ساعت ٢١/١٥ دقیقه به راه اهن تهران رسیدم، چیزی به حرکت قطار نمانده بود، بلیط را ارایه و سوار قطار شدم، راس ساعت قطار حرکت کرد، وارد کوپه شدم ، قطار خلوت بود، چون همه مسافران به سمت تهران در حرکت بودند و مسیر تهران به شهرستان ها خلوت بود. بعد از حدود ٣٠ دقیقه حرکت قطار و پاسخ به چند تلفن که معمولاً هر یک دقیقه یک تماس تلفنی دارم، همراهم را خاموش کرده و مشغول مطالعه برنامه های روز ١٤ فروردین شدم، چون در همایش ایین فتوت و پهلوانی که به همت مجتمع اموزش عالی اسفراین برگزار می شد سخنرانی داشتم، پیرامون موضوع همایش مطالبی را که قبلاً جمع اوری کرده بودم را برای مطالعه و تنظیم سخنرانی اماده کردم، در خصوص فتوت و جوانمردی و پهلوانی مطالب زیادی بود.
ازجمله اینکه دلایلی محکم مبنی بر ایرانی بودن آیین فتوت وجود دارد که ثابت می‌کند این آیین از دیر باز در بین ایرانیان به اشکال گوناگون اجرا و به آن عمل می‌شده است.
پهلوانی و جوانمردی دو ویژگی است که در بسیار از مواقع در کنار هم آورده می شوند اما نسبت این دو واژه از نظر اصطلاح و کاربرد چندان روشن نیست.
زمانی که از نزدیک و با دقت بیشتر این دو اصطلاح را بررسی می کنیم با برخورد به واژگانی چون عیاری و فتوت دریافت نسبت و رابطه پهلوانی و جوانمردی اندکی دشوارتر هم می شود.
در مورد پیشینه این دو اصطلاح و سیر تطور و نسبت آنها با هم متوجه می شویم که جوانمردی پیوندی تنگ، نا گسستنی و ساختاری با پهلوانی دارد و اگر پهلوان راد و جوانمرد نباشد پهلوان نیست.
آن چنان که از اساطیر و قصه های کهن و تاریخ ایران برمی آید در فرهنگ و تمدن ایرانی همواره نسبتی میان پهلوان با شجاعت ،سخاوت و پشتیبانی از مظلومان وجود داشته است.
در واقع یکی از ویژگی های بنیادین که در اندیشه و منش ایرانی، پهلوان را از قهرمان جدا می کند این است که پهلوان جوانمرد نیز هست اما برای قهرمان چنین الزامی وجود ندارد.
بطور مثال نمودهای پهلوانی در ایران باستان را بیان کرد: ایزد مهر که پیش از زرتشت در اندیشه و باورهای اقوام آریایی حضور داشت پس از رواج آیین زرتشت بار دیگر در دوران هخامنشی به عنوان ایزدی نیرومند در کنار اهورامزدا قرار گرفت.
این ایزد دارای صفاتی روحانی، جنگاوری و شهریاری بود و باور به وی در دوران اشکانیان چندان قدرت گرفت و گسترش یافت که باور به اهورا مزدا و پرستش وی را در سایه قرار داد.
تشکیلات یا سازمان پهلوانی که شاید بتوان آن را اولین سازمان به اصطلاح جوانمردی خواند در دوران اشکانیان شکل گرفت تصریح کرد که اعضای این گروه مهر را الگوی خود قرار داده بودند و با رشادت و تدبیر در مسائل اجتماعی دخالت می کردند و گاه با زورگویان در می افتادند و شهری را از دست زورگویان بیرون می آوردند یا با تردستی اموال به غارت رفته مظلومان را از ظالمان بازپس می آوردند.
از گرشاسپ به عنوان نخستین پهلوان ایرانی می توان نام برد که کارکرد اصلی اش به نظم در آوردن آشوب بود و از رویدادهایی که بر وی می گذرد معلوم می شود که اون تند خوست.
پهلوان برجسته دیگر رستم است که در دلیری بی مانند است اما او هم تند خوست و گاه در برابر حریف دست به خدعه می زند بطوریکه در نبرد با سهراب نا جوانمردانه پهلوی او را می شکافد.
آیین جوانمردی پس از اسلام بیشتر با آیین فتوت شناخته می شود،در خصوص آیین فتوت دو دیدگاه وجود دارد اولی دیدگاهی که ریشه آن را در اسلام می داند و دومی دیدگاهی که ریشه آن را در ایران می داند.
واژه فتوت در جهان عرب پیش از اسلام گاه برای اشاره به ارزش هایی چون سخاوت، مهمان نوازی، شجاعت و همبستگی دارد در همین ارتباط اهمیت ذکر نام و بعد ها لقب امام علی (ع) به عنوان سید الفتیان کاملا مشهور است.
به نظر می آید که استفاده از واژه فتوت با مفاهیم سازمانی و اجتماعی در بیرون از شبه جزیره عربستان، در ایران و عراق پدیدار شد و احتمالا تحت تأثیر نهادهای ریشه دار کهن مانند آیین جوانمردی بوده است.
پس از اسلام و استیلای آن، این آیین با برخی دستورهای اسلام مانند سفارش به زهد، پاکی، تسلیم و رضا در برابر وجودی یگانه، مهربان، رحیم و رحمان آشنا و هم سو شد که از سوی دیگر اشتراک در مقاصد اخلاقی و اجتماعی این مرام با مفهوم ساده و ابتدایی جوانمردی در میان اعراب که در دوره اسلامی نیز به آن توصیه شده بود سبب شد تا این اندیشه و تشکیلات آن اعتلا و گسترش یابد.
برای منشا ایرانی فتوت به آیین تشرف می توان اشاره کرد،برای ورود اعضا جدید به این آیین مراسمی اجرا می شود که شامل بستن یک کمربند(شد) سه بار به دور کمر عضو جدید برای نشان دادن سه مرحله عمل و معرفت دینی است که با عنوان شریعت، طریقت و حقیقت شناخته می شود.
(شد)، شباهت روشنی با کشتی( کمربندی که امروزه زرتشتیان هنگام پانزده سالگی به نشانه بلوغ و کمال بر کمر می بندند )دارد
این کمر بند هم سه بار دور کمر پیچیده می شود تا نشانی از سه اصل گفتار نیک، کردار نیک، و اندیشه نیک باشد.
دلیل دیگر ایرانی بودن آیین فتوت را می توان اینگونه بیان کرد که در مراسم زورخانه ای شلواری مخصوص با عنوان سروال پوشیده می شود که مخصوص سلحشوران و جنگجویان آسیایی و خاصه ایرانیان بوده و در میان اعراب رواج نداشته است.
شباهت و پیوند آیین های جوانمردی با ورزش های زورخانه ای و کشتی با چوخه از آن جاست که نماد، پهلوانان مردمی هستند و نه پهلوانانی که درجهان اسطوره شناخته شده اند.
تقریباً تا ساعت ١ بامداد مطالعه کردم، قطار زوزه کشان در حال حرکت بود، ایستگاه دامغان را رد کرده بودیم، چراغ مطالعه را خاموش و ساعت موبایل را روی ٣/٤٥ دقیقه کوک کردم و خوابیدم، راس ساعت با صدای زنگ بیدار شدم، قطار ایستگاه جاجرم را رد کرده بود وسایلم را اماده کرده و راس ساعت ٤/٣٠ در ایستگاه نقاب از قطار پیاده شدم، همه قطارها در ایستگاه نقاب توقف دارند، ایستگاه نقاب یک فرصت خوب برای سفر با هر قطاری برای مردم شهرستان جوین و اسفراین و حتی بجنورد است.
بعد از طی ٧ ساعت زمان سفر از ایستگاه تهران تا ایستگاه نقاب و پیاده شدن از قطار سوار ماشین شدم و طی یک ساعت به درب منزل رسیدم، ساعت ٥/٣٠ صبح بود، بعد از انجام فریضه نماز صبح حدود ساعت ٦ خوابیدم، ساعت ٧/١٠ دقیقه با به صدا درامدن زنگ موبایل و اولین تماس تلفنی روز دوشنبه از خواب پریدم، خواب الود جواب تلفن را داده و صحبت مفصل را به بعد از ظهر موکول کردم، یک چایی اماده کردم و دوباره خواستم بخوابم، ولی خوابم نبرد، چند تلفن دیگر را نیز جواب دادم و ساعت ٩ صبح اماده رفتن دانشگاه شدم، هوا ابری و سرد و خیابان های اسفراین هم کاملاً خلوت با اینکه اولین روز کاری بعد از تعطیلات مرحله دوم نوروز بود ولی اسفراین برعکس کل کشور هنوز تقریباً تعطیل بود، در بین راه به بانک ملی خیابان ولیعصر رفتم کاملاً خلوت مقداری پول از حسابم برداشتم و به حدود ساعت ١٠ به سالن امفی تئاتر ١٠٠٠ نفری مجتمع اموزش عالی محل برگزاری همایش رسیدم، مراسم شروع شده بود، اولین سخنران همایش اقای دکتر پور کیانی مدیرکل تربیت بدنی وزارت علوم تحقیقات و فناوری و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی بود، بعد از ایشان اقای دکتر محمود اکرامی فر سخنرانی کردند و سومین سخنرانی را من انجام دادم، بعد برای افتتاح سالن بدن سازی دانشگاه که اخیراً اعتبار انرا اقای دکتر پور کیانی داده بودند رفتیم، بعد از مرکز رشد دانشگاه بازدید کردیم و دوباره برای ادامه سخنرانی ها به محل سالن برگشتیم.
سخنران بعدی اقای دکتر یوسف متولی حقیقی استاد تاریخ بودند، در حین سخنرانی تقاضای ثبت جهانی ایین فتوت را داشتند، بدلیل اینکه میهمانان دیگر مراسم روز ١٤ اقای دکتر شعبانی بهار معاونت ورزش های همگانی وزیر ورزش به اتفاق مدیرکل ورزش و جوانان استان، اقای شهریاری همکار قدیمی دوره هشتم مجلس و سرکنسول ایران در فرانکفورت المان و معاونین استاندار ورئیس سازمان برنامه و بودجه استان که به دعوت اینجانب برای حضور در مراسم کشتی امده بودند به اتفاق فرماندار جوان و خوش فکر شهر به استقبال میهمانان در فلکه پهلوان موسی کشوری رفتیم، بعد از مراسم استقبال به محل گود زینل خان رفتیم.
مسابقات علیرغم هوای سرد و ابری در حال برگزاری بود، اقای الیاس اکبری از پهلوانان خوش اخلاق برنده کشتی شد، ولی کار بزرگی از این پهلوان سرزد، بلندگو اعلام کرد اقای الیاس اکبری برای جمع آوری کمک های خیرین برای مرکز بهزیستی امید شهرستان به میان تماشاگران خواهد رفت، حرکت این پهلوان من را به یاد مطالبی که دیشب در قطار در مورد آیین فتوت می خواندم انداخت، و آرزویی که در هنگام سخنرانی در سالن همایش از پهلوانان گود سنتی زینل خان داشتم که چقدر زود براورده شد.
تصمیم گرفتم در این مهم ولو به اندازه ای ناچیز قهرمان دیروز میدان های جهانی و کشوری و پهلوان امروز گود زینل خان اسفراین را یاری دهم.
واقعاً روز ١٤ فروردین ١٣٩٦ گود زینل خان اسفراین با حرکت پهلوانی الیاس علی اکبری روزی بیادماندنی و باشکوه برای اسفراین بود.
الان که این مطالب را می نویسم ساعت ٣٣ دقیقه بامداد ١٥ فروردین ١٣٩٦ است که با قطار مشهد - تهران از ایستگاه نقاب برای شرکت در جلسه علنی روز ١٥ فروردین مجلس به تهران می روم.
** نماینده مردم شریف اسفراین در مجلس شورای اسلامی
1744 **انتشاردهنده: علی اصغرافتاده
انتهای پیام ازجمله اینکه دلایلی محکم مبنی بر ایرانی بودن آیین فتوت وجود دارد که ثابت می‌کند این آیین از دیر باز در بین ایرانیان به اشکال گوناگون اجرا و به آن عمل می‌شده است.
پهلوانی و جوانمردی دو ویژگی است که در بسیار از مواقع در کنار هم آورده می شوند اما نسبت این دو واژه از نظر اصطلاح و کاربرد چندان روشن نیست.
زمانی که از نزدیک و با دقت بیشتر این دو اصطلاح را بررسی می کنیم با برخورد به واژگانی چون عیاری و فتوت دریافت نسبت و رابطه پهلوانی و جوانمردی اندکی دشوارتر هم می شود.
در مورد پیشینه این دو اصطلاح و سیر تطور و نسبت آنها با هم متوجه می شویم که جوانمردی پیوندی تنگ، نا گسستنی و ساختاری با پهلوانی دارد و اگر پهلوان راد و جوانمرد نباشد پهلوان نیست.
آن چنان که از اساطیر و قصه های کهن و تاریخ ایران برمی آید در فرهنگ و تمدن ایرانی همواره نسبتی میان پهلوان با شجاعت ،سخاوت و پشتیبانی از مظلومان وجود داشته است.
در واقع یکی از ویژگی های بنیادین که در اندیشه و منش ایرانی، پهلوان را از قهرمان جدا می کند این است که پهلوان جوانمرد نیز هست اما برای قهرمان چنین الزامی وجود ندارد.
بطور مثال نمودهای پهلوانی در ایران باستان را بیان کرد: ایزد مهر که پیش از زرتشت در اندیشه و باورهای اقوام آریایی حضور داشت پس از رواج آیین زرتشت بار دیگر در دوران هخامنشی به عنوان ایزدی نیرومند در کنار اهورامزدا قرار گرفت.
این ایزد دارای صفاتی روحانی، جنگاوری و شهریاری بود و باور به وی در دوران اشکانیان چندان قدرت گرفت و گسترش یافت که باور به اهورا مزدا و پرستش وی را در سایه قرار داد.
تشکیلات یا سازمان پهلوانی که شاید بتوان آن را اولین سازمان به اصطلاح جوانمردی خواند در دوران اشکانیان شکل گرفت تصریح کرد که اعضای این گروه مهر را الگوی خود قرار داده بودند و با رشادت و تدبیر در مسائل اجتماعی دخالت می کردند و گاه با زورگویان در می افتادند و شهری را از دست زورگویان بیرون می آوردند یا با تردستی اموال به غارت رفته مظلومان را از ظالمان بازپس می آوردند.
از گرشاسپ به عنوان نخستین پهلوان ایرانی می توان نام برد که کارکرد اصلی اش به نظم در آوردن آشوب بود و از رویدادهایی که بر وی می گذرد معلوم می شود که اون تند خوست.
پهلوان برجسته دیگر رستم است که در دلیری بی مانند است اما او هم تند خوست و گاه در برابر حریف دست به خدعه می زند بطوریکه در نبرد با سهراب نا جوانمردانه پهلوی او را می شکافد.
آیین جوانمردی پس از اسلام بیشتر با آیین فتوت شناخته می شود،در خصوص آیین فتوت دو دیدگاه وجود دارد اولی دیدگاهی که ریشه آن را در اسلام می داند و دومی دیدگاهی که ریشه آن را در ایران می داند.
واژه فتوت در جهان عرب پیش از اسلام گاه برای اشاره به ارزش هایی چون سخاوت، مهمان نوازی، شجاعت و همبستگی دارد در همین ارتباط اهمیت ذکر نام و بعد ها لقب امام علی (ع) به عنوان سید الفتیان کاملا مشهور است.
به نظر می آید که استفاده از واژه فتوت با مفاهیم سازمانی و اجتماعی در بیرون از شبه جزیره عربستان، در ایران و عراق پدیدار شد و احتمالا تحت تأثیر نهادهای ریشه دار کهن مانند آیین جوانمردی بوده است.
پس از اسلام و استیلای آن، این آیین با برخی دستورهای اسلام مانند سفارش به زهد، پاکی، تسلیم و رضا در برابر وجودی یگانه، مهربان، رحیم و رحمان آشنا و هم سو شد که از سوی دیگر اشتراک در مقاصد اخلاقی و اجتماعی این مرام با مفهوم ساده و ابتدایی جوانمردی در میان اعراب که در دوره اسلامی نیز به آن توصیه شده بود سبب شد تا این اندیشه و تشکیلات آن اعتلا و گسترش یابد.
برای منشا ایرانی فتوت به آیین تشرف می توان اشاره کرد،برای ورود اعضا جدید به این آیین مراسمی اجرا می شود که شامل بستن یک کمربند(شد) سه بار به دور کمر عضو جدید برای نشان دادن سه مرحله عمل و معرفت دینی است که با عنوان شریعت، طریقت و حقیقت شناخته می شود.
(شد)، شباهت روشنی با کشتی( کمربندی که امروزه زرتشتیان هنگام پانزده سالگی به نشانه بلوغ و کمال بر کمر می بندند )دارد
این کمر بند هم سه بار دور کمر پیچیده می شود تا نشانی از سه اصل گفتار نیک، کردار نیک، و اندیشه نیک باشد.
دلیل دیگر ایرانی بودن آیین فتوت را می توان اینگونه بیان کرد که در مراسم زورخانه ای شلواری مخصوص با عنوان سروال پوشیده می شود که مخصوص سلحشوران و جنگجویان آسیایی و خاصه ایرانیان بوده و در میان اعراب رواج نداشته است.
شباهت و پیوند آیین های جوانمردی با ورزش های زورخانه ای و کشتی با چوخه از آن جاست که نماد، پهلوانان مردمی هستند و نه پهلوانانی که درجهان اسطوره شناخته شده اند.
تقریباً تا ساعت ١ بامداد مطالعه کردم، قطار زوزه کشان در حال حرکت بود، ایستگاه دامغان را رد کرده بودیم، چراغ مطالعه را خاموش و ساعت موبایل را روی ٣/٤٥ دقیقه کوک کردم و خوابیدم، راس ساعت با صدای زنگ بیدار شدم، قطار ایستگاه جاجرم را رد کرده بود وسایلم را اماده کرده و راس ساعت ٤/٣٠ در ایستگاه نقاب از قطار پیاده شدم، همه قطارها در ایستگاه نقاب توقف دارند، ایستگاه نقاب یک فرصت خوب برای سفر با هر قطاری برای مردم شهرستان جوین و اسفراین و حتی بجنورد است.
بعد از طی ٧ ساعت زمان سفر از ایستگاه تهران تا ایستگاه نقاب و پیاده شدن از قطار سوار ماشین شدم و طی یک ساعت به درب منزل رسیدم، ساعت ٥/٣٠ صبح بود، بعد از انجام فریضه نماز صبح حدود ساعت ٦ خوابیدم، ساعت ٧/١٠ دقیقه با به صدا درامدن زنگ موبایل و اولین تماس تلفنی روز دوشنبه از خواب پریدم، خواب الود جواب تلفن را داده و صحبت مفصل را به بعد از ظهر موکول کردم، یک چایی اماده کردم و دوباره خواستم بخوابم، ولی خوابم نبرد، چند تلفن دیگر را نیز جواب دادم و ساعت ٩ صبح اماده رفتن دانشگاه شدم، هوا ابری و سرد و خیابان های اسفراین هم کاملاً خلوت با اینکه اولین روز کاری بعد از تعطیلات مرحله دوم نوروز بود ولی اسفراین برعکس کل کشور هنوز تقریباً تعطیل بود، در بین راه به بانک ملی خیابان ولیعصر رفتم کاملاً خلوت مقداری پول از حسابم برداشتم و به حدود ساعت ١٠ به سالن امفی تئاتر ١٠٠٠ نفری مجتمع اموزش عالی محل برگزاری همایش رسیدم، مراسم شروع شده بود، اولین سخنران همایش اقای دکتر پور کیانی مدیرکل تربیت بدنی وزارت علوم تحقیقات و فناوری و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی بود، بعد از ایشان اقای دکتر محمود اکرامی فر سخنرانی کردند و سومین سخنرانی را من انجام دادم، بعد برای افتتاح سالن بدن سازی دانشگاه که اخیراً اعتبار انرا اقای دکتر پور کیانی داده بودند رفتیم، بعد از مرکز رشد دانشگاه بازدید کردیم و دوباره برای ادامه سخنرانی ها به محل سالن برگشتیم.
سخنران بعدی اقای دکتر یوسف متولی حقیقی استاد تاریخ بودند، در حین سخنرانی تقاضای ثبت جهانی ایین فتوت را داشتند، بدلیل اینکه میهمانان دیگر مراسم روز ١٤ اقای دکتر شعبانی بهار معاونت ورزش های همگانی وزیر ورزش به اتفاق مدیرکل ورزش و جوانان استان، اقای شهریاری همکار قدیمی دوره هشتم مجلس و سرکنسول ایران در فرانکفورت المان و معاونین استاندار ورئیس سازمان برنامه و بودجه استان که به دعوت اینجانب برای حضور در مراسم کشتی امده بودند به اتفاق فرماندار جوان و خوش فکر شهر به استقبال میهمانان در فلکه پهلوان موسی کشوری رفتیم، بعد از مراسم استقبال به محل گود زینل خان رفتیم.
مسابقات علیرغم هوای سرد و ابری در حال برگزاری بود، اقای الیاس اکبری از پهلوانان خوش اخلاق برنده کشتی شد، ولی کار بزرگی از این پهلوان سرزد، بلندگو اعلام کرد اقای الیاس اکبری برای جمع آوری کمک های خیرین برای مرکز بهزیستی امید شهرستان به میان تماشاگران خواهد رفت، حرکت این پهلوان من را به یاد مطالبی که دیشب در قطار در مورد آیین فتوت می خواندم انداخت، و آرزویی که در هنگام سخنرانی در سالن همایش از پهلوانان گود سنتی زینل خان داشتم که چقدر زود براورده شد.
تصمیم گرفتم در این مهم ولو به اندازه ای ناچیز قهرمان دیروز میدان های جهانی و کشوری و پهلوان امروز گود زینل خان اسفراین را یاری دهم.
واقعاً روز ١٤ فروردین ١٣٩٦ گود زینل خان اسفراین با حرکت پهلوانی الیاس علی اکبری روزی بیادماندنی و باشکوه برای اسفراین بود.
الان که این مطالب را می نویسم ساعت ٣٣ دقیقه بامداد ١٥ فروردین ١٣٩٦ است که با قطار مشهد - تهران از ایستگاه نقاب برای شرکت در جلسه علنی روز ١٥ فروردین مجلس به تهران می روم.
** نماینده مردم شریف اسفراین در مجلس شورای اسلامی
1744 **انتشاردهنده: علی اصغرافتاده
کپی شد
