چشمه های نفتی روستای نفت سفید اگر چه در ابتدا رونق بخشِ این روستا رخ می نمود، اما آنگاه که تن اش از مکیدن های مکرر تلمبه های نفتی رنجور شد، یله و رها با مشعل های روشن اش به حال خود واگذار شد تا بدانجا که اکنون مخروبه ای بیش از آن نمانده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از اهواز، بوی نفت که آمد، سر و کله انگلیسی ها پیدا شد. انگلیسی ها پیش تر به مسجدسلیمان و اهواز رفته بودند و بعد به روستای نفت سفید آمدند. در میان کوه های موسوم به "کرایی" میان مسجد سلیمان و هفتکل و در میانه میادین نفتی، چاه زدند. وقتی که دیدند نفتش سفید است سکنی گزیده و شهر نفت سفید را ساختند. جایی که اندکی بعد به "پاریس ایران" معروف شد.
مجتبی گهستونی فعال میراث فرهنگی خوزستان در گفتگو با ایلنا در خصوص تاریخچه نفت سفید، اظهار کرد: حدود ۸۰ سال، هندی‌ها به دستور انگلیسی‌ها شروع به ساخت دهکده ای مدرن کردند.
وی افزود: روستایی سنگی با امکانات مجهز در حد یک شهر را با بخش های کارگری و کارمندی بنا کردند. البته به جز انگلیسی و هندی ها کارگران ایرانی هم در دهکده حضور داشتند.
گهستونی ضمن اشاره به تقسیم بندی دهکده براساس رتبه بندی، تصریح کرد: روستای نفت سفید، به قسمت های کارگران، مدیران و مدیران عالی رتبه، تقسیم شده بود. بنگله‌ها به تناسب رتبه‌ای که افراد در کارخانه‌ها داشتند، از هم جدا شده بودند.
مشعل های روشن
فتح الله بی نیاز در رمان "مکانی به وسعت هیچ" می گوید: "نخستین بار در سال ۸۹ که مسافری شب رو در جاده های فرعی خوزستان بودم با مشعل های روشن در حیاط خانه هایی مواجه شدم که مرا محصور خود کرد."
مشعل های دائم روشن روستاهای "نمره دوازده" "نفت سفید" و "چمن لاله"، نوید حیاتی کم فروغ در این مناطق است.
این فعال میراث فرهنگی در ادامه تصریح کرد: نفت به همراه گاز از چاه بیرون می‌آید، که پس از جداسازی گاز، با خط لوله تصفیه شده و برای پالایشگاه گاز می‌فرستند؛ اما چون قبلا پالایشگاه گاز نبود، این گاز را می‌سوزاندند. اکنون نیز در برخی مناطق، از نفت سفید گرفته تا عنبل در شهرستان لالی همین‌طور است و اهالی از این گاز برای روشنایی و گرما استفاده می‌کنند.
در سراشیبی سقوط
گهستونی روند رو به رشد نفت سفید را تا سال ۱۳۴۷ خواند و بیان کرد: پس از خروج انگلیسی ها در سال ۴۷ از این منطقه، کم کم بساط نفت نیز برچیده شد و نفت سفید در سراشیبی سقوط قرار گرفت، البته این که چرا مدیریت آن وقت شرکت ملی نفت (اقبال)، تصمیم گرفت دهکده زیبای نفت سفید را با قراردادی ناچیز و تنها به مبلغ ۱۳ میلیون و سیصد هزار تومان به ارتش واگذار کند، جای سوال دارد.
البته از آنجا که پادگان ها به عنوان یکی از آیتم های توسعه شهری محسوب می شوند، با حضور پادگان ارتش در هفتکل و نفت سفید رونق اقتصادی خوبی به این منطقه تزریق شد، اما پس از انتقال این پادگان به اهواز به دلیل برخی کج سلیقه گی ها با ریزش جمعیت و رکود اقتصادی در این مناطق مواجه هستیم.
در هنگام جنگ عراق با ایران، شهرِ خالی از سکنه، به مامنی برای جنگ زدگان بدل شد و پس از پایان جنگ، باز هم نفت سفید تنها شد، اما با ویرانی هایی دو چندان. اما نفت سفید آنقدر مدرن و همسان با محیط طبیعی پیرامون ساخته شده بود که توانست به سختی، زیبایی های خود را حفظ کند.
این فعال میراث فرهنگی در مقایسه خانوارهای ساکن در نفت سفید در زمان حضور انگلیسی ها و بعد از آنان، گفت: تعداد کارکنان مناطق نفتخیز مستقر در نفت سفید در ۳۱ دسامبر ۱۹۵۶ـ ۸۴۷ نفر و در همین هنگام تعداد سکنه نفت سفید ۳۸ هزار نفر بوده است که این جمعیت در حال حاضر به ۱۰۰ خانوار رسیده است که یا دامپروری کرده و یا در حراست از تاسیسات نفتی نگهبانی می‌دهند و در پالایشگاهها و مجموعه های نفتی کار می کنند.
امکانات نفت سفید در زمان حضور انگلیسی ها بی نظیر بود
وی در خصوص امکانات آموزشی نفت سفید که اکنون از شهر به روستا بدل شده است، تصریح کرد: امکان تحصیل برای دانش آموزان در روستای نفت سفید در مقاطع دبستان و راهنمایی وجود دارد، اما برای ادامه تحصیل، در صورت رضایت خانواده و تامین هزینه های تحصیل باید به "هفتکل" بروند.
گهستونی، سی برنج، پشت برج و بنگله های کارگری و کارمندی را از مناطق مختلف نفت سفید خواند و در خصوص امکانات گذشته این روستا، بیان کرد: ساکنان نفت سفید در گذشته از امکانات مدرنی شامل، سیستم مخابرات، تلفن‌های مدرن هندلی، سینما، مدرسه، سیستم فاضلاب، استخر سرپوشیده و روباز، ایستگاه تولید برق و حتی برق زیرزمینی به جای برق هوایی، منازل ضد زلزله و ... برخوردار بوده اند که متاسفانه اکنون جز تلی از خرابه نمانده است.
مدرسه "نظام وفا" از قدیمی ترین مدارس آن منطقه است که توسط مرحوم نظام وفا فرزند میرزا محمود از مشاهیر ادب ایران افتتاح شد. در حال حاضر این مدرسه تخریب شده است.
وی در پایان افزود: نفت سفید در خاطرات خود بازارچه ای سرپوشیده داشته که دور تا دور آن مغازه بود و مردم برای خرید مایحتاج خود به آنجا می رفتند، اما متاسفانه اکنون بجز دیواره های تخریب شده چیزی از آن باقی نمانده است.
اکبر نعمت الهی، مدیر کل روابط عمومی وزارت نفت در زمان زنگنه نیز، با اشاره به اینکه این روستا در گذشته چشمه‌های نفتی داشته که نفت سفید از آن برداشت می شده است، خاطرنشان کرد: نفت سفید، نفتی تصفیه شده و تمیز است که برای سوخت جت از آن استفاده می‌شود. در ایران تنها این منطقه چاه نفت سفید دارد.
به گفته نعمت اللهی؛ در گذشته که برخی چاه های نفت سر باز بودند، مردم محلی از جاهای مختلف می‌آمدند و با کاسه نفت پر می‌کردند و در چراغ‌هایشان می‌ریختند. بعدها برای همان کاسه‌ها، باید ٣٠ شاهی و در نهایت یک ریال پول پرداخت می کردند. از آن به بعد بود که اینجا را نفت سفید گفتند."
نفت سفید موقعیتی خوب برای سرمایه گذاری
این روستا در سال ۱۹۳۸ مصادف با ۱۳۱۷ هجری شمسی با میدان عظیم نفتی حاوی ۳۰۰ میلیون بشکه نفت کشف شد.
نفت سفید تا سال ۱۹۷۰ از ۱۰ چاه تولیدی برخوردار بود. طبق آمار رسمی در سال ۱۹۵۷ میلادی مصادف با ۱۳۳۶ شمسی ، ۲۷ چاه داشته که تعداد ۱۰ چاه آن فعال بوده است. متوسط تولید در سال ۱۹۷۵، ۴۶ هزار بشکه در روز بوده و تعداد کارکنان در همین تاریخ نیز ۸۱۲ نفر اعلام شده است. همچنین نفت سفید با تولید ۶۰ هزار بشکه نفت خام در سال ۱۹۵۸ میلادی مصادف با ۱۳۳۷ شمسی به عنوان یکی از بزرگترین تولید کننده نفت و بالاتر از مسجد سلیمان و گچساران و لالی قرار گرفت.
گهستونی، نفت سفید را در تاریخ اولیه اکتشاف نفت، جزو پنج منطقه نفتخیز ایران که عبارت بودند از مسجد سلیمان، هفتکل، لالی، گچساران خواند و عنوان کرد: نفت سفید با اینکه هم اکنون روزانه ۵۰ میلیون فوت مکعب گاز از گنبد گازی مخزن خود تولید و در مخزن هفتکل تزریق می کند و چندین هزار بشکه برداشت نفت در هر روز دارد، در حال حاضر به مانند بسیاری از مناطق نفتخیز به خاطر کم شدن نفت صادراتی و نیز دور افتادگی از جاده ارتباطی با مرکز و تخلیه آن توسط سکنه اصلی اش شادابی و رونق گذشته اش را از دست داده است.
این فعال میراث فرهنگی در خصوص آب شرب در روستای نفت سفید، تصریح کرد: آب شرب این منطقه از سرچشمه آب سید حسن گرفته می‌شود که متاسفانه فاقد تصفیه ی ابتدایی است و مردم مجبور به خرید آب شرب می شوند.
در ادامه بررسی شرایط روستای نفت سفید، سید عابدین طباطبایی فرماندار هفتکل در گفتگو با خبرنگار ایلنا، تصریح کرد: بطور کلی در خوزستان، درآمدهای عمومی حاصل از فروش نفت، در خود استان برای رفاه عمومی هزینه نمی شود و نفت سفید نیر از این قاعده مستثنی نیست.
وی ادامه داد: درست است که در حوزه های مختلف پس از انقلاب، توسعه های زیادی صورت گرفته است، اما پس از انتقال شرکت نفت در سال ۱۳۴۸ از حوزه های نفتی مسجد سلیمان، هفتکل و نفت سفید به اهواز، همه چیز به حال خود رها شده است.
طباطبایی در خصوص آب شرب روستای نفت سفید، خاطرنشان کرد: این روستا آب لوله کشی دارد.
روستای نفت سفید به عنوان دهکده گردشگری ثبت شد
فرماندار هفتکل از ثبت روستای نفت سفید به عنوان دهکده گردشگری خبر داد و گفت: استدلالی هست که می گوید، براساس شاخص های جمعیتی امکانات را تخصیص می دهند، اما به شخصه معتقدم در صورت وجود امکانات، جمعیت خود به خود جذب می شود و اکنون نیز با تلاش هایی که صورت گرفته این روستا به عنوان دهکده گردشگری ثبت شده است.
وی افزود: شهر نفت سفید زمانی حدود ۳۵ هزار نفر جمعیت داشته است که پس از خروج انگلیسی ها و انتقال شرکت نفت، رو به کاستی گرایید؛ اما در زمان‌جنگ به دلیل حضور مردم جنگ زده دوباره با افزایش جمعیت مواجه شد و پس از پایان جنگ، علاوه بر خروج مردم از این شهر حداقل امکانات باقی مانده نیز به مخروبه هایی بدل شد.
مردم ساکن نفت سفید که اکنون دیگر روستا تلقی می شود بیشترِ احتیاجات خود را به اجبار باید از هفتکل که در ۳۰ کیلومتری این روستا است تهیه کنند که کار را برای آنها دشوار می کند و از مسئولین انتظار مساعدت و توجه بیشتری دارند.
گردشگرانی که تمایل دارند به دهکده نفت سفید بروند می توانند راهیِ ۶۵ کیلومتری شمال شرقی اهواز در شمال غربی میدان هفتکل شوند.
گزارش: مریم جم
