به گزارش ایرنا احمد سواری چهارشنبه در کارگاه «نهایی سازی و پایش و تدقیق برنامه مدیریت زیست بومی تالاب هورالعظیم» در سالن جلسات اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، گفت: مدیریت زیست بومی، شیوه ای نوین در مدیریت تالاب هاست که ناظر به مدیریت چند جانبه است و در این روش ذینفعان اصلی و بهره برداران تالاب در تدوین برنامه و مدیریت مشارکت می کنند.
وی هدف اصلی را مدیریت زمین، آب و منابع زیستی عنوان کرد و افزود: این طرح شامل 12 اصل است که نخستین آن کاهش فعالیت های اقتصادی است که بر تنوع زیستی اثرات سوء دارند.
وی اضافه کرد: پیش نویس مدیریت زیست بومی در پنج گام و طی برگزاری کارگاه هایی برای ذینفعان، تدوین می شود که امروز نخستین کارگاه از این مجموعه است و در آن کارگروه هایی نیز تشکیل شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، اظهار داشت: این طرح هنوز بودجه ای ندارد و بعد از تدوین و ارائه قرار است اعتباری برای اجرای آن تخصیص داده شود.
به گفته وی، سال ها قبل برنامه مدیریت جامع تالاب شادگان تدوین شده بود اما برای آن زمان مدیریت زیست بومی تعریف نشده بود.
سواری همچنین با بیان اینکه تالاب ها ریه های زمین هستند، گفت: زیستگاه های تالابی یکی از پراهمیت ترین بوم سازگان های طبیعی زمین هستند که در اغلب برنامه ریزی هایی که توسط انسان برای توسعه صورت گرفته، نقش و اهمیت آنها در نظر گرفته نشده است.
وی با اشاره به کارکردهای هورالعظیم ادامه داد: به طور نمونه در گذشته سالانه بیش از 50 هزار تن ماهی از هورالعظیم صید می شد که این 10 درصد تولید ماهی کشور از منابع طبیعی است و با اجرای مدیریت زیست بومی می توانیم این شرایط را به تالاب بازگردانیم.
مشاور استاندار خوزستان در امور آب، تالاب و سواحل، توسعه گردشگری در تالاب را مفید دانست و اظهار داشت: رونق گردشگری می تواند به توسعه اشتغال در مناطق اطراف تالاب بیانجامد، در حال حاضر نیز برخی افراد تمایل به سرمایه گذاری در بخش گردشگری تالاب دارند.
سواری خاطر نشان کرد: ممانعت تردد و گردشگری در هورالعظیم از سوی هنگ مرزی، پیگیری می شود.
*مدیریت زیست بومی در تالاب های خوزستان
معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در ادامه این برنامه گفت: برنامه مدیریت زیست بومی در تالاب های شادگان و هورالعظیم تا پایان امسال تدوین شده و از سال آینده اجرایی می شود.
سید عادل مولا افزود: تدوین برنامه زیست بومی در سایر تالاب های استان نیز از سال آینده آغاز خواهد شد.
وی اضافه کرد: برنامه مدیریت زیست بومی هورالعظیم نخستین تجربه استان در زمینه این شیوه نوین مدیریت تالاب هاست، اما در کشور در تالاب های هامون و میغان این برنامه تهیه شده است.
مولاا اظهار داشت: برنامه مدیریت زیست بومی یک فرآیند فرابخشی است که مشارکت ذینفعان (اعم از یک سازمان تشکل و یا جوامع محلی) و بهره برداران تالاب را در تدوین برنامه شامل می شود.
وی تاکید کرد: در حال حاضر همه به این باور رسیده اند که در گذشته به دلیل ارتباط بین هورالعظیم و ذینفعان، حال تالاب بهتر بوده، اما اکنون به دلیل بهره برداری صرف و بدون توجه به منافع تالاب، شرایط آن خوب نیست.
به گفته وی، تدوین این برنامه به دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر واگذار شده و اداره کل محیط زیست ناظر آن است.
معاون حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین تاکید کرد: هورالعظیم یک زیستگاه یکپارچه است و هر آسیبی به آن وارد شود، خواه در بخش ایرانی باشد یا عراقی، تبعاتش متوجه مردم خوزستان خواهد بود، همانطور که در سال های اخیر ریزگرد و دود ناشی از خودسوزی تالاب، مشکلاتی برای همه خوزستان ایجاد کرده بود.
وی با اشاره به کاهش ظرفیت هورالعظیم افزود: در گذشته این تالاب، پذیرنده همه سیلاب هایی بود که به آن وارد می شد اما اکنون با دستکاری های زیادی که شده از جمله ساخت سدها و جاده ها و دایک مرزی، این ظرفیت بسیار کاهش یافته است.
مولا با بیان اینکه برخی آمار و ارقام مربوط به مطالعات تالاب با واقعیت مطابقت ندارد، تصریح کرد: چهار دانشگاه، حقابه هورالعظیم را مطالعه کرده و آن را 1.6 میلیارد مترمکعب برآورد کرده بودند اما مشخص نیست این آمار چقدر با واقعیت تطابق دارد.
وی اظهار داشت: در سیلاب اخیر شرکت نفت مقصر بود زیرا ارتفاع تاسیسات خود را متناسب با کار در شرایط آبی نساخته است، به همین دلیل است که بسیاری از تاسیسات اکنون زیر آب رفته است همچنین برای جریان آب در مخازن تالاب ناچار شدیم جاده های همت و سید الشهدا را بشکافیم.
*آب به «منصوره» و «شریفیه» رسید
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در این نشست گفت: باران های اخیر، تالاب های منصوره و شریفیه که از کانون های بحرانی گرد و غبار اطراف اهواز به شمار می رود، را احیا کرده است.
احمدرضا لاهیجان زاده با بیان اینکه بارش ها شرایط تالاب های استان را ایده آل کرده است افزود: تصاویر دریافتی از هورالعظیم، شادگان، بامدژ، شیمبار و میانگران نشان می دهد که از نظر منابع آبی در شرایط بسیار مطلوبی هستند به طوری که سال ها به این شکل دیده نشده اند.
وی بارش ها و سیلاب امسال را نعمتی الهی و معجزه ای در تالاب هورالعظیم دانست و شرایط این تالاب را در حال حاضر رویایی توصیف کرد.
لاهیجان زاده افزود: بارش های امسال این نوید را می دهد که از بابت تامین آب در سال آینده نگرانی نخواهیم داشت.
وی تامین حقابه تالاب ها را مهمترین اولویت سازمان محیط زیست عنوان کرد و گفت: علاوه بر این سازمان دستگاه های دیگر و استان های بالادست با تامین حقابه مرتبط هستند که برای محقق شدن حقابه باید همه آنها را در نظر بگیریم.
لاهیجان زاده تصریح کرد: اتفاقاتی که در سال های اخیر در زمینه محیط زیست در خوزستان رخ داده به ویژه مشکل گرد و غبار و تاثیر آن در مسائل اقتصادی و اجتماعی و امنیتی، به مردم به ویژه سایر دستگاه ها اهمیت تالاب ها و تامین حقابه آنها را ثابت کرده است.
وی همچنین با اشاره به تدوین پیش نویس برنامه مدیریت زیست بومی هورالعظیم، اظهار داشت: مدیریت یکپارچه به این معنی است که همه ذینفعان تالاب اعم از کسانی که در اطراف آن زندگی می کنند (روستایی و شهری) و معیشت آنها به صورت مستقیم به تالاب وابسته است و کسانی که غیرمستقیم از مواهب تالاب منتفع می شوند، در تهیه برنامه و مدیریت تالاب سهیم خواهند بود.
لاهیجان زاده اضافه کرد: قرار است از این شرایط پرآبی برای شستشوی تالاب هورالعظیم استفاده کنیم، بر همین اساس آب از مخازن 4 به 5 تالاب و از آنجا به طلائیه، تالاب ناصری و نهر خین (خرمشهر) هدایت می شود، مصوبه مدیریت بحران را نیز در این زمینه صادر شده است.
*شکست طرح ساماندهی
امام جماعت مسجد جامع رفیع و رئیس حوزه علمیه این شهر نیز با انتقاد از طرح ساماندهی هورالعظیم که این تالاب را با مشکلاتی مواجه کرده، گفت: جاده های آنتنی شرکت نفت بدون مطالعه در هورالعظیم ساخته شده اند.
حجت الاسلام عیسی ساعدی با اظهار گله مندی از بی توجهی به وضعیت هورالعظیم افزود: سیاست ها به گونه ای شده که مردم ساکن حاشیه تالاب و هورالعظیم، مزاحم یکدیگر تلقی می شوند، این در حالیست که در دهه های 40 و 50 مردم در این تالاب زندگی می کردند و هورالعظیم نیز شرایط بسیار خوبی داشت.
وی تاکید کرد: آنچه مهم است این است که در برنامه ها و مدیریت تالاب، اهالی و مردم بومی فراموش نشوند.
*احیای رفیع
شهردار «رُفیع» با تاکید بر راه اندازی بومگردی در تالاب هورالعظیم گفت: گردشگری و بومگردی در هورالعظیم نیازمند زیرساخت هایی است که در صورت تامین آنها می توان امکان اسکان گردشگران را در اطراف این تالاب فراهم کرد.
وی با بیان اینکه احیای هورالعظیم می تواند باعث احیای شهر «رفیع» شود تصریح کرد: مرزبانی مجوز گردشگری در هورالعظیم را نمی دهد و برای این امر نیاز به هماهنگی هایی دارد.
بر اساس این گزارش، کارگاه «نهایی سازی و پایش و تدقیق برنامه مدیریت زیست بومی تالاب هورالعظیم» با حضور تعدادی از مسئولان محلی شهر «رفیع» که نزدیک ترین شهر به هورالعظیم به شمار می رود و تعدادی از فعالان محیط زیست تشکیل شد.
هورالعظیم، آخرین بازمانده تالاب های بین النهرین در جنوب غربی کشور در خوزستان قرار دارد. یک سوم این تالاب مرزی در ایران و دو سوم در عراق واقع شده است.
مهمترین چالش های این تالاب در سال های گذشته تامین نشدن حقابه به دلیل سدسازی، مشکلات ناشی از اکتشاف و استخراج نفت و جاده سازی های بی رویه بوده است.
هورالعظیم بعد از خشک شدن، یکی از مهمترین کانون های گرد و غبار شناخته شده است. خشکی هورالعظیم همچنین هر ساله در تابستان، این تالاب را به خودسوزی می کشاند، چنانکه تابستان گذشته بیش از 25 هزار هکتار از بخش عراقی آن، چهار ماه در آتش سوخت و دود ناشی از آن تا 10 شهرستان را در برگرفت.
از یک ماه پیش و در پی بارش های سنگین زمستانه و افزایش رهاسازی آب از سد کرخه، دبی رودخانه کرخه به شدت افزایش یافته است به طوری که برخی مناطق دشت آزادگان و هویزه دچار سیلاب شد. در این میان هورالعظیم با نگهداشتن حجم عظیمی از سیلاب ها نقش مهمی در کاهش خسارت به روستاها و شهرهای اطراف ایفا کرده است. از سوی دیگر این سیلاب ها بار دیگر هورالعظیم را پرآب کرده است.
/6002/9754
انتهای پیام وی هدف اصلی را مدیریت زمین، آب و منابع زیستی عنوان کرد و افزود: این طرح شامل 12 اصل است که نخستین آن کاهش فعالیت های اقتصادی است که بر تنوع زیستی اثرات سوء دارند.
وی اضافه کرد: پیش نویس مدیریت زیست بومی در پنج گام و طی برگزاری کارگاه هایی برای ذینفعان، تدوین می شود که امروز نخستین کارگاه از این مجموعه است و در آن کارگروه هایی نیز تشکیل شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، اظهار داشت: این طرح هنوز بودجه ای ندارد و بعد از تدوین و ارائه قرار است اعتباری برای اجرای آن تخصیص داده شود.
به گفته وی، سال ها قبل برنامه مدیریت جامع تالاب شادگان تدوین شده بود اما برای آن زمان مدیریت زیست بومی تعریف نشده بود.
سواری همچنین با بیان اینکه تالاب ها ریه های زمین هستند، گفت: زیستگاه های تالابی یکی از پراهمیت ترین بوم سازگان های طبیعی زمین هستند که در اغلب برنامه ریزی هایی که توسط انسان برای توسعه صورت گرفته، نقش و اهمیت آنها در نظر گرفته نشده است.
وی با اشاره به کارکردهای هورالعظیم ادامه داد: به طور نمونه در گذشته سالانه بیش از 50 هزار تن ماهی از هورالعظیم صید می شد که این 10 درصد تولید ماهی کشور از منابع طبیعی است و با اجرای مدیریت زیست بومی می توانیم این شرایط را به تالاب بازگردانیم.
مشاور استاندار خوزستان در امور آب، تالاب و سواحل، توسعه گردشگری در تالاب را مفید دانست و اظهار داشت: رونق گردشگری می تواند به توسعه اشتغال در مناطق اطراف تالاب بیانجامد، در حال حاضر نیز برخی افراد تمایل به سرمایه گذاری در بخش گردشگری تالاب دارند.
سواری خاطر نشان کرد: ممانعت تردد و گردشگری در هورالعظیم از سوی هنگ مرزی، پیگیری می شود.
*مدیریت زیست بومی در تالاب های خوزستان
معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در ادامه این برنامه گفت: برنامه مدیریت زیست بومی در تالاب های شادگان و هورالعظیم تا پایان امسال تدوین شده و از سال آینده اجرایی می شود.
سید عادل مولا افزود: تدوین برنامه زیست بومی در سایر تالاب های استان نیز از سال آینده آغاز خواهد شد.
وی اضافه کرد: برنامه مدیریت زیست بومی هورالعظیم نخستین تجربه استان در زمینه این شیوه نوین مدیریت تالاب هاست، اما در کشور در تالاب های هامون و میغان این برنامه تهیه شده است.
مولاا اظهار داشت: برنامه مدیریت زیست بومی یک فرآیند فرابخشی است که مشارکت ذینفعان (اعم از یک سازمان تشکل و یا جوامع محلی) و بهره برداران تالاب را در تدوین برنامه شامل می شود.
وی تاکید کرد: در حال حاضر همه به این باور رسیده اند که در گذشته به دلیل ارتباط بین هورالعظیم و ذینفعان، حال تالاب بهتر بوده، اما اکنون به دلیل بهره برداری صرف و بدون توجه به منافع تالاب، شرایط آن خوب نیست.
به گفته وی، تدوین این برنامه به دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر واگذار شده و اداره کل محیط زیست ناظر آن است.
معاون حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین تاکید کرد: هورالعظیم یک زیستگاه یکپارچه است و هر آسیبی به آن وارد شود، خواه در بخش ایرانی باشد یا عراقی، تبعاتش متوجه مردم خوزستان خواهد بود، همانطور که در سال های اخیر ریزگرد و دود ناشی از خودسوزی تالاب، مشکلاتی برای همه خوزستان ایجاد کرده بود.
وی با اشاره به کاهش ظرفیت هورالعظیم افزود: در گذشته این تالاب، پذیرنده همه سیلاب هایی بود که به آن وارد می شد اما اکنون با دستکاری های زیادی که شده از جمله ساخت سدها و جاده ها و دایک مرزی، این ظرفیت بسیار کاهش یافته است.
مولا با بیان اینکه برخی آمار و ارقام مربوط به مطالعات تالاب با واقعیت مطابقت ندارد، تصریح کرد: چهار دانشگاه، حقابه هورالعظیم را مطالعه کرده و آن را 1.6 میلیارد مترمکعب برآورد کرده بودند اما مشخص نیست این آمار چقدر با واقعیت تطابق دارد.
وی اظهار داشت: در سیلاب اخیر شرکت نفت مقصر بود زیرا ارتفاع تاسیسات خود را متناسب با کار در شرایط آبی نساخته است، به همین دلیل است که بسیاری از تاسیسات اکنون زیر آب رفته است همچنین برای جریان آب در مخازن تالاب ناچار شدیم جاده های همت و سید الشهدا را بشکافیم.
*آب به «منصوره» و «شریفیه» رسید
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در این نشست گفت: باران های اخیر، تالاب های منصوره و شریفیه که از کانون های بحرانی گرد و غبار اطراف اهواز به شمار می رود، را احیا کرده است.
احمدرضا لاهیجان زاده با بیان اینکه بارش ها شرایط تالاب های استان را ایده آل کرده است افزود: تصاویر دریافتی از هورالعظیم، شادگان، بامدژ، شیمبار و میانگران نشان می دهد که از نظر منابع آبی در شرایط بسیار مطلوبی هستند به طوری که سال ها به این شکل دیده نشده اند.
وی بارش ها و سیلاب امسال را نعمتی الهی و معجزه ای در تالاب هورالعظیم دانست و شرایط این تالاب را در حال حاضر رویایی توصیف کرد.
لاهیجان زاده افزود: بارش های امسال این نوید را می دهد که از بابت تامین آب در سال آینده نگرانی نخواهیم داشت.
وی تامین حقابه تالاب ها را مهمترین اولویت سازمان محیط زیست عنوان کرد و گفت: علاوه بر این سازمان دستگاه های دیگر و استان های بالادست با تامین حقابه مرتبط هستند که برای محقق شدن حقابه باید همه آنها را در نظر بگیریم.
لاهیجان زاده تصریح کرد: اتفاقاتی که در سال های اخیر در زمینه محیط زیست در خوزستان رخ داده به ویژه مشکل گرد و غبار و تاثیر آن در مسائل اقتصادی و اجتماعی و امنیتی، به مردم به ویژه سایر دستگاه ها اهمیت تالاب ها و تامین حقابه آنها را ثابت کرده است.
وی همچنین با اشاره به تدوین پیش نویس برنامه مدیریت زیست بومی هورالعظیم، اظهار داشت: مدیریت یکپارچه به این معنی است که همه ذینفعان تالاب اعم از کسانی که در اطراف آن زندگی می کنند (روستایی و شهری) و معیشت آنها به صورت مستقیم به تالاب وابسته است و کسانی که غیرمستقیم از مواهب تالاب منتفع می شوند، در تهیه برنامه و مدیریت تالاب سهیم خواهند بود.
لاهیجان زاده اضافه کرد: قرار است از این شرایط پرآبی برای شستشوی تالاب هورالعظیم استفاده کنیم، بر همین اساس آب از مخازن 4 به 5 تالاب و از آنجا به طلائیه، تالاب ناصری و نهر خین (خرمشهر) هدایت می شود، مصوبه مدیریت بحران را نیز در این زمینه صادر شده است.
*شکست طرح ساماندهی
امام جماعت مسجد جامع رفیع و رئیس حوزه علمیه این شهر نیز با انتقاد از طرح ساماندهی هورالعظیم که این تالاب را با مشکلاتی مواجه کرده، گفت: جاده های آنتنی شرکت نفت بدون مطالعه در هورالعظیم ساخته شده اند.
حجت الاسلام عیسی ساعدی با اظهار گله مندی از بی توجهی به وضعیت هورالعظیم افزود: سیاست ها به گونه ای شده که مردم ساکن حاشیه تالاب و هورالعظیم، مزاحم یکدیگر تلقی می شوند، این در حالیست که در دهه های 40 و 50 مردم در این تالاب زندگی می کردند و هورالعظیم نیز شرایط بسیار خوبی داشت.
وی تاکید کرد: آنچه مهم است این است که در برنامه ها و مدیریت تالاب، اهالی و مردم بومی فراموش نشوند.
*احیای رفیع
شهردار «رُفیع» با تاکید بر راه اندازی بومگردی در تالاب هورالعظیم گفت: گردشگری و بومگردی در هورالعظیم نیازمند زیرساخت هایی است که در صورت تامین آنها می توان امکان اسکان گردشگران را در اطراف این تالاب فراهم کرد.
وی با بیان اینکه احیای هورالعظیم می تواند باعث احیای شهر «رفیع» شود تصریح کرد: مرزبانی مجوز گردشگری در هورالعظیم را نمی دهد و برای این امر نیاز به هماهنگی هایی دارد.
بر اساس این گزارش، کارگاه «نهایی سازی و پایش و تدقیق برنامه مدیریت زیست بومی تالاب هورالعظیم» با حضور تعدادی از مسئولان محلی شهر «رفیع» که نزدیک ترین شهر به هورالعظیم به شمار می رود و تعدادی از فعالان محیط زیست تشکیل شد.
هورالعظیم، آخرین بازمانده تالاب های بین النهرین در جنوب غربی کشور در خوزستان قرار دارد. یک سوم این تالاب مرزی در ایران و دو سوم در عراق واقع شده است.
مهمترین چالش های این تالاب در سال های گذشته تامین نشدن حقابه به دلیل سدسازی، مشکلات ناشی از اکتشاف و استخراج نفت و جاده سازی های بی رویه بوده است.
هورالعظیم بعد از خشک شدن، یکی از مهمترین کانون های گرد و غبار شناخته شده است. خشکی هورالعظیم همچنین هر ساله در تابستان، این تالاب را به خودسوزی می کشاند، چنانکه تابستان گذشته بیش از 25 هزار هکتار از بخش عراقی آن، چهار ماه در آتش سوخت و دود ناشی از آن تا 10 شهرستان را در برگرفت.
از یک ماه پیش و در پی بارش های سنگین زمستانه و افزایش رهاسازی آب از سد کرخه، دبی رودخانه کرخه به شدت افزایش یافته است به طوری که برخی مناطق دشت آزادگان و هویزه دچار سیلاب شد. در این میان هورالعظیم با نگهداشتن حجم عظیمی از سیلاب ها نقش مهمی در کاهش خسارت به روستاها و شهرهای اطراف ایفا کرده است. از سوی دیگر این سیلاب ها بار دیگر هورالعظیم را پرآب کرده است.
/6002/9754
کپی شد
