گروه گزارش - افشره - در این گزارش به این موضوع پرداخته شده که وضعیت این زباله ها در استان چگونه است.
پسماندهای صنعتی به صورت جامد، نیمه جامد و مایع و از تنوع بسیار زیادی برخوردار هستند. جابجایی و استعمال نامناسب پسماندهای صنعتی که اغلب محتوی مواد خطرناکی هستند، مشکلات زیادی را برای انسان و محیط زیست ایجاد می‌کنند. کنترل موثر و اعمال یک مدیریت صحیح پسماند صنعتی، برای بهداشت، حفظ محیط زیست و مدیریت منابع طبیعی، از اهمیت خاصی برخوردار است.
احداث هر صنعت و استفاده از آن مخاطراتی را نیز به همراه دارد. برای جلوگیری و یا کاهش اثرات باید شناخت دقیقی از صنعت و فرآورده‌های آن، پسماند حاصل از آن و نوع اثرات آن پیدا کرد. در مورد پسماند صنعتی باید خواص فیزیکی و شیمیایی پسماند خطرناک صنایع را شناخت و راه های بالقوه سرایت آن ها به اکوسیستم های آبی و خاکی و از اکوسیستم به انسان و جامعه را دقیقاً مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. اما در خراسان شمالی با توجه به فعالیت بیش از 300 واحد صنعتی زیر نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت و 193 واحد صنعتی در 14 شهرک صنعتی، چه میزان پسماند ویژه تولید و این پسماندها چه می شود؟
تولید 3 نوع پسماند
یک کارشناس محیط زیست می گوید: خوشبختانه خراسان شمالی استانی صنعتی نیست که ما دغدغه استان های صنعتی را نسبت به پسماندهای صنعتی داشته باشیم، اما معمولاً در واحدهای صنعتی 3 نوع پسماند تولید می شود، یک پسماند عادی است که زندگی روتین کارکنان از مواد غذایی گرفته تا کارهای این چنینی باعث تولید آن می شود که آن ها را تحت عنوان ضایعات می شناسیم. بخشی هم از مواد اولیه است که از ضایعات تولیدی ایجاد می شود و عموماً این مواد هم مواد خطرناک و ویژه ای نیستند مگر این که واحد صنعتی باشد که از مواد اولیه و مواد تولیدی آن مواد ویژه ای تولید شود که آن را هم در استان نداریم به جز یک واحد.
«هدایتی» می افزاید: بعضی از واحدهای صنعتی وجود دارند که در پروسه تولیدشان واکنش های شیمیایی اتفاق می افتد یا در تبدیل موادشان ضایعاتی تولید می شود که تحت عنوان پسماند ویژه تعریف می شود.
وی ادامه می دهد: عموماً پسماندهای ویژه پسماندهایی هستند که یا سمیت فراوانی دارند، یا اشتعال زا هستند و در شرایط عادی سریع مشتعل می شوند یا بیماری زا هستند و سمیت و مسمومیت ایجاد می کنند و شرایط انفجاری بالایی دارند.
عامل زیست محیطی سرطان ها
یک کارشناس محیط زیست در این باره می گوید: زباله‌های صنعتی از نظر کمی و کیفی با زباله‌های خانگی و کشاورزی متفاوت هستند و باید دفع آن ها با روش های خاصی انجام شود. صنایع علاوه بر ایجاد آلودگی های متداول نظیر ذرات BOD COD، SOX، NOX ، عامل انتشار آلودگی های جدید و ناشناخته و در بعضی از موارد سبب انتشار آلاینده‌های پیش‌بینی نشده، مثل مواد سرطانزا و سمی در محیط می‌شوند. بین 60 تا 90 درصد تمام سرطان ها عامل زیست محیطی دارند.
«ناصری» می افزاید: صنایع از راه های آلوده کننده‌های هوا، آلوده کننده‌های آب از طریق مواردی از جمله نشت کردن، پخش مواد در فرآیند تولید و خروجی اسکرابرهای تر، برای کنترل ذرات آلوده کننده هوا و از طریق پسماند جامد و آلودگی خاک، محیط زیست را آلوده می کنند و به طرق مختلف بر سلامت و بهداشت انسان به صورت مستقیم اثر می‌گذارند. به گفته وی، این آلودگی ها در اثر استنشاق بخارات فلزی و سمی که طی فرآیند تولید در هوا و یا در اثر تماس مستقیم با مواد خطرناک، مثل مخاطرات ناشی از تماس با مایعات اسیدی در آبکاری فلزات و یا در اثر حوادث ناشی از تجهیزات ساخت فلزات و آتش‌سوزی های صنعتی پخش می‌شوند. علاوه بر این، صنایع عامل ایجاد برخی مواد شیمیایی و دارویی خطرناک هستند.
به گفته وی، پسماند خطرناک حاصل از صنایع می‌توانند برای سلامت و بهداشت انسان و محیط زیست او بسیار خطرناک باشند. در کشورهای صنعتی یکی از عوامل اصلی مرگ کودکان بین یک تا 10 سال، مسمومیت های اتفاقی است که عمدتاً ناشی از این مورد هستند. تماس با اسیدها و قلیاهای قوی سبب خورندگی و سیاه شدن پوست می شود و خطرات جدی را برای قرنیه ایجاد می‌کند. وجود فلزات سنگین در پسماند همواره به صورت یک خطر بالقوه برای سلامت انسان است. این فلزات ممکن است در چرخه غذایی وارد شوند و نهایتاً از بدن انسان سر درآورند.
این کارشناس اظهار می دارد: رعایت اصول بهداشتی و جلوگیری از انتشار پسماند صنعتی در تمام مراحل مدیریت این مواد (تولید، ذخیره، جمع‌آوری، حمل و نقل، تصفیه، بازیابی و دفع) از اهمیت ویژه‌ای در جلوگیری از اثرات سوء و مضر این مواد بر بهداشت و سلامت جامعه برخوردارند. باید همواره این اصل را در نظر گرفت که طبیعت خیلی از مواد از نظر اثرات سوء زیست محیطی، سمیت و سرطانزایی شناخته شده نیست و تا زمانی که بی‌خطر بودن مواد محرز نشده باشد، باید به آن ها به عنوان موادی که پتانسیل خطرزایی دارند نگریسته شود. اگرچه همه ساله مواد جدیدی به دلایل سرطانزایی و سمیت و یا اثرات سوء دیگر به لیست پسماند خطرناک افزوده می‌شوند ولی همه ساله هم هزاران ترکیبات شیمیایی جدید سنتز می‌شوند.
«ناصری» تصریح می کند: بعضی از موادی که در گذشته بی‌خطر محسوب می‌شدند، هم اکنون مضر شناخته شده‌اند، مثلا وینیل‌کلراید، فلوئور و کربن ها و پلی‌کلرینیتدبای فنل ها. خطرناک بودن خیلی از مواد هم باید کشف شود. فقدان امکان آزمایش، فقر اطلاعات، نقص ارتباطات و عدم دسترسی به اطلاعات موجود باعث می‌شود که جامعه را در حالت انفعالی و گارد نسبت به مسئله نگه دارد. وی می گوید: مدیریت پسماند صنعتی براساس یک سیستم تشخیص و طبقه بندی صحیح شکل می گیرد. لذا لازم است که در مرحله اول تعریف دقیقی از مواد صنعتی ارائه شود. برای ارائه یک تعریف جامع از پسماند خطرناک صنعتی، باید 3 محور اساسی را مورد توجه قرار داد که شامل خواص انواع مواد خیلی خطرناک، پروسه هایی که مولد پسماند خطرناک هستند و ترکیبات و یا موادی که موجب وارد شدن خساراتی به انسان و محیط زیست او هستند، می شود. به گفته وی، بر اساس تعریف آژانس حمایت از محیط زیست آمریکا (EPA)، پسماند جامد به پسماند یا ترکیباتی از پسماند اطلاق می‌شود که دارای توان تخریب و یا آسیب به سلامت و بهداشت انسان و یا بیوسفر باشد. چنین مواد یا ترکیباتی می‌توانند یک یا چند خواص را شامل باشند که عبارتند از در طبیعت پایدار بوده و از نظر بیولوژیکی غیر قابل تجزیه در محیط باشند، برای موجودات زنده کشنده باشند، دارای اثر تجمعی و یا تاثیرات مخرب باشند و قدرت انبساط بیولوژیکی را داشته باشند. به هر حال پسماند خطرناک را می‌توان به 3 دسته بیولوژیکی، شیمیایی و رادیواکتیو تقسیم‌بندی کرد.
تولید سالانه بیش از 16 میلیون تن پسماند ویژه
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی هم می گوید: سالانه 16 میلیون و 545 هزار و 735 تن پسماند ویژه در استان تولید می شود که 3 میلیون و 587 هزار و 585 تن آن در بخش شهری به شکل های بهداشتی و غیر بهداشتی است و یک میلیون و 606 هزار و 365 تن هم در بخش روستایی است که غالباً به شکل غیر بهداشتی دفع می شود.«مطهری» می افزاید: 42 هزار و 359 تن آن در بخش پزشکی تولید و در مبدا تفکیک، بی خطر و پسماند آن به شکل بهداشتی دفع می شود و 9 میلیون و 378 هزار و 636 تن آن هم در بخش صنعتی تولید و جمع آوری و در سدهای باطله و محل های مشخص نگهداری و یا به شرکت های مجاز تحویل داده می شود.وی تصریح می کند: یک میلیون و 918 هزار و 514 تن زباله ویژه هم در بخش کشاورزی تولید می شود که یا سوزانده و یا در آژانس های زراعی دفع می شود.به گفته وی، 12 هزار و 276 تن پسماند ویژه هم به شکل ایزوله نگهداری و یا از آن ها در جایگاه های مخصوص و در مراکز صنعتی نگهداری می شود و یا این زباله ها به شرکت های مجاز تحویل داده می شوند.
وی در رابطه باآخرین وضعیت سایت دفع پسماند ویژه استان هم اظهارمی دارد: درخصوص نحوه مدیریت پسماندهای ویژه تولیدی در استان، مواردی قابل ذکر است.
وی تصریح می کند: در خصوص مطالعات مربوط به مکان یابی سایت دفع پسماند ویژه خراسان شمالی، مطالعات مذکور در سال 1386 انجام و مکان پیشنهادی در کارگروه مدیریت پسماند استان در سال 1389 مصوب شد اما با وجود پیگیری های مستمر این اداره کل از حوزه استانداری به منظور اقدام جهت اجرایی کردن و بهره برداری از سایت یاد شده، اقدام لازم توسط متولیان صورت نپذیرفته است.«مطهری» اظهارمی دارد: با توجه به گذشت زمان و اجرایی نشدن سایت دفع، محدوده جانمایی شده در حال حاضر در تداخل با طرح ها و پروژه های اجرایی سایر دستگاه و ارگان ها(ترسیب کربن) قرارگرفته و در نتیجه این اداره کل به منظور رفع مشکل سایت دفع پسماندهای صنعتی و ویژه استان، مجددا موضوع را در جلسات کارگروه مدیریت پسماند استان مطرح و بر جانمایی مجدد این سایت و ضرورت پیگیری استانداری جهت بهره برداری از محل جدید تاکید کرد.به گفته وی، در حال حاضر، طرح مدیریت این نوع پسماند نیز در کارگروه مدیریت پسماند استانی مصوب شده و برای تعیین مشاور به منظور انجام مطالعات، منتظر تایید شورای برنامه ریزی استان است.
منبع: روزنامه خراسان شمالی
1744
انتهای پیام پسماندهای صنعتی به صورت جامد، نیمه جامد و مایع و از تنوع بسیار زیادی برخوردار هستند. جابجایی و استعمال نامناسب پسماندهای صنعتی که اغلب محتوی مواد خطرناکی هستند، مشکلات زیادی را برای انسان و محیط زیست ایجاد می‌کنند. کنترل موثر و اعمال یک مدیریت صحیح پسماند صنعتی، برای بهداشت، حفظ محیط زیست و مدیریت منابع طبیعی، از اهمیت خاصی برخوردار است.
احداث هر صنعت و استفاده از آن مخاطراتی را نیز به همراه دارد. برای جلوگیری و یا کاهش اثرات باید شناخت دقیقی از صنعت و فرآورده‌های آن، پسماند حاصل از آن و نوع اثرات آن پیدا کرد. در مورد پسماند صنعتی باید خواص فیزیکی و شیمیایی پسماند خطرناک صنایع را شناخت و راه های بالقوه سرایت آن ها به اکوسیستم های آبی و خاکی و از اکوسیستم به انسان و جامعه را دقیقاً مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. اما در خراسان شمالی با توجه به فعالیت بیش از 300 واحد صنعتی زیر نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت و 193 واحد صنعتی در 14 شهرک صنعتی، چه میزان پسماند ویژه تولید و این پسماندها چه می شود؟
تولید 3 نوع پسماند
یک کارشناس محیط زیست می گوید: خوشبختانه خراسان شمالی استانی صنعتی نیست که ما دغدغه استان های صنعتی را نسبت به پسماندهای صنعتی داشته باشیم، اما معمولاً در واحدهای صنعتی 3 نوع پسماند تولید می شود، یک پسماند عادی است که زندگی روتین کارکنان از مواد غذایی گرفته تا کارهای این چنینی باعث تولید آن می شود که آن ها را تحت عنوان ضایعات می شناسیم. بخشی هم از مواد اولیه است که از ضایعات تولیدی ایجاد می شود و عموماً این مواد هم مواد خطرناک و ویژه ای نیستند مگر این که واحد صنعتی باشد که از مواد اولیه و مواد تولیدی آن مواد ویژه ای تولید شود که آن را هم در استان نداریم به جز یک واحد.
«هدایتی» می افزاید: بعضی از واحدهای صنعتی وجود دارند که در پروسه تولیدشان واکنش های شیمیایی اتفاق می افتد یا در تبدیل موادشان ضایعاتی تولید می شود که تحت عنوان پسماند ویژه تعریف می شود.
وی ادامه می دهد: عموماً پسماندهای ویژه پسماندهایی هستند که یا سمیت فراوانی دارند، یا اشتعال زا هستند و در شرایط عادی سریع مشتعل می شوند یا بیماری زا هستند و سمیت و مسمومیت ایجاد می کنند و شرایط انفجاری بالایی دارند.
عامل زیست محیطی سرطان ها
یک کارشناس محیط زیست در این باره می گوید: زباله‌های صنعتی از نظر کمی و کیفی با زباله‌های خانگی و کشاورزی متفاوت هستند و باید دفع آن ها با روش های خاصی انجام شود. صنایع علاوه بر ایجاد آلودگی های متداول نظیر ذرات BOD COD، SOX، NOX ، عامل انتشار آلودگی های جدید و ناشناخته و در بعضی از موارد سبب انتشار آلاینده‌های پیش‌بینی نشده، مثل مواد سرطانزا و سمی در محیط می‌شوند. بین 60 تا 90 درصد تمام سرطان ها عامل زیست محیطی دارند.
«ناصری» می افزاید: صنایع از راه های آلوده کننده‌های هوا، آلوده کننده‌های آب از طریق مواردی از جمله نشت کردن، پخش مواد در فرآیند تولید و خروجی اسکرابرهای تر، برای کنترل ذرات آلوده کننده هوا و از طریق پسماند جامد و آلودگی خاک، محیط زیست را آلوده می کنند و به طرق مختلف بر سلامت و بهداشت انسان به صورت مستقیم اثر می‌گذارند. به گفته وی، این آلودگی ها در اثر استنشاق بخارات فلزی و سمی که طی فرآیند تولید در هوا و یا در اثر تماس مستقیم با مواد خطرناک، مثل مخاطرات ناشی از تماس با مایعات اسیدی در آبکاری فلزات و یا در اثر حوادث ناشی از تجهیزات ساخت فلزات و آتش‌سوزی های صنعتی پخش می‌شوند. علاوه بر این، صنایع عامل ایجاد برخی مواد شیمیایی و دارویی خطرناک هستند.
به گفته وی، پسماند خطرناک حاصل از صنایع می‌توانند برای سلامت و بهداشت انسان و محیط زیست او بسیار خطرناک باشند. در کشورهای صنعتی یکی از عوامل اصلی مرگ کودکان بین یک تا 10 سال، مسمومیت های اتفاقی است که عمدتاً ناشی از این مورد هستند. تماس با اسیدها و قلیاهای قوی سبب خورندگی و سیاه شدن پوست می شود و خطرات جدی را برای قرنیه ایجاد می‌کند. وجود فلزات سنگین در پسماند همواره به صورت یک خطر بالقوه برای سلامت انسان است. این فلزات ممکن است در چرخه غذایی وارد شوند و نهایتاً از بدن انسان سر درآورند.
این کارشناس اظهار می دارد: رعایت اصول بهداشتی و جلوگیری از انتشار پسماند صنعتی در تمام مراحل مدیریت این مواد (تولید، ذخیره، جمع‌آوری، حمل و نقل، تصفیه، بازیابی و دفع) از اهمیت ویژه‌ای در جلوگیری از اثرات سوء و مضر این مواد بر بهداشت و سلامت جامعه برخوردارند. باید همواره این اصل را در نظر گرفت که طبیعت خیلی از مواد از نظر اثرات سوء زیست محیطی، سمیت و سرطانزایی شناخته شده نیست و تا زمانی که بی‌خطر بودن مواد محرز نشده باشد، باید به آن ها به عنوان موادی که پتانسیل خطرزایی دارند نگریسته شود. اگرچه همه ساله مواد جدیدی به دلایل سرطانزایی و سمیت و یا اثرات سوء دیگر به لیست پسماند خطرناک افزوده می‌شوند ولی همه ساله هم هزاران ترکیبات شیمیایی جدید سنتز می‌شوند.
«ناصری» تصریح می کند: بعضی از موادی که در گذشته بی‌خطر محسوب می‌شدند، هم اکنون مضر شناخته شده‌اند، مثلا وینیل‌کلراید، فلوئور و کربن ها و پلی‌کلرینیتدبای فنل ها. خطرناک بودن خیلی از مواد هم باید کشف شود. فقدان امکان آزمایش، فقر اطلاعات، نقص ارتباطات و عدم دسترسی به اطلاعات موجود باعث می‌شود که جامعه را در حالت انفعالی و گارد نسبت به مسئله نگه دارد. وی می گوید: مدیریت پسماند صنعتی براساس یک سیستم تشخیص و طبقه بندی صحیح شکل می گیرد. لذا لازم است که در مرحله اول تعریف دقیقی از مواد صنعتی ارائه شود. برای ارائه یک تعریف جامع از پسماند خطرناک صنعتی، باید 3 محور اساسی را مورد توجه قرار داد که شامل خواص انواع مواد خیلی خطرناک، پروسه هایی که مولد پسماند خطرناک هستند و ترکیبات و یا موادی که موجب وارد شدن خساراتی به انسان و محیط زیست او هستند، می شود. به گفته وی، بر اساس تعریف آژانس حمایت از محیط زیست آمریکا (EPA)، پسماند جامد به پسماند یا ترکیباتی از پسماند اطلاق می‌شود که دارای توان تخریب و یا آسیب به سلامت و بهداشت انسان و یا بیوسفر باشد. چنین مواد یا ترکیباتی می‌توانند یک یا چند خواص را شامل باشند که عبارتند از در طبیعت پایدار بوده و از نظر بیولوژیکی غیر قابل تجزیه در محیط باشند، برای موجودات زنده کشنده باشند، دارای اثر تجمعی و یا تاثیرات مخرب باشند و قدرت انبساط بیولوژیکی را داشته باشند. به هر حال پسماند خطرناک را می‌توان به 3 دسته بیولوژیکی، شیمیایی و رادیواکتیو تقسیم‌بندی کرد.
تولید سالانه بیش از 16 میلیون تن پسماند ویژه
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی هم می گوید: سالانه 16 میلیون و 545 هزار و 735 تن پسماند ویژه در استان تولید می شود که 3 میلیون و 587 هزار و 585 تن آن در بخش شهری به شکل های بهداشتی و غیر بهداشتی است و یک میلیون و 606 هزار و 365 تن هم در بخش روستایی است که غالباً به شکل غیر بهداشتی دفع می شود.«مطهری» می افزاید: 42 هزار و 359 تن آن در بخش پزشکی تولید و در مبدا تفکیک، بی خطر و پسماند آن به شکل بهداشتی دفع می شود و 9 میلیون و 378 هزار و 636 تن آن هم در بخش صنعتی تولید و جمع آوری و در سدهای باطله و محل های مشخص نگهداری و یا به شرکت های مجاز تحویل داده می شود.وی تصریح می کند: یک میلیون و 918 هزار و 514 تن زباله ویژه هم در بخش کشاورزی تولید می شود که یا سوزانده و یا در آژانس های زراعی دفع می شود.به گفته وی، 12 هزار و 276 تن پسماند ویژه هم به شکل ایزوله نگهداری و یا از آن ها در جایگاه های مخصوص و در مراکز صنعتی نگهداری می شود و یا این زباله ها به شرکت های مجاز تحویل داده می شوند.
وی در رابطه باآخرین وضعیت سایت دفع پسماند ویژه استان هم اظهارمی دارد: درخصوص نحوه مدیریت پسماندهای ویژه تولیدی در استان، مواردی قابل ذکر است.
وی تصریح می کند: در خصوص مطالعات مربوط به مکان یابی سایت دفع پسماند ویژه خراسان شمالی، مطالعات مذکور در سال 1386 انجام و مکان پیشنهادی در کارگروه مدیریت پسماند استان در سال 1389 مصوب شد اما با وجود پیگیری های مستمر این اداره کل از حوزه استانداری به منظور اقدام جهت اجرایی کردن و بهره برداری از سایت یاد شده، اقدام لازم توسط متولیان صورت نپذیرفته است.«مطهری» اظهارمی دارد: با توجه به گذشت زمان و اجرایی نشدن سایت دفع، محدوده جانمایی شده در حال حاضر در تداخل با طرح ها و پروژه های اجرایی سایر دستگاه و ارگان ها(ترسیب کربن) قرارگرفته و در نتیجه این اداره کل به منظور رفع مشکل سایت دفع پسماندهای صنعتی و ویژه استان، مجددا موضوع را در جلسات کارگروه مدیریت پسماند استان مطرح و بر جانمایی مجدد این سایت و ضرورت پیگیری استانداری جهت بهره برداری از محل جدید تاکید کرد.به گفته وی، در حال حاضر، طرح مدیریت این نوع پسماند نیز در کارگروه مدیریت پسماند استانی مصوب شده و برای تعیین مشاور به منظور انجام مطالعات، منتظر تایید شورای برنامه ریزی استان است.
منبع: روزنامه خراسان شمالی
1744
کپی شد
