنه رخداد سیلاب های کارون از 600 تا 6 هزار و 700 مترمکعب بر ثانیه تغییر می کند، در واقع این آمار نشان می دهد که دامنه تغییرات سیلاب این رودخانه بسیار زیاد است.
وی اضافه کرد: متوسط حداکثر لحظه ای سری های زمانی چهار گروه 10 ساله؛ 55-1345، 65-1355، 75-1365و 85-1375 تغییرات چندانی نداشته و برابر 2 هزار و 770 مترمکعب بر ثانیه است، اما در 12 سال اخیر 97-1385 این مقدار به حدود یک هزار و 300 مترمکعب بر ثانیه کاهش یافته است.
حمادی بیان داشت: تحلیل فراوانی سیلاب رودخانه کارون بزرگ در ایستگاه هیدرومتری اهواز نشان می دهد که سیلاب با دوره های بازگشت 2 ساله 2 هزار و 170 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 5 ساله سه هزار و 440 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 10 ساله چهار هزار و 320 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 20 ساله پنج هزار و 190 مترمکعب بر ثانیه، با دوره بازگشت 50 ساله 6 هزار و 350 مترمکعب بر ثانیه و با دوره بازگشت 100 ساله هفت هزار و 220 مترمکعب بر ثانیه است.
وی با بیان اینکه نیاز زیست محیطی رودخانه عمدتا بر سیلاب استوار است، گفت: معمولا سه بخش از چهار بخش نیازهای زیست محیطی رودخانه ها به سیلاب ها وابسته است که شامل سیلاب های مورد نیاز برای حفظ زیستگاه، سیلاب های شستشو و حفظ کانال اصلی، سیلابدشت های جریان و جریان مورد نیاز برای مهاجرت گونه ها به منظور تخم ریزی است.
به گفته وی جاده ساحلی اهواز در داخل بستر فعال رودخانه ساخته شده و جزو سیلاب دشت های آن است، بنابراین بالا آمدن آب در جاده ساحلی امری کاملا طبیعی است.
حمادی همچنین با اشاره به اینکه عرض رودخانه در تابستان گذشته، نصف عرض فعلی آن است، گفت: عرض فعال جریان رودخانه کارون در محدوده شهری که در تابستان امسال به 200 متر رسیده بود، اکنون حدود 400 متر است.
وی «دبی ایمن» یک رودخانه را شاخص میزان تاب آوری رودخانه تعریف کرد و افزود: دبی ایمن رودخانه کارون در محدوده شهری اهواز در حد 2 هزار و 700 تا 2 هزار و 900 مترمکعب بر ثانیه برآورد شده است که با وضع حاضر رودخانه (1500 مترمکعب برثانیه) فاصله زیادی دارد، بنابراین دبی حاضر رودخانه کارون در اهواز ایمن است.
رودخانه کارون با طول 950 کیلومتر طولانی ترین رودی است که تنها در داخل ایران قرار دارد و در عین حال تنها رودخانه کشور است که به آب های بین المللی و اقیانوس های جهان ارتباط دارد. همچنین کارون تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است.
عمده آب آشامیدنی و کشاورزی و صنعت خوزستان از این رودخانه تامین می شود. با این حال کارون با تنش های بسیاری در 2 دهه گذشته روبه رو بوده است. مهمترین آن سدسازی های بی رویه و طرح های انتقال آب از سرشاخه هاست. تا کنون بیش از 10 طرح انتقال آب از این رودخانه اجرا شده یا در حال اجراست.
9754/6002
کپی شد
