زیان انباشته ایران خودرو به قدری بزرگ است که اگر آن را به دلار تبدیل کنیم، به رقم قابل توجه ۲.۴ میلیارد دلار می‌رسیم؛ عددی که معادل ارزش برخی خودروسازان اروپایی و آسیایی است.
تابناک اقتصادی نوشت: ایران خودرو در سالی که گذشت، ۳۷ هزار و ۹۳ میلیارد تومان زیان معادل هر ساعت بیش از ۴ میلیارد تومان خلق کرد؛ رقمی که بیش از سرمایه ثبت شده ایران خودرو (۳۰ هزار و ۱۶۵ میلیارد تومان) در بورس است و با در نظر گرفتن زیان‌های گذشته این شرکت طی سال‌های قبل، میزان زیان انباشته ایران خودرو به رکورد بی سابقه ۱۱۱ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ رقمی که اگر با نرخ امروز دلار در مرکز مبادله (۴۶ هزار تومان) حساب شود، معادل ۲ میلیارد و ۴۱۳ میلیون دلار است.
بزرگی این عدد به قدری است که با ۶۵ درصد آن می‌توان به عنوان نمونه شرکت استون مارتین را خریداری کرد؛ زیرا کل ارزش این خودروساز بریتانیایی در بازار جهانی با کاهش نسبت به سال ۲۰۲۳ به یک میلیارد و ۵۷۰ میلیون دلار رسیده است. حتی اگر بهای سال ۲۰۲۳ استون مارتین یعنی ۲.۳۶ میلیارد دلار را هم در نظر بگیریم، بازهم توان خرید این خودروساز با مقدار دلاری زیان انباشته ایران خودرو، امکان پذیر است.
همچنین با ۶۱ درصد از میزان زیان انباشته ایران خودرو، توان خرید «پولستار» به عنوان خودروساز برقی سوئدی وجود دارد. شرکتی که توسط ولوو خریداری شد و هفت سال قبل ولوو اعلام کرد شرکت پولستار قصد دارد جهت رقابت با برند‌هایی همچون تسلا موتورز، خودرو‌های عملکردی الکتریکی پیشرفته‌ای را با برند و نشان خود به تولید برساند.
چرا بزرگترین خودروساز ایران، به جای سود، زیان خلق می‌کند؟
این سوال مهمی است که با توجه به روند تولید ضرر و زیان طی سال‌های اخیر، همواره مطرح بوده است؛ در پاسخ به چرایی این روند نامطلوب، باید به ریشه‌های شکل گیری چنین وضعیت بحرانی در صنعت خودروی کشورمان بپردازیم.
در پنج دهه اخیر که خودروسازی در کشورمان متولد شد و مدام در حال دست و پا زدن برای تبدیل شدن به خودروسازی مطرح در جهان بودیم، سمت و سوی سیاست گذاری و مدیریت دولتی این خودروسازان به گونه‌ای نبوده است که منجر به سودآوری و ارزش افزوده برای اقتصاد باشد. در این میان با شروع تحریم‌ها و تشدید آن بر اقتصاد و صنعت، اوضاع ایران خودرو و سایپا نیز بحرانی‌تر و روز به روز بر زیان آن‌ها افزوده شد؛ تا جایی که امروز زیان انباشته بزرگترین خودروساز کشورمان، معادل ارزش برخی خودروسازان در دنیاست!
زیانی عظیم برای ایران خودرو که بر اساس قوانین کشور، تا به امروز باید این خودروساز دولتی را در لیست اخراجی‌ها از بورس می‌دیدیم؛ اما در اقدامی قابل انتظار، سازمان بورس یک سال دیگر به ایران خودرو فرصت داد تا فعلا از وضعیت قرمز بورس خارج شود.
حضور ایران خودرو در باشگاه شرکت‌های زیان ده، حالا به بحرانی پیش روی دولت آینده و شخص رئیس جمهور تبدیل شده است. خودروسازی بزرگ که روز به روز مشغول تولید زیان به جای سود و ارزآوری است. موضوعی که اولا ریشه در نوع نگاه مدیریتی حاکم بر این خودروساز دارد و ثانیا دخالت‌های مداوم دولت‌ها در ساختار ایران خودرو و تعیین قیمت‌های دستوری و عدم رقابت، موتور تولید زیان این خودروساز را بیش از پیش روشن نگه داشته است و در مقابل از تولیدات آن نسبت به اهداف تعیین شده، کاسته است و توان پاسخ به نیاز بازار را ندارد.
این در شرایطی است که طی روز‌ها و هفته‌های آتی، سکاندار دولت چهاردهم مشخص خواهد شد و آزمونی سخت پیش روی رئیس دولت در پاستور است؛ آیا قرار است تغییر ریل در نحوه مدیریت صنعت خودروسازی کشور را شاهد باشیم یا در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد و خبری از رقابت واقعی در این صنعت مهم نیست؟
مدیر عامل سابق ایران خودرو در این باره معتقد است مداخله دولت در مدیریت شرکت‌های خودروسازی بزرگترین مشکل این صنعت است که رفع آن باعث انقلابی بزرگ در صنعت خودروسازی می‌شود. خطیبی با بیان اینکه تا به امروز تنوع قوانین و آیین نامه‌های دست و پا گیر داشته ایم، گفته است: کاهش مداخله دولت، آزاد سازی واردات و رفع قیمت گذاری دستوری سه ضلع مثلثی هستند که می‌توانند این صنعت را نجات دهند.
